Δευτέρα 29 Απριλίου 2024
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ από Angelo Giubileo
Στον Φαίδωνα (107 d - 115 a), ο Σωκράτης (ή Πλάτωνας), πριν εκτελεστεί, λέει στον Σιμμία ότι: «... Ασφαλώς, το να επιμένουμε να υποστηρίζουμε ότι τα πράγματα είναι ακριβώς όπως τα περιέγραψα, δεν αρμόζει σε έναν άνθρωπο που έχει λογική: αλλά ότι θα πρέπει να είναι έτσι ή λίγο διαφορετικά από αυτό γιά τις ψυχές μας και τις κατοικίες τους, αφού έχει αποδειχθεί ότι η ψυχή είναι αθάνατη, μου φαίνεται κατάλληλο να το υποστηρίξω αυτό, και ακόμη και να σκεφτώ καί να τολμήσω να το πιστέψω...»
Και έτσι, σύμφωνα με τον τελευταίο λόγο του Σωκράτη (ή του Πλάτωνα), η απόδειξη ότι η ψυχή είναι αθάνατη είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη μιας μετά θάνατον ζωής ή υπερβατικής ζωής, αποτελεί το αντικείμενο μιας πίστης που υπερβαίνει την προαναφερθείσα απόδειξη. Μια απόδειξη που, λέει ο ίδιος ο Σωκράτης (Πλάτωνας), αρμόζει στους φιλοσόφους, δηλαδή «εκείνους που, καθαροί και καθαρμένοι από τη φιλοσοφία, ζουν το υπόλοιπο της ζωής τους χωρίς σωματικά δεσμά».
Αλλά, στη φαινομενική μορφή του κειμένου, φαίνεται να υπάρχει μια προφανής «αντίφαση», αφού είναι αδύνατο, ακόμη και για τον φιλόσοφο, να ζήσει μια ζωή χωρίς σωματικούς δεσμούς. Και τότε ο ίδιος ο Χάιντεγκερ θα έλεγε ότι «ούτε η μετάφραση ούτε η διευκρίνιση έχουν καμία βαρύτητα, όσο αυτό που θεωρείται(σημαίνεται) στη λέξη του (σημείωση του συντάκτη: στην υπό εξέταση περίπτωση ο Πλάτωνας) δεν μας αγγίζει άμεσα». Πρόσθεσε αμέσως ότι: «όλα εξαρτώνται από το αν δίνουμε προσοχή ή όχι στο κάλεσμα που προέρχεται από τον σκεπτόμενο λόγο. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, δίνοντας προσοχή στο κάλεσμα, γνωρίζουμε το ρηθέν».
Τι εννοεί, λοιπόν, ο Πλούταρχος όταν λέει ότι αν η γνώση και η σκέψη της πραγματικότητας αποτύχουν, η αθανασία δεν θα είναι πλέον ζωή, αλλά χρόνος; Είναι λογικά αποδεδειγμένο ότι η γνώση και η σκέψη της πραγματικότητας γεννούν αθάνατη ζωή; Και ότι, ελλείψει γνώσης και σκέψης της πραγματικότητας, η αθανασία είναι χρόνος;
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από εδώ: τι σημαίνει το ρητό «η αθανασία είναι χρόνος»;
Ο λατινικός όρος tempus, oris, που μεταφράζεται ως "χρόνος" "μέτρο της κίνησης του φωτός", προέρχεται επίσης από το σανσκριτικό tam το οποίο, και πάλι σύμφωνα με την ανάλυση του Rendich, σημαίνει "μέτρο (m) της κίνησης μεταξύ δύο σημείων (t)", "οριοθετημένος χώρος", "αρχικά: "μέτρο (m) της κίνησης του φωτός (t)". Δηλαδή: ένα μέτρο ορατής κίνησης. Και όμως, αυτό το νόημα αλλάζει, και μεταφράζεται και ερμηνεύεται τόσο διαφορετικά μέσω των λατινικών όρων tem.plum - "ουράνιος χώρος οριοθετημένος από τον οιωνό για να ερμηνεύσει τους οιωνούς", "χώρος αφιερωμένος στους θεούς" - και (con)tem.plo,-are - "να είναι σε αρμονία με το templum", "να συλλογιστεί". Και επομένως: αυτό που (τὸ χρεὼν, πού δόθηκε) είναι ορατό και συντονισμένο με το πέρασμα του χρόνου. Μια ζωή και ένας χρόνος, που λέγεται ότι είναι αθάνατος.
Αλλά επίσης: αν η γνώση και η σκέψη της πραγματικότητας αποτύγχανε, η αθανασία δεν θα ήταν πλέον ζωή, αλλά χρόνος. Είναι, επομένως, μια αθάνατη ζωή και χρόνος ο καρπός ή το προϊόν της γνώσης και της σκέψης της πραγματικότητας, αυτό που (τὸ χρεὼν) αποτελεί τη ζωή και τον χρόνο των φιλοσόφων, καθαρών και καθαρμένων από τη φιλοσοφία.[ο λόγος]
Σε αυτό το σημείο, θα συνιστούσα ακόμη μια αναφορά στη μαρτυρία του Πλούταρχου, και συγκεκριμένα όπου στον αντίπαλο Colotem, αναφερόμενος στον Παρμενίδη, γράφει (1114, c-e): «Αφού, ακόμη και πριν από τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη, κατάλαβε ότι η φύση κατέχει κάτι αμφισβητήσιμο, αλλά κατέχει επίσης κάτι κατανοητό, και ότι αυτό είναι το αντικείμενο της γνώμης, είναι ασταθής και περιπλανιέται σε πολλές αγάπες και αλλαγές καθώς μειώνεται και αυξάνεται, και είναι διαφορετικό για διαφορετικούς ανθρώπους και ποτέ δεν προκαλεί την ίδια αίσθηση ακόμη και για το ίδιο άτομο. ενώ αυτό που ανήκει στο νοητό είναι άλλου είδους, αφού είναι «ολόκληρο, ακίνητο και αγέννητο», όπως λέει ο ίδιος, και παραμένει ταυτόσημο με τον εαυτό του και σταθερό στην ύπαρξη. Ο Colotes, παρουσιάζοντας συκοφαντικά αυτά τα πράγματα με βάση τον τρόπο ομιλίας και επιτιθέμενος στον λόγο όχι για την αξία του αλλά για τον τρόπο έκφρασής του, ισχυρίζεται χωρίς λόγο ότι ο Παρμενίδης έχει εξαλείψει εντελώς όλα τα πράγματα, στο βαθμό που έχει υποθέσει ότι το ον είναι ένα. Αλλά ο Παρμενίδης δεν καταργεί καμία από τις δύο φύσεις, αλλά, αποδίδοντας στην καθεμία αυτό που της αρμόζει, έχει τοποθετήσει το κατανοητό στη μορφή της μίας και αυτού που υπάρχει, και το έχει ονομάσει «αυτό που είναι», επειδή είναι αιώνιο και ακίνητο, και «ένα», επειδή είναι ταυτόσημο με τον εαυτό του και δεν παραδέχεται καμία διαφορά. Ενώ έχει τοποθετήσει το αισθητό με τη μορφή του διαταραγμένου και ευμετάβλητου».
Αλλά τότε: τι είναι αυτό το αιώνιο και ακίνητο, ταυτόσημο με τον εαυτό του και (που) δεν παραδέχεται καμία διαφορά; Ο Πλούταρχος προσθέτει αμέσως: «Από αυτά τα πράγματα, επιπλέον, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε το κριτήριο, "τόσο τη σταθερή καρδιά της πειστικής Αλήθειας", η οποία συλλαμβάνει το κατανοητό και αυτό που είναι πάντα με τον ίδιο τρόπο, "όσο και τις απόψεις των θνητών στις οποίες δεν υπάρχει αληθινή εγγύηση", αφού συνοδεύονται από πραγματικότητες που δέχονται αλλαγές κάθε είδους, αγάπες και παρατυπίες». Το κριτήριο, όπως λέει ο Πλούταρχος, είναι το ίδιο το θεμέλιο του ανθρώπου, η ουσία, θα έλεγε ο Χάιντεγκερ, στο έργο του Holzwege, του τι είναι «ανθρώπινο».
Αλλά και πάλι: σύμφωνα με τον τρόπο ομιλίας και τον τρόπο έκφρασης, φαίνεται ότι βρισκόμαστε στη μέση αυτού που ο ποιητής, Paul Valery - μαζί με τους συγγραφείς του Hamlet's Mill, Giorgio de Santillana και Hertha von Dechend - αποκαλεί "implesso", δηλαδή βλέπουμε τα πράγματα αλλά δεν βλέπουμε την κρυφή σειρά των οπτικών διαμορφώσεων.
Και τότε, σε σχέση με τη σκέψη της αρχής κάθε αρχής, δηλαδή, ποια είναι «τα πράγματα» που βλέπουμε; Και ποια είναι η κρυφή σειρά τους;
Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, ένα απόσπασμα από τον 129ο Rgvedic ύμνο, γνωστό ως Nāsadīyasūkta, περισσότερο από άλλα μας δίνει μια σαφή εικόνα των δύο «οπτικών σχηματισμών» της αρχής: «Δεν υπήρχε θάνατος τότε, δεν υπήρχε αθανασία. Δεν υπήρχε νύχτα. Δεν υπήρχε μέρα. Αυτός ζούσε από μόνος του, χωρίς ανάσα. Έξω από αυτό το Ένα, υπήρχε το Τίποτα». Και έτσι βρισκόμαστε στην παρουσία δύο αντίθετων μορφών: της ημέρας και της νύχτας, της αθανασίας και της θνητότητας, του Ενός και του Τίποτα. Αλλά: στο «Τίποτα», η επίδειξη του Παρμενίδη - η οποία σύμφωνα με τον Πλούταρχο προηγείται εκείνης του Σωκράτη και του Πλάτωνα - αποδεικνύεται καθοριστική: η ύπαρξη είναι και δεν μπορεί να μην είναι, η μη-ύπαρξη δεν είναι και δεν μπορεί να είναι. Ποτέ δεν θα αποδειχθεί ότι υπάρχει κάτι τέτοιο όπως αυτό που δεν είναι (θραύσμα 7/8 v. 1). Έτσι, τελικά, η αρχή-σκέψη-της-κάθε-αρχής-που-είναι-είναι: όλα είναι αιώνια.
Αλλά, ας μην εγκαταλείψουμε μια τελευταία διευκρίνιση. Και πάλι μέσα από αυτά που γράφει ο Franco Rendich, επιστρέφουμε στο πρόθεμα με το οποίο ξεκινήσαμε αυτή την εξέταση: Οι ρίζες an "αναπνέω", jan "παράγω", jna "γνωρίζω", επομένως εκφράζουν τη σοφία και τη ζωτική δύναμη των Υδάτων και βρίσκονται στην προέλευση των λατινικών όρων an-imus "ψυχή", gen-itus, "γεννημένο", gen-itor, "γονέας", (g)no-sco "γνωρίζω", (g)na-scor "να γεννηθεί". Από την άλλη, τα Νερά, τα οποία περιέχουν το amrta «το βάλσαμο που κάνει κάποιον αθάνατο», δημιουργώντας τον άνθρωπο (jan) είχε εναποθέσει στα βάθη της καρδιάς του τον σπόρο της αθανασίας, το άτμαν: «μέτρο (m) της αναπνοής (an) των υδάτων που περιπλανιούνται στο σύμπαν». Σε περιορισμένο βαθμό (m), το ανθρώπινο an-imus ταυτίζεται με το αιώνιο πνεύμα των διαστελλόμενων Υδάτων (at) στον άπειρο κόσμο.
Και έτσι, και εδώ, επιβεβαιώνεται ότι το αληθινό θεμέλιο της σκέψης και της γνώσης της πραγματικότητας είναι η αθάνατη ζωή. Στα σανσκριτικά, το mr σημαίνει "να φτάσει (r) το όριο (m)", "να πεθάνει" και το πρόθεμα mr κατέχει επίσης τον όρο mrg, mrgyati "να κυνηγήσει". Επί της ουσίας, ο Rendich σημειώνει επίσης: Το νόημα ήταν «να προχωρήσουμε στο όριο» όπου θάβονταν οι νεκροί. Από εδώ ξεκινούσαν τα δάση και το δάσος, δηλαδή οι κυνηγότοποι. Έτσι ώστε: οι οπτικές διαμορφώσεις αλλάζουν, ο νέος χώρος καταλαμβάνεται από τον ουράνιο Κυνηγό, το Ελάφι, τον Ταύρο, τον Αμνό και οτιδήποτε άλλο εγγενές σε μια τελετή, η οποία δεν είναι πλέον τόσο η καθημερινή τελετουργία της αρχής - μέρα και νύχτα, φως και σκοτάδι - αλλά μάλλον η θυσιαστική τελετουργία όλων όσων (τὸ χρεὼν) ο Αριστοτέλης στη Μετάφυσή του (Λ 1074 b 12) ορίζει ως θεϊκά , όλα αυτά (τὸ χρεὼν) είναι αιώνια και αθάνατα. Το λατινικό ritus προέρχεται από το σανσκριτικό rta/u, που σημαίνει αυτό που είναι σωστό και έρχεται την κατάλληλη στιγμή.
