Η πρώτη φάση της ησυχαστικής έριδας άρχισε, όταν οι δύο άντρες, Παλαμάς και Βαρλαάμ, ήρθαν σε σύγκρουση σχετικά με την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος. Συγκεκριμένα, ο Βαρλαάμ και Γρηγόριος Παλαμάς πρωτοσυναντήθηκαν στα πλαίσια της συζήτησης περί ένωσης των δύο Εκκλησιών που πραγματοποιήθηκε επί Ανδρόνικου Γ'. Κατά τη διάρκεια των ετών 1333-1334, ο Βαρλαάμ ανέλαβε να διαπραγματευτεί την ένωση των εκκλησιών με τους εκπροσώπους του Πάπα Ιωάννης ΚΒ΄. Αυτήν την περίοδο έγραψε 21 πραγματείες κατά του δόγματος της Καθολικής Εκκλησίας, με επιχειρήματα κατά του παπικού πρωτείου και του Filioque.
Τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε ο Βαρλαάμ στη διαμάχη του με δύο Δομηνικανούς θεολόγους που ο Πάπας απέστειλε στην Ανατολή για να προετοιμάσουν την ένωση των δύο Εκκλησιών θορύβησαν τους Ιγνάτιο και Ιωσήφ Καλόθετο και Ισίδωρο Βουχερά οι οποίοι ενημέρωσαν σχετικά τον Παλαμά. Έτσι, ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς ενεργοποιήθηκε συγγραφικά, με σκοπό την θεολογική αντιμετώπιση των διφορούμενων διδασκαλιών του Βαρλαάμ. Και συντάσσει το πρώτο του έργο: «Λόγοι ἀποδεικτικοί περί εκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» που έθιγαν τα επιχειρήματα του Βαρλαάμ. Οι δύο αποδεικτικοί λόγοι του Παλαμά χρονολογούνται γύρω στο 1335 και υπερασπίζονται την θέση των Ορθοδόξων περί του Αγίου Πνεύματος.
Οι δύο λόγοι έχουν παρουσιαστεί σε μετάφραση στο Ιστολόγιο του Αμέθυστου:
1. Περὶ ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος Λόγος Πρώτος
2. Περὶ ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος Λόγος Δεύτερος
Με αυτό το έργο του Γρηγορίου, ο Βαρλαάμ ένιωσε βαθιά προσβεβλημένος και επικαλέσθηκε την ησυχαστική πράξη με στόχο να μειώσει το κύρος του αντιπάλου του. Στις αρχές του 1337 ο Βαρλαάμ, έχει έλθει σε επαφή με μερικούς ησυχαστές μοναχούς στην Θεσσαλονίκη, οι οποίοι τον μυούν μέσω γραπτών έργων ησυχαστών συγγραφέων πάνω στο θέμα της νοερής προσευχής και στην επίτευξη της επαφής με το θεϊκό στοιχείο. Με αφορμή αυτά τα έργα, ο Βαρλαάμ κατηγορεί τους ησυχαστές μοναχούς ότι σχετίζονται με την αίρεση των Μασσαλιανών, και εισηγείται το θέμα στην σύνοδο της Κωνσταντινούπολης λίγο πριν το καλοκαίρι του 1337. Η σύνοδος όμως κρίνει ότι οι κατηγορίες του δεν ευσταθούν. Ο Βαρλαάμ προχώρησε στην σύνταξη συγγραμμάτων (τριπλό έργο) εναντίον των ησυχαστών. Η πρώτη έκδοση, που έγινε το 1337, δεν ήταν γνωστή στον Παλαμά, παρά μόνο κατά αποσπάσματα, γιατί ο Βαρλαάμ φρόντισε να μη διαδοθεί ευρέως το έργο του.
Μετά τις πρώτες επιθέσεις του Βαρλαάμ εναντίον του ησυχασμού, μοναχοί της Θεσσαλονίκης ζήτησαν τη βοήθεια του Παλαμά ο οποίος ήρθε πρόθυμα στη Θεσσαλονίκη τον Δεκέμβριο του 1337, όπου φρόντισε να συναντήσει αμέσως τον Βαρλαάμ για να τον αποτρέψει από τις επιθέσεις του. Ο Παλαμάς γνώριζε ότι ήδη ο Βαρλαάμ είχε συντάξει συγγράμματα εναντίον των ησυχαστών, τα οποία και αναζητούσε, αλλά δεν τα εύρισκε, γιατί ο Βαρλαάμ δεν τα παρέδιδε σε άλλους, παρά μόνο στους οπαδούς του, τους οποίους εξόρκιζε να μην τα παραδώσουν ποτέ στα χέρια ησυχαστών. Ο Γρηγόριος έμμεσα γνώριζε το έργο από πληροφορίες άλλων. Έτσι δεν μπόρεσε να βρει και να μελετήσει τα συγγράμματα αυτά ο Παλαμάς, αλλά εφόσον ο αντίπαλος των μοναχών συνέχιζε την πολεμική του παρά τις συμβουλές, αναγκάστηκε να επέμβει και να γράψει την πρώτη τριάδα του Υπέρ ησυχαζόντων στις αρχές του 1338.
Οι τρεις λόγοι της πρώτης τριάδας που παρουσιάζονται εδώ σε αρχαίο κείμενο/μετάφραση είναι:
1. Περί λυσιτελείας της έξω παιδείας.
2. Περί κατοχής νου εντός του σώματος κατά την προσευχήν.
3. Περί θείου φωτός και τελειότητος
Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς - Α Τριάδα - Υπέρ Των Ιερώς Ησυχαζόντων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου