ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΟΛΟΓΙΑΣ-Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ - Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ (12)

Συνέχεια από: Τρίτη, 5 Μαΐου 2020

Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ.

Του Jean Pierre Torrell.

         
  Ο ΔΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΟΥΣ.

        

  Δέν είναι μικρής σημασίας, όπως γίνεται εύκολα κατανοητό πλέον, το γεγονός ότι ο Αυγουστίνος -και όλοι όσοι αναφέρονται σ'αυτόν- για να μιλήσει γιά το Άγιο Πνεύμα, βρήκε μία έκφραση τόσο κοντινή στον Απ.Παύλο ο οποίος δύο τουλάχιστον φορές, μιλά για την Κοινωνία του Αγίου Πνεύματος. Ο Ακινάτης ο οποίος συναντούσε στην Βουλγκάτα (μετάφραση της Κ.Δ. στα λατινικά) κοινότης ή επικοινωνία σαν μεταφράσεις της Κοινωνίας (σύναξη ή Θ.Ευχαριστία), πολύ πιθανόν να μήν αμφέβαλλε ότι κατά βάθος μπορούσε να βρεθεί μία ταυτόσημη ελληνική λέξη. Παρ'όλα αυτά όμως κατενόησε επίσης βαθύτατα και την Εκκλησιαστική συνέπεια του δικού του Τριαδικού δόγματος. Για να ανακεφαλαιώσουμε: Το Άγιο Πνεύμα παίζει, στους κόλπους της Εκκλησίας, έναν ρόλο ενότητος στην αγάπη, ο οποίος παραπέμπει σε κείνον που ασκεί στους κόλπους της Τριάδος. Έτσι το Άγιο Πνεύμα μεταμορφώνει την σύναξη των βαπτισμένων σε μία κοινωνία αγάπης κατ' εικόνα της Τριαδικής του πηγής!

          [Ας προσέξουμε αυτό το σημείο, διότι εδώ βασίζεται η ευχαριστιακή εκκλησιολογία του Ζηζιούλα και αποκαλύπτεται επίσης ότι ανήκει στην αίρεση της Οικονομίας του Αγίου Πνεύματος].

          Ο παραλληλισμός λοιπόν ανάμεσα στην Τριαδική κοινωνία και την Εκκλησιαστική κοινωνία είναι διαφωτιστικός, αλλά πρέπει να προσέξουμε, ιδιαιτέρως να μήν τον ωθήσουμε πολύ μακρυά. Στην Τριαδική κοινωνία, το Άγιο Πνεύμα δέν είναι η Αρχή τής αγάπης ή της ενότητος. Αυτό είναι εκείνο που προοδεύει σαν Αγάπη ή σαν Δεσμός (ας θυμηθούμε το ανθισμένο δένδρο που επικαλείται ο Ακινάτης: δέν είναι τα λουλούδια η αρχή της ανθοφορίας, αλλά το δένδρο). Στην Εκκλησιαστική κοινωνία αντιθέτως, το Άγιο Πνεύμα είναι ακριβώς η Αρχή (αιτία παραδειγματική και ποιητική) τής αγάπης και του ελέους, που εμψυχώνει το σώμα του Χριστού και το συνάζει σε ενότητα.

          Όπως είναι γνωστό, το Εκκλησιαστικό δόγμα του Ακινάτη είναι συγκεκριμένα μία Θεολογία του σώματος του Χριστού. Πιστός σε όσα διδάσκεται από τον Απ. Παύλο, υπολογίζει το Σώμα σαν το αποτέλεσμα τής μετάγγισης της χάριτος που προέρχεται από την Κεφαλή: «Η ψυχή του Χριστού προσέλαβε την Χάρη στο μάξιμο της υπεροχής της. Γι' αυτό λόγω αυτής της υπεροχής, ανήκει στον Χριστό το χρέος να την αδειάσει στους άλλους. Αυτός είναι ακριβώς ο ρόλος του σαν κεφαλή». Αυτό το δόγμα έχει γίνει αποδεκτό στην διδασκαλία της Εκκλησίας, όπως π.χ. από τον Πίο ΧΙΙ ο οποίος στο Mystici Corporis δηλώνει με δύναμη: «Όλα τα δώρα, όλες οι αρετές, όλα τα χαρίσματα τα οποία βρίσκονται καθ' υπεροχήν, εν' αφθονία και επάρκεια στην Κεφαλή, χύνονται σε όλα τα μέλη της Εκκλησίας» και τελευταίως στην ΙΙη Βατικανή σύνοδο στο Lumen gentium I,7: «Σ'αυτό το σώμα, η ζωή τού Χριστού χύνεται, προσφέρεται, σε όλους τους πιστούς»! [Τέλος η Μετάνοια]. 

          Σ'αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του Αγίου Πνεύματος συνίσταται ακριβώς στην σταθεροποίηση τής συνέχειας ανάμεσα στόν Χριστο-κεφαλή και τους πιστούς-μέλη καθώς Αυτό το Άγιο Πνεύμα κατέχει αυτή την ιδιότητα, να παραμένει αριθμητικώς ΈΝΑ και το Αυτό, στην Κεφαλή και στα Μέλη. Ο Ακινάτης που επαναλαμβάνει συχνά αυτή την διατύπωση, δέν την εξηγεί παρά μόνον στα ακόλουθα χωρία.

         «Η Καθολική Εκκλησία είναι ένα και μόνον σώμα που διαθέτει διαφορετικά μέλη. Η ψυχή που ζωοποιεί αυτό το σώμα είναι το Άγιο Πνεύμα. Μ' αυτή την έννοια, η πληρότης του Χριστού είναι το Άγιο Πνεύμα το οποίο προοδεύει εξ' αυτού και είναι ομοούσιο ώς πρός την Φύση, την δύναμη και την Κυριότητα. [Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ρίζα τής συγχρόνου αιρέσεως, τής οικονομίας τού Αγίου Πνεύματος, πού γέννησε ο Ιωακείμ ντά Φιόρε, πατώντας στήν θεολογία τού Ακινάτη]. Καθότι, παρότι τα συνήθη δώρα που βρίσκονται σε μας είναι διαφορετικά από εκείνα που βρίσκονται στην ψυχή του Χριστού, παρ' όλα αυτά είναι το μοναδικό και το αυτό Πνεύμα που είναι σ' Αυτόν και πληρεί όλους τους εξαγιασμένους. [Τό περιεχόμενο τού χριστού είναι τό Άγιο Πνεύμα]. Το επιβεβαιώνει και ο Απ.Παύλος όταν γράφει: "πάντα δέ ταύτα ενεργεί το έν και το αυτό πνεύμα" (1 Κορ. 12,11), όπως επίσης και στο Ρωμ. 8,9: "εί δέ τις πνεύμα Χριστού ούκ έχει, αυτός ούκ έστιν αυτού!"».

          «Στο φυσικό σώμα, οι ικανότητες διασκορπισμένες σε όλα τα μέλη διαφέρουν αριθμητικά σύμφωνα με την ουσία τους, αλλ' όμως επανενώνονται στην ρίζα τους η οποία είναι αριθμητικώς μία, (δηλαδή η ψυχή σαν μορφή του ζώντος, η βάση της οποίας είναι τόσο η κεφαλή όσο και η καρδιά, σύμφωνα με την φυσική ανθρωπολογία του Ακινάτη) και επι πλέον έχουν και μία μοναδική τελική μορφή (δηλαδή εκ νέου την ψυχή, αλλά καθόσον είναι η υπερβατική αρχή η οποία επιτρέπει στο σώμα που είναι διαμορφωμένο να είναι ένα ανθρώπινο πρόσωπο). Παρομοίως όλα τα μέλη του Μυστικού Σώματος έχουν σαν τελική τελειότητα το Άγιο Πνεύμα το οποίο είναι αριθμητικώς ένα σε όλους (αναλαμβάνει δηλαδή στο Εκκλησιαστικό σώμα τον ρόλο της ψυχής). Και το ίδιο έλεος, δοσμένο σ'αυτά τα μέλη μέσω του Αγίου Πνεύματος, παρότι είναι διαφορετικό σύμφωνα με την ουσία, στην διαφορετικότητα των προσώπων, [ΑΝΑΛΟΓΟ] παρ' όλα αυτά ενούται μέσω τής ρίζας του η οποία είναι αριθμητικώς μία, καθότι η ιδιαίτερη ρίζα μίας εργασίας είναι το ίδιο το αντικείμενο από το οποίο λαμβάνει τον καθορισμό της. Και γι'αυτό, καθώς όλοι πιστεύουν και αγαπούν ένα μόνον και το ίδιο αντικείμενο, η πίστη και η αγάπη όλων ενώνεται σε μία και την αυτή ρίζα, όχι μόνον στην πρώτη τους ρίζα που είναι το Άγιο Πνεύμα, αλλά και στην επόμενη ρίζα τους που είναι το αντικείμενό τους». (Αποφθέγματα ΙΙΙ d.13 q.2 a.2 qc.2 ad1).

          Η λεπτομερής εξήγηση αυτού του κειμένου, ωραίου αλλά δύσκολου, οδήγησε σε αντικρουόμενες ερμηνείες, παρότι δέν είναι αναγκαίο να εισέλθουμε σε λεπτολογίες για να κατανοήσουμε το νόημα. Ας αρκεστούμε στο ουσιώδες. Το Άγιο Πνεύμα παίζει τον ρόλο πού αποδίδεται στην ψυχή στο ανθρώπινο σώμα, στο Εκκλησιαστικό σώμα. Πλήρως στο όλον και πλήρως σε κάθε ένα από τα μέρη του, είναι παρόν τόσο στην κεφαλή όσο και στο Σώμα, και σε καθένα από τα μέρη του. Δέν είναι μόνον η αρχή της ενότητος του Όλου, στο οποίο κοινωνεί την υπερφυσική ζωή, αλλά είναι και η πηγή του εξαγιασμού του, η αιτία της υπερφυσικής του πράξεως και ο λόγος της γονιμότητος του. Πανταχού παρόν στην Εκκλησία, το πνεύμα είναι ο εσωτερικός φιλοξενούμενος έτσι όπως είναι και στην δίκαιη ψυχή. Αλλά μαζί με το Άγιο Πνεύμα ακόμη και ολόκληρη η Τριάδα εδράζεται στην Εκκλησία, καθότι σύμφωνα με την αρχή που εξέφρασε λίγο πρίν ο Ακινάτης, εκεί όπου ενεργεί ένα από τα πρόσωπα, τα άλλα δύο δέν μπορούν να μήν είναι παρόντα. "Εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου τηρήσει, και ο Πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και πρός αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ' αυτώ ποιήσομεν" (Ιωάν 14,23). [Ο ΠΑΤΗΡ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, Ο ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΤΟΥ ΖΩΝΤΟΣ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ]

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.