Πως θα είμαστε στα εσχατα;;Θα είμαστε μόνο σαν ψυχή Ή θα έχουμε και το σώμα μάς; Πατήρ Λουδοβίκος
Απομαγνητοφώνηση της ομιλίας (συζήτησης):
Πως θα είμαστε στα έσχατα;;Θα είμαστε μόνο σαν ψυχή Ή θα έχουμε και το σώμα μάς; Πατήρ Λουδοβίκος
Ερώτηση: πάτερ Νικόλαε, σήμερα στο Ευαγγέλιο, είδε η Μαρία τον Κύριο, και δυο άλλοι που πήγαιναν προς Εμμαούς, και δεν Τον κατάλαβαν. Μετά, αφού έφυγε, ευλόγησε το ψωμί στους Εμμαούς, τότε κατάλαβαν, ότι ήταν ο Κύριος, και η Μαρία δεν τον κατάλαβε, Τον πήρε για κηπουρό. Τι συνέβη, ενώ τον ήξεραν τον Κύριο;
Απάντηση: δεν είχαν αναστηθεί;;;;. (ναι, αλλά Τον ήξεραν φυσιογνωμικά, λέει η γυναίκα που ρωτάει). Υπάρχει μια αλλαγή, γιατί εγείρεται σώμα πνευματικό μετά. Βέβαια η αλλαγή αυτή δεν είναι σημείο ότι δεν είναι ο Ίδιος, ο οποίος ανέστη. Αλλά δεν είναι και ακριβώς ο ίδιος. Τα απολύτως έτσι κύρια ανθρώπινα χαρακτηριστικά έχουνε μια αλλοίωση. Είναι ο ίδιος, αλλά είναι εν τη δόξη, γιατί είναι πλήρης Αγίου Πνεύματος. Γιατί η υπόσταση Του δεν είναι πλέον η ψυχή του, αλλά το Άγιο Πνεύμα. (κάτι πάει να πει η γυναίκα για την Μεταμόρφωση) Εμάς η υπόσταση μας, όταν θα γίνει η ανάσταση των νεκρών, δε θα είναι η φυσική μας υπόσταση, όπως είναι τώρα, θα είναι το Πνεύμα το Άγιο, δηλαδή θα είναι μια υποσταζόμενη από το Πνεύμα και ενεργούμενη από το Πνεύμα μεταμόρφωση, η οποία (ο ηγούμενος;!!!, μάλλον, συμπληρώνει: όπως το σίδερο με τη φωτιά, φαίνεται αλλιώς στα μάτια των προς Εμμαούς, παρουσιάστηκε επίτηδες εν ετέρα μορφή;;;;!). Προς Εμμαούς ναι, γιατί ήτανε, ναι αλλά, υπάρχει και μια φυσιολογική αλλοίωση, που δεν είναι αλλοίωση, είναι η πληρότης του Αγίου Πνεύματος η οποία εκδηλώνεται μέσα από την ανθρώπινη σωματική όμως υπόσταση.[ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΘΙΣΤΑΙ ΝΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΕΑΝ ΚΑΙ ΕΦΟΣΟΝ. ΔΕΝ ΕΝΣΑΡΚΩΘΗΚΕ Η ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ] Γενικά η ανάσταση είναι ένα σκάνδαλο. Γιατί η νοοτροπία μας παραμένει ακόμα πλατωνική. Δεν ξέρω σε πόσους χρειάζεται η ανάσταση του σώματος. Η ανάσταση είναι του σώματος, της ανθρωπίνης φύσεως ανάσταση, όλης. Αυτή προοιωνίζεται ότι η Βασιλεία του Θεού θα είναι υλική. Είναι υλική η Βασιλεία του Θεού, δηλαδή η ύλη δεν καταργείται, και δεν έχει λόγο να καταργηθεί, διότι είναι πλασμένη απ’ το Θεό. Όπως λέει ο Άγιος Μεθόδιος Ολύμπου, στο περί αναστάσεως έργο του, όταν λέμε σώμα πνευματικό λέει, δεν εννοούμε σώμα το αιθερώδες ή το αερώδες, δεν εννοούμε αυτό, αλλά εννοούμε ελενηρόν; ή οινηρόν;, το σκεύος που παίρνει λάδι ή κρασί, εννοούμε το σώμα που έχει την πληρότητα του Πνεύματος, που χωρά το Πνεύμα το Άγιο, είναι το σώμα του οποίου η έκφανση, …ενεργείται το Πνεύμα το Άγιο (δεν ακούγεται καλά). Αλλά το Πνεύμα το Άγιο δεν αναιρεί την σωματικότητα ή την υλικότητα. Πιάστε με λέει ο Χριστός, πιάστε με. Δώστε μου να φάω. Ταυτόχρονα, περνά μέσα από τον τοίχο, εξαφανίζεται, εμφανίζεται εδώ και εκεί, δηλαδή είναι πνευματικό σώμα, αλλά υλικό σώμα. Υλικό σώμα. Αυτό το πράγμα είναι πολύ δύσκολο να το αντιληφθούμε σήμερα, ακόμα και οι ορθόδοξοι. Για τον Αυγουστίνο η Βασιλεία του Θεού ήταν η βασιλεία ψυχών. Μην ξεχνάμε. Υπάρχουν πολλοί σήμερα που θα σας πούνε, ότι η Βασιλεία του Θεού είναι πνευ-μα-τι-κή. Και όταν λένε πνευματική εννοούν κάτι το οποίο είναι εντελώς άυλο και.. Δεν είναι άυλη η Βασιλεία του Θεού. Τώρα αν κάνουμε κουίζ εδώ, πολλοί θα που ότι η Βασιλεία του Θεού είναι άυλη. Δεν είναι άυλη. Γιατί δεν είναι άυλη; Γιατί δεν έχουμε δυο Δημιουργούς, ένα της ύλης και ένα του Πνεύματος. Ένας είναι ο Δημιουργός και των δυο.[ΙΔΟΥ ΚΑΙΝΑ ΠΟΙΩ ΠΑΝΤΑ] Και αυτό το πρόσεξαν οι απολογητές στην πρώτη ακόμα περίοδο, ο Αθηναγόρας ας πούμε, ο Απολογητής, λέει ότι, μιλάει για την σωτηρία της ύλης, του σώματος, και το επιχείρημα του είναι ακριβώς αυτό, λέει: εάν δεν σώζεται το σώμα, δυο τινά συμβαίνουν. Ή δεν το έπλασε ο Θεός, ή δεν μπορεί να το σώσει. Οπότε δεν είναι Θεός. Ή το έπλασε ο διάβολος το σώμα, οπότε ο Θεός δεν ανακατεύεται, ή δεν μπορεί να το σώσει, οπότε δεν το έπλασε, ούτε καν, δεν είναι Θεός. [ΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙ, ΤΟ ΤΑΙΖΕΙ, ΤΟ ΑΝΑΣΤΑΙΝΕΙ Ο ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ ΛΕΕΙ ΤΟΑ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΥΛΗ;] Και στην μια και στην άλλη περίπτωση καταλήγουμε, ότι η ανάσταση είναι φοβερό αυτό το πράγμα αν το σκεφτείτε. Η σωτηρία διανύεται με οντολογικούς όρους, δεν είναι ηθικό γεγονός η σωτηρία. Δεν είναι αλλαγή στα ήθη, είναι μια αλλαγή στον τρόπο υπάρξεως, είναι μια αφθαρτοποίηση του κτιστού είναι, αυτό είναι η ανάσταση.[ΩΣΤΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΑΘΑΝΑΤΗ; ΚΑΙ Ο ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΙ ΚΑΝΕΙ; ΤΡΑΒΑΕΙ ΠΡΟΣΟΧΕΣ ΣΤΟΥΣ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΥΣ;] Σκέφτεστε ποτέ ότι ο Χριστός αυτή την στιγμή είναι με το σώμα εν δεξιά του Πατρός. Με το σώμα, δεν το απέβαλε ποτέ. Δηλαδή το ανθρώπινο σώμα, η φύση, βρίσκεται στη σφαίρα της Τριάδος. Αυτά εγώ επιμένω ότι δεν έχουν γίνει κατανοητά, δεν έχουν γίνει, πολύ λίγο έχουν βιωθεί ας πούμε.[ΕΝΩ Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΣ. Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΔΙΟ ΤΡΙΑΔΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΚΟΛΠΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ] Είμαστε ακόμα στην πλατωνική, έτσι δυαδισμό, ψυχή-σώμα, αθανασία ψυχής και κολοκύθια (5:25). Κολοκύθια, καταλάβατε. [Η ΨΥΧΗ ΣΩΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ, ΛΕΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡ. ΝΥΣΣΗΣ, ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΕ ΤΗΝ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΕΦΟΣΟΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΠΟΡΡΙΨΕΙ ΤΟΝ ΙΟΥΔΑ] «Ρωτάει κάποιος: Λέμε όμως ότι το σώμα είναι φθαρτό, δεν λέμε, γι’ αυτό ίσως να μην μπορούμε να τα καταλάβουμε». Φθαρτό είναι τώρα. Αλλά δεν το θέλει ο Θεός αυτό. Ο Θεός το έχει πλάσει δυνάμει δεκτικό και των δυο, και φθοράς και αφθαρσίας. Φθαρτό είναι αυτή την στιγμή. Το σώμα του Χριστού είναι άφθαρτο όμως[ΗΤΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΘΕΩΜΕΝΟ, ΑΦΘΑΡΤΟ]. Θάνατος αυτού ουκέτι κυριεύει. Τελείωσε. Ξέρετε ότι ο Χριστιανισμός είναι επαναστατικός στα θέματα αυτά. Αλλά είναι τόσο επαναστατικός, που δεν μπορεί να γίνει κατανοητό αυτό το πράγμα σήμερα, και πάει κανείς και ακούει κάτι ωραία πράγματα, σαν να διαβάζει το Φαίδωνα του Πλάτωνα. Τι ωραία, απαλλαχθήκαμε απ’ το σώμα, ξέρωγω, και τώρα μείναμε ψυχές. Τόσοι πατέρες, από τον πρώτο αιώνα μέχρι σήμερα, σύγχρονοι πατέρες, μιλήσανε και είπανε, ο Παλαμάς ας πούμε, ο άνθρωπος δεν είναι η ψυχή του, λέει, είναι το συναμφότερον ψυχή-σώμα.[ΨΥΧΗ ΓΕΝΝΗΤΗ ΑΓΕΝΝΗΤΟΣ ΝΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΥΝΑΜΙΝ ΑΥΤΗΣ. ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. Ο ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΝΕΡΟΚΟΛΟΚΥΘΑ] Δηλαδή ο άνθρωπος χωρίς σώμα είναι ανάπηρος. Δεν είναι ον; Αυτό που επιβιώνει μετά το θάνατο, γι’ αυτό ο θάνατος είναι οδύνη, δεν μπορούμε να συμφιλιωθούμε, ο Χριστιανός ποτέ δεν μπορεί να πει ότι ο θάνατος είναι μια φυσιολογική κατάσταση, όπως λέει ο Πλάτων. Οι νεοπλατωνικοί, είναι οι ινδουιστές,[ΚΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ, ΛΕΕΙ, ΠΗΓΕ ΣΤΙΣ ΙΝΔΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΦΑΚΙΡΗΔΕΣ ΚΑΙ ΕΜΑΘΕ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ] ολόκληρες παραδόσεις, μεγάλες. Ο θάνατος είναι φυσιολογικός, ελευθερώνει την ψυχή. Δεν είναι, είναι αφύσικη κατάσταση.[ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΨΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ. ΑΛΛΑ ΑΦΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΜΑΡΤΙΑ;] Γι’ αυτό!!! προσδοκούμε ανάσταση νεκρών. Ο άνθρωπος είναι ψυχή και σώμα. Αυτό θα σωθεί, ολόκληρο. Αν δεν σωθεί αυτό ολόκληρο, σώζεται ένα κομμάτι του ανθρώπου. Πέστε ότι είναι το ευγενέστερο. Τι με νοιάζει εμένα. Αυτό είπε και ο Πλωτίνος, ο Πλάτωνας, αυτό είπανε. Ότι ένα μέρος του νου, της ψυχής, και μάλιστα όχι όλη, ένα μέρος, ο νους, αυτοαιωνίζεται (;), τελείωσε. Δεν είναι ο άνθρωπος αυτό όμως. Δεν είμαι εγώ. Λέει ο ηγούμενος: αυτό πίστευε κατά τη δημιουργία, δεν πίστευε ότι δημιουργήθηκε ο άνθρωπος ταυτοχρόνως σώμα και ψυχή. Όχι, πρώτα η ψυχή, λέει ο π. Λουδοβίκος. Συνεχίζει ο ηγ., το σώμα θεωρούσαν ότι είναι η τιμωρία της ψυχής. Γι΄αυτό όταν ο άλλος πεθαίνει, αισθανόταν ότι απαλλάχτηκε. Ο π. Λουδοβίκος πάλι: αυτά τα έλεγε και ο Χριστιανός, μεγάλος πατήρ, ο Ωριγένης, ε. που ήταν πλατωνικός.[ΤΙ ΘΑ ΠΕΙ ΓΕΝΝΗΤΗ ΑΓΕΝΝΗΤΟΣ; ΑΣ ΜΑΣ ΠΕΙ Ο ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ] Και από τον Ωριγένη ήρθαν και στην Εκκλησία αυτά. Οι Εβραίοι δεν τα είχαν αυτά. Απ’ τους Έλληνες έρχεται αυτό. Ο Ωριγένης είχε ολόκληρη μεταφυσική, για το πως υπήρχαν οι ψυχές κάπου, σε ένα τόπο, και κάποια στιγμή αμάρτησαν, από κόρο, χόρτασαν το Θεό, και έπεσαν από ύψος, έπεσαν στα σώματα.
Ρωτάει μια γυναίκα: όταν λέμε στο «Πάτερ ημών» ελθέτω η Βασιλεία Σου, εννοούμε αυτό, δηλαδή πρέπει να ιδούμε το Θεό να ενώνεται με μας; Απάντηση: Όταν λέμε Βασιλεία του Θεού, δεν εννοούμε ένα άλλο κόσμο. Άλλο κόσμο δεν έχει πλάσει, γιατί να πλάσει; Δεν Του αρέσει αυτός; «Η γυναίκα συνεχίζει: αυτό ακριβώς. Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει, λέμε ελθέτο η Βασιλεία Σου, και εννοούμε κάτι αφηρημένο, δεν ξέρω τι, ενώ στην πραγματικότητα πρέπει να είναι αυτό που ο Χριστός ενώθηκε με την ανθρώπινη φύση, ένωσε, ας πούμε τα ασυμβίβαστα, με τη δική του την ενανθρώπιση, και εννοούμε αυτήν…». Απάντηση: η σωτηρία είναι η ένωση φύσεως και χάριτος. [Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΝΣΑΡΚΩΘΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, , Η ΕΝΩΣΙΣ ΦΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΧΑΡΙΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ;;;, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ]Δηλαδή η πληρότητα της φύσεως μες στη χάρι. Πως να καταργηθεί η φύσις; Άμα καταργηθεί η φύσις έχουμε μονοφυσιτισμό. Δηλαδή η χάρις τα κατακλύζει όλα. Η Εκκλησία έκανε αγώνα κατά του μονοφυσιτισμού. Και το φοβερό είναι, ότι φοβερότερο, φτάνει κανείς σε απόγνωση, όταν ακούει ανθρώπους να λένε, πως λέει ο κοσμάκης παντού, και τα μέσα μαζικής εξαγριώσεως, όλα αυτά, ότι ο Χριστιανισμός υποτιμά το σώμα. Δηλαδή προέρχεται από βαθύτατα ανίδεους. Αυτή η αγνωσία έχει εξαπλωθεί σε τόσο μεγάλη έκταση. (Ίσως γι’ αυτό αναστήθηκαν οι νεκροί, όταν ο Κύριος κατέβηκε στον άδη, για να δώσει ας πούμε…πάει να πει μια γυναίκα). Για μας όταν λέμε το κέντρο είναι η ανάσταση, είναι η αποκατάσταση της πληρότητας της φύσεως.[ΚΑΙ ΖΩΗΝ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΑΙΩΝΟΣ!!] Και αυτό είναι το πιο φοβερό απ’ όλα, αν σκεφτεί κανείς τις συνέπειες που έχει, για τον τρόπο που καταλαβαίνουμε τη ζωή μας και τον κόσμο. (ο ηγούμενος μάλλον: δε θα καταλαβαίναμε πολύ τη διαφορά αυτή, τη διαφορά τη καταλαβαίνουμε επειδή μεσολαβεί η πτώση. Αυτή η αναστροφιση (?) θα γινόταν με ένα πιο φυσιολογικό τρόπο. Δηλαδή αυτή η έλευσις της πληρότητος της Βασιλείας…δεν είναι έλευσις πληρότητος όταν λέει ο Κύριος θα εμφανιστεί ως (ακατανόητη λέξη), αυτό είναι ίσως εκείνο που χάσαμε. Επειδή χάσαμε εμείς. Χάσαμε όλο το μέρος της Βασιλείας του Θεού με την πτώση. Χάσαμε την παρουσία του εν ημίν)[ΜΠΡΑΒΟ ΗΓΟΥΜΕΝΕ. ΑΥΤΟ ΛΕΕΙ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. Η ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΘΑ ΓΙΝΟΤΑΝ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ. ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΝΝΟΟΥΣΕΣ; Ή ΟΧΙ;]. Συνεχίζει ο π. Λ., είναι συμβολικά αυτά τα λόγια, η Βασιλεία, και λοιπά. (ηγούμενος: χάσαμε την παρουσία του Θεού εν ημίν, αυτό το εν ημίν, το είχε ο Αδάμ, ας πούμε. Απλώς δεν το είχε μέσα στην πληρότητα του, που θα γινόταν η ενανθρώπιση. Το είχε ως παρουσία, και ήταν ανοιχτό το μυαλό του προς τον Θεό. ανοιχτή όλη η φύση του προς όλη την κτίση, … αλλά δεν υπήρχε αυτή η υποστατική ένωση που θα γινότανε στο μέλλον. Δηλαδή να γίνει το πλήρωμα πλέον, το οποίο είναι εν Χριστώ;με τον Χριστό;.) Μια γυναίκα λέει: ναι αλλά αν δεν πέφταμε, δε θα χρειαζόταν ο Χριστός να έρθει. (ηγούμενος: θα ερχόταν ο Χριστός. Ο Χριστός δεν ήρθε, σύμφωνα με τη διδασκαλία πολλών πατέρων, δεν ήρθε μόνο να άρει την πτώση, αλλά ήρθε να άρει και το στοιχείο εκείνο της φύσεως, το οποίο δεν ήρετο με την απλή παρουσία του Αγίου Πνεύματος, αλλά έπρεπε να γίνει η ένωση του κτιστού και ακτίστου, ασυγχύτως. 11:36).[ΚΑΛΕ ΤΑ ΕΙΠΕ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΣΑ Ο ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ;. ΜΠΡΑΒΟ ΤΟΥ]
Ο π. Λ.: με λίγα λόγια, και να μην γινόταν πτώση, θα είχαμε ενσάρκωση. Αλλά δε θα είχαμε σταυρό, λέει η γυναίκα. Δε θα’ χαμε πληρωμή της πτώσεως, λέει ο ηγούμενος.
12:18 Αυτό το πράγμα που λέω και ξαναλέω εγώ, και νομίζω είμαι ο μόνος που το λέει και ξαναλέει, τονίζω ότι η ψυχή είναι υλική, δεν είναι άυλη.[ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ] Για την παράδοση δεν είναι άυλη. Τη λέμε άυλη μόνο σε σχέση με το σώμα. Επειδή είναι πολύ απλή υλική δομή. Δεν είναι άυλη η ψυχή, κατά την 7η Οικουμενική Σύνοδο. Κατά το Δαμασκηνό. Ου πάντι άυλος. Το λέει ξεκάθαρα. Ούτε ο νοητός κόσμος των αγγέλων είναι άυλος. Δεν είναι άυλος. Είναι λεπτοτάτης υλικής δομής. Αυτό η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να το καταλάβει, τι μπορεί να σημαίνει. Αυτό σημαίνει ότι η συνθήκη του κτιστού είναι να είναι υλικό. Δεν είναι άυλο, δεν υπάρχει κανένα κομμάτι πάνω μας που να είναι άυλο. Τίποτα, ούτε η ψυχή. Απολύτως, λέει ο ηγούμενος. Ο π. Λ.: γι’ αυτό και λένε οι πατέρες, το πρόβλημα που έχει ο Πλάτων, και ο Αυγουστίνος, και ο Καρτέσιος, η Δύση, έχει πρόβλημα πως ενώνεται η ψυχή με το σώμα.[ΜΕ ΤΗΝ ΝΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΙΔΡΩΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΝΟΥΣ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ] Βλέπετε, φτιάχνουν ολόκληρες θεωρίες. Ο Καρτέσιος στο κωνάριο, στον εγκέφαλο ενώνεται η ψυχή, που είναι άυλη, με το σώμα που είναι υλικό. Οι πατέρες δεν έχουν τέτοιο πρόβλημα, διότι πιστεύουν ότι η ψυχή είναι διάχυτη στο σώμα, διότι είναι και τα δυο υλικά στοιχεία. Δεν είναι άυλα. Απλώς νοερή, λεπτοτάτη και άυλη σε σχέση με το σώμα, το οποίο είναι βαρύ και αυτό. Γι’ αυτό και τους πατέρες δεν τους ενδιέφερε και πολύ η αθανασία της ψυχής μετά θάνατον. Δεν τους ενδιέφερε. Λένε εντάξει, είναι ένα κομμάτι κτιστό, όχι δυο, κτιστό, ευγενέστερο του σώματος, που επιβιώνει. Και τι με ενδιαφέρει εμένα αυτό; Είναι σαν να λέμε το DNA, σήμερα που ξέρουμε βιολογία, το DNA δεν είναι δυνάμει αθάνατο; Δεν είναι στα παιδιά μου, δεν είναι απ’ τον πατέρα μου; Δεν είναι στα παιδιά των παιδιών μου; Το γενετικό υλικό κληρονομείται, αλλά κανένας δεν λέει ότι είμαι αθάνατος, επειδή υπάρχει το γενετικό μου υλικό στα παιδιά μου.[ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΛΩΝΟΙ ΠΑΤΕΡΑ!!!] Έτσι οι πατέρες λέγανε, ότι επιβιώνει κάτι απ΄τον άνθρωπο, αλλά ποια είναι η αιτία που επιβιώνει κάτι από τον άνθρωπο; Απαντά ο Γρηγόριος ο Νύσσης, ότι επιβιώνει κάτι απ’ τον άνθρωπο, για να μπορεί να γίνει σαν εκμαγείο, για να μπορεί να υπάρξει ανάσταση του σώματος. (14:15)[ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΟΡΜΑΡΕΣ ΜΑΣ ΜΕΓΑΛΕ. Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΜΠΟΝΤΙ ΜΠΙΛΝΤΕΡΣ]
Συνεχίζεται.
Γραμματείς και Φαρισαίοι στην καρέκλα του Μωυσή Don Curzio Nitoglia
Πρώτο μέρος
«Οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι κάθισαν στην καρέκλα του Μωυσή. Να κάνετε και να παρατηρείτε όλα όσα σας λένε, αλλά μην κάνετε ό,τι κάνουν, γιατί λένε αλλά δεν κάνουν» ( Ματθ. , XXIII, εδ. 2-3).
«Το να κάθεσαι στην καρέκλα κάποιου» είναι μια ραβινική έκφραση, που σημαίνει ότι διαδέχομαι κάποιον στη διδασκαλία. Επομένως, οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι είναι οι διάδοχοι του Μωυσή στη διδασκαλία και την ερμηνεία του Νόμου (M. SALES, Commentary on the Gospel by Matthew , cit., σ. 120, σημ. 2), όπως οι Σαδδουκαίοι είναι οι διάδοχοι του Ααρών στην άσκηση της Ιεροσύνης.
Ο άγιος Θωμάς ο Ακινάτης σημειώνει: «Στην καρέκλα του Μωυσή, καθίστε -κακώς- και οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι. Εκεί όμως κάθονται - σωστά - και οι μαθητές του Χριστού. Στην πραγματικότητα, οι Γραμματείς θεωρούν μόνο το γράμμα του Μωσαϊκού Νόμου και όχι το πνεύμα ή το νόημα. Οι Φαρισαίοι φτάνουν ακόμη και να διακρίνουν κάτι από το εσωτερικό του νόημα. Αντίθετα, οι μαθητές του Ιησού γνωρίζουν και το γράμμα και το πνεύμα υπό το φως του Ευαγγελίου» ( Σχόλιο του Ευαγγελίου κατά Ματθαίο , σημ. 1833).
Πρώτον, ο Ιησούς καταδικάζει την υπερβολική δογματική αυστηρότητα των ηθικών κανόνων που οι Φαρισαίοι επιβάλλουν στους πιστούς. Επομένως, στη διδασκαλία του Φαρισαϊσμού την εποχή του Ιησού υπάρχει και ένα δογματικό λάθος (και όχι μόνο ένα σφάλμα πρακτικής συμπεριφοράς), λόγω της υπερβολικής αυστηρότητας, σε ζητήματα ηθικής, που καταδικάζεται από τον Κύριο.
Μάλιστα, εξηγεί το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο, «δένουν βαριά και αφόρητα φορτία και τα τοποθετούν στους ώμους των ανθρώπων, αλλά δεν θέλουν να τα κουνήσουν ούτε με το δάχτυλο» (εδ. 4).
Εν ολίγοις, οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι όχι μόνο ζουν άσχημα, αλλά επιβαρύνουν δογματικά τις συνειδήσεις των πιστών με την αυστηρή ψευδή διδασκαλία τους μέσω των ψεύτικων καθαρά ανθρώπινων «παραδόσεων» τους, σχεδόν σαν να ήταν οι πιστοί γαϊδούρια. Ενώ, οι ίδιοι στην πρακτική και ιδιωτική τους ζωή -εδώ είναι το πρακτικό και όχι το δογματικό λάθος των Φαρισαίων- δεν νοιάζονται καθόλου γι 'αυτούς, και "δεν κουνάνε ούτε το δάχτυλο"· δηλαδή δεν κάνουν την παραμικρή προσπάθεια να τα τηρήσουν.
Για το πρόβλημα αυτό, ο Άγιος Θωμάς ο Ακινάτης διευκρινίζει: «Ο νομοθέτης διδάσκει ορισμένα πράγματα να τηρούνται για πάντα, και αυτά πρέπει πάντα να γίνονται. Αντίθετα, άλλες τελετουργικές εντολές του Μωυσή ήταν προτυπικές της πραγματικότητας ως σκιές αυτής, δηλαδή του Χριστού. Για παράδειγμα, οι ηθικές εντολές πρέπει πάντα να τηρούνται πριν και μετά τον Χριστό. ενώ οι νόμιμες ή τελετουργικές μόνο για ορισμένο χρόνο, δηλαδή στην Παλαιά Διαθήκη και μόνο πριν από την Έλευση του Χριστού. Επομένως, όποιος τα τηρεί μετά τον Χριστό θα προσέβαλε τον Χριστό, σαν να μην είχε ήδη έρθει. Για παράδειγμα, αν κάποιος έλεγε: Θα φάω αύριο, θα έλεγε καλό, αλλά, αν μετά το φαγητό έλεγε ακόμα ότι θα φάει αύριο, τότε θα έλεγε κακό αφού έχει ήδη φάει. Έτσι, εφόσον οι τελετουργικές επιταγές είναι σημεία, σκιές ή μορφές του ερχόμενου Χριστού, όποιος τις τηρεί μετά την Παρουσία του Χριστού δεν θα τις τηρούσε σωστά» (Commentary on the Gospel by Matthew, ιθ. 1835).
Επομένως, ο Ιησούς μας καλεί να μην τους μιμούμαστε όσον αφορά τις πράξεις τους, οι οποίες είναι κακές, διδάσκοντάς τους προσοχή και σύνεση.
Επεξηγηματική παρένθεση κατά της ματαιοδοξίας
Εδώ - από τον 8ο στίχο έως τον 12ο στίχο - εν μέσω του καταγγελτικού λόγου προς τους Φαρισαίους, ο Ιησούς σχεδόν ανοίγει ένα είδος ενδεικτικής και προκλητικής παρένθεσης για να απομακρύνει τους πιστούς Ισραηλίτες όλο και περισσότερο από την υπερηφάνεια, λέγοντας: « Αγαπούν να αποκαλούνται ραβίνοι [ηθική, θρησκευτική ή πνευματική καθοδήγηση] από τους ανθρώπους. Ωστόσο, μην αφήνετε τους ανθρώπους να αποκαλούν τον εαυτό σας ραβίνο ή αφέντη μου, γιατί μόνο ένας είναι ο Δάσκαλός σας και όλοι είστε αδέρφια. Μην αποκαλείτε κανέναν σε αυτή τη γη με το όνομα πατέρα, αφού μόνο ένας είναι ο Πατέρας σας, ο ουράνιος. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να σας αποκαλούν, ούτε καν δασκάλους, γιατί ο Δάσκαλός σας [διανοητικός οδηγός] είναι μόνο ένας, ο Χριστός » (εδ. 8).
Εν ολίγοις, ο Σωτήρας προτρέπει τους πιστούς της Παλαιάς και σύντομα της Καινής Διαθήκης να φύγουν από κάθε ματαιότητα, υιοθετώντας έναν τρόπο ζωής εκ διαμέτρου αντίθετο με αυτόν των Φαρισαίων.
Από αυτή την προοπτική πρέπει να είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τη σημασία των λέξεων που είπε τώρα ο Ιησούς. Στην πραγματικότητα, δεν σκοπεύει να απαγορεύσει απολύτως, ως εγγενώς διεστραμμένες, όλες αυτές τις πράξεις (φορώντας φυλαχτά και κρόσσια, να είσαι δάσκαλος, πατέρας, ιερέας, ανώτερος). Επομένως, ειδικά σε αυτούς τους τελευταίους τέσσερις στίχους, πρέπει να δώσουμε περισσότερη προσοχή στην παιδαγωγική πρόθεση του Λυτρωτή να θεραπεύσει την ματαιοδοξία παρά στην κυριολεκτική και ετυμολογική σημασία των επιμέρους εκφράσεων και λέξεων. Ο Ιησούς θέλει να διορθώσει τους πιστούς του από τη ματαιότητα με την οποία κυριαρχούσαν οι Φαρισαίοι και να τους παρακινήσει σε σεμνότητα και ταπεινοφροσύνη της καρδιάς.
Κάθε κοινωνία είναι ιεραρχική και, ως εκ τούτου, χρειάζεται αναγκαστικά δασκάλους/μαθητές, πατέρες/γιους, ιεράρχες/μαθητές, ανώτερους/υφισταμένους. Η οικογένεια, το Κράτος, η Εκκλησία είναι κοινωνίες και χρειάζονται αυτές τις φιγούρες και αυτούς τους ρόλους.
Επιπλέον, ο Ιησούς φορούσε επίσης φυλακτήρια, όπως ορίζεται στο βιβλίο της Εξόδου (XIII, 16), του Δευτερονόμου (XI, 18) και των Αριθμών (XV, 38), είχε κρόσσια στο μανδύα του ( Mt. , IX, 20; , 36 ) ήταν μόνο θέμα μέτρου, μεθόδου, ο Ιησούς μόνο μας κάλεσε να μην υπερβάλλουμε όταν γεμίζουμε με φυλακτήρια και κρόσσια είτε ως προς την ποσότητα είτε ως προς το μέγεθος. Στην πραγματικότητα, είχε πάντα το Νόμο του Θεού στο πνεύμα Του και δεν τον μετέφερε μόνο στο σώμα Του. Επιπλέον, ξεχώριζε από τους ειδωλολάτρες για την άψογη ζωή του και όχι μόνο για τα γαλάζια τόξα στις άκρες του μανδύα του. Το ίδιο ισχύει και για το λειτούργημα του πατέρα, του δασκάλου, του ιεράρχη, του ανώτερου. Εν ολίγοις, ο Σωτήρας θέλει να καταστήσει σαφές ότι μπορεί κανείς να είναι κύριος/πατέρας/ανώτερος/δήμαρχος, αλλά χωρίς να παίρνει τον εαυτό του για τον «Αιώνιο Πατέρα»... Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο Ιησούς ονομάστηκε ραβίνος από τους μαθητές του ( Ματ. , XVI, 25 και 49).
Εν ολίγοις, δεν είναι οι τίτλοι που καταδικάζονται, αλλά η φιλοδοξία και η ματαιοδοξία που μπορούν να υποδαυλίσουν στις καρδιές των αθρώπων που τους απονέμουν, επιθυμώντας τους υπερβολικά να εκτιμώνται περισσότερο από τους ανθρώπους. Επομένως, μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αλλά χωρίς να αγνοούμε τον Θεό, ούτε πρέπει να χρησιμοποιούνται με σκοπό την προσπέραση και τη συντριβή άλλων. Ασφαλώς μόνο ο Θεός είναι ο Πατέρας, ο Κύριος, ο Διδάσκαλος, ο Ανώτερος κατ' ουσία ή απολύτως και άπειρα, εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να γίνουμε σάν αυτόν με μίμηση, με συμμετοχή, δηλαδή με περιορισμένο και πεπερασμένο τρόπο.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1 - Είναι «λωρίδες» περγαμηνής πάνω στις οποίες γράφτηκαν οι στίχοι της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι ήταν κλεισμένοι σε μικρά κουτιά, τα οποία στη συνέχεια τα έδεναν στο μέτωπο ή στον αριστερό βραχίονα, για να θυμίζουν και να κάνουν την Πίστη και την Πίστη πάντα παρούσα. στον πιστό Ισραηλίτη τον Νόμο του Μωυσή. Πράγμα που είναι αξιέπαινο από μόνο του, αλλά στο οποίο οι Φαρισαίοι καταχράστηκαν τον τρόπο, περιοριζόμενοι να τα κουβαλούν στο σώμα και να μην τα έχουν στο μυαλό.
2 - Στολίδια των κατώτερων στρωμάτων του μανδύα, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Εβραίων, των οποίων η λειτουργία ήταν να θυμούνται τις εντολές του Jaweh, ήταν τόξα με μπλε κορδόνι.
«Οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι κάθισαν στην καρέκλα του Μωυσή. Να κάνετε και να παρατηρείτε όλα όσα σας λένε, αλλά μην κάνετε ό,τι κάνουν, γιατί λένε αλλά δεν κάνουν» ( Ματθ. , XXIII, εδ. 2-3).
«Το να κάθεσαι στην καρέκλα κάποιου» είναι μια ραβινική έκφραση, που σημαίνει ότι διαδέχομαι κάποιον στη διδασκαλία. Επομένως, οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι είναι οι διάδοχοι του Μωυσή στη διδασκαλία και την ερμηνεία του Νόμου (M. SALES, Commentary on the Gospel by Matthew , cit., σ. 120, σημ. 2), όπως οι Σαδδουκαίοι είναι οι διάδοχοι του Ααρών στην άσκηση της Ιεροσύνης.
Ο άγιος Θωμάς ο Ακινάτης σημειώνει: «Στην καρέκλα του Μωυσή, καθίστε -κακώς- και οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι. Εκεί όμως κάθονται - σωστά - και οι μαθητές του Χριστού. Στην πραγματικότητα, οι Γραμματείς θεωρούν μόνο το γράμμα του Μωσαϊκού Νόμου και όχι το πνεύμα ή το νόημα. Οι Φαρισαίοι φτάνουν ακόμη και να διακρίνουν κάτι από το εσωτερικό του νόημα. Αντίθετα, οι μαθητές του Ιησού γνωρίζουν και το γράμμα και το πνεύμα υπό το φως του Ευαγγελίου» ( Σχόλιο του Ευαγγελίου κατά Ματθαίο , σημ. 1833).
Πρώτον, ο Ιησούς καταδικάζει την υπερβολική δογματική αυστηρότητα των ηθικών κανόνων που οι Φαρισαίοι επιβάλλουν στους πιστούς. Επομένως, στη διδασκαλία του Φαρισαϊσμού την εποχή του Ιησού υπάρχει και ένα δογματικό λάθος (και όχι μόνο ένα σφάλμα πρακτικής συμπεριφοράς), λόγω της υπερβολικής αυστηρότητας, σε ζητήματα ηθικής, που καταδικάζεται από τον Κύριο.
Μάλιστα, εξηγεί το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο, «δένουν βαριά και αφόρητα φορτία και τα τοποθετούν στους ώμους των ανθρώπων, αλλά δεν θέλουν να τα κουνήσουν ούτε με το δάχτυλο» (εδ. 4).
Εν ολίγοις, οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι όχι μόνο ζουν άσχημα, αλλά επιβαρύνουν δογματικά τις συνειδήσεις των πιστών με την αυστηρή ψευδή διδασκαλία τους μέσω των ψεύτικων καθαρά ανθρώπινων «παραδόσεων» τους, σχεδόν σαν να ήταν οι πιστοί γαϊδούρια. Ενώ, οι ίδιοι στην πρακτική και ιδιωτική τους ζωή -εδώ είναι το πρακτικό και όχι το δογματικό λάθος των Φαρισαίων- δεν νοιάζονται καθόλου γι 'αυτούς, και "δεν κουνάνε ούτε το δάχτυλο"· δηλαδή δεν κάνουν την παραμικρή προσπάθεια να τα τηρήσουν.
Για το πρόβλημα αυτό, ο Άγιος Θωμάς ο Ακινάτης διευκρινίζει: «Ο νομοθέτης διδάσκει ορισμένα πράγματα να τηρούνται για πάντα, και αυτά πρέπει πάντα να γίνονται. Αντίθετα, άλλες τελετουργικές εντολές του Μωυσή ήταν προτυπικές της πραγματικότητας ως σκιές αυτής, δηλαδή του Χριστού. Για παράδειγμα, οι ηθικές εντολές πρέπει πάντα να τηρούνται πριν και μετά τον Χριστό. ενώ οι νόμιμες ή τελετουργικές μόνο για ορισμένο χρόνο, δηλαδή στην Παλαιά Διαθήκη και μόνο πριν από την Έλευση του Χριστού. Επομένως, όποιος τα τηρεί μετά τον Χριστό θα προσέβαλε τον Χριστό, σαν να μην είχε ήδη έρθει. Για παράδειγμα, αν κάποιος έλεγε: Θα φάω αύριο, θα έλεγε καλό, αλλά, αν μετά το φαγητό έλεγε ακόμα ότι θα φάει αύριο, τότε θα έλεγε κακό αφού έχει ήδη φάει. Έτσι, εφόσον οι τελετουργικές επιταγές είναι σημεία, σκιές ή μορφές του ερχόμενου Χριστού, όποιος τις τηρεί μετά την Παρουσία του Χριστού δεν θα τις τηρούσε σωστά» (Commentary on the Gospel by Matthew, ιθ. 1835).
Επομένως, ο Ιησούς μας καλεί να μην τους μιμούμαστε όσον αφορά τις πράξεις τους, οι οποίες είναι κακές, διδάσκοντάς τους προσοχή και σύνεση.
Τώρα, συνεχίζει ο άγιος Θωμάς:
«Ο Προκαθήμενος είναι η κεφαλή της Εκκλησίας, και επειδή διδάσκει με δόγμα και επειδή ενθαρρύνει με την άσκηση των καλών έργων. Επομένως, πρέπει να συμφωνήσουμε μαζί του τόσο στη διδασκαλία όσο και στη ζωή. Ωστόσο, οι Φαρισαίοι ήταν σε ασυμφωνία μεταξύ της πρακτικής ζωής και της διδασκαλίας. Για το λόγο αυτό, ο Ιησούς κάλεσε τους πιστούς να ακούσουν αυτά που δίδασκαν, αλλά κυρίως να μην μιμηθούν τον τρόπο ζωής τους. Στην πραγματικότητα, πρέπει να κάνουμε τό καλό, αλλά οι Φαρισαίοι δεν το έκαναν. Επομένως, οι πιστοί δεν έπρεπε να ενεργούν σύμφωνα με τα έργα τους, που ήταν, υποκριτικά, κακά. Τέλος, ο Κύριος δείχνει την κακία τους, αφού λένε αλλά, δεν κάνουν αυτό που λένε. Τώρα αν το έλεγαν και δεν το έκαναν, θα ήταν σοβαρό, αλλά, προχωρούν πολύ παραπέρα αφού προσθέτουν στις Εντολές του Θεού μερικές πολύ βαριές ανθρώπινες εντολές ή παραδόσεις που πρέπει να τηρούνται. Εδώ ο Ιησούς δείχνει την αλαζονεία τους, αφού προσθέτουν τις άλλες εντολές τους στις Εντολές του Θεού, σαν να είναι ίσες με τού Θεού. Δεύτερον, δείχνει επίσης την αδιακρισία ή την απερισκεψία τους, αφού επιβάλλουν αλόγιστα βάρη που δεν είναι βιώσιμα, μη ικανοποιημένοι με τό "επιβάλετε λογικά βάρη", χωρίς να αρκούνται στην επιβολή εύλογων επιβαρύνσεων. Τέλος, είναι τόσο τεμπέληδες που όχι μόνο αρνούνται να κάνουν καλά όλα τα καθήκοντά τους και ακόμη και αυτά που είναι δύσκολα, αλλά δεν έχουν καμία διάθεση να κάνουν τίποτα. Δηλαδή δεν θέλουν να κουνήσουν ούτε ένα άχυρο με το δάχτυλο. Γι' αυτό, όπου διδάσκουν σύμφωνα με το Νόμο του Μωυσή, πρέπει να τους ακούμε και να κάνουμε ό,τι λένε, αλλά δεν πρέπει να τους μιμούνται για τα κακά τους έργα » ( Σχόλιο κατά Ματθαίον Ευαγγελίου , αρ. 1837-1840). .
Ο πατέρας Marco Sales, στο Σχολιασμό του στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, γράφει: «Ως εκπρόσωποι της θρησκευτικής αρχής του Ισραήλ, οι αποφάσεις των Γραμματέων και των Φαρισαίων, όσον αφορά τον Νόμο και τη λατρεία του Θεού, έχουν ισχύ νόμου και πρέπει να τηρούνται, αλλά αν η εξουσία τους ως διαδόχων του Μωυσή πρέπει να οδηγεί στην τήρηση των αποφάσεών τους, η ζωή τους που διαφέρει από το δόγμα τους δεν πρέπει να οδηγεί σε μίμηση» (Σχόλιο του Ευαγγελίου κατά Ματθαίο, ό.π., σελ. 120, σημ. n. 3).
Ο Ιησούς καταδικάζει τη φαρισαϊκή επιδεικτικότητα
Στη συνέχεια, ο Ιησούς καταδικάζει την επιδεικτικότητα με την οποία έκαναν τα πάντα μόνο για να τους επαινούν οι άνθρωποι και όχι για την αγάπη του Θεού: «Κάνουν όλα τα έργα τους για να τους θαυμάζουν οι άνθρωποι. διευρύνουν [υπερβολικά] τις περγαμηνές τους (1 ), μεγεθύνουν [δυσανάλογα] τα κρόσσια τους (2 )».
Επιπλέον, είναι φιλόδοξοι και περήφανοι. Μάλιστα, «αγαπούν τις πρώτες θέσεις στα συμπόσια και στις συναγωγές» (στ. 6), θεωρώντας τον εαυτό τους καλύτερο από όλους.
Ο Αγγελικός δείχνει την αιτία των λαθών τους, τον λόγο της εμμονής και της αδιόρθωτης συμπεριφοράς τους και την περήφανη ματαιοδοξία τους, παρατηρώντας: «Αφού αναζητούν μόνο τη δική τους δόξα, είναι αδιόρθωτοι. Στην πραγματικότητα, κάνουν τα πάντα για να τα δουν οι άνθρωποι. Δεν κάνουν επαχθή πράγματα, αλλά κάνουν ό,τι έχει μια συγκεκριμένη εξωτερική εμφάνιση, φορώντας - για παράδειγμα - θρησκευτικές ρόμπες, που δεν τους κοστίζει κόπο, αλλά θέλουν να το δείξουν προσθέτοντάς τους τεράστιες περγαμηνές και κρόσσια για να φαίνονται ζηλωτές της δόξης του Θεού για να φαίνονται καλύτερα στους ανθρώπους» (ST. THOMAS AQUINES, Commentary on the Gospel by Matthew, nn. 1842-1844).
«Ο Προκαθήμενος είναι η κεφαλή της Εκκλησίας, και επειδή διδάσκει με δόγμα και επειδή ενθαρρύνει με την άσκηση των καλών έργων. Επομένως, πρέπει να συμφωνήσουμε μαζί του τόσο στη διδασκαλία όσο και στη ζωή. Ωστόσο, οι Φαρισαίοι ήταν σε ασυμφωνία μεταξύ της πρακτικής ζωής και της διδασκαλίας. Για το λόγο αυτό, ο Ιησούς κάλεσε τους πιστούς να ακούσουν αυτά που δίδασκαν, αλλά κυρίως να μην μιμηθούν τον τρόπο ζωής τους. Στην πραγματικότητα, πρέπει να κάνουμε τό καλό, αλλά οι Φαρισαίοι δεν το έκαναν. Επομένως, οι πιστοί δεν έπρεπε να ενεργούν σύμφωνα με τα έργα τους, που ήταν, υποκριτικά, κακά. Τέλος, ο Κύριος δείχνει την κακία τους, αφού λένε αλλά, δεν κάνουν αυτό που λένε. Τώρα αν το έλεγαν και δεν το έκαναν, θα ήταν σοβαρό, αλλά, προχωρούν πολύ παραπέρα αφού προσθέτουν στις Εντολές του Θεού μερικές πολύ βαριές ανθρώπινες εντολές ή παραδόσεις που πρέπει να τηρούνται. Εδώ ο Ιησούς δείχνει την αλαζονεία τους, αφού προσθέτουν τις άλλες εντολές τους στις Εντολές του Θεού, σαν να είναι ίσες με τού Θεού. Δεύτερον, δείχνει επίσης την αδιακρισία ή την απερισκεψία τους, αφού επιβάλλουν αλόγιστα βάρη που δεν είναι βιώσιμα, μη ικανοποιημένοι με τό "επιβάλετε λογικά βάρη", χωρίς να αρκούνται στην επιβολή εύλογων επιβαρύνσεων. Τέλος, είναι τόσο τεμπέληδες που όχι μόνο αρνούνται να κάνουν καλά όλα τα καθήκοντά τους και ακόμη και αυτά που είναι δύσκολα, αλλά δεν έχουν καμία διάθεση να κάνουν τίποτα. Δηλαδή δεν θέλουν να κουνήσουν ούτε ένα άχυρο με το δάχτυλο. Γι' αυτό, όπου διδάσκουν σύμφωνα με το Νόμο του Μωυσή, πρέπει να τους ακούμε και να κάνουμε ό,τι λένε, αλλά δεν πρέπει να τους μιμούνται για τα κακά τους έργα » ( Σχόλιο κατά Ματθαίον Ευαγγελίου , αρ. 1837-1840). .
Ο πατέρας Marco Sales, στο Σχολιασμό του στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, γράφει: «Ως εκπρόσωποι της θρησκευτικής αρχής του Ισραήλ, οι αποφάσεις των Γραμματέων και των Φαρισαίων, όσον αφορά τον Νόμο και τη λατρεία του Θεού, έχουν ισχύ νόμου και πρέπει να τηρούνται, αλλά αν η εξουσία τους ως διαδόχων του Μωυσή πρέπει να οδηγεί στην τήρηση των αποφάσεών τους, η ζωή τους που διαφέρει από το δόγμα τους δεν πρέπει να οδηγεί σε μίμηση» (Σχόλιο του Ευαγγελίου κατά Ματθαίο, ό.π., σελ. 120, σημ. n. 3).
Ο Ιησούς καταδικάζει τη φαρισαϊκή επιδεικτικότητα
Στη συνέχεια, ο Ιησούς καταδικάζει την επιδεικτικότητα με την οποία έκαναν τα πάντα μόνο για να τους επαινούν οι άνθρωποι και όχι για την αγάπη του Θεού: «Κάνουν όλα τα έργα τους για να τους θαυμάζουν οι άνθρωποι. διευρύνουν [υπερβολικά] τις περγαμηνές τους (1 ), μεγεθύνουν [δυσανάλογα] τα κρόσσια τους (2 )».
Επιπλέον, είναι φιλόδοξοι και περήφανοι. Μάλιστα, «αγαπούν τις πρώτες θέσεις στα συμπόσια και στις συναγωγές» (στ. 6), θεωρώντας τον εαυτό τους καλύτερο από όλους.
Ο Αγγελικός δείχνει την αιτία των λαθών τους, τον λόγο της εμμονής και της αδιόρθωτης συμπεριφοράς τους και την περήφανη ματαιοδοξία τους, παρατηρώντας: «Αφού αναζητούν μόνο τη δική τους δόξα, είναι αδιόρθωτοι. Στην πραγματικότητα, κάνουν τα πάντα για να τα δουν οι άνθρωποι. Δεν κάνουν επαχθή πράγματα, αλλά κάνουν ό,τι έχει μια συγκεκριμένη εξωτερική εμφάνιση, φορώντας - για παράδειγμα - θρησκευτικές ρόμπες, που δεν τους κοστίζει κόπο, αλλά θέλουν να το δείξουν προσθέτοντάς τους τεράστιες περγαμηνές και κρόσσια για να φαίνονται ζηλωτές της δόξης του Θεού για να φαίνονται καλύτερα στους ανθρώπους» (ST. THOMAS AQUINES, Commentary on the Gospel by Matthew, nn. 1842-1844).
Επεξηγηματική παρένθεση κατά της ματαιοδοξίας
Εδώ - από τον 8ο στίχο έως τον 12ο στίχο - εν μέσω του καταγγελτικού λόγου προς τους Φαρισαίους, ο Ιησούς σχεδόν ανοίγει ένα είδος ενδεικτικής και προκλητικής παρένθεσης για να απομακρύνει τους πιστούς Ισραηλίτες όλο και περισσότερο από την υπερηφάνεια, λέγοντας: « Αγαπούν να αποκαλούνται ραβίνοι [ηθική, θρησκευτική ή πνευματική καθοδήγηση] από τους ανθρώπους. Ωστόσο, μην αφήνετε τους ανθρώπους να αποκαλούν τον εαυτό σας ραβίνο ή αφέντη μου, γιατί μόνο ένας είναι ο Δάσκαλός σας και όλοι είστε αδέρφια. Μην αποκαλείτε κανέναν σε αυτή τη γη με το όνομα πατέρα, αφού μόνο ένας είναι ο Πατέρας σας, ο ουράνιος. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να σας αποκαλούν, ούτε καν δασκάλους, γιατί ο Δάσκαλός σας [διανοητικός οδηγός] είναι μόνο ένας, ο Χριστός » (εδ. 8).
Εν ολίγοις, ο Σωτήρας προτρέπει τους πιστούς της Παλαιάς και σύντομα της Καινής Διαθήκης να φύγουν από κάθε ματαιότητα, υιοθετώντας έναν τρόπο ζωής εκ διαμέτρου αντίθετο με αυτόν των Φαρισαίων.
Από αυτή την προοπτική πρέπει να είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τη σημασία των λέξεων που είπε τώρα ο Ιησούς. Στην πραγματικότητα, δεν σκοπεύει να απαγορεύσει απολύτως, ως εγγενώς διεστραμμένες, όλες αυτές τις πράξεις (φορώντας φυλαχτά και κρόσσια, να είσαι δάσκαλος, πατέρας, ιερέας, ανώτερος). Επομένως, ειδικά σε αυτούς τους τελευταίους τέσσερις στίχους, πρέπει να δώσουμε περισσότερη προσοχή στην παιδαγωγική πρόθεση του Λυτρωτή να θεραπεύσει την ματαιοδοξία παρά στην κυριολεκτική και ετυμολογική σημασία των επιμέρους εκφράσεων και λέξεων. Ο Ιησούς θέλει να διορθώσει τους πιστούς του από τη ματαιότητα με την οποία κυριαρχούσαν οι Φαρισαίοι και να τους παρακινήσει σε σεμνότητα και ταπεινοφροσύνη της καρδιάς.
Κάθε κοινωνία είναι ιεραρχική και, ως εκ τούτου, χρειάζεται αναγκαστικά δασκάλους/μαθητές, πατέρες/γιους, ιεράρχες/μαθητές, ανώτερους/υφισταμένους. Η οικογένεια, το Κράτος, η Εκκλησία είναι κοινωνίες και χρειάζονται αυτές τις φιγούρες και αυτούς τους ρόλους.
Επιπλέον, ο Ιησούς φορούσε επίσης φυλακτήρια, όπως ορίζεται στο βιβλίο της Εξόδου (XIII, 16), του Δευτερονόμου (XI, 18) και των Αριθμών (XV, 38), είχε κρόσσια στο μανδύα του ( Mt. , IX, 20; , 36 ) ήταν μόνο θέμα μέτρου, μεθόδου, ο Ιησούς μόνο μας κάλεσε να μην υπερβάλλουμε όταν γεμίζουμε με φυλακτήρια και κρόσσια είτε ως προς την ποσότητα είτε ως προς το μέγεθος. Στην πραγματικότητα, είχε πάντα το Νόμο του Θεού στο πνεύμα Του και δεν τον μετέφερε μόνο στο σώμα Του. Επιπλέον, ξεχώριζε από τους ειδωλολάτρες για την άψογη ζωή του και όχι μόνο για τα γαλάζια τόξα στις άκρες του μανδύα του. Το ίδιο ισχύει και για το λειτούργημα του πατέρα, του δασκάλου, του ιεράρχη, του ανώτερου. Εν ολίγοις, ο Σωτήρας θέλει να καταστήσει σαφές ότι μπορεί κανείς να είναι κύριος/πατέρας/ανώτερος/δήμαρχος, αλλά χωρίς να παίρνει τον εαυτό του για τον «Αιώνιο Πατέρα»... Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο Ιησούς ονομάστηκε ραβίνος από τους μαθητές του ( Ματ. , XVI, 25 και 49).
Εν ολίγοις, δεν είναι οι τίτλοι που καταδικάζονται, αλλά η φιλοδοξία και η ματαιοδοξία που μπορούν να υποδαυλίσουν στις καρδιές των αθρώπων που τους απονέμουν, επιθυμώντας τους υπερβολικά να εκτιμώνται περισσότερο από τους ανθρώπους. Επομένως, μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αλλά χωρίς να αγνοούμε τον Θεό, ούτε πρέπει να χρησιμοποιούνται με σκοπό την προσπέραση και τη συντριβή άλλων. Ασφαλώς μόνο ο Θεός είναι ο Πατέρας, ο Κύριος, ο Διδάσκαλος, ο Ανώτερος κατ' ουσία ή απολύτως και άπειρα, εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να γίνουμε σάν αυτόν με μίμηση, με συμμετοχή, δηλαδή με περιορισμένο και πεπερασμένο τρόπο.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1 - Είναι «λωρίδες» περγαμηνής πάνω στις οποίες γράφτηκαν οι στίχοι της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι ήταν κλεισμένοι σε μικρά κουτιά, τα οποία στη συνέχεια τα έδεναν στο μέτωπο ή στον αριστερό βραχίονα, για να θυμίζουν και να κάνουν την Πίστη και την Πίστη πάντα παρούσα. στον πιστό Ισραηλίτη τον Νόμο του Μωυσή. Πράγμα που είναι αξιέπαινο από μόνο του, αλλά στο οποίο οι Φαρισαίοι καταχράστηκαν τον τρόπο, περιοριζόμενοι να τα κουβαλούν στο σώμα και να μην τα έχουν στο μυαλό.
2 - Στολίδια των κατώτερων στρωμάτων του μανδύα, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Εβραίων, των οποίων η λειτουργία ήταν να θυμούνται τις εντολές του Jaweh, ήταν τόξα με μπλε κορδόνι.
π. Ν. Λουδοβίκος: για την αειπαρθενία της Παναγίας(επανάληψη)
Απομαγνητοφώνηση αποσπασμάτων της ομιλίας του π.Ν. Λουδοβίκου
Για την αειπαρθενία της Παναγίας
Φοβερά, φοβερά, παίρνει το γαϊδούρι. Αντί να πάρει ξέρω γω δεκαπέντε άλογα και ένα λαμπρό άρμα, και να τους βάλει όλους από πίσω, στολές, να μπαίνει μέσα και να κάνει. Ε, φανταστείτε τώρα να σου πουν σε μια πόλη, ότι για μας είσαι ότι υπέροχο, και να έρχεσαι με ένα ποδήλατο εσύ, τέτοιο πράγμα είναι (γελάει πολύ στο σημείο αυτό). Σαν να σου λέει, εντάξει, δεν καταλαβαίνετε τίποτα. [ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ Η ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗ, ΕΙΝΑΙ ΣΩΤΗΡΙΑ ΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗΣ. Ο ΚΥΡΙΟΣ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ. ΤΟ ΠΙΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΔΙΑΛΥΜΕΝΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΩΣΦΟΡΙΚΗ ΕΠΑΡΣΗ.] Τον πάπα σε ένα γαϊδούρι, λέει κάποιος από το κοινό. Γελάει. Λέμε τώρα, μην πάμε σ’ αυτά, διότι ….εκεί είναι το θέμα, εκεί είναι το θέμα. Και κοιτάξτε τώρα τη συνέχεια. Αν το καταλάβετε αυτό που θα σας πω, θα παγώσετε τώρα. Πως του φέρεται του Χριστού, τι σχέση έχει μαζί του;[Η ΠΑΝΑΓΙΑ] Πρώτη εμφάνιση του Χριστού, ακούστε το αυτό λίγο. Δεν έχει καμία όρεξη να εμφανιστεί πουθενά. Πάμε στο γάμο. Ε, δε θέλω να’ ρθω. Πάμε στο γάμο, δε θέλω, άσε, εντάξει. Σε παρακαλώ πάμε στο γάμο, είναι ανάγκη, είναι συγγενείς μας, είναι γνωστοί μας, είναι φίλοι μας, και λοιπά, πάμε. Κάθεται ο Χριστός, κοιτάει δεξιά-αριστερά. Φανταστείτε τώρα ρεαλιστικά πως έγινε. Όπως έγινε. Λοιπόν, και ξαφνικά τελειώνει το κρασί. Εδώ είναι η μεγάλη έκπληξη. Γυρίζει και του λέει, κρασί δεν έχουν. Πως του μιλάς έτσι;! Πως του μιλάς έτσι!!! Δηλαδή, όχι σε παρακαλώ, μήπως, αν θα μπορούσε κάτι, δεν ξέρω τώρα μήπως έχεις καμιά ιδέα, να μπορούσαμε να βοηθήσουμε, αν… Τίποτα! Δεν έχουν κρασί. Φανταστείτε το, πως το λέει. Και ο Χριστός τι κάνει; Γυναίκα της λέει, άνθρωπε μου, ούτε μάνα καν, α παράτα με. Δεν είναι η ώρα μου ακόμα. Και εδώ είναι το σοκ το φοβερό, για μένα, όταν το συνειδητοποίησα, έπαθα σοκ. Γυρίζει και λέει στους δούλους, ότι σας πει κάνετε. Θα το κάνεις, έγινε, τελείωσε. Εδώ σταματάει πραγματικά ο άνθρωπος να μιλάει, έτσι. Αντι να του πει, κοίταξε να δεις, εντάξει, μπορεί να μην ήρθε η ώρα σου, αλλά η μανούλα σου που σε αγαπάει, μια μικρή χάρη, ξέρωγω, για μένα, καν το χατίρι, τόσο δα, και λοιπά. Αυτή είναι μια ανθρώπινη συμπεριφορά. Ποιον έχεις απέναντι σου, ποιον έχεις; Αυτή ξέρει ποιον έχει. Και πως του μιλάει; Προσέξτε όμως κάτι τώρα, να καταλάβετε κάτι. Δεν του μιλάει με αυθάδεια, όχι. Είναι η ίδια πολύ αγνή και αθώα, τρομακτική αγαπητική εμπιστοσύνη. Η Πανάγια είναι το ίδιο, έχοντας την απόλυτη γνώση, αλλά είναι ταυτόχρονα το ίδιο υπέροχα καθαρό και αθώο πλάσμα. Γι’ αυτό ο Χριστός δεν μπορεί να αντισταθεί. [ΣΩΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΨΥΧΙΚΟΙ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΝ ΚΑΤΑΝΟΟΥΝ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟ ΓΕΛΟΙΟΠΟΙΟΥΝ]. Άμα έρχεται ένα μωρό τώρα, το εγγόνι σου, και σου λέει, παππού θέλω, έχουμε μερικοί την εμπειρία, ο παππούς δεν μπορεί να πει όχι. Μπορεί να έχει κάτι πολύ σοβαρό να κάνει, τόσο σοβαρό, που δεν μπορεί καν να το περιγράψει στο εγγόνι εκείνη την στιγμή. Μπορεί η τύχη του κόσμου ολόκληρου να’ ναι στα χέρια του (34:30), και αφήνει την τύχη του κόσμου, και ασχολείται με το μωρό, γιατί το μωρό είναι το μωρό και το μωρό, πάει τελείωσε. Για κάποιο, επειδή έχει τη δύναμη της ταπεινώσεως της μεγάλης, το’ χει η Παναγία, να το πω έτσι, την πολύ μεγάλη ταπείνωση, και με την πολύ μεγάλη ταπείνωση, ταυτίζεται με όλο το ανθρώπινο γένος. Εκείνη την στιγμή ο Χριστός δεν έχει την μάνα του απέναντι του απλώς, έχει όλο το ανθρώπινο γένος. Στην πιο εξελιγμένη και προχωρημένη του μορφή. Βέβαια, γιατί λέει ο Καβάσιλας, όταν είπε ο Θεός ιδού τα πάντα καλά λίαν, εννοούσε λέει την Παναγία, ότι θα εμφανιστεί αυτή, άρα είναι καλή η Δημιουργία. Βλέπετε, βλέπετε, βλέπετε, δεν του μιλάει με αυθάδεια. Άλλοι που του μίλησαν με αυθάδεια, ξέρετε τι πάθανε. Δεν του μιλάς με αυθάδεια του Χριστού, δεν το επιτρέπει. Αλλά κάμπτεται επειδή είναι η αυτοαγάπη. Κάμπτεται, πάρα πολύ. Μπροστά σ’ αυτό που είναι ο Ίδιος, απέραντα αγαπητικός και ταπεινός. Όταν το δει, αυτό έλεγαν οι άγιοι. Μας έλεγε ο πατήρ Παΐσιος, τα πάντα προσφέρει ο Θεός, …(ακατανόητες λέξεις), πως τα κάνετε όλα αυτά, παιδιά και μεις, συγγνώμη για όλα αυτά. Τώρα τού πες το όνομα, τώρα του πες τον πατέρα, τώρα του πες την μάνα, μετά έκανες εκεί το θαύμα, μετά έκανες εκείνα, και εγώ εδώ, πως το κάνεις;! Δεν είναι τίποτα, έλεγε, εύκολο είναι. Σε μας είναι τρομακτικά δύσκολο.
ΣΧΟΛΙΟ: O ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΕΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΕ ΤΗΝ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΑΛΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟ ΜΗΤΡΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΤΟΥ ΦΡΟΥΝΤ ΑΝΕΠΤΥΧΘΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΟΥΓΚ ΣΑΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΒΑΘΟΥΣ. ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΗΣ ΑΡΧΕΤΥΠΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ PUER AETERNUS. O ΓΙΟΥΓΚ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕ Ο ΙΔΙΟΣ ΝΑ ΔΕΙ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΑΝ ΒΥΘΙΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΡΧΕΤΥΠΩΝ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΥΝΘΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ. ΚΑΘΟΤΙ ΧΩΡΙΣ ΕΓΩ, ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΦΗΣ ΜΕ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΟΠΩΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑΣΕ.
Το βασικό χαρακτηριστικό ενός πρωτόγονου πολιτισμού είναι πως με κανένα τρόπο δεν είναι γεωγραφικά περιορισμένος σε μία περιοχή ή τοπίο, ή και σε μία ήπειρο ακόμη. Εκτείνεται σε όλη μας την γη και γι' αυτό έχει μια πλανητική διάδοση. Βασικά είναι ένας πρωτόγονος πολιτισμός ο ίδιος παντού στη γη. Αυτή όμως η συμπεριληπτική τάση δεν ισχύει για τους υψηλούς πολιτισμούς. Αυτοί είναι περιορισμένοι σε μία συγκεκριμένη γεωγραφικά κλειστή περιοχή (π.χ στην ινδική υπο-ήπειρο, την λεκάνη της Μεσογείου κτλ), έχουν τις ρίζες τους, για να χρησιμοποιήσουμε μια έκφραση του ΄Οσβαλντ Σπέγκλερ, στην «μητέρα γη» τους. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που δικαιολογεί το γιατί είναι κατάλληλο να μιλάμε στον ενικό για τον πρωτόγονο πολιτισμό, ενώ πρέπει να εφαρμόζουμε πάντα τον πληθυντικό όταν θέλουμε να μιλήσουμε γενικά για «υψηλούς πολιτισμούς.
Η διαφορά μεταξύ πρωτόγονου πολιτισμού και της ομάδας των ανώτερων πολιτισμών. Ο πρώτος έχει πραγματικά παγκόσμια διάδοση. Δεν γνωρίζει κλιματικούς, σε σχέση με την ράτσα, ή γεωγραφικούς περιορισμούς, και έχει επεκταθεί σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη. Επίσης φαίνεται πως δεν έχει κανένα χρονικό περιορισμό. Υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Από την άλλη κάθε ανώτερος πολιτισμός ξεκινά, όπως μας έδειξε ο Όσβαλντ Σπέγκλερ, με ένα βαθιά ριζωμένο φόβο για τον χώρο και τον χρόνο. Από εκεί προκύπτουν ιστορικές μορφές ζωής με αυστηρά περιορισμένη διάρκεια, όπως και μια απελπιστική προσκόλληση σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. «Ανθίζει στο έδαφος ενός επακριβώς καθορισμένου τοπίου, όπου σαν φυτό είναι δεμένος». Από εδώ προκύπτει λογικά πως ένας ανώτερος πολιτισμός δεν μπορεί απλά να μεταφυτευθεί σε άλλη γη, πόσο μάλλον σε άλλη ήπειρο.
ΕΤΣΙ ΛΟΙΠΟΝ ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Η ΤΡΥΦΕΡΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΓΑΜΟ ΤΗΣ ΚΑΝΑ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΣΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΟ ΤΟΥ ΓΕΡΟ ΣΟΦΟΥ ΣΤΗΝ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΓΙΟΥΓΚ.
ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ, ΣΤΟ ΤΕΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΟΛΥΘΕΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΕΙΑΣ, ΣΤΗΝ ΝΕΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ, ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΠΟΛΥΘΕΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΛΑΤΕΣ ΤΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (224)
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Συνέχεια από Τετάρτη, 24 Απριλίου 2024
Jacob Burckhardt
ΤΟΜΟΣ 3ος
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΟΙ ΕΠΙΣΤHΜΕΣ ΚΑΙ Η ΕΥΦΡAΔΕΙΑ
VI. ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ
Η μειονεξία της αρχαίας Ανατολής απέναντι στους Έλληνες καθίσταται απόλυτα εμφανής στο πεδίο της ιστορίας. Αδυνατεί πλήρως να εξιστορήσει οτιδήποτε υπερβαίνει τους λαούς της, και δυσκολεύει στον χειρισμό κάθε πληροφορίας που αφορά τις χώρες της, ενδεχομένως επειδή κάθε επίσημη πληροφόρηση ελέγχεται από εντεταλμένους θεσμούς. Οι Ινδοί δεν διαθέτουν καθόλου ιστορία, μια επιλογή που αποτελεί συνέπεια της πεποίθησης ότι ο κόσμος ολόκληρος ενοικεί σε μια πτυχή του μανδύα του Βράχμα. Οι Αιγύπτιοι και οι Ασσύριοι διαθέτουν τα χρονικά των βασιλέων τους, στα οποία η παρουσία του λαού τους μοιάζει συμπτωματική, σαν ένα απλό γεγονός, ενώ όλοι οι άλλοι λαοί αποτελούν λεία, αντικείμενο διεκδίκησης και αντεγκλήσεων. Είναι ελάχιστα πιθανό οι ιδέες του Πλάτωνα περί του ενδιαφέροντος των Αιγυπτίων για ότι μεγάλο και σημαντικό συνέβαινε στους άλλους λαούς να ανταποκρίνονται στην αλήθεια, διότι το φυλετικό μίσος, οι κανόνες εξαγνισμού και η έπαρση, που αναπόφευκτα οδηγούσαν στην απομόνωση, εμπόδιζαν τον Αιγύπτιο να συλλέξει πληροφορίες από οτιδήποτε συνέβαινε στον κόσμο. Οι Πέρσες, αντί για μια συγκεκριμένη αντίληψη της ιστορίας του βασιλείου τους, διαθέτουν την εξιδανικευμένη εκδοχή της Βίβλου των Βασιλέων, και εξαρτούν σκόπιμα όλα τα πρόσωπα και τα γεγονότα από την αναμέτρηση μεταξύ των δύο αρχών που διέπουν τον κόσμο. Στους Εβραίους επίσης έχουμε την εξάρτηση της ιστορίας από ένα μεγάλο ανταγωνισμό: ανάμεσα στη θεοκρατική αυθεντική λατρεία του Γιαχβέ, και τους εχθρούς της· πρόκειται για μια υπόθεση κρίσεως. Τα γεγονότα δεν περιγράφονται σε τυπικά ποιητική μορφή, αλλά μάλλον σε πεζό λόγο, επιδιώκεται μια αφήγηση των συμβάντων, και παρόλη την απέχθεια απέναντι σε ότι δεν είναι εβραϊκό, έχουμε μια αποτύπωση των λαών, όπως ακριβώς αναγράφεται στο 10ο Βιβλίο της Γενέσεως. Παρ’ όλα αυτά, και παρότι ζουν προσωρινά σ’ αυτό τον τόπο, αναφέρουν σημαντικά στοιχεία για τους Αιγύπτιους και Ασσύριους εισβολείς, αλλά στερούνται κάθε αντικειμενικότητας, οι ξένοι λαοί αναφέρονται μόνο σε αναφορά με τους Εβραίους, και στο βαθμό που κρίνεται αναγκαίο για την κατανόηση της δικής τους ιστορίας. Οι Φοίνικες και οι Καρχηδόνιοι είναι οι πρώτοι που μπορούμε να θεωρήσουμε, αν όχι ως πρότυπα, τουλάχιστον ως προπομπούς των Ελλήνων, εξαιρώντας από τους τομείς της εθνολογίας και της κοσμολογίας, και το χώρο του αντικειμενικού πολιτικού στοχασμού, διότι και αυτοί δημιούργησαν πόλεις, που γέννησαν την άμιλλα· ένα πνεύμα αντικειμενικότητας, πολιτικής θεώρησης των πραγμάτων, ανοιχτό στις εμπορικές συναλλαγές, μπόρεσε να αναπτυχθεί, και να επιδιώξει την επιστημονική αντιμετώπιση των φαινομένων, παρότι ενδέχεται οι επίσημες αρχές να αποσιώπησαν ορισμένα ευρήματα, όπως συνέβη στην περίπτωση της Καρχηδόνας.
Οι Έλληνες όμως είχαν μια οπτική που τους επέτρεπε να ατενίζουν τον κόσμο πανοραμικά, και ένα αντικειμενικό πνεύμα που δεν μπορούσε να αρκεστεί στο έθνος τους, και έτσι συνέγραψαν για όλους τους λαούς. Είναι οι πρώτοι που αντιμετώπισαν το κάθε τί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, απαλλαγμένο από την πρόθεση, ακόμη και από κάθε επιθυμία οικειοποίησής του· και όπως έζησαν μοιρασμένοι σε διάφορες πόλεις, οι οποίες ήταν επίσης μοιρασμένες σε διάφορα πολιτικά κόμματα, είχαν τη δυνατότητα να γνωρίζουν και να περιγράφουν αλλήλους. Αλλά η αμερόληπτη μελέτη ξένων λαών και παρελθόντων εποχών, συνιστά γι αυτούς έναν αιώνιο τίτλο τιμής, διότι χάρη στους Έλληνες η πολιτισμένη ανθρωπότητα γνώρισε όλους τους λαούς όλων των εποχών· και τούτο το οφείλουμε στην ανεκτίμητη αξία του ενδιαφέροντος που έτρεφαν για τα πάντα· είναι αδύνατον να διανοηθούμε τί θα είχε συμβεί αν οι Έλληνες δεν είχαν μεταγγίσει στους Ρωμαίους την αντίληψή τους για τον κόσμο.
Αλλά την ιστορική εμπειρία και τη γνώση του κόσμου, στις οποίες αυτός ο λαός αφιερώθηκε με επιμονή, τις κατέκτησε με υπέρμετρο αγώνα, όπως και τη γνώση της φύσεως, πολεμώντας ενάντια σε μια και μόνη ψευδαίσθηση. Η παντοδυναμία του μύθου, και τη γεωγραφική του εξάπλωση, στην οποία αναφερθήκαμε στον πρώτο τόμο αυτού έργου, υπήρξε από μόνη της πηγή δυσχερειών και εμποδίων· ορισμένες σχετικά μακρινές χώρες αφέθηκαν στις αναφορές των ποιητών και των μυθογράφων, με αντιστάθμισμα την πίστη ότι η ποίηση μπορεί να αντικαταστήσει την ιστορία, διότι, όπως λέει και ο Αριστοτέλης, η ποίηση περιγράφει το γενικό, ενώ η ιστορία το ειδικό. Θα πρέπει να θυμίσουμε εδώ την αφαιρετική επιρροή του Ομήρου στη γνώση του κόσμου. Εν ολίγοις, το μυθικό υπόβαθρο, με τις προϋποθέσεις του, όρθωνε ένα τοίχος απέναντι στη γνώση των πραγματικών γεγονότων.
Παρ’ όλα αυτά, για τους Έλληνες, ο ισχυρότερος εχθρός της ακριβούς ιστορικής επιστήμης δεν υπήρξε ο μύθος (διότι θα ήταν δυνατόν να τιθασευτεί), αλλά η αθεράπευτη ροπή προς την αβεβαιότητα, και μια αδιαφορία για το ακριβές. Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι η αντικειμενικότητά τους δεν αποβλέπει στην ακριβή και συγκεκριμένη εμβάθυνση αυτού ή εκείνου του δεδομένου, αλλά στο εγγενές νόημά του, στο ανθρώπινο ή εθνικό περιεχόμενο εν γένει, τα οποία είναι ακριβώς αυτά που θα πρέπει να αναδειχθούν με την μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια. Είδαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο τις αποκλίσεις που η τραγωδία αποδέχθηκε, ανάμεσα στο πεπρωμένο και τους χαρακτήρες των ηρώων της. Ως προς την ιστορία, είναι απαραίτητο να επισημάνουμε ότι τα γεγονότα και οι παραδοσιακές αντιλήψεις των πρωταγωνιστών τους, από την εποχή της καθόδου των Δωριέων, μεταδίδονταν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, μόνο προφορικά. Έτσι, σύμφωνα με την χαρακτηριστικά μυθική αντίληψη των πραγμάτων, τα ιστορικά γεγονότα μετατράπηκαν αυτομάτως σε μύθους, δηλαδή ο εκάστοτε αφηγητής μπορούσε να προσθέτει, να αφαιρεί, να αλλοιώνει και να εξωραΐζει γεγονότα, που είχαν σχέση είτε με τη γενική φύση του συγκεκριμένου συμβάντος, είτε με κάποια άλλη αποσπασματική πληροφόρηση τις ίδιας εποχής, αφαιρώντας τόσα πραγματικά και γνωστά άλλοτε στοιχεία, ώστε το συγκεκριμένο πρόσωπο, ή το γεγονός, να διατηρεί μεν τα τυπικά χαρακτηριστικά του, αλλά να έχει χάσει την αρχική του μορφή, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις ιστορικές αναφορές σε ελάχιστα ανεκδοτολογικά στοιχεία. Εδώ παρατηρείται μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στον Ηρόδοτο, που ανατρέχει σε προφορικές αναφορές που συνέλεξε από δεύτερες ή και τρίτες έμμεσες πηγές, και τον Θουκυδίδη, του οποίου οι πληροφορίες αντλούνται από άμεσες πηγές, ντοκουμέντα ή προφορικές περιγραφές ως επί το πλείστον αυτόπτων μαρτύρων.
Παρότι και σε άλλους λαούς η προφορική παράδοση εξωραΐστηκε και μεταμορφώθηκε σε ποίηση, η ύστερη ελληνική λογοτεχνία παρέμεινε προσδεμένη στις χαρακτηριστικές ανεκδοτικές αφηγήσεις, εξ αιτίας του γεγονότος ότι σε μια ατελώς αυθεντική παράδοση, είναι δυνατόν να παρεισφρήσουν εκτεταμένες επινοημένες προσθήκες. Για παράδειγμα, πολλά διαφορετικά συμβάντα του βίου αποδίδονται όλα στο ίδιο φημισμένο πρόσωπο, και όλα όσα του αποδίδονται, προς όφελός ή σε βάρος του, δεν είναι παρά επινοήσεις. Σε όλους τους φημισμένους φιλοσόφους, και σε άλλες σημαντικές προσωπικότητες, αποδίδονταν γεγονότα και καταστάσεις κατ’ επιλογή, σύμφωνα με ένα είδος στοιχειώδους υπολογισμού των πιθανοτήτων, υποστηριζόταν με απόλυτη βεβαιότητα ότι είχαν σχετισθεί με κάποιους συγχρόνους τους, πρόσωπα αληθινά ή φανταστικά, παραβλέποντας ακόμη και κάθε χρονολογική αληθοφάνεια. Όταν έρχεται κανείς σε επαφή με αυτή την καθαρά μυθική αφήγηση των γεγονότων, στις περισσότερες περιπτώσεις παραιτείται απλώς από την αναζήτηση των πραγματικών. Διότι τα γεγονότα καθαυτά, και η καθαρά υποκειμενική οπτική τους, δεν υπήρξαν ποτέ κάτι το εντελώς ξεχωριστό για τους Έλληνες, οι οποίοι αρκούνταν, όπως είπαμε, στην επιβεβαίωση ενός συμβάντος από κάποιο σημαίνον πρόσωπο, και ακόμη και διαπρεπείς ερευνητές σε άλλους τομείς, ελάχιστα ενδιαφέρθηκαν για την ακρίβεια των καθαυτό ιστορικών γεγονότων. Δεν θα συμφωνήσουμε όμως με την περιφρόνηση που η σύγχρονη κριτική επιστήμη περιβάλει τις ανεκδοτικές περιγραφές, θεωρώντας τις ανωφελείς, ανάξιες λόγου κ.τ.λ., σε σύγκριση με μια ακριβή αποτύπωση των γεγονότων, επειδή η επιλογή και αξιολόγηση των πληροφοριών που απαιτείται σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ενδέχεται να οδηγήσει τελικά σε γεγονότα χωρίς καμία βαρύτητα. Όλες αυτές οι ιστορίες λοιπόν, που είναι ενίοτε οι μόνες που διαθέτουμε από κάποια συγκεκριμένη εποχή, δεν θα πρέπει να αποκαλούνται ιστορία ; Ασφαλώς όχι, με τη συνήθη έννοια του όρου, διότι δεν μας πληροφορούν γι αυτό που συνέβη σε μια συγκεκριμένη εποχή, σε ένα συγκεκριμένο τόπο, και σε σχέση με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο· αλλά κατά μία έννοια είναι μια historia altera (ετέρα ιστορία), μια ιστορία που μας προσφέρεται, που μας λέει τί μπορεί να κατορθώσει ο άνθρωπος, και τί έχει την μεγαλύτερη αξία γι αυτόν. Αν η παιδεία μας μάς υποτάσσει στην ακρίβεια, και αν αδυνατούμε να διακρίνουμε άλλη επιλογή, οι Έλληνες αντιθέτως διέκριναν τους «τύπους» (κατηγορίες), και ο τύπος εκπροσωπείται μόνο μέσα από μια ανεκδοτική ιστορία, η οποία είναι κατά προσέγγιση πάντοτε αληθής, και εν τούτοις ουδέποτε συνέβη. Με αυτή την έννοια το 1ο Βιβλίο του Ηροδότου παραμένει αιώνια αληθές, παρότι αν αφαιρούσε κανείς όλα τα ανεκδοτικά αφηγήματα θα ήταν σχεδόν κενό.
