Τρίτη 31 Μαρτίου 2020

Αντέχουμε...

Αντέχουμε...
Η για τους περισσότερους δεύτερη εβδομάδα στην καραντίνα πέρασε γρήγορα. Είχαμε εντός αυτής της παράξενης εβδομάδας μερικές βροχερές μέρες: ο κακός καιρός πάντα βοηθά για να μένεις σπίτι – η δυσκολία είναι να μην βγαίνεις, όταν έξω ο ήλιος λάμπει και σε προκαλεί να βολτάρεις. Τις πρώτες μέρες της εβδομάδας τις περάσαμε κάνοντας πλάκα μεταξύ μας για τα νέα μέτρα, τα μηνύματα και τις αιτήσεις – νοσταλγήσαμε και λίγο την 25η Μαρτίου και νοιώσαμε την καρδιά μας να πονάει, βλέποντας τα δράματα της Ιταλίας και της Ισπανίας. Χαιρέκακα χαμογελάσαμε με τον Μπόρις Τζόνσον που αρρώστησε, αλλά και με τον Ντόναλντ Τραμπ, που μπροστά σε αυτή την βιβλική καταστροφή που χτύπησε την Νέα Υόρκη μοιάζει να τα έχει χαμένα – κακώς βέβαια σχολιάζουμε τις τρέλες τους, ενώ πεθαίνουν άνθρωποι, αλλά ο πειρασμός είναι τεράστιος. Η τρίτη εβδομάδα θα ναι πιο δύσκολη γιατί θα συνειδητοποιήσουμε ότι η δοκιμασία δεν θα τελειώσει γρήγορα. Αλλά και γιατί θα πρέπει να βρούμε τρόπο να γλυτώσουμε και από την βλακεία που μας περιτριγυρίζει.
Τα δυο σενάρια
Δεν ξέρω τίποτα από ιούς, πανδημίες, φάρμακα και εμβόλια γνωρίζω όμως μερικά πράγματα από κοινωνικές συμπεριφορές κι από αντιδράσεις. Από την αρχή, που η ιστορία αυτή ξεκίνησε, κατάλαβα ότι υπήρχαν δυο πιθανότητες – το καλό και το κακό σενάριο. Το κακό σενάριο θα ήταν να ζούσαμε ήδη όσα οι Ιταλοί και οι Ισπανοί. Να αρχίσουμε να βλέπουμε δεκάδες και εκατοντάδες νεκρούς καθημερινά, να τρομοκρατηθούμε πιο πολύ, να νοιώσουμε αδύναμοι και να καταρρεύσουμε όλοι μαζί κι ο καθένας χωριστά μπροστά σε ένα γιγαντιαίων διαστάσεων εθνικό τραύμα. Σε αυτή την περίπτωση θα υπήρχε πόνος και οργή – που είναι σε κάθε κρίση και συμφορά οι χειρότεροι σύμβουλοι, αλλά θα υπήρχε και μια βαθιά σιωπή, όπως στις χώρες αυτές που υποφέρουν: όλοι προσπαθούν να δουν, όχι τι θα συμβεί μετά, αλλά πότε ο εφιάλτης θα σταματήσει. Εμείς αυτό δεν το ζούμε και για την ώρα βλέπουμε να εξελίσσεται το καλό σενάριο: τα κρούσματα είναι ακόμα σχετικά λίγα, οι θάνατοι σε σχέση με αυτά ελάχιστοι και οι διασωληνωμένοι είναι μέχρι τώρα λιγότεροι από αυτούς που βγαίνουν από τα νοσοκομεία. Αλλά όλο αυτό έχει και μια συνέπεια: φλυαρούμε ακατάσχετα. Επειδή ζούμε την καραντίνα μας χωρίς, ευτυχώς, την απόγνωση που προκαλεί το εθνικό πένθος κι ακριβώς επειδή η τραγωδία μας έχει αγγίξει επιδερμικά, λέμε του κόσμου τις μπούρδες. Όχι όλοι φυσικά. Αλλά πολλοί, πάρα πολλοί, δεν βάζουν γλώσσα μέσα.
Ναρκωτικά, παππάδες και Ελβετοί
Η δεύτερη εβδομάδα, ακριβώς επειδή η επικαιρότητα της δεν ήταν τόσο δραματική, επέτρεψε ν ακουστούν του κόσμου οι ανοησίες και να γίνουν και διάφορα φαιδρά, ευτυχώς όχι πολλά. Προχθές ένας γιατρός έλεγε στην τηλεόραση ότι όποιος θέλει να νοιώθει αισιόδοξος πρέπει να πάρει ναρκωτικά. Τις προάλλες ένας παππάς λειτούργησε κρυφά και ένας άλλος καλούσε τον κόσμο να πάει στην εκκλησία να κοινωνήσει: και στους δυο έφταιγαν μετά τα τηλεοπτικά συνεργεία. Τη μέρα της εθνικής γιορτής μου ήρθαν τουλάχιστον τρείς αναρτήσεις, που με πρότρεπαν να κατεβώ στο δρόμο για να γιορτάσω τους προγόνους μου, «όπως θα ήθελαν και θα μου ζητούσαν να κάνω κι αυτοί» - ξαφνικά ανακάλυψα ότι ο Μακρυγιάννης ήταν πνευμονολόγος και ο Κολοκοτρώνης επιδημιολόγος κι είχαν αφήσει οδηγίες αντιμετώπισης πανδημίας στα απομνημονεύματά τους. Στο ραδιόφωνο άκουσα μια κυρία να λέει ότι «δεν είναι διαχείριση κρίσης το να λες στον κόσμο να καθίσει σπίτι» και ότι έπρεπε να μοιράζουν αναπνευστικές (;!) μάσκες στον κόσμο για να μπορεί να κυκλοφορεί. Μια άλλη διαμαρτυρόταν γιατί στην Ελβετία που έχουν περισσότερους νεκρούς δεν έχουν απαγορεύσει την κυκλοφορία και μια άλλη κατήγγειλε την κυβέρνηση γιατί έκλεισε τα σχολεία και τώρα ο κόσμος δεν ξέρει τι να κάνει με τα παιδιά που μένουν στα σπίτια (!) ενώ στη Σουηδία τα σχολεία είναι ανοιχτά.
Φήμες, θεωρίες και σκευωρίες
Στο μεταξύ η χώρα πνίγεται από φήμες για διάσημους που είναι άσχημα τη στιγμή που οι θεωρίες συνομωσίας στα Social Media δίνουν και παίρνουν. Το ίο τον προκάλεσαν οι Κινέζοι, οι Αμερικάνοι, οι Ρώσσοι – για Εβραίους δεν άκουσα ακόμα ίσως γιατί κι αυτοί έχουν θύματα. Διάβασα ότι ο ιός θα είναι το μέσο για την παγκόσμια δικτατορία, ότι είναι το βιολογικό όπλο για να γονατίσουν κι εμάς τους αιώνια ανυπότακτους Ελληνες. Αν έχεις όρεξη και ξημεροβραδιάζεσαι μπροστά στο pc περιδιαβαίνοντας στον κόσμο του FaceBook θα βρεις του κόσμου τις ανοησίες: εκτιμήσεις για το ότι ο ιός είναι μια απλά γρίπη «σαν αυτή που πέρυσι στην Ιταλία σκότωσε 128 χιλιάδες (ήμαρτον!), αποκαλύψεις για το ποιος ακριβώς μυστικός πόλεμος γίνεται, κατηγορίες για αυτούς που όλα τα ξέρανε και δεν κάνανε τίποτα, ακόμα και αποδείξεις ότι αυτό που ζούμε είναι μια παγκόσμια σκευωρία: τις προάλλες ένας έγραφε ότι μια γνωστή του στην Ιταλία του έλεγε ότι δεν υπάρχουν νεκροί κι όλα τα έφτιαξαν τα κανάλια, με την ίδια τεχνική που κάποτε σκηνοθέτησαν την προσγείωση των Αμερικάνων κοσμοναυτών στη Σελήνη – κάτι που όλοι οι συνωμοσιολόγοι γνωρίζουμε ότι δεν έγινε ποτέ. Μέσα σε όλα άκουσα κι ένα τύπο από την Κρήτη να ωρύεται ότι πήγε στο νοσοκομείο και ζήτησε να δει τα θύματα του κορονοϊού αλλά δεν του δείξαν κανένα νεκρό γιατί τέτοιοι απλά δεν υπάρχουν: ένα μέρος της κοινωνίας μας είναι κομμάτι άρρωστο κι είναι σίγουρο ότι θα κάνει ακόμα μεγαλύτερη φασαρία.                 
Ουρλιάζοντας στα κανάλια
Τι να κάνουμε με όλους αυτούς, αλλά και με όσους πολιτικούς μοιάζουν στεναχωρημένοι γιατί δεν μπορούν να έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχουν συνηθίσει ουρλιάζοντας στα κανάλια; Λέω απλά να μην κάνουμε τίποτα- να τους απομονώσουμε με την αδιαφορία μας και να ασχοληθούμε με τους δικούς μας ανθρώπους, περιμένοντας ο εφιάλτης να τελειώσει. Αν το τίμημα ήταν ήδη σκληρό κι αν μετρούσαμε ήδη εκατοντάδες θύματα όλα θα ήταν χειρότερα. Ακόμα κι αν ζούσαμε την τραγωδία βουβά, μέσα μας θα φούντωνε η αγανάκτηση: θα περιμέναμε απλά την ώρα να φύγει το μεγάλο παραλυτικό πένθος για να αρχίσουμε να ουρλιάζαμε στις τηλεοράσεις, στα ραδιόφωνα και στα social media απειλώντας με κρεμάλες τους πάντες.
Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία πως σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι χιλιάδες νεκροί σε συνδυασμό με την ύφεση της οικονομίας, θα δημιουργούσαν ένα κλίμα κοινωνικής και πολιτικής αποσταθεροποίησης, που θα ήταν σχεδόν αδύνατο κάποιος να το διαχειριστεί: η χώρα θα βούλιαζε, όσο ποτέ άλλοτε, και θα ήταν αδύνατο να σηκωθεί, όποτε κι αν η περιπέτεια τελείωνε. Δεν λέω ότι αυτό το γλυτώσαμε (γιατί είναι ακόμα νωρίς), αλλά εν πάση περιπτώσει για την ώρα δείξαμε πειθαρχία και ψυχραιμία - γεγονός που επιτρέπει μια ελάχιστη αισιοδοξία. Επιτρέπει φυσικά και σε κάμποσους ημίτρελους να μουρμουράνε και να στέλνουν μηνύματα εθνικών διχασμών, λες και είναι υποχρεωτικό μετά από κάθε πόλεμο στην Ελλάδα να ακολουθεί ένας εμφύλιος, αλλά είναι προτιμότερες οι δικές τους μουρμούρες από τους άταφους νεκρούς, τους χιλιάδες άρρωστους, τους εκατοντάδες χιλιάδες χαροκαμένους. Ας μην τα ζήσουμε όλα αυτά κι ας ακούμε όλη μέρα διάφορους να αποκαλύπτουν παγκόσμιες συνομωσίες ή γιατί στην Ελβετία δεν κλείσανε τα σχολεία ενώ εδώ κλείσανε και η κακιά η μοίρα τους καταδίκασε να ασχοληθούν και λίγο με τα παιδιά τους.
Είναι αήττητοι
Σε πείσμα των καταστροφολόγων, των απαισιόδοξων, των μικρόψυχων, των φραγκολεβαντίνων που μας κουνούσαν το χέρι γιατί είμασταν τάχα μου οι χειρότεροι του κόσμου, εμείς αντέχουμε. Κλεισμένοι σπίτι, με αγωνία για τις δουλειές μας, με απορία για το αύριο, αλλά κι αξιολογώντας συμπεριφορές και στάσεις. Μπορεί να μην τραγουδάμε στις ταράτσες με τενόρους όπως οι Ιταλοί και μην χειροκροτάμε κάθε βράδυ τους γιατρούς μας, όπως οι Ισπανοί. Αλλά αντέχουμε. Και τον ιό, και την καραντίνα και τους βλαμμένους. Που είναι αήττητοι. Και πάρα πάρα πολλοί.

ΕΞΑΛΛΟΣ Ο Ιατροδικαστής Μάριος Ματσάκης - ''Κορονοϊός μια συνηθισμένη ίωση ΚΑΙ πανικοβάλλουν τον κόσμο''....!!ΠΟΙΟΝ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΜΕ; ΒΙΝΤΕΟ

Ιατροδικαστής στην Κύπρο - "Κορονοϊός μια συνηθισμένη ίωση που πανικοβάλλουν τον κόσμο". Ακούστε και μια άλλη άποψη διαφορετική από τα δικά μας ΜΜΕ, που όλη την ημέρα μας ρίχνουν στην κατάθλιψη. Κανάλι Σίγμα Κύπρου Ιατροδικαστής Μάριος Ματσάκης. ΒΙΝΤΕΟ>>



skeftomasteellhnika

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΙΔΙΚΟΣ, ΔΕΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ, ΔΕΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΕΤΑΙ ΚΑΝΕΝΑΝ, ΑΛΛΑ ΑΠΑΙΤΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ.
ΚΑΙ ΜΕ ΑΛΗΘΙΝΟ ΠΑΘΟΣ ΣΥΓΚΡΙΝΕΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΙΩΣΕΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕΙ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ Η ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΝ ΚΟΡΥΦΩΘΕΙ.
ΠΟΤΕ ΔΟΚΙΜΑΣΤΗΚΑΝ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΡΙΠΗ;
Η ΙΕΡΗ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗ!! ΟΙ ΙΕΡΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΠΑΘΟΥΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΜΑΣ ΔΙΝΟΥΝ ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΓΕΥΣΗ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΜΑΣ ΟΛΟΤΗΤΟΣ.

Αμέθυστος

Το σουλάτσο του Ελληνος

Τάκης Θεοδωρόπουλος ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ουδείς δικαιούται να παραγνωρίσει την εξέχουσα σημασία του σουλάτσου στον ελληνικό πολιτισμό. Το σουλάτσο ως ιδέα, αντίληψη ζωής και καθημερινή πρακτική. Δεν ισχυρίζομαι ότι το σουλάτσο αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο της ιδιοσυγκρασίας μας. Απαντάται σε ολόκληρη σχεδόν τη λεκάνη της Μεσογείου και αποδίδεται ευλόγως στο εύκρατο κλίμα και στην παρατεταμένη ηλιοφάνεια. Οι Ελληνες, όμως, πρώτοι αναγόρευσαν το σουλάτσο σε προϋπόθεση του υψηλού πολιτισμού τους. Ο Σωκράτης σουλατσάριζε από το πρωί ώς το βράδυ στην πόλη με σκοπό να συναντήσει άλλους που σουλατσάριζαν σαν κι αυτόν. Σκεφθείτε μόνο πόσα χρωστάει η δυτική φιλοσοφία στο σουλάτσο εκείνων των Ελλήνων. Αν η αγορά είναι ο πυρήνας της αθηναϊκής δημοκρατίας, σκεφθείτε πόσα χρωστάμε σε αυτούς τους πρώτους αργόσχολους σουλατσαδόρους που περιφέρονταν ψάχνοντας κάποιον για να διαφωνήσουν και να περάσει η ώρα τους και, προκειμένου να αλληλοσφαχτούν, αποφάσισαν να ψηφίζουν.

Στη διάρκεια των αιώνων, το σουλάτσο έχει αυτονομηθεί ως αξία. Οπως η διαφωνία. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι επινόησαν τη δημοκρατία για να διαχειριστούν τις διαφωνίες τους. Εμείς την υπερασπιζόμαστε για να μπορούμε να διαφωνούμε. Σουλατσάρω, άρα υπάρχω. Οπου ως σουλάτσο ορίζεται αργή και άσκοπη μετακίνηση στον χώρο χωρίς προορισμό, κατά τη διάρκεια της οποίας σου δίνεται η ευκαιρία να σουλατσάρεις σε απόψεις, θεωρίες συνωμοσίας, πολιτικές κρίσεις και, κατά περίπτωση, ιατρικά, στρατιωτικά ή επιστημονικά συμπεράσματα. Το σουλάτσο είναι τόσο βαθιά ριζωμένο στη νοοτροπία μας, ώστε ακόμη και όταν διαβάζουμε οι περισσότεροι σουλατσάρουμε στα κείμενα. Ακόμη και στη θάλασσα ελάχιστοι κολυμπούν. Η πλειονότης σουλατσάρει.

Εχουμε φθάσει στο σημείο, αντί να φοβόμαστε την πανδημία του απαισιοτάτου κορωνοϊού, να φοβόμαστε τα μέτρα περιορισμού για την αντιμετώπισή του. Από το πρωί χθες, ακούω στο ραδιόφωνο drama queens που κλαίνε τη μοίρα μας, τη δίαιτά μας, τα κιλά μας και την ψυχική μας υγεία στις ημέρες του «εγκλεισμού». Ολοι θέλουμε να αισθανθούμε σαν τον κόμη Μοντεχρίστο στο κάστρο του Ιφ. Ελάτε τώρα. Τίποτε δεν μας απαγορεύεται, πλην του σουλάτσου. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό αποτελεί πλήγμα στον ελληνικό πολιτισμό και συμμερίζομαι τις ανησυχίες όσων υποστηρίζουν ότι ενδέχεται τα μέτρα προστασίας να πλήξουν τη δημοκρατία μας, γνωρίζοντας ότι η δημοκρατία μας, στο μυαλό των περισσοτέρων, ταυτίζεται με το σουλάτσο των απόψεων και των πολιτικών. Δημοκρατικοί πολίτες, συμπατριώτες μου, με αισιοδοξία διαπίστωσα χθες ότι δεν είστε ακόμη διατεθειμένοι να υποστείλετε τη σημαία του σουλάτσου. Μόλις έσκασε μύτη ο ήλιος της ανοίξεως βγήκατε στα πεζοδρόμια για να το διεκδικήσετε. Σύμμαχοί μας οι αλλοδαποί μετανάστες, οι οποίοι επιδεικνύουν απόλυτη ικανότητα αφομοίωσης στον πολιτισμό του σουλάτσου.


https://www.kathimerini.gr/1071622/opinion/epikairothta/politikh/to-soylatso-toy-ellhnos

Κλειδωμένα μυαλά

Η άλλη όψη του νομίσματος είναι το ότι, δεν πρέπει να μας απατούν τα φαινόμενα – αφού οι Πολίτες δεν θα ανεχτούν για πολύ χρόνο αυτό που συμβαίνει. Εάν δηλαδή συνεχιστεί η κατάσταση εγκλεισμού που τους έχουν καταδικάσει, με την παροχή δωρεάν χρημάτων που για το κράτος είναι μεν πολλά, αλλά για τους ίδιους ψίχουλα, τότε θα επαναστατήσουν – αφού θα διαπιστώσουν πως οι επιχειρήσεις τους χρεοκοπούν, οι θέσεις εργασίας τους χάνονται, τα χρήματα δεν τους φτάνουν, ενώ τα σπίτια τους κατάσχονται και πλειστηριάζονται. Ελπίζουμε και ευχόμαστε να μη συμβεί κάτι τέτοιο, να αρθούν τα μέτρα κλεισίματος γρήγορα και να κινηθεί ξανά η οικονομία με γρήγορους ρυθμούς – καθώς επίσης να έχει τα χρήματα η κυβέρνηση και να μην απογοητεύσει τους Πολίτες με κενές υποσχέσεις που δεν θα μπορεί να τηρήσει.  Τέλος, να σταματήσει η κυβέρνηση τον εποικισμό και άλλων νησιών από παράνομους μετανάστες (Κρήτη κλπ.), με την ευκαιρία του εγκλεισμού των Ελλήνων στα σπίτια τους και της υγειονομικής τρομοκρατίας που τους ασκείται σκόπιμα από τα ΜΜΕ, για να αποσπάται η προσοχή τους.

Επικαιρότητα

Η συνοχή της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στην κρίση του κορωνοϊού είναι εντυπωσιακή, όπως επίσης η στήριξη της κυβέρνησης και των μέτρων που υιοθετεί – γεγονός που συμβαίνει σχεδόν νομοτελειακά κατά τη διάρκεια πολέμων. Ο πόλεμος όμως που βιώνουμε είναι υγειονομικός – την ίδια στιγμή που συνεχίζουμε να είμαστε αντιμέτωποι με τον ακήρυχτο οικονομικό πόλεμο της Γερμανίας.
Μίας Γερμανίας που όπως όλες οι άλλες μεγάλες δυνάμεις (Η.Π.Α., Κίνα κλπ.) δρομολογούν τα μεγάλα «κανόνια» τους – είτε με την εκτύπωση νέων χρημάτων, είτε με τα πλεονάσματα που διαθέτουν. Ο στόχος τους δεν είναι άλλος (των κερδοσκόπων επίσης που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την εξασφάλιση της μερίδας του λέοντος των πακέτων των κυβερνήσεων), από το να εκμεταλλευθούν τη μεγάλη ευκαιρία που τους προσφέρεται από την επιδημία – η οποία εξουθενώνει πολλές χώρες, ιδιαίτερα τις υπερχρεωμένες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.
Οι χώρες αυτές θα προσπαθήσουν επίσης να στηρίξουν την οικονομία τους, με μέσα όμως που δεν διαθέτουν – με αποτέλεσμα να εκτιναχθούν τα ελλείμματα τους στα ύψη, οπότε τα χρέη τους. Έτσι θα υποχρεωθούν να υπογράψουν νέα μνημόνια, τα οποία θα τους δώσουν τη χαριστική βολή – με το ξεπούλημα όσων έχουν και δεν έχουν, με την εξαθλίωση των Πολιτών τους και με τη μετατροπή τους σε αποικίες χρέους των δανειστών τους στο διηνεκές. Ενδεχομένως δε σε κάποιες από αυτές να γίνουν εύπεπτα – εύκολα αποδεκτά δηλαδή τα μνημόνια, αφού θα τους παρουσιαστούν ως το αντίτιμο για τους περιορισμένους θανάτους.
Ως εκ τούτου, όταν διαπιστώνουμε πως η κυβέρνηση παίρνει μη παραγωγικά μέτρα, μέχρι στιγμής δημοσιονομικά πάνω από 7 δις € και ταμειακά σχεδόν 15 δις €, κατανοούμε πως οδηγεί τη χώρα μας στο γκρεμό – όπως ο Κ. Καραμανλής στο παρελθόν (ανάλυση), αλλά και πολλοί άλλοι. Εάν εδώ προσθέσουμε τις ζημίες που θα υποστούμε από το κλείδωμα της οικονομίας σε κρατικό και ιδιωτικό επίπεδο, θα συμπεράνουμε πως κυβερνόμαστε από κλειδωμένα μυαλά – ανίκανα να σκεφθούν τις μελλοντικές συνέπειες των αποφάσεων τους, με την επίκληση μίας αμφιλεγόμενης πανδημίας με θύματα όσους περίπου πεθαίνουν ετησίως από τις εποχικές ασθένειες.
Ειδικότερα, με δεδομένο το ότι η σημερινή κρίση θεωρείται όπως η κρίση του 2008 και του 2001 μαζί, ενώ το έλλειμμα μας το 2009 χωρίς τις αλχημείες της ΕΛΣΤΑΤ ήταν της τάξης του 10% του ΑΕΠ, τα χρέη μας που ευρίσκονται ήδη στο ζενίθ θα αυξηθούν ανάλογα, καθιστώντας μας δούλους της Γερμανίας – η οποία, μεταξύ άλλων, θα μας υποχρεώσει να μετατραπούμε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης παράνομων μεταναστών, για να προστατευθεί η ίδια από τις απειλές της Τουρκίας.
Αυτή είναι όμως η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι το ότι, δεν πρέπει να μας απατούν τα φαινόμενα – αφού οι Πολίτες δεν θα ανεχθούν για πολύ χρόνο αυτό που συμβαίνει. Εάν δηλαδή συνεχιστεί η κατάσταση εγκλεισμού που τους έχουν καταδικάσει, με την παροχή δωρεάν χρημάτων που για το κράτος είναι μεν πολλά, αλλά για τους ίδιους ψίχουλα, τότε θα επαναστατήσουν – αφού θα διαπιστώσουν πως οι επιχειρήσεις τους χρεοκοπούν, οι θέσεις εργασίας τους χάνονται, τα χρήματα δεν τους φτάνουν, ενώ τα σπίτια τους κατάσχονται και πλειστηριάζονται.
Εν προκειμένω δεν είναι δικές μας προβλέψεις, αλλά διδάγματα από την ιστορία – όπου ακόμη και ο Γάλλος ιστορικός Alexis de Tocqueville δίδασκε ότι, οι Πολίτες μίας χώρας που ζουν με ένα φυσιολογικό βιοτικό επίπεδο για πολλά χρόνια, γίνονται πιο ευαίσθητοι όταν το χάνουν άδικα. Μπορεί λοιπόν οι Έλληνες να έχουν ανεχτεί πάρα πολλά τα τελευταία δέκα χρόνια, επειδή είχαν χειραγωγηθεί να πιστεύουν πως δεν υπήρχε άλλη λύση εκτός από τα μνημόνια, ειδικά με την προδοσία του 2015, αλλά κάποια στιγμή θα συνειδητοποιήσουν το λάθος τους – ενώ θα αντιληφθούν πως το κλείδωμα της οικονομίας δεν ήταν νομοτελειακό και δεν τους έσωσε από το θάνατο, αλλά μία ακόμη παγίδα.
Αν μη τι άλλο θα το καταλάβει η μεσαία τάξη, η οποία δρομολογεί συνήθως τις εξελίξεις – όταν υποβιβάζεται κοινωνικά σε επίπεδα που δεν διανοείται να ανεχθεί. Στα πλαίσια αυτά η κυβέρνηση, με τα μέτρα που πήρε, αγόρασε απλά χρόνο που όμως θα της κοστίσει πανάκριβα το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα – όταν οι πρώτες στατιστικές θα δείχνουν την κατάρρευση των δημοσίων εσόδων που θα είναι πολύ υψηλότερη από τα μέτρα, την κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ, τη ραγδαία άνοδο των ελλειμμάτων και των χρεών, την αύξηση των τιμών των προϊόντων λόγω χαμηλότερης παραγωγής/εισαγωγών, την αδυναμία επανεκκίνησης της οικονομίας κοκ.
Ελπίζουμε και ευχόμαστε να μη συμβεί κάτι τέτοιο, να αρθούν τα μέτρα κλεισίματος γρήγορα και να κινηθεί ξανά η οικονομία με γρήγορους ρυθμούς – καθώς επίσης να έχει τα χρήματα η κυβέρνηση και να μην απογοητεύσει τους Πολίτες με κενές υποσχέσεις που δεν θα μπορεί να τηρήσει.  Τέλος, να σταματήσει η κυβέρνηση τον εποικισμό και άλλων νησιών από παράνομους μετανάστες (Κρήτη κλπ., πηγή), με την ευκαιρία του εγκλεισμού των Ελλήνων στα σπίτια τους και της υγειονομικής τρομοκρατίας που τους ασκείται σκόπιμα από τα ΜΜΕ, για να αποσπάται η προσοχή τους.

