Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ*

Συμμετέχοντας στο πάνδημο πένθος για την εκδημία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κυρού Αναστασίου, δημοσιεύουμε την παρέμβαση του Παντελή Καλαϊτζίδη κατά την παρουσίαση του βιβλίου, Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στην πόλη του Πρωτοκλήτου. Ίχνη μιας Επίσκεψης, Πάτρα, 28-30 Νοεμβρίου 2002 (επιμέλεια Παναγιώτη Αλεξόπουλου, εκδ. «Το Δόντι», Πάτρα, 2018), που έλαβε χώρα στο Ξενοδοχείο «Βυζαντινό» στην Πάτρα, τη Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2018.

Δεν χρειάζεται νομίζω να αναφερθώ στη βιογραφία, την ακτινοβολούσα προσωπικότητα ή το ιστορικό της επισκέψεως του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου το Νοέμβριο του 2002 στην Πάτρα, με την ευκαιρία της ανακηρύξεώς του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πατρών και της εορτής του πολιούχου της πόλεως Αγίου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου. Το έκαναν ήδη με πληρότητα οι προλαλήσαντες ομιλητές όπως και η πολύτιμη έκδοση που εδώ παρουσιάζουμε. Στον λίγο χρόνο που μου αναλογεί θα περιοριστώ αναγκαστικά σε κάποιες σύντομες νύξεις και αναφορές στην οικουμενική διάσταση του έργου του Αναστασίου με την ευρύτερη σημασία του όρου, επισημαίνοντας ταυτόχρονα και τα παράδοξα και τις αντινομίες μέσα από τις οποίες το έργο αυτό κάρπισε και καρποφόρησε, καθιστώντας τον τιμώμενο σήμερα Πρωθιεράρχη σεβάσμια, ακτινοβολούσα και κοινά αποδεκτή προσωπικότητα στον πανορθόδοξο αλλά και τον ευρύτρο χριστιανικό κόσμο, όπως και στο περιβάλλον άλλων θρησκευτικών παραδόσεων, στους θρησκευόμενους αλλά και τους θύραθεν κοσμικούς διανοούμενους, στον απλό κόσμο αλλά και τους πιο απαιτητικούς ακαδημαϊκούς και πανεπιστημιακούς κύκλους, όπως άλλωστε το αποδεικνύουν τα βραβεία, τα παράσημα, τα επίτιμα διδακτορικά διπλώματα και οι πάσης φύσεως τιμητικές διακρίσεις εκκλησιών, κρατών, δήμων, διεθνών οργανώσεων και οργανισμών, πανεπιστημίων κλπ.

Πριν αναφερθώ όμως στις πτυχές εκείνες του έργου του που υπογραμμίζουν την οικουμενικότητά του, επιτρέψτε μου να θυμίσω και να αναδείξω κάποια στοιχεία του βίου του στα οποία δεν αναφερόμαστε πάντα και τα οποία δικαιολογούν την οικουμενική διάσταση που του αποδίδω:Όντας Ορθόδοξος κληρικός, και μάλιστα από το 1972 επίσκοπος, σπουδάζει θρησκειολογία στη Γερμανία και αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της ακαδημαϊκής, ερευνητικής και διδακτικής του διακονίας στη μελέτη των άλλων θρησκειών, αυτών που σύμφωνα με πολλούς υπερ-ορθόδοξους οδηγούν στην οδό της απώλειας και είναι όργανα του Σατανά! Πάνω από 20 βιβλία και πάνω από 200 επιστημονικές μελέτες αριθμεί το έργο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, και πολλά από αυτά είναι αφιερωμένα στις άλλες θρησκείες, συμβάλλοντας στο διαθρησκειακό διάλογο και την ειρηνική συνύπαρξη. Χαρακτηριστική επ’ αυτού είναι η πρωτοποριακή μελέτη του για το Ισλάμ που πρωτοδημοσιεύεται το 1975, όπως και ένα ακόμη θρησκειολογικό του έργο που φέρει τον τίτλο Ίχνη από την αναζήτηση του υπερβατικού (2004), και που αναφέρεται στον Ινδουϊσμό, Βουδδισμό, Ισλάμ, τα Αφρικανικά θρησκεύματα, τον Μυστικισμό, κ.ά.
Όποιος αναφέρεται στον Αναστάσιο είναι αδύνατον να μην μνημονεύσει τη συμβολή του, τόσο σε θεωρητικό-ακαδημαϊκό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, στη σύγχρονη αναζωπύρωση της ορθόδοξης εξωτερικής ιεραποστολής, και στην ίδρυση, με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Αδελφότητας Ορθοδόξων Νέων «Σύνδεσμος», το 1959, του περιοδικού «Πορευθέντες» και εν συνεχεία του ομώνυμου Διορθόδοξου ιεραποστολικού κέντρου, καθώς και στη διακονία του, από το 1981 έως τις αρχές του 1991, ως Τοποτορητή της Μητροπόλεως Ειρηνουπόλεως του παλαίφατου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην Αφρική (Κένυα, Τανζανία, Ουγκάντα). Η ενασχόληση και η άσκηση της ιεραποστολής δεν είναι μόνο χαρά και αγαλλίαση, όπως φαντάζονται μερικοί, αλλά και θλίψεις, προσωπική και συλλογική διακινδύνευση που συνεπάγεται επώδυνες αλλαγές και αναθεωρήσεις και, κυρίως, έξοδο από την εθνοκεντρική ή ελληνοκεντρική κατανόηση προς την καθολικότητα της Εκκλησίας και την οικουμενικότητα του χριστιανισμού, αναμέτρηση με τις αντιλήψεις πολιτισμικής αλλά και εκκλησιολογικής αποκλειστικότητας, καθώς και μια τίμια συζήτηση με τις προκλήσεις που θέτει η οικουμενική κίνηση. Όπως επισημαίνει και ο θεολόγος Γιώργος Βλαντής στο εξαίρετο Επιλογικό Σημείωμά του που έχει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η άνω οδός της ανοικτότητας», στον Αλβανίας Αναστάσιο «η έγνοια του ευαγγελισμού του κόσμου με τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας ουδέποτε συνδέθηκε με μια τυφλή πολεμική εναντίον των άλλων χριστιανικών Εκκλησιών. Ο οραματιστής ιεράρχης υπήρξε από την αρχή της σταδιοδρομίας του έμπλεος ζήλου πρωτεργάτης της ορθόδοξης συμμετοχής στην οικουμενική κίνηση, […]. Οι συμβολές του στην οικουμενική θεολογία, για πολλά χρόνια άγνωστες στην Ελλάδα, είναι τολμηρές. Δίχως ποτέ να απεμπολούν τα νάματα της ορθόδοξης πίστης, ασκούν μια ασυνήθη για ορθόδοξα συμφραζόμενα άφοβη αυτοκριτική. Συνάμα, ανοίγονται σε έναν πρόθυμο διάλογο με τις άλλες παραδόσεις του χριστιανισμού, έναντι των οποίων ο θεολογικά ενήμερος Αναστάσιος διαπνέεται από πνεύμα βαθέως σεβασμού, παραιτούμενος προγραμματικά από ανέξοδες πολεμικές αντιπαραθέσεις και αφελή, όσο και οχλοφιλή, αντιδυτικά σχήματα ερμηνείας της θεολογίας και της ιστορίας».[1]
Συναφής προς τα παραπάνω η θητεία του ως Προέδρου της Επιτροπής Παγκοσμίου Ιεραποστολής και Ευαγγελισμού του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ) (1984-1989), ως Αντιπροέδρου της Συνόδου των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (ΚΕΚ, 2003-2009), ως Προέδρου του ΠΣΕ (2006-2013), ως Επίτιμου Προέδρου της Παγκοσμίου Διασκέψεως των Θρησκειών για την Ειρήνη (2006 κ. εξ.), ενώ η συμβολή του στην εκ τέφρας ανασύσταση και αναγέννηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία μετά από δεκαετίες διωγμών και ολοκληρωτικής εξαφάνισης αποτελεί θαυμαστό γεγονός, ίσως μοναδικό στα παγκόσμια εκκλησιαστικά, θρησκευτικά και πολιτικά χρονικά για το οποίο έγινε ήδη εκτενής λόγος από τους προλαλήσαντες.

Σταματώ εδώ γιατί ο κατάλογος είναι μακροσκελής, έχοντας πάντα κατά νουν ότι ο Αναστάσιος δεν είναι μόνο όσα εν συντομία αναφέρθηκαν αλλά και πολλά άλλα, τα οποία αν επιχειρούσα να απαριθμήσω απλώς θα επαναλάμβανα το γνωστό γραφικό «επιλείψει γαρ με διηγούμενον ο χρόνος» (Εβρ. 11:32), και τα οποία συνθέτουν μία μοναδική προσωπικότητα που, απ’ όπου και αν πέρασε τα τελευταία χρόνια, απέσπασε τον σεβασμό, την αφοσίωση και την απεριόριστη εκτίμηση. Τι εξηγεί αυτό το μοναδικό στο είδος του φαινόμενο και τι συνθέτει τον «μύθο» του Αναστάσιου;

Η ΣΥΝΈΧΕΙΑ : Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ* - Πολυμερώς και πολυτρόπως

HTAN  ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗΣ. ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΖΗΣΕ ΑΝΕΔΕΙΞΕ ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΓΩΓΗ. 

Ο ΓΝΗΣΙΟΣ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΤΑΜΠΟΥ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ.