ΠΡΟΣ ΑΚΙΝΔΥΝΟΝ ΛΟΓΟΣ ΑΝΤΙΡΡΗΤΙΚΟΣ ΤΡΙΤΟΣ
ΠΡΟΣ ΤΑ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΧΑΡΙΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΙΩΣ ΧΑΡΙΤΩΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ
Συνέχεια από: Δευτέρα, 27 Απριλίου 2020
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22
Παραπέρα απόδειξις ότι δεν μπορεί να είναι αλλοιώς σε μια θεότητα ο Θεός παρά μόνο όπως διδάσκει ο Παλαμάς ακολουθώντας τους Πατέρες· όπου υπάρχει και λύσις (διασάφηση) μερικών αντιθέσεων
102. Εμπρός λοιπόν να μυηθείς τώρα ακουσίως και να αποκτήσεις όλη την αλήθεια, αποβαλλόμενος όλες τις ψευδείς δοξασίες. Ένας Θεός ομολογείται και προσκυνείται από εμάς, αλλά τρισυπόστατος, ενεργής φυσικώς και παντοδύναμος. Καθ’ όσο λοιπόν τον θεωρούμε ένα ως μίαν έχοντα φύσιν, τον δεχόμαστε και τον προσκυνούμε και τον σεβόμαστε ένα· διότι, αφού η φύσις είναι απλή και αμέριστη εντελώς, πώς θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει διπλόη στον Θεό; Καθ’ όσο δε η μία φύσις είναι τρισυπόστατη, καθώς επίσης ενεργής και παντοδύναμη, ως τρισυπόστατη έχει διάφορες τις υποστάσεις, ως ενεργής δε και παντοδύναμη έχει διάφορες τις φυσικές δυνάμεις και ενέργειες, αδιαιρέτως διαιρουμένη, ενώ η ευσεβής διάκρισις γνωρίζει τη διαφορά, αλλά δεν διαχωρίζει τα ηνωμένα σε μία και αδιάρρηκτη συμφυΐα.
103. Αλλά οι επινοητικώτατοι από όλους σε μάταιες ενστάσεις λέγουν, «από το ότι δύναται τα πάντα είναι παντοδύναμος, όχι από το ότι έχει δυνάμεις· και από το ενεργείν είναι ενεργής, όχι από το ότι κατέχει ενέργειες». Επομένως, ω σοφοί, και από το ότι υφίσταται τρισσώς είναι τρισυπόστατη, αλλ’ όχι από το ότι έχει τρεις υποστάσεις, μολονότι, αν αυτά ήταν κατ’ αυτόν τον τρόπο, το πάντα δύνασθαι και το διαφόρως (διαφορετικά) ενεργείν δεν θα διέφερε λιγότερο από το κατ’ ουσίαν ενιαίο του Θεού, και προσίσταται (τοποθετείται δίπλα) κατά τον ίσον τρόπον προς εκείνους που λέγουν ότι το θειο υφίσταται σε ουσία μόνο. Αλλά βέβαια, όπως σαν τρισυπόστατος έχει τρεις προσκυνητές υποστάσεις, έτσι και σαν ενεργής έχει θείες ενέργειες, και σαν παντοδύναμος έχει όλες τις δυνάμεις. Γι’ αυτό o μέγας Διονύσιος στο όγδοο κεφάλαιο των Θεωνυμιών λέγει, «δύναμις λέγεται ο Θεός διότι έχει από πριν (προέχων) και έχει με το παραπάνω (υπερέχων) κάθε δύναμιν μέσα του (εν εαυτώ)». Και ο μέγας Αθανάσιος γράφοντας κατά Ελλήνων λέγει, «ο παντοδύναμος και παντέλειος άγιος Λόγος του Πατρός, αφού επέβηκε στα πάντα και εφάπλωσε παντού τις δυνάμεις του, συνέχει και συσφίγγει στον εαυτό του όλα, τόσο τα φαινόμενα όσο και τα αόρατα»· και πάλι, «μόνο ο Υιός είναι απαράλλακτη εικόνα τού Πατρός· ποιός λοιπόν θα μπορούσε να μετρήσει τον Πατέρα, για να εύρει τις δυνάμεις και του Λόγου τούτου;». Ο πολύς στα θεία Μάξιμος πάλι λέγει, «δεν υφίσταται ενεργείν χωρίς ενέργεια, όπως δεν υφίσταται υπάρχειν χωρίς ύπαρξι».
104. Αλλά οι περιττοί (πολυπράγμονες) στα σοφιστικά λέγουν πάλι, «ενεργείται και η ενέργεια, επομένως δεν θα ενεργηθεί χωρίς ενέργεια· κι’ αυτή πάλι ομοίως και πριν από αυτήν μία άλλη και τούτο επ’ άπειρο». Τί κούφιες φλυαρίες! Πράγματι αυτοί, όπως είπα και πρωτύτερα, εύκολα θα επισώρευαν για τους εαυτούς τους και λόγους άπειρους και βουλές και γραφές, ή μάλλον, το παραδοξότερο, αυτή τη μία τους γραφή και βουλή και τον ένα λόγο θα ειπούν ότι είναι άπειροι· διότι κανένα από τα λεγόμενα πράγματι δεν θα μπορούσε να λεχθεί χωρίς λόγο. Ισχυριζόμαστε δε ότι και ο ίδιος ο λόγος λέγεται, όχι όμως κατά τον ίδιο τρόπο, ω σοφώτατοι. Βουλευόμαστε για κάτι και βουλευόμαστε βουλή, αλλά δεν είναι ούτε σ’ αυτά ο ίδιος τρόπος. Αυτός μεν που λέγει και αυτός που βουλεύεται έχουν προς τον λόγο και προς την βουλή τη σχέσιν που έχει ο κινούμενος προς την έμφυτη κίνησιν, το δε πράγμα περί του οποίου λέγει ή βουλεύεται κάποιος δεν είναι τίποτα από αυτά, διότι είναι διάφορο (έτερον) από τη βουλή και το λόγο, καθώς και από τον λέγοντα και τον βουλευόμενο• και στη γραφή το ίδιο, όποια γραφή ειπεί κανείς. Τούτο λοιπόν θα παρατηρήσεις και επί της ενεργείας, αν εξετάσεις με προσοχή (με νου).
Αλλά βέβαια, επειδή o Θεός έχει διάφορες υποστάσεις και πολλές δυνάμεις και ενέργειες, αν δεν είναι ένα το αίτιο σ’ αυτές, οι αρχές της θεότητος θα είναι πολλές και διάφορες, πράγμα που είναι γνώρισμα μάλλον των ελληνικών μύθων παρά των ευσεβών φρονημάτων. Στο δε αίτιο πού υπάρχει σ’ αυτές ακολουθεί αναγκαίως και το αιτιατό που είναι σ’ αυτές· και στο αιτιατό και στο αίτιο ακολουθούν τα προειρημένα ολίγο παραπάνω και όλα τα παραπλήσια με τούτα. Ο Υιός λοιπόν και το Πνεύμα είναι εκ του Πατρός. Κι’ αφού έχουν τούτον ως αίτιον, σαν αίτιον, και άλλον (έτερον) και μεγαλύτερον (μείζονα) έχουν εαυτών· σαν δε και διαφόρως αίτιον, κατά τούτο και διαφέρουν μεταξύ τους κατά τις υποστάσεις και επιδέχονται διαφορετική δήλωσιν των υποστατικών ιδιοτήτων από τους ευσεβείς θεολόγους. Ο Υιός λοιπόν και το Πνεύμα είναι εκ του Πατρός, οι δε δυνάμεις και ενέργειες εκ της μίας τρισυποστάτου φύσεως· «και διότι δεν είναι η ουσία εκ της σοφίας, αλλά η σοφία εκ της ουσίας»· λέγει ο Χρυσόστομος θεολόγος, «δεν είναι η ουσία από την ενέργεια, αλλά η ενέργεια από την ουσία»· και πάλι, «ανέκφραστη είναι η θεία δύναμις, πόσο περισσότερο η φύσις από την οποία προέρχεται η δύναμις» . Επειδή λοιπόν είναι εκ της φύσεως, κατ’ ανάγκην έχουν και τη φύσιν αιτία· αν δε έχουν αιτία, έχουν και κάτι άλλο κατά τούτο υπερκείμενο εαυτών, ποικίλλονται και μερίζονται διαφόρως μετεχόμενες από τον καθένα αναλόγως κατά τούς αληθινούς θεολόγους· διότι κατά τον βαπτιστή μόνο ο Χριστός δεν επήρε με μέτρο την ενέργεια του Πνεύματος.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος
Παραπέρα απόδειξις ότι δεν μπορεί να είναι αλλοιώς σε μια θεότητα ο Θεός παρά μόνο όπως διδάσκει ο Παλαμάς ακολουθώντας τους Πατέρες· όπου υπάρχει και λύσις (διασάφηση) μερικών αντιθέσεων
102. Εμπρός λοιπόν να μυηθείς τώρα ακουσίως και να αποκτήσεις όλη την αλήθεια, αποβαλλόμενος όλες τις ψευδείς δοξασίες. Ένας Θεός ομολογείται και προσκυνείται από εμάς, αλλά τρισυπόστατος, ενεργής φυσικώς και παντοδύναμος. Καθ’ όσο λοιπόν τον θεωρούμε ένα ως μίαν έχοντα φύσιν, τον δεχόμαστε και τον προσκυνούμε και τον σεβόμαστε ένα· διότι, αφού η φύσις είναι απλή και αμέριστη εντελώς, πώς θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει διπλόη στον Θεό; Καθ’ όσο δε η μία φύσις είναι τρισυπόστατη, καθώς επίσης ενεργής και παντοδύναμη, ως τρισυπόστατη έχει διάφορες τις υποστάσεις, ως ενεργής δε και παντοδύναμη έχει διάφορες τις φυσικές δυνάμεις και ενέργειες, αδιαιρέτως διαιρουμένη, ενώ η ευσεβής διάκρισις γνωρίζει τη διαφορά, αλλά δεν διαχωρίζει τα ηνωμένα σε μία και αδιάρρηκτη συμφυΐα.
103. Αλλά οι επινοητικώτατοι από όλους σε μάταιες ενστάσεις λέγουν, «από το ότι δύναται τα πάντα είναι παντοδύναμος, όχι από το ότι έχει δυνάμεις· και από το ενεργείν είναι ενεργής, όχι από το ότι κατέχει ενέργειες». Επομένως, ω σοφοί, και από το ότι υφίσταται τρισσώς είναι τρισυπόστατη, αλλ’ όχι από το ότι έχει τρεις υποστάσεις, μολονότι, αν αυτά ήταν κατ’ αυτόν τον τρόπο, το πάντα δύνασθαι και το διαφόρως (διαφορετικά) ενεργείν δεν θα διέφερε λιγότερο από το κατ’ ουσίαν ενιαίο του Θεού, και προσίσταται (τοποθετείται δίπλα) κατά τον ίσον τρόπον προς εκείνους που λέγουν ότι το θειο υφίσταται σε ουσία μόνο. Αλλά βέβαια, όπως σαν τρισυπόστατος έχει τρεις προσκυνητές υποστάσεις, έτσι και σαν ενεργής έχει θείες ενέργειες, και σαν παντοδύναμος έχει όλες τις δυνάμεις. Γι’ αυτό o μέγας Διονύσιος στο όγδοο κεφάλαιο των Θεωνυμιών λέγει, «δύναμις λέγεται ο Θεός διότι έχει από πριν (προέχων) και έχει με το παραπάνω (υπερέχων) κάθε δύναμιν μέσα του (εν εαυτώ)». Και ο μέγας Αθανάσιος γράφοντας κατά Ελλήνων λέγει, «ο παντοδύναμος και παντέλειος άγιος Λόγος του Πατρός, αφού επέβηκε στα πάντα και εφάπλωσε παντού τις δυνάμεις του, συνέχει και συσφίγγει στον εαυτό του όλα, τόσο τα φαινόμενα όσο και τα αόρατα»· και πάλι, «μόνο ο Υιός είναι απαράλλακτη εικόνα τού Πατρός· ποιός λοιπόν θα μπορούσε να μετρήσει τον Πατέρα, για να εύρει τις δυνάμεις και του Λόγου τούτου;». Ο πολύς στα θεία Μάξιμος πάλι λέγει, «δεν υφίσταται ενεργείν χωρίς ενέργεια, όπως δεν υφίσταται υπάρχειν χωρίς ύπαρξι».
104. Αλλά οι περιττοί (πολυπράγμονες) στα σοφιστικά λέγουν πάλι, «ενεργείται και η ενέργεια, επομένως δεν θα ενεργηθεί χωρίς ενέργεια· κι’ αυτή πάλι ομοίως και πριν από αυτήν μία άλλη και τούτο επ’ άπειρο». Τί κούφιες φλυαρίες! Πράγματι αυτοί, όπως είπα και πρωτύτερα, εύκολα θα επισώρευαν για τους εαυτούς τους και λόγους άπειρους και βουλές και γραφές, ή μάλλον, το παραδοξότερο, αυτή τη μία τους γραφή και βουλή και τον ένα λόγο θα ειπούν ότι είναι άπειροι· διότι κανένα από τα λεγόμενα πράγματι δεν θα μπορούσε να λεχθεί χωρίς λόγο. Ισχυριζόμαστε δε ότι και ο ίδιος ο λόγος λέγεται, όχι όμως κατά τον ίδιο τρόπο, ω σοφώτατοι. Βουλευόμαστε για κάτι και βουλευόμαστε βουλή, αλλά δεν είναι ούτε σ’ αυτά ο ίδιος τρόπος. Αυτός μεν που λέγει και αυτός που βουλεύεται έχουν προς τον λόγο και προς την βουλή τη σχέσιν που έχει ο κινούμενος προς την έμφυτη κίνησιν, το δε πράγμα περί του οποίου λέγει ή βουλεύεται κάποιος δεν είναι τίποτα από αυτά, διότι είναι διάφορο (έτερον) από τη βουλή και το λόγο, καθώς και από τον λέγοντα και τον βουλευόμενο• και στη γραφή το ίδιο, όποια γραφή ειπεί κανείς. Τούτο λοιπόν θα παρατηρήσεις και επί της ενεργείας, αν εξετάσεις με προσοχή (με νου).
Αλλά βέβαια, επειδή o Θεός έχει διάφορες υποστάσεις και πολλές δυνάμεις και ενέργειες, αν δεν είναι ένα το αίτιο σ’ αυτές, οι αρχές της θεότητος θα είναι πολλές και διάφορες, πράγμα που είναι γνώρισμα μάλλον των ελληνικών μύθων παρά των ευσεβών φρονημάτων. Στο δε αίτιο πού υπάρχει σ’ αυτές ακολουθεί αναγκαίως και το αιτιατό που είναι σ’ αυτές· και στο αιτιατό και στο αίτιο ακολουθούν τα προειρημένα ολίγο παραπάνω και όλα τα παραπλήσια με τούτα. Ο Υιός λοιπόν και το Πνεύμα είναι εκ του Πατρός. Κι’ αφού έχουν τούτον ως αίτιον, σαν αίτιον, και άλλον (έτερον) και μεγαλύτερον (μείζονα) έχουν εαυτών· σαν δε και διαφόρως αίτιον, κατά τούτο και διαφέρουν μεταξύ τους κατά τις υποστάσεις και επιδέχονται διαφορετική δήλωσιν των υποστατικών ιδιοτήτων από τους ευσεβείς θεολόγους. Ο Υιός λοιπόν και το Πνεύμα είναι εκ του Πατρός, οι δε δυνάμεις και ενέργειες εκ της μίας τρισυποστάτου φύσεως· «και διότι δεν είναι η ουσία εκ της σοφίας, αλλά η σοφία εκ της ουσίας»· λέγει ο Χρυσόστομος θεολόγος, «δεν είναι η ουσία από την ενέργεια, αλλά η ενέργεια από την ουσία»· και πάλι, «ανέκφραστη είναι η θεία δύναμις, πόσο περισσότερο η φύσις από την οποία προέρχεται η δύναμις» . Επειδή λοιπόν είναι εκ της φύσεως, κατ’ ανάγκην έχουν και τη φύσιν αιτία· αν δε έχουν αιτία, έχουν και κάτι άλλο κατά τούτο υπερκείμενο εαυτών, ποικίλλονται και μερίζονται διαφόρως μετεχόμενες από τον καθένα αναλόγως κατά τούς αληθινούς θεολόγους· διότι κατά τον βαπτιστή μόνο ο Χριστός δεν επήρε με μέτρο την ενέργεια του Πνεύματος.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου