Περί πνεύματος, ψυχής και σώματος 8

Συνέχεια από: Σάββατο 2 Μαίου 2020

Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως

Πνεύμα, Ψυχή, Σώμα

Κεφάλαιο 3: Ο εγκέφαλος και το πνεύμα. Το πνεύμα στην φύση β

Δεν είναι σαφές πώς κάποια ροή μιας κακής δύναμης, ενός πονηρού πνεύματος χύνεται στις καρδιές μας και τα μυαλά, όταν δούμε το πρόσωπο τού εχθρού μας, που είναι ταραγμένος από το μίσος, τα μάτια του πετούν σπίθες και κάνουν την καρδιά μας νά συρρικνωθεί από φόβο;

Η αγάπη τής μητέρας ρέει ήσυχα και γλυκά μέσα στο παιδί της που προσκολλάται στο στήθος της. Τα παθιασμένα αισθήματα ενός συζύγου που αγαπά ρέουν με δύναμη στην σύζυγο του. Ήσυχο και χαρωπό φως φωτίζει την ψυχή του ανθρώπου που τελεί τα έργα τής αγάπης και του ελέους, όταν την αγγίξει η χάρις του Θεού. Τι είναι αυτό, αν δεν είναι πνευματική ενέργεια τής αγάπης;

«ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα,» (Ιωήλ, 3, 1). Ο Θεός είναι Πνεύμα. Ο Θεός είναι αγάπη και η έκχυση του Πνεύματός Του είναι έκχυση της αγάπης Του σε όλα τα ζώντα. Η αγάπη δημιουργεί. Η τα πάντα δημιουργούσα και καταναλώνουσα, το άπειρο ρεύμα τής πνευματικής ενέργειας τής αγάπης τού Θεού δημιούργησε το σύμπαν. Δημιουργήθηκε από το τίποτα, με την έννοια πως δεν υπάρχει κάτι πρότερο… δεν υπάρχει αιώνια ύλη, όπως δεν υπάρχει ύλη, αλλά μόνο ενέργεια με τις διάφορες μορφές της, η οποία όταν συμπυκνωθεί είναι ύλη.

Η ύλη αντιπροσωπεύει μια σταθερή μορφή δια-ατομικής ενέργειας. Η θερμότητα, το φως, ο ηλεκτρισμός είναι ασταθείς μορφές της ίδιας ενέργειας. Ο πυρήνας τής διαδικασίας διάσπασης των ατόμων, δηλαδή η διάσπαση της ύλης είναι μια μετατροπή της κατάστασης τής δια-ατομικής ενέργειας, από μια σταθερή σε ασταθή ισορροπία, την οποία αντιλαμβανόμαστε ως ηλεκτρισμό, φως, θερμότητα, κτλ. Η ύλη λοιπόν μεταμορφώνεται σταδιακά σε ενέργεια.

Στο πρώτο κεφάλαιο είχαμε πει πως με την διάσπαση του ατόμου απελευθερώνονται ακόμα πιο λεπτές μορφές ενέργειας, που είναι κοντά σε κάτι άυλο.

Τι μας εμποδίζει να κάνουμε το τελικό βήμα και να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη τής πλήρως άυλης, πνευματικής ενέργειας, την οποία μπορούμε να θεωρήσουμε ως την πρωταρχική μορφή, την μητέρα και πηγή κάθε μορφής ενέργειας; Μόνο μια a priori απόρριψη τού Πνεύματος και του πνευματικού κόσμου, μια πεισματική και ακατανόητη άρνηση, παρόλα τα δεδομένα που μας υποχρεώνουν να τα λάβουμε υπ’ όψιν και να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη ενός απεριόριστου, πολύ πιο σημαντικού πνευματικού κόσμου.

«Το γὰρ ἄφθαρτόν σου πνεῦμά ἐστιν ἐν πᾶσι.» (Σοφία Σολωμόντος 12, 1)

«μὴ οὐχὶ τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν ἐγὼ πληρῶ; Λέγει Κύριος» (Ιερεμίας 23, 24)

«14 εἰ γὰρ βούλοιτο συνέχειν καὶ τὸ πνεῦμα παρ᾿ αὐτῷ κατασχεῖν, 15 τελευτήσει πᾶσα σάρξ ὁμοθυμαδόν, πᾶς δὲ βροτὸς εἰς γῆν ἀπελεύσεται, ὅθεν καὶ ἐπλάσθη.» (Ιώβ, 34:14-15)

«ἀποστρέψαντος δέ σου τὸ πρόσωπον ταραχθήσονται· ἀντανελεῖς τὸ πνεῦμα αὐτῶν, καὶ ἐκλείψουσι καὶ εἰς τὸν χοῦν αὐτῶν ἐπιστρέψουσιν. 30 ἐξαποστελεῖς τὸ πνεῦμά σου, καὶ κτισθήσονται, καὶ ἀνακαινιεῖς τὸ πρόσωπον τῆς γῆς.» (Ψαλμός 103:29-30)

«τὸ πνεῦμά ἐστι τὸ ζωοποιοῦν,» (κατά Ιωάννην 6:63)

«εἰ μὴ ἐν χειρὶ αὐτοῦ ψυχὴ πάντων ζώντων καὶ πνεῦμα παντὸς ἀνθρώπου;» (Ιώβ, 12:10)

«οἱ δὲ ἀστέρες ἔλαμψαν ἐν ταῖς φυλακαῖς αὐτῶν καὶ εὐφράνθησαν. 35 ἐκάλεσεν αὐτοὺς καὶ εἶπον· πάρεσμεν, ἔλαμψαν μετ᾿ εὐφροσύνης τῷ ποιήσαντι αὐτούς.» (Βαρούχ, 3:34-35)

«πιανθήσεται τὰ ὄρη τῆς ἐρήμου, καὶ ἀγαλλίασιν οἱ βουνοὶ περιζώσονται. 14 ἐνεδύσαντο οἱ κριοὶ τῶν προβάτων, καὶ αἱ κοιλάδες πληθυνοῦσι σῖτον· κεκράξονται, καὶ γὰρ ὑμνήσουσι.» (Ψαλμός 64:13-14)

Και πολλοί ψαλμοί όπως και ο ύμνος των τριών Παίδων, είναι γεμάτοι από το πνεύμα του υλοζωισμού.

Η ιδέα μιας παγκόσμιας πραγματοποίησης και ζωοποίησης από το Πνεύμα του Θεού δεικνύεται σαφώς σε όλα αυτά τα κείμενα από τις Γραφές. Είναι αδύνατο να γίνει λόγος για «νεκρή φύση». Δεν υπάρχουν καθαρά όρια μεταξύ ανόργανης και οργανικής φύσης. Αυτή είναι επίσης η άποψη της σύγχρονης επιστήμης.

Μια ζωντανή ένδειξη περί αυτού δίνεται στην φιλοσοφία του Fichte και του Lotze, αλλά και στην μεγάλου βάθους σκέψη του Leibniz. Αυτά είναι τα λόγια του Leibniz που συμπίπτουν με τα κείμενα της Αγίας Γραφής:

«Θα υπήρχε ένα κενό στην δημιουργία, εάν η φύση τής ύλης ήταν αντίθετη προς αυτήν του πνεύματος. Αυτοί που αρνούνται την ύπαρξη της ψυχής στα ζώα, και την φαντασία και ζωή εν γένει, σε άλλα σώματα, δεν αναγνωρίζουν την θεία δύναμη, γιατί αυτοί επινοούν κάτι ασύμβατο με τον Θεό και την φύση, μια απόλυτη έλλειψη δυνάμεων, ένας είδος μεταφυσικού κενού, που είναι το ίδιο άτοπο όσο και ο κενός χώρος ή το φυσικό κενό».

Αμέτρητα άστρα και πλανήτες τρέχουν αιώνια μέσα στον χώρο, χωρίς να επιβραδύνουν ποτέ την κίνηση τους. Και μόνο με την δύναμη της κίνησης αυτής μπορούν απίστευτα βαριά αντικείμενα να διατηρηθούν στο διάστημα, όπως το βαρύ 40 ιντσών κέλυφος, που διατηρεί την τροχιά του στον αέρα (ίσως αναφέρεται σε κάποιον δορυφόρο).

Μυριάδες άστρα, πλανήτες, αστεροειδείς, μετεωρίτες και κομήτες κινούνται στο διάστημα. Το πρόσωπο της γης αλλάζει λόγω της επίδρασης των ανέμων, της ροής του νερού, της τριβής των παγετώνων που κυλούν, των διακυμάνσεων της θερμοκρασίας, των κυμάτων. Η ισχυρή κίνηση των υπόγειων ηφαιστειακών δυνάμεων δημιουργεί νέες οροσειρές και κοιλάδες πάνω στη γη.

Δια των αιώνων, σε διαρκή κίνηση, αμέτρητοι κόσμοι και άστρα καταστράφηκαν και δημιουργήθηκαν πάλι. Υπάρχει μια μεγάλη διαδικασία εξέλιξης, η κίνηση ύψιστης τάξεως μέσα στο σύμπαν. Τα άτομα και τα ηλεκτρόνια κινούνται επ’ άπειρον σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός, όπως οι ακτίνες-χ, ιόντα και όλα τα προϊόντα διάσπασης της ύλης, η οποία λαμβάνει χώρα διαρκώς. Η ζωή των οργανισμών διατηρείται δια της διαρκούς κινήσεως των μορίων στα κύτταρα. Η σκέψη του ανθρώπου ακολουθείται από την κίνηση των μορίων μέσα στα νευρικά κύτταρα. Δεν υπάρχει ακινησία ούτε στον θάνατο, που δεν είναι άλλο από αλλαγή στις στιγμιαίες καταστάσεις ισορροπίας, που είναι επίσης μικρής διάρκειας.

Αν είναι τόσο προφανές  πως η κίνηση είναι η ουσία και ο θεμελιώδης νόμος της υλικής φύσεως, είναι μάλλον αδύνατο ο παγκόσμιος αυτός νόμος να μην διοικεί και την πνευματική ζωή.

Ο θεμελιώδης νόμος ολόκληρης της φύσεως, ολόκληρος ο νόμος της κινήσεως, σβήνει το όριο μεταξύ ζώντος και νεκρού. Η κίνηση είναι η ουσία της ύλης. Και αν θέλουμε να υποθέσουμε πως η κίνηση μέσα στους ζωντανούς οργανισμούς, που είναι η βάση των ψυχικών τους φαινομένων, δημιουργείται και καθορίζεται από την ενέργεια του πνεύματος της ζωής, τότε πρέπει να παραδεχθούμε πως η κίνηση της ανόργανης φύσης είναι παράγωγο του ίδιου πνεύματος. Η πνευματική ενέργεια προέρχεται από το Πνεύμα του Θεού, η ενέργεια της αγάπης κινεί προς τα εμπρός ολόκληρη την φύση και «ζωογονεί» τα πάντα.

Είναι η πηγή της ζωής, και τίποτα δεν είναι νεκρό.

Η κίνηση στην ανόργανη φύση είναι εκδήλωση της ζωής, αν και στο χαμηλότερο επίπεδο, για το οποίο λίγα γνωρίζουμε. Ο συνδετικός γενετικός κρίκος μεταξύ ανόργανης και οργανικής φύσης το αποδεικνύει. Γιατί η ζωή των φυτών ξεκινά στο χώμα, και λειτουργεί ως τροφή για ολόκληρο το ζωικό βασίλειο. Τόσο η ανόργανη όσο και η οργανική φύση έχουν δημιουργηθεί από τα ίδια χημικά στοιχεία και βάσει των ίδιων φυσικών νόμων.

Ένας μεγάλος νόμος εξέλιξης κυβερνά ολόκληρο το σύμπαν, και η εξέλιξη δεν μπορεί να σταματήσει, ούτε μπορεί να υπάρξει αυστηρό όριο μεταξύ της «νεκρής» φύσης και του κόσμου των ζωντανών όντων. Και το πιο έντονο χαρακτηριστικό της ζωντανής φύσης, το ότι είναι εν κινήσει, δεν είναι κάτι που εμφανίζεται ξαφνικά στο όριο με την ανόργανη φύση. Η πνευματική ενέργεια διαπερνά όλη την ανόργανη φύση, όλο το σύμπαν. Η ενέργεια αυτή όμως φτάνει στο επίπεδο του ελεύθερου, αυτό-συνειδητού πνεύματος μόνο στις ανώτερες μορφές εξέλιξης (δημιουργίας).

Συνεχίζεται