Συνέχεια από:Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2020
3. Η επιστήμη στην ουράνιο Ιεραρχία!
Αφού ακολουθήσαμε την σχεδόν
γεωμετρική ανάπτυξη της σκέψης τού Διονυσίου στα δύο πεδία της δομής και της
δραστηριότητος τών αγγελικών τάξεων, πρέπει να εξετάσουμε εάν η αντίστοιχη
σύλληψή του τής επιστήμης τους παρουσιάζει την ίδια ακρίβεια! και συνοχή!
Για τον Διονύσιο, το έχουμε πει, η
αληθινή επιστήμη δεν μπορεί να έχει παρά μόνον ένα αντικείμενο : τον Θεό και τα
Θεία πράγματα. Αυτός ο ορισμός δεν έχει εξαιρέσεις και ισχύει τόσο για την δική
μας ιεραρχία όσο και για την ουράνιο. Αλλά αυτή η επιστήμη δεν πραγματοποιείται
με τον ίδιο τρόπο, από την ίδια ιεραρχία στην άλλη. Και είναι ακριβώς αυτό πού θέλουμε
να φέρουμε στην επιφάνεια, τούς ιδιαιτέρους χαρακτήρες τους! Αυτοί οι τελευταίοι
καθορίζονται από την ίδια την αγγελική φύση. Αλλά συμφέρει να ορίσουμε, με την μεγαλύτερη
δυνατή ακρίβεια, πριν αντιμετωπίσουμε την μελέτη αυτών των χαρακτήρων, τα
ουσιώδη στοιχεία της αγγελικής φύσης!
Α) Η φύσις τών αγγέλων.
Κανένα κεφάλαιο από τα δέκα πέντε τής
ουράνιας Ιεραρχίας δεν είναι αφιερωμένο σ’αυτό το σημαντικό θέμα, το οποίο δεν
αντιμετωπίζεται ούτε καθαυτό στο υπόλοιπο έργο. Δεν πρέπει να πιστέψουμε όμως
ότι αυτή η σιωπή κρύβει οποιαδήποτε αμφιβολία ώς προς το δόγμα! Υπάρχουν
ουσιώδης αλήθειες τις οποίες ο συγγραφεύς δεν σκέφτεται να καθορίσει καθαυτές,
οι οποίες όμως καθοδηγούν το όλον του έργου του. Για τον Διονύσιο, η
πνευματικότης τών αγγέλων είναι μία από αυτές τις ιδέες. [Πολλοί Πατέρες, και
οι μεγαλύτεροι, δήλωσαν ότι οι άγγελοι έχουν ένα σώμα (Ιουστίνος, Κλήμης,
Ωριγένης, Αμβρόσιος). Ο Βασίλειος μιλά για μία νοητή δημιουργία (νοητή κτίσιν)
για τους αγγέλους. Την καθαρή τους πνευματικότητα υποστηρίζουν ο Γρηγοριος ο
Θαυματουρός, ο Γρηγόριος Νύσσης, ο Ιωάννης Χρυσόστομος]. Ας την εξετάσουμε
λοιπόν με την διπλή όψη, αρνητική και θετικη! Δύο επίθετα ορίζουν με αρνητικό
τρόπο την φύση των αγγέλων: ασώματος και άυλος! Απουσία σώματος ή απουσία ύλης,
αυτοί είναι οι χαρακτήρες που αποδίδονται κυρίως στις ουράνιες νοήσεις. Ο Θεός
σαν ζωή τους δωρίζει μία “άυλη και άμορφη αθανασία η οποία δεν μπορεί να
αλλάξει” (Θ. ονομάτων 856 C : την άυλον και θεοειδή και αναλλοίωτον αθανασίαν).