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ – Ignace de la Potterie (15)

Συνέχεια από Σάββατο,28  Μαρτίου 2020

             IGNACE DE LA POTTERIE, S.J
           Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ

                               ΤΟΜΟΣ  1ος  
                        Ο Χριστός και η αλήθεια
                        Το Πνεύμα και η αλήθεια
                             ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
                     Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

 3ο    Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο :   Χ Ρ Ι Σ Τ Ο Σ  -  Α Λ Η Θ Ε Ι Α
Ι. Ο σαρκωθείς Λόγος πλήρης χάριτος και αληθείας.
Β. Ανάλυση του κατά Ιωάννη 1, 14-18
2. Η έννοια της χάριτος
γ. και χάριν αντί χάριτος (Ιωάν. 1, 16)

Αυτή η τόσο απλή εκ πρώτης όψεως έκφραση παρουσιάζει πολλές ερμηνευτικές δυσκολίες: ως προς το ακριβές νόημα της χάριτος, την αιτία της διπλής αναφοράς στην έννοια, την σημασία του αντί και τέλος η σχέση της με τον στ. 17 ο οποίος έχει ερμηνευτική ισχύ (αρχίζει με το ότι).
  1. Ακολουθώντας την οικεία μέθοδο ας αναφερθούμε πρώτα στις υπάρχουσες ερμηνείες. Θα τις συνοψίσουμε σε τρείς βασικές κατηγορίες σύμφωνα με το νόημα που δίδεται στη λέξη αντί.
   α) Η πρώτη και συνηθέστερη ερμηνεία αποδίδει στην πρόθεση το τρέχον νόημα: «αντ’ αυτού, στην θέση αυτού»· σ’ αυτήν την περίπτωση η διατύπωση του Ιωάννη εκφράζει την έννοια της αντικατάστασης, της υποκατάστασης: «χάρις αντί  χάριτος», δηλαδή μία χάρις στην θέση μιας ετέρας. Θα χρειαστεί εδώ να προσδιορίσουμε για ποιες «χάριτες» ομιλεί ο συγγραφέας.
Σύμφωνα με τους Έλληνες Πατέρες ο Ιωάννης αναφέρεται εδώ στην αντικατάσταση της χάριτος στην Π. Δ. με την Κ. Δ., δηλαδή αντιπαραθέτει την παλαιά οικονομία στην νέα. Η ερμηνεία αυτή υιοθετήθηκε από συγγραφείς της αναγέννησης και από μερικούς μεταγενέστερους.
     Η λατινική ερμηνεία, σύμφωνα με τον Αυγουστίνο, αναφέρεται σε δύο χριστιανικές χάριτες: την εγκόσμια χάρη της πίστεως και την επουράνια δόξα, την αιώνια ζωή και θεοπτία.
   β) Σύμφωνα με μια άλλη ερμηνεία, που υποστηρίζει ο J.M.Bover το αντί περιγράφει την αντιπαράθεση δύο εννοιών εκ των οποίων η μία αντιστοιχεί στην άλλη. Βασική ιδέα είναι λοιπόν αυτή της ανταπόκρισης, της αντιστοιχίας. Ο στ. 1, 16 αναφέρεται στην χάρι του πιστού που ανταποκρίνεται στην πληρότητα της χάριτος του Χριστού.
     γ) Σύμφωνα με μια τρίτη ερμηνεία θα πρέπει να αποδώσουμε την έκφραση ως «χάρις επί χάριτος»· ο Ιωάννης κατ’ αυτήν αναφέρεται σε μια πλουσιότατη χάρι, μια διαδοχή χαρίτων, συνεχώς ανανεούμενων, σε μια «συνεχή και διαρκώς επαυξανόμενη συμμετοχή στην πληρότητα του Χριστού». Είναι αυτή που αποδέχεται η πλειοψηφία των συγχρόνων ερμηνευτών.
 2. Πώς να υποδεχθούμε αυτές τις τρείς ερμηνείες; Η απάντηση βρίσκεται στην ακριβή φιλολογική και λογοτεχνική ανάλυση της διατύπωσης. Θα αποδείξουμε τώρα ότι μόνον η πρώτη ερμηνεία εδράζεται ασφαλώς στα συμφραζόμενα του κείμενου.
  α) Αποκαλυπτικός είναι ό τρόπος προσέγγισης του J.M. Bover,, συγγραφέα της δεύτερης ερμηνείας. Δεν προσφέρει κανένα παράδειγμα του τρόπου που εξηγεί το αντί ( ως «μία χάρι που ανταποκρίνεται σε μία χάρι»)· το νόημα που προτείνει είναι απλώς το συμπέρασμα της σημασιολογικής εξέλιξης της πρόθεσης αντί· αρχικά, λέει, είχε τοπικό νόημα («απέναντι σε κάτι»)· συμπεραίνει όμως ότι κατά την μεταφορική της έννοια η πρόθεση «πρέπει» να προσδιορίζει την αντίθεση ανάμεσα σε δύο έννοιες που αντιστοιχούν μεταξύ τους.
     Η υποκατάσταση της έρευνας των γεγονότων από την λογική ενέχει ρίσκο. Σ’ αυτήν εδώ την περίπτωση μόνο συγκεκριμένα παραδείγματα πείθουν. Η μεταφορική ερμηνεία του αντί που ο J. M. Bover επικαλείται στον στ. 1, 16 («σε ανταπόκριση με») παρατηρείται μόνο σε σύνθετες έννοιες: π. χ. στην λέξη αντιχαίρειν (ανταπόκριση στην χαρά κάποιου), ή αντίφωνος (αντήχηση σε απάντηση προς κάποιον). Η πρόθεση στην απλή της μορφή, όπως υπογραμμίζει ο D. Frangipane,  εξέφραζε τον τόπο στην κλασσική εποχή· σε μεταγενέστερες περιόδους εσήμαινε είτε την αντίθεση («κατά»), είτε κυρίως την υποκατάσταση («αντ’ αυτού»). Σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται, είναι αλήθεια, να προσλάβει κάποιο ειδικό νόημα: έναντι ή κατά προτίμηση (θα παραθέσουμε παραδείγματα στην συνέχεια)· αλλά εδώ το νόημα της υποκατάστασης γίνεται εύθραυστο. ‘Ότι υποστηρίξαμε σχετικά με την ελληνιστική περίοδο και την μετάφραση των Ο’ παραμένει αληθές και στην Κ.Δ. Πουθενά όμως, απ’ ότι φαίνεται, δεν συναντώνται κείμενα στα οποία η πρόθεση αντί να σημαίνει την ανταπόκριση. Η ερμηνεία του J.M. Bover εκτός από δυσνόητη, παραμένει και χωρίς υπόβαθρο.
  β) Η τρίτη ερμηνεία εμφανίζεται ακόμη λιγότερο πειστική. Καμμία ένδειξη δεν μας οδηγεί, από φιλολογική άποψη, στην ερμηνεία του στ. 1, 16, όπως συχνά παρατηρούμε ως «χάριν επί χάριτος», με την έννοια της διαδοχής χαρίτων. Στην περίπτωση αυτή στην θέση του αντί θα υπήρχε επί, όπως υπογραμμίζουν δικαίως πολλοί συγγραφείς. Δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα που να μας οδηγεί στο συμπέρασμα, όπως υποστηρίζει ο Bultmann, ότι οι δύο προθέσεις είναι ισοδύναμες: «Δεν υπάρχει διαφορά νοήματος μεταξύ των εκφράσεων χάρις επί χάριτος (Σοφ. Σερ. 26, 15) και ελπίσιν εξ ελπίδων».
     Οι υποστηρικτές αυτής της ερμηνείας βασίζονται σε ένα κείμενο του Φίλωνος που εξυμνεί τις ευεργεσίες του Θεού: «Για τον λόγο αυτό ο Θεός αποσύρει τας πρώτας αεί χάριτας, πρίν οι ευεργετούμενοι κορεσθούν και πληρωθούν υπερηφανείας· τις φυλάσσει για αργότερα· αντ’ εκείνων δίδει άλλες, και άλλες ακόμη, τας τρίτας αντί των δευτέρων, και ούτω καθεξής, νέας αντί παλαιοτέρων, άλλοτε διαφορετικές και άλλοτε του αυτού είδους» (De posteritate Caini, 145). Αναμφισβήτητα εδώ συναντάμε συσσώρευση χαρίτων· αλλά η ιδέα προέρχεται από ένα κείμενο που όντως αναφέρεται σε συγκεκριμένα και διαφορετικά χαρίσματα, και επιπλέον ο Φίλων αναφέρεται πάντοτε στην έννοια σε πληθυντικό αριθμό· το αποτέλεσμα είναι εμφανώς μια διαδοχή από χαρίσματα. Ας σημειώσουμε επίσης ότι στον Φίλωνα κάθε ένα σύνολο χαρισμάτων αντικαθίσταται κάθε φορά από άλλο· και όπως διέγνωσαν ο D. Frangipane και ο W. Eltester  θεμελιώδες νόημα του κείμενου είναι η υποκατάσταση.
     Η έρευνα του νοήματος του αντί μας αποτρέπει από το να δεχτούμε την τρέχουσα ερμηνεία, σύμφωνα με την οποία ο στ. 1, 16 αναφέρεται «στην συσσώρευση θείων χαρισμάτων». Το ίδιο το κείμενο του εδαφίου 1, 16-17 μας αποτρέπει: ο Ιωάννης δεν χρησιμοποιεί την λέξη «χάρις» στον πληθυντικό, όπως ο Φίλων, στον οποίο παραπέμπουν συνήθως οι υποστηρικτές αυτής της εκδοχής: ο Ιωάννης χρησιμοποιεί δύο φορές την λέξη στον ενικό· επιπλέον το χάριν του στ. 1, 16, που επανέρχεται στον στ. 17 ως η χάρις και η αλήθεια (με διπλό άρθρο), υποδεικνύει μία συγκεκριμένη «χάρι» που αντικαθιστά μια άλλη «χάρι» (χάριτος) εξίσου συγκεκριμένη· ο Ιωάννης δηλαδή συγκρίνει εδώ δύο συγκεκριμένες χάριτες (που περιγράφονται στον επόμενο στίχο), και όχι μία διαρκή συνέχεια, μία ανεξάντλητη αφθονία «χαρισμάτων». Θα πρέπει να διερωτηθούμε εξ άλλου, μαζί με τον P. Βoismard: «Ποιο είναι ακριβώς το περιεχόμενο των θείων χαρίτων που αλληλοδιαδέχονται και αντικαθιστούν η μία την άλλη;»
  γ) Από τις τρείς προτάσεις ερμηνειών μόνον η πρώτη είναι δυνατή. Αυτή που αναγνωρίζει στην πρόθεση αντί το νόημα που είχε σχεδόν πάντοτε στην Κ.Δ.: «στην θέση τινός». Τέλος αποτελεί για μας σθεναρή απόδειξη το γεγονός ότι οι  Έλληνες Πατέρες που γνώριζαν καλά την γλώσσα, έδωσαν στην πρόθεση αυτό ακριβώς το νόημα
3. Θα θέλαμε τώρα να αποδείξουμε, με περισσότερα φιλολογικά στοιχεία – για να μην θεωρηθεί ότι απλώς απορρίπτουμε τις δύο άλλες ερμηνείες – ότι η  χρήση εκφράσεων όπως χάριν αντί χάριτος είναι απόλυτα σύμφωνη με την παράδοση και την ερμηνεία των Πατέρων.
Πρώτον διότι μέχρι τώρα περιορίσαμε τις έρευνές στην σχετικά με τον επίμαχο στίχο στην καθεαυτό ερμηνεία της πρόθεσης αντί. Στην πραγματικότητα η διατύπωση που μελετούμε είναι πιο πολύπλοκη και θα πρέπει να ερευνηθεί σαν ένα σύνολο: δύο λέξεις της ίδιας φύσεως (δύο ουσιαστικά) αντιπαρατίθενται δια της προθέσεως αντί· στην προκείμενη περίπτωση και τις δύο φορές αναφέρεται το ίδιο ουσιαστικό, χάρις. Εκφράσεις του τύπου χάριν αντί χάριτος συναντώνται συχνά στα ελληνικά, σε διαφορετικές εποχές, τόσο στην βιβλική ορολογία όσο και στην κοινή χρήση της γλώσσας. Η μελέτη τους θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε καλύτερα την διάρθρωση των τριών αυτών λέξεων και το διαφορετικό νόημα κάθε φορά της προθέσεως αντί.
Η βασική μορφή της διατύπωσης που ερευνούμε είναι η ακόλουθη: τί αντί τινος. Μπορούμε να κατατάξουμε τις χρήσεις της σε δύο κατηγορίες, ανάλογα με το αν οι όροι που συνοδεύουν το αντί είναι δύο διαφορετικές λέξεις (όπως στην έκφραση κακόν αντί αγαθού) ή ταυτόσημες όπως στο 1,16 του Ιωάννη (χάριν αντί χάριτος)· τα παραδείγματα αυτής της δεύτερης κατηγορίας θα μας απασχολήσουν περισσότερο.
    α) Στα σχήματα του πρώτου είδους διακρίνουμε δύο περιπτώσεις
            1) Τα αντικείμενα που προσδιορίζουν τους δύο όρους αναφέρονται στην δράση δύο διαφορετικών υποκειμένων· η διατύπωση εδώ περιγράφει την αμοιβαία συμπεριφορά τους (μια ανταλλαγή)· όπως για παράδειγμα στις Παρ. Σολ. 17,13: « ὃς ἀποδίδωσι κακὰ ἀντὶ ἀγαθῶν» (βλ. επ. 1ο Μακ.16,17)· ο άνθρωπος στον οποίον αναφέρεται το απόσπασμα ανταποδίδει κακόν σε κάποιον άλλο, σε ανταπόδοση του καλού που έλαβε. Τα ρήματα που συνοδεύουν αυτά τα σχήματα είναι συνήθως το «δίδω» (διδόναι) ή οι σύνθετες μορφές του (αποδιδόναι, ανταποδιδόναι), το «δέχεσθαι» ([παρα]λαμβάνειν), ή το «ανταποδίδω» (αμείβειν). Η χρήση αυτών των ρημάτων  επιβεβαιώνει την ανταλλαγή ανάμεσα σε δύο πρόσωπα· εδώ η τρέχουσα μετάφραση του αντί είναι: εις θέσιν τινός, εις αντάλλαγμα.
          2) Αντίθετα, σε άλλες περιπτώσεις οι όροι αφορούν στην δραστηριότητα του ίδιου υποκειμένου· το σχήμα λόγου υποδεικνύει ότι αυτό το πρόσωπο πράττει ή επιθυμεί «τι αντί ετέρου». Όπως στην Σοφ Σολ. 7, 10: «προειλόμην αὐτὴν ἀντὶ φωτὸς ἔχειν». Ας αναφέρουμε τώρα και ένα απόσπασμα από την Κύρου Παιδεία του Ξενοφώντος, IV, 5,32. «Σε συμβουλεύω, παρά την νεότητά σου, να μην αποσύρεις αυτό που παραχώρησες, για να μην προκαλέσεις αισθήματα μίσους αντί αναγνώρισης (αντί χαρίτων έχθραι)». Το καθεαυτό νόημα του αντί είναι εδώ: μάλλον παρά, κατά προτίμηση.
        β) Εξίσου συχνές και περισσότερο σημαντικές για μας είναι οι εκφράσεις του δεύτερου τύπου, αυτές στις οποίες συναντάται δύο φορές η ίδια λέξη, όπως στον στίχο του Ιωάννη. Αλλά και εδώ το νόημα του αντί διαφέρει ανάλογα με τα υποκείμενα.
             1) Όταν πρόκειται για δύο διαφορετικά υποκείμενα η χρήση του ίδιου όρου προϋποθέτει την ανταλλαγή δύο πραγμάτων· επειδή όμως αυτά τα δύο πράγματα προσδιορίζονται από την ίδια λέξη, το σχήμα φαίνεται να δηλώνει ότι πρόκειται για αντίστοιχες πραγματικότητες. Είχαμε την τύχη να ανακαλύψουμε σε ένα κείμενο του Ευριπίδη την ίδια εκφραση με τον στίχο 1,16 του Ιωάννη: «χάρις αντί χάριτος ελθέτω» (Ελένη, 1234)· και στον Διονύσιο Αντιοχείας (Ep. 40): «Αποστείλατε τα κάνιστρα (οίνου) σε ικανές ποσότητες δι’ εν έτος· κατά την επιθυμία σας θα εισπράξετε είτε την αναλογούσα τιμή είτε μια δωρεά εις ανταλλαγήν (ή χάριν αντί χάριτος απαιτήσοντες)». Η σημασία αυτών των κειμένων για την ακριβή ερμηνεία του στ. 1,16 είναι προφανής: αποδεικνύουν ότι η έκφραση χάριν αντί χάριτος είναι στερεότυπη και επιβεβαιώνουν ότι το νόημά της χάριτος είναι «η δωρεά», ενώ η πρόθεση εκφράζει την έννοια της υποκατάστασης («ενός δώρου από ένα άλλο», «μιας εύνοιας από μια άλλη», «μιας χάριτος από μια άλλη»). Τα κείμενα αυτά όμως δεν αντιστοιχούν απόλυτα στο νόημα του 1,16 διότι η λέξεις χάρις και χάριτος αναφέρονται σε δύο υποκείμενα διαφορετικά (υπάρχει επομένως ανταλλαγή), ενώ στον Ιωάννη αφορούν στο ίδιο σύνολο προσώπων (τους πιστούς), που δέχονται μια «χάρη» αντί ετέρας. Αντίστοιχα σχήματα με αυτά που μόλις τώρα εξετάσαμε υπάρχουν και στην Κ. Δ.: οφθαλμόν αντι οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος (Ματ. 5,38)· μηδενί κακόν αντι κακού αποδιδόντες (Ρωμ. 12,17). Και σ’ αυτήν την περίπτωση όπως αποδεικνύει και η χρήση του ρήματος (από)διδόναι) η ερμηνεία της προθέσεως αντί δεν μπορεί  παρά να είναι επίσης εις αντάλλαγμά τινος.
    Πριν συνεχίσουμε την έρευνά μας ας συνοψίσουμε όσα ελέχθησαν ως τώρα. Στις τρείς περιπτώσεις που αναλύσαμε η πρόθεση αντί διατηρεί το βασικό της νόημα: ένα πράγμα στην θέση κάποιου άλλου. Αλλά η έννοια της υποκατάστασης παίρνει την μορφή της ανταλλαγής όταν η υποκατάσταση γίνεται μεταξύ διαφορετικών υποκειμένων (στην πρώτη και την τρίτη περίπτωση)· όταν πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο (όπως στην δεύτερη περίπτωση), η υποκατάσταση δηλώνει ακριβώς ότι το υποκείμενο προτιμά δηλαδή επιλέγει μάλλον κάτι στην θέση κάποιου άλλου. Και στις τρείς περιπτώσεις όμως η ιδέα της αντικατάστασης υποφώσκει. 
             2) Ας έλθουμε τώρα στην τρίτη και τελευταία κατηγορία, αυτή που μας προσφέρει την ίδια ακριβώς μορφή διατύπωσης με τον 1,16 του Ιωάννη. Πρόκειται για σχήματα όπου το αντί αφ’ ενός συνοδεύεται από τη  διπλή χρήση της ίδιας λέξης και η οποία αφ’ ετέρου αφορά και τις δύο φορές στο ίδιο υποκείμενο. Ένα καλό παράδειγμα βρίσκεται στο απόκρυφο χριστιανικό κείμενο Martyr. Petri et Pauli, 20: Lipsius, 136, 14-15: «Αυτοί, (οι Εβραίοι) άλλα αντί άλλων ψευσάμενοι έλεγον, ισχυριζόμενοι ότι αυτός (ο Χριστός) ήταν ένας μάγος και παραβίαζε τον νόμο τους». Ο συγγραφέας εδώ συγκρίνει δύο ισχυρισμούς των αυτών ανθρώπων, των Εβραίων: αυτόν που πραγματικά διατυπώνουν και αυτόν που θα έπρεπε να λέγουν· και στις δύο περιπτώσεις χρησιμοποιεί τον επιθετικό προσδιορισμό άλλα.
Η  υποκατάσταση είναι στο κείμενο εμφανής: οι Εβραίοι λέγουν κάτι (ψευδές) στην θέση κάποιου άλλου (αληθούς). Δεν διακρίνουμε πουθενά την ανταλλαγή αφού πρόκειται για το αυτό υποκείμενο· σε ότι αφορά την προτίμηση («την σοφία αντί του φωτός» Σοφ Σολ. 7,10) ούτε αυτή είναι άμεσα εμφανής διότι η επανάληψη του άλλα … άλλων υποδηλώνει ότι πρόκειται για δύο ισότιμες και ανταλλάξιμες πραγματικότητες· υπάρχει όμως μία ένδειξη προτιμήσεως στο γεγονός ότι αντί να δηλώσουν άμεσα οι Εβραίου αυτό που πραγματικά ήταν ο Χριστός ισχυρίζονται «κάτι άλλο» που είναι ψευδές· με άλλα λόγια θα ανέμενε κανείς εκ μέρους τους διαφορετικές δηλώσεις από αυτές που έκαναν. Θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε ως εξής: «ισχυρίζονταν κάτι αντί άλλου» προβάλλοντας την κρυφή προτίμησή τους για ψευδείς λόγους.
4.                 Καταλήγοντας στα συμπεράσματα των λεπτομερών αυτών αναλύσεων για την καλύτερη κατανόηση του στίχου 1,16, θα ξεκινήσουμε από μια αρνητική διαπίστωση: σε κανένα από τα εξετασθέντα κείμενα η πρόθεση αντί δεν έχει το νόημα που ορισμένοι της αποδίδουν στον στ. 1,16 του Ιωάννη· ούτε το νόημα της ανταπόκρισης («μία χάρι που αντιστοιχεί σε μία άλλη»), ούτε το νόημα της συσσώρευσης («χάρις επί χάριτος»). Υπονοείται όμως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η έννοια της υποκατάστασης γεγονός που μας υποχρεώνει να διατηρήσουμε αυτό το κυρίαρχο νόημα.
Αυτή όμως η κυρίαρχη μορφή ερμηνείας του τί αντί τινος εκφράζεται πληρέστερα είτε δια της ανταλλαγής (δύο πρόσωπα ανταλλάσουν κάτι, προσφέρουν το ένα στο άλλο τι «αντί» τινός), είτε δια της προτιμήσεως (ένα πρόσωπο επιλέγει τι «αντί» τινός). Τούτο δεν συμβαίνει στην τέταρτη κατηγορία, αυτή στην οποία ανήκει το κείμενο του Ιωάννη: εδώ έχουμε δύο διαφορετικές χρήσεις του ιδίου ουσιαστικού (χάρις), που αναφέρονται στο  ίδιο υποκείμενο. Η διατύπωση τι αντί τινος εκφράζει απλώς την έννοια της υποκατάστασης και σημαίνει στον 1,16: «ελάβομεν … μία χάρι εις την θέσιν ετέρας χάριτος». Εάν όμως μελετήσουμε προσεκτικά το κείμενο θα αντιληφθούμε ότι στην έννοια της υποκαταστάσεως θα πρέπει να προσθέσουμε και την ιδέα της προτιμήσεως η οποία προϋποθέτει ότι η μία «χάρις» υπερέχει της ετέρας. Διότι αν αληθεύει ότι ο στ. 16 χάριν αντί χάριτος ερμηνεύεται από τον στ. 17 ο οποίος αναφέρεται στην υποκατάσταση του Νόμου από την αλήθεια θα πρέπει να δεχθούμε ότι δεν πρόκειται μόνον για την υποκατάσταση μιας χάριτος (του Νόμου) από μια άλλη (την αλήθεια· το νόημα που θα πρέπει να προτάξουμε είναι ότι ο Νόμος αντικαθίσταται από την αλήθεια αλλά ταυτόχρονα υπερβαίνεται απ’ αυτήν.
Η μόνη επομένως τεκμηριωμένη από φιλολογική και λογοτεχνική άποψη ερμηνεία του στίχου 1,16 είναι αυτή των Ελλήνων Πατέρων· ο Ιωάννης αναφέρεται στην αντικατάσταση μιας χάριτος από μια άλλη: ο στίχος 17 μας αποδεικνύει ότι πρόκειται για την υποκατάσταση και την υπέρβαση της οικονομίας της Π. Δ. από την Κ. Δ., της αντικατάστασης του Νόμου του Μωυσή από την αλήθεια του Ιησού Χριστού. Εάν κάποιοι σύγχρονοι όπως ο Lagrange και ο Schnackenburg αμφισβητούν αυτή την ερμηνεία είναι επειδή πιστεύουν ότι αντιφάσκει με τον στ. 17: η χάρις, όπως υποστηρίζουν, προέρχεται μόνο από τον Ιησού Χριστό. Το επιχείρημα όμως υποχωρεί αν αναλογισθούμε ότι δεν πρόκειται για την παύλεια ή δογματική ερμηνεία της χάριτος, αλλά για μία «δωρεά» και ότι επιπλέον η έκφραση αυτή αποτελεί hendiadys: ασφαλώς η χάρις δίδεται μόνον από τον Ιησού Χριστό, όταν πρόκειται για την χάρι της αληθείας. Ας προσθέσουμε τέλος παραθέτοντας τον A.Feuillet ότι: «Η αντίθεση αυτή [ανάμεσα στον Νόμου του Μωυσή και την χάρι του Ιησού Χριστού] είναι σχετική, και το «ότι» που εισάγει τον στ. 17 προεκτείνοντας το νόημα του στ. 16 σημαίνει ότι ο παλαιός Νόμος θεωρείται μια ατελής χάρι που παραχωρεί την θέση της σε μια τελειότερη».

(συνεχίζεται)

Β) ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ ΣΤΟ ΤΡΙΑΔΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ - ΣTIΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ - 31

Συνέχεια από Δευτέρα, 30 Μαρτίου 2020

B) ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ ΣΤΟ ΤΡΙΑΔΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ

Γιά να αποδείξει την θέση του λοιπόν ο Lonergan προσπαθεί να βρεί καί μιά κατάλληλη θεωρία τής συνειδήσεως. Έτσι ξεθάβει μιά ανάλυση η οποία υπάρχει ήδη στον σχολαστικισμό : διακρίνει ανάμεσα στήν συνείδηση «in actu signato», μιά συνείδηση ταυτότητος, και στην συνείδηση «in actu exercito», μιά συνείδηση πράξεως. Η πρώτη είναι εκείνη η εσωτερική εμπειρία με την οποία το υποκείμενο γνωρίζει τον εαυτό του και τίς πράξεις του σαν ένα δικό του αντικείμενο. Η δεύτερη είναι εκείνη η εσωτερική εμπειρία με την οποία το υποκείμενο, γνωρίζοντας ένα οποιοδήποτε αντικείμενο, βρίσκεται σε σχέση καί συνύπαρξη έχοντας συνείδηση τού εαυτού του, τών πράξεών του και επί πλέον τού αντικειμένου πού γνωρίζει. Ο Lonergan ενδιαφέρεται περισσότερο γιά την πρώτη μορφή αυτοσυνειδήσεως. 

Πρόκειται για την παρουσία τού υποκειμένου στο υποκείμενο, όπως το όρισε ο Αυγουστίνος, και με την οποία, μορφή, συμφώνησε και ο Ακινάτης. Διότι εμείς όχι μόνον γνωρίζουμε κάτι γνωρίζοντας ότι το γνωρίζουμε, αλλά γνωρίζουμε τον εαυτό μας με μια τέτοια αμεσότητα που μας κάνει το αντικείμενο αυτής της ίδιας της δικής μας γνώσεως «seipsum per seipsum intelligit» (S.Th.I, 9.14, a.2).
Έτσι μπορούμε να πούμε πως η συνείδηση είναι μια δραστηριότης η οποία συστήνει το αντικείμενο, δεν το γνωρίζει μόνον. [Καντ]. Σε όλους όσους σκανδαλίζονται από ένα τέτοιο συμπέρασμα, ο Lonergan δηλώνει πως δεν κάνει τίποτε άλλο από το να τονίζει αυτό το ίδιο το αριστοτελικό-θωμιστικό δόγμα της ενεργεία ταυτότητος (;;;) του υποκειμένου και του αντικειμένου.[Είναι θωμιστικό μόνον].

Το «ΕΓΩ» λοιπόν αναπαριστά την σχεδιασμένη ενότητα με την οποία δείχνουμε και την ενέργεια με την οποία αντιλαμβανόμαστε κάτι (secundum actum significandi) και το περιεχόμενο των ενεργειών της συνειδήσεως (secundum id quod significatur), και αυτή την ίδια την συνείδηση ή την εμπειρία του εαυτού του που διαθέτει το άτομο και των πράξεων του (secundum fontes significandi). Πρέπει επίσης να διακρίνουμε το οντολογικό «ΕΓΩ» από το ψυχολογικόκαθώς το πρώτο ανήκει σε κάθε υποκείμενο με πραγματική ύπαρξη, το δεύτερο στο υποκείμενο που δεν υπάρχει μόνον, αλλά ενεργεί και ψυχολογικά καθώς έχει συνείδηση του εαυτού του ή γίνεται διανοητικώς αντιληπτό ή επιβεβαιώνεται στην υπαρξιακή του πραγματικότητα.

Έτσι λοιπόν εάν η συνείδηση γενικώς δέν είναι τίποτε άλλο από την τελειότητα τής γνώσεως, και ο θεός γνωρίζει, πρέπει να συμπεράνουμε, λέει ο Lonergan, ότι ο θεός έχει και δεν μπορεί να μην έχει συνείδηση και μάλιστα στον πιο υψηλό δυνατό βαθμό τελειότητος. Μάλιστα δε σύμφωνα με την διαλεκτική παράδοση της αναλογίας (κατάφαση – άρνηση – υπεροχή) πρέπει να προσθέσουμε πως στον θεό δεν υπάρχει πραγματική διάκριση ανάμεσα σε συνειδητό υποκείμενο, ενέργεια με την οποία είναι συνειδητό και αντικείμενο αυτής της ίδιας ενέργειας. 

Εάν λοιπόν μαθαίνουμε από την αποκάλυψη πως ο μοναδικός θεός είναι τρία τέλεια πρόσωπα, από αυτό συμπεραίνουμε πως αυτά τα τρία πρόσωπα είναι συνειδητά όχι μόνον λόγω της θεότητός των, αλλά και λόγω, του ότι μεταξύ τους διακρίνονται, όχι μόνον λόγω της ουσίας των αλλά και λόγω της εννοίας των.

Κινούμενος πάντοτε στο εσωτερικό μιας νεοσχολαστικής προοπτικής αλλά διανοίγοντάς την με λογική συνέπεια βάσει της μοντέρνας αρχής της αυτοσυνειδήσεως, ο Lonergan κατορθώνει να δείξει πως δεν υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στην αρχαία οντολογία και την νέα ψυχολογία του προσώπου. Δηλώνει πως τα θεία πρόσωπα, λαμβανόμενα ξεκινώντας από τις μόνιμες προόδους οι οποίες σαν σχέσεις ενυπάρχουν στην μοναδική κοινή θεία Ουσία, διαθέτουν γι’ αυτόν τον λόγο ακριβώς μια μοναδική κοινή συνείδηση και μαζί τρεις διακεκριμένες προσωπικές συνειδήσεις. Με άλλα λόγια το τριαδικό δόγμα μας υποχρεώνει να πούμε: ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, μέσω μιας και μοναδικής πραγματικής συνειδήσεως, είναι τρία υποκείμενα, καθένα από τα οποία έχει και συνείδηση του εαυτού του και των άλλων, τόσο της ουσιώδους ενεργείας (με την οποία είμαι ένας και μοναδικός θεός) όσο και της εννοιολογικής ενεργείας (το λέγειν και το ομιλείν στην πρόοδο του Λόγου, το εκπέμπω και εμπνέω στην πρόοδο του Πνεύματος).

Επειδή στον θεό δεν υπάρχει πραγματική διάκριση ανάμεσα στο υποκείμενο και στην ενέργεια, τοιουτοτρόπως δεν υπάρχει διάκριση πραγματική ανάμεσα στο συνειδητό πρόσωπο και στην ενέργεια λόγω της οποίας το πρόσωπο είναι συνειδητό. Για τον Lonergan το πρόσωπο στον θεό είναι μαζί κέντρο συνειδήσεως, ον που βρίσκεται σε σχέση και περιχώρηση Γνώσεως και Αγάπης. Πιο καθαρά, από την οπτική γωνία της μοναδικής ουσίας πρέπει να ομολογήσουμε στον θεό μια μοναδική πράξη συνειδήσεως λόγω της οποίας ο θεός έχει συνείδηση της γνώσεώς του και της αγάπης του, μια μοναδική και ίδια ουσιώδη πράξη σ’ αυτά τα ίδια τα τρία θεία πρόσωπα. Κάθε πρόσωπο λοιπόν έχει συνείδηση ότι είναι θεός, ο μοναδικός αληθινός θεός, και αυτό σε συνειδητή κοινωνία με τα άλλα πρόσωπα!

Όμως πάλι από την οπτική γωνία της Τριάδος των προσώπων πρέπει να δηλώσουμε επίσης πως κάθε πρόσωπο είναι ένα ΕΓΩ με συνείδηση του εαυτού του, το οποίο πραγματοποιείται με μια ξεχωριστή πράξη προσωπικής αυτογνωσίας, ίδιο με την ενυπάρχουσα δική του σχέση η οποία συστήνει τον εαυτό του σαν πρόσωπο. Αυτή η συνείδηση κάθε προσώπου είναι τόσο συνείδηση του εαυτού όσο και συνείδηση του άλλου. Η εσωτερική διάκριση στο θείο των «ΕΓΩ» είναι ο λόγος της ενότητος των προσώπων: μια ενότης η οποία πραγματοποιείται όχι μόνον με την κατοχή της μιας Φύσεως ή ουσίας, αλλά και με την αμοιβαιότητα της συνειδήσεως η οποία επιτυγχάνει στα τρία θεία «ΕΓΩ» μια περιχωρητική κοινωνία προσώπων.

Ακόμη, από την οπτική γωνία των «εννοιολογικών πράξεων», δηλαδή από την οπτική γωνία των προόδων στο εσωτερικό του θείου, της generation intelligibilis η οποία καταλήγει στον Λόγο, και της θεληματικής εκπορεύσεως, της spiratio voluntatis, η οποία καταλήγει στο Άγιο Πνεύμα, διαθέτουν όλα την αυτή συνείδηση. Αυτό σημαίνει πως ο Πατήρ συνειδητά  [με την θέλησή του] γνωρίζει, αγαπά και προτιμά τον Λόγο, ο Υιός συνειδητά γνωρίζει, αγαπά και είναι ξεχωριστός για τον πατέρα, ο Πατήρ και ο Υιός συνειδητά γνωρίζουν, αγαπούν και εκπορεύουν το Άγιο Πνεύμα... Αυτά όλα σημαίνουν πως στον θεό κανένας δεν μιλά παρά μόνον ο πατήρ και η μοναδική λέξη που λέγεται είναι ο Λόγος στον οποίο ο πατήρ λέει τα πάντα. Κανείς δεν εμπνέει αγάπη παρά μόνον ο πατήρ και ο Υιός, ενώ η μοναδική εκπορευόμενη αγάπη είναι το Άγιο πνεύμα.

Προσπαθώντας να πετύχει όλες τις δυνατές συνέπειες της θέσεώς του ο Lonergan καταλήγει πως κάθε ένα από τα θεία πρόσωπα βεβαιώνεται σαν ΕΓΩ, και σε καθένα από αυτά τα ΕΓΩ μπορούμε να απευθυνθούμε σαν σε ένα ΕΣΥ στην προσευχή και στην Λατρεία! 

Σχόλιο: [Όπως βλέπουμε τα περι προσώπου και συνειδήσεως και αυτοσυνειδησίας ανήκουν στην ανθρωπολογία. Στη συνέχεια θα δούμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Δημητρίου Πάλλα «Ορθοδοξία και παράδοση», Εκδόσεις Παν/μίου Κρήτης και θα εκθέσουμε μία απορία του Πλωτίνου περί συνειδήσεως με τη σύγχρονη λύση της.
«Προχωρούσα στην ανδρική ηλικία κυκλωμένος από αμφιβολίες. Και άρχισα να πασχίζω ν’ ανοίξω ένα δρό­μο ανάμεσα στο πνευματικό μου χάος. Άρχισα ν’ αναζητώ στόχους.

Ως πρώτο στόχο μου την αποκατάσταση μιας προ­σωπικής επικοινωνίας με το Θεό· την προσπάθεια από παραδοσιακός χριστιανός, πού ήμουν, να γίνω συνειδητός. Και πλησίασα περισσότερο το θρησκευτικό περιοδικό που από χρόνια είχε σε τιμή ο Πατέρας μου. Τώρα το είχα σε τιμή κι’ εγώ, συνειδητά. Προσευχόμουν και προσπαθούσα την ως τώρα τυπική προσευχή μου να την εξυψώσω σε ουσιαστική, να ζήσω μέσα μου το συναίσθημα της κατάνυξης. Πλησίαζα τώρα στη Θεία Μετάληψη με το νόημα ότι πρόκειται για ένα γεγονός υπερβατικό. Αλλά δεν ζούσα την υπέρβαση, ο “Θεός” δεν μου απαντούσε. Μέσα μου δεν δια­μορφωνόταν μια συναίσθηση ενοχής και πτώσης· δεν με συνέθλιβε η συναίσθηση της αμαρτίας, ο πόθος για λύτρωση δεν με συνάρπαζε. Από τα τελευταία όπλα στην άμυνα για την πίστη μου είχε απομείνει η εξομολόγηση. Να υποβληθώ σε αυτοπειθαρχία, να δέσω τον εαυτό μου σαν τον Οδυσσέα στο κατάρτι - εγώ στο κατάρτι της Εκκλησίας. Γι’ αυτό και ήταν μεγάλη ημέρα για μένα η ημέρα πού θα γινόμουν δεκτός από έναν από τούς Πατέρες, για να με εξομολογήσει. Πήγαινα στο Μυστήριο της Εξομολόγησης για πρώτη φορά· και είχα μια προσδοκία, ωσάν του Μωυσή στο Σινά, για να πάρει από το Θεό τις πλάκες του Νόμου. Η δική μου προσδοκία ήταν βέβαια όχι για να πάρω το Νόμο, αυτός ήταν δοσμένος· άλλα για να αποκτήσω φτερούγες και να μπορέσω να υψωθώ, να βυθιστώ στον Ουρανό, σαν τους κορυδαλλούς που συντρόφευαν τους ρεμβασμούς μου της παιδικής ηλικίας. Κι’ έφυγα από τον εξομολογητή μου με τα πούπουλά μου καψαλισμένα. Εγώ περίμενα περισσότερα ή εκείνος δεν έπιασε τον παλμό μου; Δεν ξαναπήγα σε εξομολόγηση και σιγά-σιγά απαλλάχτηκα από τη βούληση να είμαι χριστιανός» (Σελ. 70-71).
Ο Πλωτίνος είχε αναρωτηθεί το εξής: Εάν είμαι σοφός και εάν αποκτήσω στη συνέχεια τη συνείδηση ότι είμαι σοφός, τί θα αλλαξει;
Φυσικά δέν θα αλλάξει τίποτα και εδώ πρόκειται για την παλαιά συνείδηση η οποία έρχεται μετά την πράξη.
Σήμερα όμως οι μοντέρνοι σκέφτηκαν το εξής: Μήπως μπορούμε να αποκτήσουμε συνείδηση ότι είμαστε σοφοί, Χριστιανοί, χωρίς να έχουμε γίνει πρίν σοφοί ή Χριστιανοί;
Αυτό το κατόρθωμα επετεύχθη με την φιλοσοφία του προσώπου, η οποία έχει κατακτήσει και την Ελλάδα και τήν γέμισε μέ κενολόγους σοφούς και άπιστους Χριστιανούς.
Διότι το πρόσωπο απαιτεί να διαθέτει τα πάντα σαν δώρο χωρίς κόπο και χωρίς προσπάθεια.
Με μέθοδο και σύστημα.
Αυτό το κατόρθωμα εκφράζεται συνήθως με την αυτοαναφορά, με το ΕΓΩ.
ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΥΝΙΣΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ.]