Περί πνεύματος, ψυχής και σώματος 7

Συνέχεια από: Τετάρτη 29 Απριλίου 2020

Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως

Πνεύμα, Ψυχή, Σώμα

Κεφάλαιο 3: Ο εγκέφαλος και το πνεύμα. Το πνεύμα στην φύση α

«Είμαστε ακόμα πεπεισμένοι πως η διάνοια είναι ένα χαρακτηριστικό του εγκεφάλου, και η υπαγωγή τής διάνοιας στον εγκέφαλο μάς φαίνεται τόσο προφανής, που δεν μπορούμε να σκεφτούμε το ένα χωριστά από το άλλο. Και έτσι, με την αυθεντία μιας εσφαλμένης σύνθεσης, συμπεραίνουμε πως το σώμα και το πνεύμα υπάγονται αμοιβαία το ένα στο άλλο. Αυτό συμβαίνει επειδή συνηθίσαμε να συγχέουμε την διάνοια με το πνεύμα. Η διάνοια φυσικά δεν είναι πνεύμα, αλλά απλώς μια εκδήλωση του. Η διάνοια αναφέρεται στο πνεύμα σαν ένα μέρος προς το όλο. Το πνεύμα είναι πολύ πιο ευρύ  από την διάνοια, λόγω όμως μη διαφοροποιημένων διανοητικών εννοιών βλέπουμε το σύνολο τού πνεύματος μέσα στην διάνοια» (Frank Granhman)

«Το πνεύμα προβάλλει έξω από τον εγκέφαλο σε όλες τις πλευρές. Η δραστηριότητα τού εγκεφάλου περιορίζεται στην μεταμόρφωση σε κίνηση ενός μικρού τμήματος εκείνων που συμβαίνουν  μέσα στην διάνοια» (Bergson, Δημιουργική Εξέλιξη)

Τι γνωρίζουμε για το πνεύμα; Γνωρίζουμε πολλά από τις Γραφές, και όχι λίγα για τα φαινόμενα του πνεύματος στην φύση τού ανθρώπου.

1. Ο Άγιος Σέργιος του Ραντονέζ γευμάτιζε με τους αδελφούς τού μοναστηριού του. Ξαφνικά σηκώθηκε, έσκυψε προς τα δυτικά και είπε: «Χαίρε και εσύ, ποιμένα τής του Χριστού ποίμνης, η ευλογία του Κυρίου να είναι μαζί σου». Οι αδελφοί ρώτησαν έκπληκτοι: «Σε ποιον μίλησες, άγιε Πατέρα;» Ο Άγιος Σέργιος απάντησε: «Κάπου οκτώ μιλιά μακριά από εδώ, ο επίσκοπος Στέφανος της Περμ σταμάτησε ευρισκόμενος στον δρόμο προς την Μόσχα. Υποκλίθηκε στην Αγία Τριάδα και είπε: ειρήνη σε σένα αδελφέ εν πνεύματι. Και εγώ του απάντησα». Κάποιοι μοναχοί έσπευσαν στο μέρος και πρόφτασαν τον Άγιο Στέφανο. Ο ίδιος επιβεβαίωσε όσα είπε ο Άγιος Σέργιος.

2. Ένας μηχανολόγος και αφοσιωμένος υλιστής, ο K. I. Pearl, έφυγε από το σπίτι τού φίλου του Κ., ο οποίος είχε φύγει για την Μόσχα, ενώ ζούσε στο σπίτι ενός άλλου μηχανολόγου στην Τασκένδη. Μια φορά στις τρεις το πρωί ξύπνησε από μια δυνατή φωνή: «Karl Ivanovich!» Άναψε το κερί και ξύπνησε τον ερωμένο του. Έψαξαν το διαμέρισμα και δεν βρήκαν κανένα. Με μεγάλη έκπληξη σημείωσε την ημερομηνία του παράξενου αυτού συμβάντος. Μια εβδομάδα αργότερα έλαβε τηλεγράφημα που τον πληροφορούσε για την αυτοκτονία του πρώην φίλου του, Κ. Η αυτοκτονία έλαβε χώρα ακριβώς εκείνο το βράδυ και την ώρα που άκουσε την μυστηριώδη φωνή. Η θανατική φωνή της αυτοκτονίας, γεμάτη αγωνία και αγάπη κάλυψε στιγμιαία 3300 χιλιόμετρα, και προσελήφθη από τον εγκέφαλο του κοιμώμενου K. I. Pearl.

3. Η κυρία Green, καθήμενη στην βεράντα του σπιτιού της μετά το γεύμα, σε κάποια πόλη της Αγγλίας, είδε ξαφνικά ένα όραμα: μια καρότσα με δυο νεαρές γυναίκες μέσα πλησίαζε την απότομη όχθη μιας λίμνης. Ξαφνικά έσπασε ένας από τους τροχούς της καρότσας, η οποία έπεσε μαζί με τα άλογα και τους επιβαίνοντες μέσα στην λίμνη. Ενώ πνίγονταν η κυρία Green άκουσε το όνομα της, με μια φωνή γεμάτη απελπισία. Ένα μήνα μετά έλαβε γράμμα από τον αδελφό της, που περιέγραφε τον θάνατο της κόρης του και της φίλης της, την μέρα ακριβώς που είχε δει το όραμα.

Το τελευταίο παράδειγμα το δανείστηκα από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του ακαδημαϊκού Charles Richet (Traite de metapsychique), διάσημος φυσιολόγος και φυσικός, μια από τις πιο προβεβλημένες μορφές στο πεδίο της μεταψυχολογίας, μιας νέας επιστήμης που εμφανίστηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα. Η επιστήμη αυτή αναπτύσσεται από αναγνωρισμένους επιστήμονες σε διάφορες χώρες. Σκοπός της μεταψυχολογίας είναι η διερεύνηση με όλες τις διαθέσιμες επιστημονικές μεθόδους των ανεξήγητων και μυστηριωδών ψυχικών φαινομένων, τα οποία η επίσημη ψυχολογία χαρακτηρίζει ως δεισιδαιμονίες και παραμύθια.

Όμως τα φαινόμενα αυτά μπορούν να απορριφθούν μόνο από εκείνους που είναι προκατηλειμμένοι ή δεν έχουν εξοικείωση ή δεν τα μελέτησαν με βαθιά επιστημονική αντικειμενικότητα όπως ο C. Richet, Oliver Lodge  και άλλοι διάσημοι επιστήμονες, που δημιούργησαν μια εκτεταμένη βιβλιογραφία στο πεδίο της μεταψυχολογίας. Υπάρχουν πάρα πολλά παρόμοια δεδομένα στο βιβλίο του Richet, το ένα πιο εκπληκτικό από το άλλο. Αναλύει τα δεδομένα με μεγάλη επιστημονική αυστηρότητα, και καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: «Υπάρχουν δονήσεις (δυνάμεις) στο σύμπαν, οι οποίες διεγείρουν την ευαισθησία μας και μας δίνουν έτσι μια άξια εμπιστοσύνης γνώση της πραγματικότητας, που οι κανονικές μας αισθήσεις δεν μπορούν να μας δώσουν. Οι δυνάμεις αυτές, νέες και παράξενες, θα δημιουργήσουν μια επανάσταση στην ψυχολογία και θα την ανοικοδομήσουν εκ θεμελίων».

Ο Dr. Kotik, που συνέγραψε το ένα σημαντικό βιβλίο για την εμπειρία του στο πεδίο της μεταφοράς της σκέψης (The Emanation of Psycho-physical Energy, Wiesbaden, 1908), την εξηγεί ως εξής: «Μια σκέψη είναι μια ενέργεια που εκπέμπεται προς τα έξω. Έχει φυσικές και ψυχικές ιδιότητες, και μπορεί να ονομαστεί ψυχική-φυσική ενέργεια. Η ενέργεια αυτή που γεννιέται στον εγκέφαλο διαδίδεται σε όλο το σώμα και τα άκρα. Μπορεί να περάσει μέσα από μεταλλικούς αγωγούς, αλλά είναι δύσκολο να μεταφερθεί μέσω του αέρα. Προφανώς δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό της σκέψης. Ίσως όλα τα πράγματα να εκπέμπουν κάποιο είδος ενέργειας (που προέρχεται ή προκαλεί δόνηση), καθώς τα ευαίσθητα υποκείμενα δεν προσλαμβάνουν μόνο όσα σκέφτεται ο πειραματιστής, αλλά αναγνωρίζουν υλικά αντικείμενα που δεν σκέφτονται».

Τι είναι αυτό που κάνει τον Dr. Kotik να πιστεύει πως αόρατη εκπομπή ενέργειας ενός σκεπτόμενου εγκεφάλου δεν είναι μόνο νοητική, αλλά ψυχική-φυσική; Είναι απλώς το γεγονός, πως αν ο πειραματιστής συνδεθεί με το ευαίσθητο υποκείμενο μέσω ενός μεταλλικού καλωδίου, τότε αυτό διαβάζει κάπως καλύτερα τις σκέψεις.

Αλλά και μεγάλος αριθμός άλλων δεδομένων που περιγράφει ο Richet δείχνουν πως και χωρίς επαφή λαμβάνει χώρα η μεταφορά κάποιας άγνωστης ενέργειας. Λόγω της ανεξέταστης συνήθειας μας να εξηγούμε τα ακατανόητα και άγνωστα με κατανοητά και γνωστά, θεωρούμε πως η ενέργεια αυτή είναι υλικές ταλαντώσεις, που προκαλούνται από μοριακές διακυμάνσεις της ουσίας του εγκεφάλου, οι οποίες μας είναι ακόμα άγνωστες.

Αυτοί που αποδέχονται μια πρωτόγονη εξήγηση είναι αρκετά ευχαριστημένοι όταν τους πουν πως ο εγκέφαλος τους δημιουργεί κάποιες ηλεκτρικές ταλαντώσεις (σημείωση: η μοντέρνα εκδοχή, πως η λειτουργία του εγκεφάλου βασίζεται σέ ηλεκτρικά σήματα).

Γιατί όμως να μην αναγνωρίσουμε μαζί με τον Richet, πως οι ανεξήγητες, περίεργες όπως τις ονομάζει, δυνάμεις, που στην σημερινή κατάσταση της επιστήμης μας είναι άγνωστες, είναι η βάση των φαινομένων της τηλεπάθειας (μεταφοράς σκέψεων και αισθημάτων σε απόσταση) και διορατικότητας; Όποιος διαβάσει το μεγάλο του βιβλίο θα πάθει το σοκ της ζωής του.

Πιστεύω πως προς το παρόν έχουμε το δικαίωμα να βγάλουμε ένα, αλλά πολύ σημαντικό, συμπέρασμα: πέραν των κανονικών ερεθισμάτων, που είναι κατάλληλα για τα αισθητήρια όργανα μας, ο εγκέφαλος και η καρδιά μας μπορούν να προσλάβουν πολύ πιο σημαντικά ερεθίσματα που προέρχονται από τον εγκέφαλο και την καρδιά των άλλων ανθρώπων, ζώων, και όλης της φύσης που μας περιβάλλει, και το πιο σημαντικό, από τον άγνωστο σε μας υπερβατικό κόσμο.

Με τι, αν όχι με δυνάμεις της υπερβατικής τάξεως, μπορούν να εξηγηθούν τα δεδομένα που παραθέτει ο Richet;

1 Ο M. Hialon επιβεβαίωσε την αξιοπιστία της παράξενης ιστορίας που συνέβη στον M. M. Greedy, τον διευθυντή της Daily Telegraph. Όταν μια Κυριακή στεκόταν στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννου, ένιωσε ξαφνικά μια πολύ ισχυρή υποβολή. Κάτι σαν μια φωνή του έλεγε: «Γύρισε στο γραφείο σου». Η εντολή ήταν τόσο ισχυρή, ώστε ο M. M. Greedy έτρεξε σαν τρελός μέσα στην εκκλησία, και διασχίζοντας τους δρόμους έτρεξε στο γραφείο του προς έκπληξη των εργαζομένων, και τίναξε την πόρτα του γραφείου του. Ο φωστήρας κηροζίνης πάνω στο γραφείο του εκσφενδόνιζε φλόγες και όλο το γραφείο του ήταν γεμάτο καπνό.

2 Η κυρία Tomeli στο San Martin, προσπαθώντας να κοιμηθεί ένα βράδυ, είδε ξαφνικά πως τον γιο της χτύπησε μια άμαξα και πέθανε. Έτρεξε 5 μίλια μέσα στην καταιγίδα στο μέρος Costa de Borge και βρήκε τον γιο της στην τάφρο δίπλα στο δρόμο.

3 Ο διάσημος William James παραθέτει την εξής περίπτωση: η Bertha, ένα νεαρό κορίτσι, εξαφανίστηκε στις 31 Οκτωβρίου 1898 στο Enfield. Πάνω από 100 άνθρωποι στάλθηκαν να ερευνήσουν τα δάση και την ακτή της λίμνης. Ήταν γνωστό πως είχε πάει στην γέφυρα, και από τότε δεν την έχει δει κανείς. Ο δύτης που την έψαχνε μέσα στην λίμνη, δεν μπόρεσε να την βρει. Την νύχτα όμως της 3^ης Ιανουαρίου, μια γυναίκα που έμενε 8 χιλιόμετρα μακριά από το Enfield , είδε στο όνειρο το σώμα της Bertha σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Το πρωί πήγε στην γέφυρα και έδειξε στον δύτη το ακριβές σημείο, όπου θα έβρισκε το σώμα της Bertha. Ακολουθώντας τις οδηγίες της, ο δύτης την βρήκε με το κεφάλι προς τα κάτω και καλά κρυμμένη. Ο δύτης την βρήκε στα 6 μέτρα βάθος και το πρώτο που μπόρεσε να δει ήταν το λαστιχένιο παπούτσι της. «Είχα σοκαριστεί» είπε ο δύτης, «δεν φοβάμαι τα πτώματα μέσα στο νερό, αλλά φοβήθηκα την γυναίκα που στεκόταν στην γέφυρα. Πως είναι δυνατόν να ήρθε από 8 χιλιόμετρα μακριά και να δείξει που είναι το σώμα; Ήταν μέσα σε μια βαθιά τρύπα, ανάποδα. Το νερό ήταν τόσο σκοτεινό, ώστε δεν έβλεπα τίποτα».

Τα δυο τελευταία παραδείγματα ανήκουν στο πεδίο της διορατικότητας, στην οποία ο Richet έδωσε το όνομα kriptosteziya. Ο όρος αυτός περιγράφει τα εξής εξαιρετικά δεδομένα.

1 Στην φυλακή Blueau, ένας φυλακισμένος κρεμάστηκε με την γραβάτα του. Ο Dr. Dufali έκοψε ένα κομμάτι της γραβάτας, το τύλιξε σε μερικές στρώσεις χαρτί και το έδωσε σε μια διορατική (όχι επαγγελματία), που την έλεγαν Μαίρη. Είπε πως τυλιγμένο ήταν κάτι που σκότωσε ένα άνδρα, σκοινί… όχι σκοινί, αλλά γραβάτα. Ο φυλακισμένος που σκότωσε ένα άνδρα, απαγχονίστηκε. Είπε πως ο άνδρας σκοτώθηκε με τσεκούρι, και υπέδειξε που είναι το τσεκούρι. Και πράγματι το βρήκαν εκεί.

2 Ο Charles Richet συνάντησε την φίλη του Στέλλα, ένα νεαρό κορίτσι, στις 2 Δεκεμβρίου και της είπε: «Πάω να παραδώσω μάθημα για το δηλητήριο των φιδιών». Η Στέλλα που είχε επιδείξει εκπληκτική διορατικότητα κάποιες φορές, αποκρίθηκε αμέσως: «Το προηγούμενο βράδι είδα ερπετά, ή μάλλον χέλια». Χωρίς να αναφέρω τον λόγο, την ρώτησα να μου πει το όνειρο. Και αυτά ήταν ακριβώς τα λόγια της: «Ήταν μάλλον δυο χέλια, και όχι ερπετά, γιατί είδα πως είχαν λευκή κοιλιά και κολλώδες δέρμα. Και είπα στον εαυτό μου, δεν μου αρέσουν τα ζώα αυτά, αλλά μισώ να βασανίζονται».

Το όνειρο αυτό συνέπιπτε εκπληκτικά με αυτό που έκανα την προηγούμενη μέρα, την 1^η Δεκεμβρίου. Την μέρα εκείνη πειραματιζόμουν με χέλια. Για να τους πάρω το αίμα, έβαλα δυο χέλια στο τραπέζι. Θυμάμαι την γυαλιστερή λευκή κοιλιά τους και το κολλώδες δέρμα. Είχα καιρό να δω την Στέλλα και φυσικά δεν της είχα πει κάτι γι’ αυτό, ούτε αυτή είχε επαφή με ανθρώπους που έρχονται στο εργαστήριο μου.

Διαπραγματευόμενος πολλά παρόμοια περιστατικά, ο Richet συμπεραίνει πως όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και οι φαινομενικά ελάχιστα ευαίσθητοι, έχουν τις ικανότητες γνώσης, επιπλέον των κοινών (ικανοτήτων). Οι ικανότητες αυτές είναι ιδιαίτερα αδύναμες, σχεδόν αδύνατο να προσληφθούν από μη ευαίσθητους ανθρώπους. Σκέψεις ενός ανθρώπου μπορεί να εμφανιστούν με μυστηριώδη τρόπο σε διάνοιες άλλων. Δεν είμαστε απομονωμένοι, αλλά όλοι μας είμαστε με ένα άρρητο τρόπο συνδεδεμένοι. Και φυσικά υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό που ονομάζεται «μαζική υστερία». Ένα ισχυρό ρεύμα συμπάθειας ή θυμού, αγανάκτησης ή ενθουσιασμού οδηγεί σε μια σχεδόν ολοκληρωτική ενότητα των ανθρώπων στο θέατρο, την αγορά ή την βουλή. Είναι ένα είδος ρεύματος που παρασύρει τα πάντα. Γιατί να μην θεωρήσουμε το ενοποιητικό έργο του συναισθήματος σε ένα πλήθος και την μετάδοση των ιδεών στα πειράματα του Richet ως ένα και το αυτό φαινόμενο; Μια ανιδιοτελής πράξη ενός γενναίου άνδρα μπορεί να εμπνεύσει ένα ολόκληρο στρατό. Αυτή η ισχυρή ροή του πνεύματος της ανδρείας και θάρρους, που πηγάζει από ένθερμη καρδιά, ανάβει τις καρδιές εκατοντάδων άλλων που το προσλαμβάνουν όπως μια αντένα που προσλαμβάνει τα ραδιοκύματα. Πως αλλιώς, αν όχι ισχυρή πνευματική ενέργεια, θα πρέπει να αποκαλέσουμε αυτή την δύναμη, που υπερισχύει σε όλα, η οποία δημιούργησε παγκόσμιες ψυχικές επιδημίες κατά τον Μεσαίωνα, και μάζεψε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στις σταυροφορίες, χωρίς να το σκεφτούν και χωρίς να μπορούν να αντισταθούν;!

Συνεχίζεται