Ουσίες, αρετές (δυνάμεις) και νοητές και νοερές ενέργειες (Θ. Ον. 693 Β: αί
νοηταί και νοεραί πάσας και ουσίας και δυνάμεις και ενεργείας). Αυτοί οι νόες
αντλούν από την Θεία Αγαθότητα “την αφθαρτη και αναλλοίωτη ζωή τους, διαφεύγουν
από κάθε φθαρτότητα, τον θάνατο, την ύλη και την γέννηση. Είναι υπεράνω της
αστάθειας και των διακυμάνσεων της αλλαγής. Και γίνονται αντιληπτοί από την
νόηση σαν ασώματοι και άυλοι και ώς νόες υπερκοσμίως νοούσιν (Θ. Ον. 693 B/C). Άυλες
Ιεραρχίες, ασώματοι νόες τάς αρχικής ελλάμψεις αύλως και αμιγώς
εισδεχόμενοι-ακριβώς όπως περιγράφονται οι θρόνοι: τής αρχικής επιφοιτήσεως εν
απαθεία πάση και αυλία δεκτικών-(Ούρ Ιερ. 144 Β / 180 Α) [Η απάθεια είναι ένα
αποτέλεσμα τής αϋλίας! Πάσης άυλου γνώσεως υψηλοτέρου φωτός αποπληρουμένας,
ουρ. Ιερ. 208 Β]. Εδώ υποπτευόμαστε ήδη ότι η αγγελική γνώση δεν λαμβάνει
τίποτε από τον κόσμο των σωμάτων (ούρ. Ιερ. 337 C : τας αύλους
των ουρανίων ουσιών νοήσεις (Εκκλ. Ιερ. 501 Α: το μυστήριο της αγγελικής
ιεραρχίας συνίσταται στην κατοχή, την κατά δύναμιν οικείαν Θεού και των Θείων
αϋλοτάτην νόησιν). Η ουράνιος Ιεραρχία ξεπερνά τον κόσμο μας (υπερκόσμιος
εστί). Εκκλ. Ιερ: 373 Α: υπερκόσμιος εστί και νοητή!
Το νοητό συνιστά τον δεύτερο χαρακτήρα,
τον θετικό, τής αγγελικής φύσεως. Μπορούμε να πούμε ότι το άυλο και το νοητό
δεν είναι παρά οι δύο συμπληρωματικές όψεις μιας και τής αυτής πραγματικότητος.
Αυτό είναι τόσο αληθές ώστε τα δύο επίθετα άυλος και νοητός πάνε πολύ συχνά
μαζί. Για παράδειγμα, για να ορίσει την ουράνιο Ιεραρχία σε σχέση με την
εκκλησιαστική Ιεραρχία, θα την παρουσιάζει σαν ποιο άυλη και πνευματική
(αϋλότερον τε και νοερώτερον (Εκκλ. Ιερ. 376 Β). Και μία παρενθεση
επεξηγηματική μας διδάσκει αμέσως μετά ότι “ο Θεός δεν κινεί αυτούς τους νόες
προς τα Θεία πράγματα, απ’έξω, αλλά νοητώς, φωτίζοντας τους από το εσωτερικό
της Θείας θελήσεως, σε ένα φώς καθαρό και άυλο (εν αυγή καθαρά και άυλο). Οι
δύο χαρακτήρες, θετικός και αρνητικός συνδέονται μεταξύ τους σαν τις δύο όψεις
του ιδίου νομίσματος. Η μελέτη της αγγελικής γνώσης θα μας επιτρέψει να
υπογραμμίσουμε πάλι, τον στενό σύνδεσμο ανάμεσα στις δύο έννοιες!
Αλλά πριν φτάσουμε σ’αυτή την μελέτη,
μας συμφέρει να διευκρινίσουμε μία δυσκολία. Για να δείξει τις αγγελικές ουσίες
και για να υπογραμμίσει τον βασικό τους χαρακτήρα, ο Διονύσιος χρησιμοποιεί
πότε το επίθετο νοητός, πότε το επίθετο νοερός και πολύ συχνά και τα δύο
συγχρόνως. Είναι μόνον μία απλή φαντασία ή αυτές οι διαφορές των όρων
μεταφράζουν μερικές πτυχές τής σκέψης του;
Συνεχίζεται.
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου