ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ (10)

Συνέχεια από: Τετάρτη, 20 Μαΐου 2020

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ 

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ.

ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΠΡΟΣΩΠΟ-ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ.

Angelo Scola, Gilfredo Marengo, Javier Prades López

Εκδόσεις Jaca Book

Μείωση τού δόγματος περί τής ψυχής στήν νεωτερικότητα!        

Ένα παράδειγμα μεγάλης σημασίας αυτού τού φαινομένου, κατά το οποίο μία κάποια συνέχεια ορολογίας πορεύεται τώρα πλέον σε μία διαφορετική ανθρωπολογική προοπτική, μπορούμε να βρούμε στο γεγονός ότι, ξεκινώντας από την αντίθεση res cogitans-res extensa, τής Καρτεσιανής φιλοσοφίας, η μοντέρνα κουλτούρα επέστρεψε στην οπτική κατά την οποία η ψυχή και το σώμα είναι δύο πραγματικότητες εκ προοιμίου αντίθετες και χωρισμένες, και δυστυχώς δέν είναι εις θέσιν να νικήσει τον δυαλισμό ο οποίος είναι παρόν σ'αυτή την τοποθέτηση, η επίκληση σε μία άμεση παρεμβολή τού Θεού, δυνάμει τής οποίας θα μπορούσε να υπερβαθεί η άβυσσος που υπάρχει ανάμεσα σ'αυτές τις δύο πραγματικότητες.

          Η πρόκληση τής μοντέρνας σκέψης φανερώνει τούς λόγους για τους οποίους η Αποκάλυψη διδάσκει ότι η ύπαρξη τού ανθρώπου αμφισβητεί την διαφορά η οποία τού παρουσιάζεται καταγωγικώς ακριβώς μέσω τής πολικότητος ψυχής-σώματος.

          Το ανθρωπολογικό δεδομένο το οποίο προτείνεται θεμελιωδώς από την πρωταρχική δομή τού ανθρώπου είναι αυτή η αμείωτη δυαδική ενότης ψυχής και σώματος. Επομένως δέν μπορούμε να πούμε ότι ο άνθρωπος έχει μία ψυχή και ένα σώμα, αλλά είναι, αδιαχώριστα, ψυχή και σώμα. Ακριβώς δέ γι'αυτόν τον λόγο ο άνθρωπος μπορεί να έχει πρόσβαση στην συνείδηση τού εαυτού και τής πραγματικότητος στην ολότητά της, κινούμενος μόνον από ένα δεδομένο το οποίο προϋπάρχει και προηγείται!

          Εάν ο άνθρωπος αφαιρεθεί από τα αισθητήρια και την αισθητή πραγματικότητα, τα οποία δέν μπορούν να εξηγηθούν με κανέναν άλλον τρόπο παρά μόνον ξεκινώντας από την σωματικότητα, δέν μπορεί να αποκτήσει καμμία εμπειρία του πραγματικού και επομένως τής ετερότητος. Το σώμα είναι λοιπόν το πρώτο επίπεδο για το οποίο ο άνθρωπος διαθέτει την  ικανότητα να ανακαλύψει και να αποκτήσει πρόσβαση στην ετερότητα!

          Αυτό το δεδομένο είναι θεμελιώδες διότι φανερώνει τον δυναμισμό μέσω τού οποίου ο άνθρωπος, στοχαζόμενος μέσω τής πρωταρχικής του δομής, μπορεί να ανακαλύψει ότι δέν είναι πρωταρχικώς τού εαυτού του, δέν κατάγεται από τον εαυτό του, αλλά είναι τοποθετημένος από έναν Άλλον. Γι'αυτόν τον λόγο κάθε ερμηνεία τής δυαδικότητος σώμα-ψυχή, μονιστικά ή δυαλιστικά, εμποδίζει και αποκλείει στον άνθρωπο την δυνατότητα να αποκτήσει πρόσβαση στην αρχή του, στο μέτρο κατά το οποίο λογοκρίνει την πρωτογενή οντολογική διαφορά ή την ελαχιστοποιεί! 

          Η εμπειρία τής σωματικότητος φανερώνεται λοιπόν σαν κατάλληλος τόπος στον οποίο ο άνθρωπος είναι σε θέσιν να αναγνωρίσει και να οικειοποιηθεί την σχέση με την αρχή η οποία τον συστήνει! Σ'αυτή την προοπτική η σωματικότης τού ανθρώπου δέν μπορεί να γίνει κατανοητή σαν ένα αξεπέραστο όριο, η οποία καθιστά αμφίβολη την εμπειρία μιας ζωής πραγματικώς ενοποιημένης και αρμονικής, ούτε δέ η φθαρτότης τού σώματος μοιάζει σαν η σφραγίδα τής δραματικής περατότητος τής υπάρξεως την οποία ο άνθρωπος αισθάνεται να είναι βαθειά αντιφατική με την πνευματική του φύση!

          Έτσι λοιπόν αναδεικνύεται ο λόγος για τον οποίο η καθολική πίστη στηρίζεται στην θέση τής ενότητος τού δυαλισμού ψυχή-σώμα, στην οποία η ψυχή είναι η μορφή τού σώματος!

          
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΣ ΚΑΙ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΉΣ.

          Για να κατορθώσουμε μία κατάλληλη κατανόηση αυτών των δύο χαρακτηριστικών δέν πρέπει να ξεχάσουμε τα ανθρωπολογικά στοιχεία που έχουμε εκθέσει μέχρι τώρα! Κατ'αρχάς ας θυμηθούμε ότι ο άνθρωπος παρουσιάζεται από την Αποκάλυψη σαν δημιουργημένος κατ'εικόνα τού Θεού, δηλαδή δημιουργημένος σε σχέση με τον Θεό, καλεσμένος να συμμετάσχει μέσω τής μεσολαβήσεως του Ιησού Χριστού, στην Θεία Οικογένεια και Υιότητα!

          Και δεύτερον έχει γίνει φανερό ότι, στην ιδιαίτερη κατασκευή τού ανθρώπου σαν δυαδικής ενότητος ψυχής και σώματος, η ψυχή δέν πρέπει να θεωρηθεί σαν ένα "άλλο πράγμα" απέναντι στο σώμα, αλλά σαν μία συν-αρχή μαζί με το σώμα και συγκεκριμένα ότι αυτή εκπληρώνει το έργο τής μορφής του σώματος.

          
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΣ.

         
Έτσι λοιπόν μπορούμε να κατανοήσουμε ότι η πνευματικότης τής ψυχής δέν γίνεται αποδεκτή με την γενική σημασία: η ψυχή δέν είναι απλώς πνεύμα, αλλά είναι το πνεύμα ενός σώματος!

          Αυτή η διευκρίνηση μας επιτρέπει λοιπόν να κατανοήσουμε, κατ'αρχάς ότι μέσω τού όρου τής πνευματικότητος δηλώνεται η αδυναμία μειώσεως τής ψυχής στο σωματικό επίπεδο του ανθρώπου: Η ψυχή δέν είναι μία λειτουργία του σώματος, αλλά είναι ένα πρωτογενές δεδομένο. Σ'αυτή την γραμμή ανήκει η σημασία τής διδασκαλίας τής εκκλησίας περί τής αμέσου δημιουργίας της ψυχής εκ μέρους τού Θεού. Τοιουτοτρόπως γίνεται κατανοητό ότι η ψυχή δείχνει την παρουσία  ενός πράγματος μέσα στον άνθρωπο το οποίο, παρότι ξεχωριστό απο τον Θεό, μετέχει τής πνευματικής του φύσεως.

          Και δεύτερον οφείλουμε να ενθυμούμεθα ότι αυτή η ψυχή είναι το πνεύμα ενός σώματος. Αυτή η διευκρίνηση είναι σημαντική για να αποφύγουμε την προοπτική τής διαφοράς απέναντι στο σώμα τού ανθρώπου, σαν να ήταν δυνατόν μόνον σ'αυτή, λόγω τής πνευματικής της φύσεως, να συγκεντρώσει στον εαυτό της κάθε δυνατότητα σχέσεως ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Θεό. Διότι θα διατρέξουμε τον κίνδυνο να μειώσουμε γι'άλλη μια φορά το περιεχόμενο τής Imago Dei σε μια όψη τού ανθρώπινου και επομένως να αρνηθούμε την συστατική αξία τής πολικότητος ψυχή-σώμα!

          Οφείλουμε όμως να λάβουμε υπ'όψιν ότι, ακριβώς επειδή μορφή του σώματος και λόγω της αμέσου εξαρτήσεως της από τον Θεό, η ψυχή -καθότι πνευματική- αποκαλύπτει ότι ο άνθρωπος βρίσκει την ενότητα του, και επομένως την αντικειμενική του οντολογική σύσταση, στην σχέση του με τον Δημιουργό του.

          Εάν λοιπόν σχετικά με τον άνθρωπο, δέν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την στιγμή τής δημιουργίας από την εκλογή από μέρους του Θεού στην κοινωνία μαζί Του, η ψυχή δέν υπολογίζεται σαν ένα "στήριγμα", μιά προηγούμενη οντολογική υποστήριξη, η οποία θα επέτρεπε στην συνέχεια στον άνθρωπο τον ίδιο να σταθεροποιήσει μία σχέση με τον Θεό, αλλά κατανοείται σαν η "μορφή" την οποία λαμβάνει ο άνθρωπος σύμφωνα με την πρωτογενή του εκλογή.

          Σ'αυτή την γραμμή γίνεται κατανοητή η παρεμβολή τής εκκλησιαστικής Αυθεντίας τής Συνόδου τού Λατερανού V (1513) η οποία είχε σαν στόχο να επιβεβαιώσει ότι η ψυχή είναι μία αρχή μοναδική και ατομική τού σώματος. Η ψυχή δέν είναι απλώς ένα καθολικό πνεύμα στο οποίο μετέχει κατά κάποιο τρόπο κάθε άτομο, αλλά συστήνοντας κάθε ξεχωριστό άνθρωπο, είναι διακεκριμένη και ατομική για τον καθένα. Μόνον μ'αυτές τις συνθήκες μπορούμε να εκφράσουμε τον πρωτογενή προορισμό τού ανθρώπου στην σχέση με τον Θεό.

          Αναλόγως είναι εύκολο επίσης να κατανοήσουμε ότι η ψυχή δέν μπορεί να προϋπάρξει τού ανθρώπου: διότι εάν ίσχυε κάτι τέτοιο θα έπρεπε να υποθέσουμε ότι ο Θεός δημιουργεί μία σχέση μαζί του χωρίς έναν συνομιλητή, κάτι που είναι αντιφατικό με την ίδια την ιδέα της σχέσης!

          
ΑΘΑΝΑΣΙΑ.

         
Από τον υπολογισμό τής πνευματικότητος τής ψυχής είναι εύκολο να περάσουμε στους λόγους τής αθανασίας της!

          Αυτή είναι αθάνατη ακριβώς επειδή μετέχει τής φύσεως τής ίδιας τού Θεού και δέν μπορεί να έχει ένα τέλος καθώς η απόφαση τού Θεού να δημιουργήσει τον άνθρωπο για να τον καλέσει στην κοινωνία μαζί του είναι παντοτινή και αμετάκλητη. Μ'αυτή την έννοια η βεβαίωση τής αθανασίας τής ψυχής βρίσκει την δικαίωσή της στην καθοριστικότητα τού σωτηριώδους σχεδίου του Θεού!

          Γίνεται ξανά λοιπόν κατανοητό ότι ο όρος τής αθανασίας δέν μπορεί, ούτε αυτός να εκληφθεί με γενικό τρόπο: πρέπει να έχουμε κατά νού ότι ο Χριστιανισμός μιλά για την αθανασία στο εσωτερικό τού ευρύτατου ορίζοντος τού όρου τής σωτηρίας!

          Σύμφωνα μ'αυτή την προοπτική, εάν η παρουσία μιας πνευματικής ψυχής κάνει λόγο για την εκλογή τού ανθρώπου στην κοινωνία με τον Θεό, εδώ βρίσκεται ήδη μπροστά μας ο βασικός πυρήνας τής αθανασίας του! και τοιουτοτρόπως οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι ο άνθρωπος στην ατομικότητα του, δέν μπορεί παρά να παραμένει και μετά τον θάνατο του, λόγω της πρωταρχικής και καταγωγικής του σχέσεως με το Θείο ΕΣΥ.

          Έτσι η αθανασία της ψυχής δέν γίνεται κατανοητή παρά μόνον στην προοπτική τής αναστάσεως των νεκρών. Ακριβώς σ'αυτόν τον ορίζοντα αυτή λαμβάνει τήν ακριβέστατη φυσιογνωμία της σαν το στοιχείο το οποίο επιτρέπει να κατανοήσουμε την συνέχεια τού ανθρωπίνου υποκειμένου, νεκρού και προορισμένου στην τελική ανάσταση!

Συνεχίζεται

OΛΕΣ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΝΗΣ "ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ" ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΠΡΟ ΟΦΘΑΛΜΩΝ.

Αμέθυστος.