Η σύγχρονη κριτική απεμπόλησε πολλές απ’ αυτές τις ανεκδοτικές περιγραφές, συχνά χωρίς περίσκεψη, περιοριζόμενη να καταγγείλει αναχρονισμούς, μια διαφορετική εξέλιξη των γεγονότων, κ.ο.κ., και παρ’ όλα αυτά, κανείς δεν τόλμησε, και δεν θέλησε επίσης, να ισοπεδώσει έναν Πλούταρχο. Παράλληλα όμως με αυτές τις χαρακτηριστικές, τυπικές και αυθόρμητες ιστορίες, η κριτική της εποχής μάς αποκάλυψε μια σκόπιμη και λογοτεχνικά μεθοδευμένη ροπή προς το φανταστικό, και την αυθαίρετη επινόηση, οι οποίες κατέληγαν σε μια ασυνέπεια απέναντι στην παράδοση ολόκληρων σχολών. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι επαφές του Σόλωνα με τον Πεισίστρατο αποτελούν προϊόν επινόησης όλων εκείνων, που αρέσκονταν να φαντάζονται, πώς θα είχαν οι ίδιοι συμπεριφερθεί στη θέση του Σόλωνα. Για τον Πυθαγόρα, λέγεται με έμφαση, ότι σχετίσθηκε με όλους τους μεγάλους άνδρες: τον Νουμά, όπως και τον Ζάλευκο, ο οποίος αναφέρεται ως μαθητής του· επιπλέον, όταν οι δημοκρατικοί της Συβάρεως έστειλαν αντιπροσωπεία να ζητήσει από τους Κροτωνιάτες την έκδοση των στασιαστών, απειλώντας τους με πόλεμο, ο Πυθαγόρας είχε παρέμβει «για τη σωτηρία αυτών των δυστυχών υπάρξεων». Οποιοσδήποτε γινόταν λεία των κωμικών ποιητών, όπως ο Ευριπίδης, διασυρόταν, τόσο ίδιος όσο και οι πρόγονοί του· το ότι τρείς ή τέσσερις ακατανόητοι θρύλοι διεκδικούν την αλήθεια περί του θανάτου του ποιητή συνιστά όνειδος. Ολόκληρος ο βίος του Πλάτωνα διανθίζεται εξ άλλου με ανεκδοτικές ιστορίες, τόσο στον Διογένη το Λαέρτιο, όσο και σε άλλους βιογράφους. Πραγματικά γεγονότα συνυφαίνονται με συνομιλίες, συμβάντα και ειρωνικά σχόλια που γεννούν δυσπιστία, σε βαθμό που να αμφισβητείται το κάθε τί σχετικά με τη ζωή των φιλοσόφων, ενώ το ίδιο συνέβη και με τον Ιπποκράτη. Ανάλογες παραποιήσεις συνοδεύουν επίσης τις περιγραφές της ανόδου στην εξουσία και της ανατροπής διάφορων τυράννων, καθώς και όλες τις αναφορές σε συνωμοτικές εξεγέρσεις. Μπορούμε να συμπεράνουμε, για παράδειγμα, ότι η εξιστόρηση της συμπεριφοράς και του χαρακτήρα του Αριστόδημου, τυράννου της Κύμης, από τον Διονύσιο Αλικαρνασσέα αποτελεί ένα ηθελημένο συνονθύλευμα της πολιτείας όλων των τυράννων. Σ’ αυτές τις επινοημένες ιστορίες ανήκει αναμφίβολα και η παρεμπόδιση συμμετοχής στις αρματοδρομίες των Ολυμπιακών Αγώνων του τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνα.
Οι Έλληνες όμως είχαν μια οπτική που τους επέτρεπε να ατενίζουν τον κόσμο πανοραμικά, και ένα αντικειμενικό πνεύμα που δεν μπορούσε να αρκεστεί στο έθνος τους, και έτσι συνέγραψαν για όλους τους λαούς. Είναι οι πρώτοι που αντιμετώπισαν το κάθε τί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, απαλλαγμένο από την πρόθεση, ακόμη και από κάθε επιθυμία οικειοποίησής του· και όπως έζησαν μοιρασμένοι σε διάφορες πόλεις, οι οποίες ήταν επίσης μοιρασμένες σε διάφορα πολιτικά κόμματα, είχαν τη δυνατότητα να γνωρίζουν και να περιγράφουν αλλήλους. Αλλά η αμερόληπτη μελέτη ξένων λαών και παρελθόντων εποχών, συνιστά γι αυτούς έναν αιώνιο τίτλο τιμής, διότι χάρη στους Έλληνες η πολιτισμένη ανθρωπότητα γνώρισε όλους τους λαούς όλων των εποχών· και τούτο το οφείλουμε στην ανεκτίμητη αξία του ενδιαφέροντος που έτρεφαν για τα πάντα· είναι αδύνατον να διανοηθούμε τί θα είχε συμβεί αν οι Έλληνες δεν είχαν μεταγγίσει στους Ρωμαίους την αντίληψή τους για τον κόσμο.
Αλλά την ιστορική εμπειρία και τη γνώση του κόσμου, στις οποίες αυτός ο λαός αφιερώθηκε με επιμονή, τις κατέκτησε με υπέρμετρο αγώνα, όπως και τη γνώση της φύσεως, πολεμώντας ενάντια σε μια και μόνη ψευδαίσθηση. Η παντοδυναμία του μύθου, και τη γεωγραφική του εξάπλωση, στην οποία αναφερθήκαμε στον πρώτο τόμο αυτού έργου, υπήρξε από μόνη της πηγή δυσχερειών και εμποδίων· ορισμένες σχετικά μακρινές χώρες αφέθηκαν στις αναφορές των ποιητών και των μυθογράφων, με αντιστάθμισμα την πίστη ότι η ποίηση μπορεί να αντικαταστήσει την ιστορία, διότι, όπως λέει και ο Αριστοτέλης, η ποίηση περιγράφει το γενικό, ενώ η ιστορία το ειδικό. Θα πρέπει να θυμίσουμε εδώ την αφαιρετική επιρροή του Ομήρου στη γνώση του κόσμου. Εν ολίγοις, το μυθικό υπόβαθρο, με τις προϋποθέσεις του, όρθωνε ένα τοίχος απέναντι στη γνώση των πραγματικών γεγονότων.
Παρ’ όλα αυτά, για τους Έλληνες, ο ισχυρότερος εχθρός της ακριβούς ιστορικής επιστήμης δεν υπήρξε ο μύθος (διότι θα ήταν δυνατόν να τιθασευτεί), αλλά η αθεράπευτη ροπή προς την αβεβαιότητα, και μια αδιαφορία για το ακριβές. Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι η αντικειμενικότητά τους δεν αποβλέπει στην ακριβή και συγκεκριμένη εμβάθυνση αυτού ή εκείνου του δεδομένου, αλλά στο εγγενές νόημά του, στο ανθρώπινο ή εθνικό περιεχόμενο εν γένει, τα οποία είναι ακριβώς αυτά που θα πρέπει να αναδειχθούν με την μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια. Είδαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο τις αποκλίσεις που η τραγωδία αποδέχθηκε, ανάμεσα στο πεπρωμένο και τους χαρακτήρες των ηρώων της. Ως προς την ιστορία, είναι απαραίτητο να επισημάνουμε ότι τα γεγονότα και οι παραδοσιακές αντιλήψεις των πρωταγωνιστών τους, από την εποχή της καθόδου των Δωριέων, μεταδίδονταν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, μόνο προφορικά. Έτσι, σύμφωνα με την χαρακτηριστικά μυθική αντίληψη των πραγμάτων, τα ιστορικά γεγονότα μετατράπηκαν αυτομάτως σε μύθους, δηλαδή ο εκάστοτε αφηγητής μπορούσε να προσθέτει, να αφαιρεί, να αλλοιώνει και να εξωραΐζει γεγονότα, που είχαν σχέση είτε με τη γενική φύση του συγκεκριμένου συμβάντος, είτε με κάποια άλλη αποσπασματική πληροφόρηση τις ίδιας εποχής, αφαιρώντας τόσα πραγματικά και γνωστά άλλοτε στοιχεία, ώστε το συγκεκριμένο πρόσωπο, ή το γεγονός, να διατηρεί μεν τα τυπικά χαρακτηριστικά του, αλλά να έχει χάσει την αρχική του μορφή, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις ιστορικές αναφορές σε ελάχιστα ανεκδοτολογικά στοιχεία. Εδώ παρατηρείται μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στον Ηρόδοτο, που ανατρέχει σε προφορικές αναφορές που συνέλεξε από δεύτερες ή και τρίτες έμμεσες πηγές, και τον Θουκυδίδη, του οποίου οι πληροφορίες αντλούνται από άμεσες πηγές, ντοκουμέντα ή προφορικές περιγραφές ως επί το πλείστον αυτόπτων μαρτύρων.
Παρότι και σε άλλους λαούς η προφορική παράδοση εξωραΐστηκε και μεταμορφώθηκε σε ποίηση, η ύστερη ελληνική λογοτεχνία παρέμεινε προσδεμένη στις χαρακτηριστικές ανεκδοτικές αφηγήσεις, εξ αιτίας του γεγονότος ότι σε μια ατελώς αυθεντική παράδοση, είναι δυνατόν να παρεισφρήσουν εκτεταμένες επινοημένες προσθήκες. Για παράδειγμα, πολλά διαφορετικά συμβάντα του βίου αποδίδονται όλα στο ίδιο φημισμένο πρόσωπο, και όλα όσα του αποδίδονται, προς όφελός ή σε βάρος του, δεν είναι παρά επινοήσεις. Σε όλους τους φημισμένους φιλοσόφους, και σε άλλες σημαντικές προσωπικότητες, αποδίδονταν γεγονότα και καταστάσεις κατ’ επιλογή, σύμφωνα με ένα είδος στοιχειώδους υπολογισμού των πιθανοτήτων, υποστηριζόταν με απόλυτη βεβαιότητα ότι είχαν σχετισθεί με κάποιους συγχρόνους τους, πρόσωπα αληθινά ή φανταστικά, παραβλέποντας ακόμη και κάθε χρονολογική αληθοφάνεια. Όταν έρχεται κανείς σε επαφή με αυτή την καθαρά μυθική αφήγηση των γεγονότων, στις περισσότερες περιπτώσεις παραιτείται απλώς από την αναζήτηση των πραγματικών. Διότι τα γεγονότα καθαυτά, και η καθαρά υποκειμενική οπτική τους, δεν υπήρξαν ποτέ κάτι το εντελώς ξεχωριστό για τους Έλληνες, οι οποίοι αρκούνταν, όπως είπαμε, στην επιβεβαίωση ενός συμβάντος από κάποιο σημαίνον πρόσωπο, και ακόμη και διαπρεπείς ερευνητές σε άλλους τομείς, ελάχιστα ενδιαφέρθηκαν για την ακρίβεια των καθαυτό ιστορικών γεγονότων. Δεν θα συμφωνήσουμε όμως με την περιφρόνηση που η σύγχρονη κριτική επιστήμη περιβάλει τις ανεκδοτικές περιγραφές, θεωρώντας τις ανωφελείς, ανάξιες λόγου κ.τ.λ., σε σύγκριση με μια ακριβή αποτύπωση των γεγονότων, επειδή η επιλογή και αξιολόγηση των πληροφοριών που απαιτείται σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ενδέχεται να οδηγήσει τελικά σε γεγονότα χωρίς καμία βαρύτητα. Όλες αυτές οι ιστορίες λοιπόν, που είναι ενίοτε οι μόνες που διαθέτουμε από κάποια συγκεκριμένη εποχή, δεν θα πρέπει να αποκαλούνται ιστορία ; Ασφαλώς όχι, με τη συνήθη έννοια του όρου, διότι δεν μας πληροφορούν γι αυτό που συνέβη σε μια συγκεκριμένη εποχή, σε ένα συγκεκριμένο τόπο, και σε σχέση με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο· αλλά κατά μία έννοια είναι μια historia altera (ετέρα ιστορία), μια ιστορία που μας προσφέρεται, που μας λέει τί μπορεί να κατορθώσει ο άνθρωπος, και τί έχει την μεγαλύτερη αξία γι αυτόν. Αν η παιδεία μας μάς υποτάσσει στην ακρίβεια, και αν αδυνατούμε να διακρίνουμε άλλη επιλογή, οι Έλληνες αντιθέτως διέκριναν τους «τύπους» (κατηγορίες), και ο τύπος εκπροσωπείται μόνο μέσα από μια ανεκδοτική ιστορία, η οποία είναι κατά προσέγγιση πάντοτε αληθής, και εν τούτοις ουδέποτε συνέβη. Με αυτή την έννοια το 1ο Βιβλίο του Ηροδότου παραμένει αιώνια αληθές, παρότι αν αφαιρούσε κανείς όλα τα ανεκδοτικά αφηγήματα θα ήταν σχεδόν κενό.
Η σύγχρονη κριτική απεμπόλησε πολλές απ’ αυτές τις ανεκδοτικές περιγραφές, συχνά χωρίς περίσκεψη, περιοριζόμενη να καταγγείλει αναχρονισμούς, μια διαφορετική εξέλιξη των γεγονότων, κ.ο.κ., και παρ’ όλα αυτά, κανείς δεν τόλμησε, και δεν θέλησε επίσης, να ισοπεδώσει έναν Πλούταρχο. Παράλληλα όμως με αυτές τις χαρακτηριστικές, τυπικές και αυθόρμητες ιστορίες, η κριτική της εποχής μάς αποκάλυψε μια σκόπιμη και λογοτεχνικά μεθοδευμένη ροπή προς το φανταστικό, και την αυθαίρετη επινόηση, οι οποίες κατέληγαν σε μια ασυνέπεια απέναντι στην παράδοση ολόκληρων σχολών. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι επαφές του Σόλωνα με τον Πεισίστρατο αποτελούν προϊόν επινόησης όλων εκείνων, που αρέσκονταν να φαντάζονται, πώς θα είχαν οι ίδιοι συμπεριφερθεί στη θέση του Σόλωνα. Για τον Πυθαγόρα, λέγεται με έμφαση, ότι σχετίσθηκε με όλους τους μεγάλους άνδρες: τον Νουμά, όπως και τον Ζάλευκο, ο οποίος αναφέρεται ως μαθητής του· επιπλέον, όταν οι δημοκρατικοί της Συβάρεως έστειλαν αντιπροσωπεία να ζητήσει από τους Κροτωνιάτες την έκδοση των στασιαστών, απειλώντας τους με πόλεμο, ο Πυθαγόρας είχε παρέμβει «για τη σωτηρία αυτών των δυστυχών υπάρξεων». Οποιοσδήποτε γινόταν λεία των κωμικών ποιητών, όπως ο Ευριπίδης, διασυρόταν, τόσο ίδιος όσο και οι πρόγονοί του· το ότι τρείς ή τέσσερις ακατανόητοι θρύλοι διεκδικούν την αλήθεια περί του θανάτου του ποιητή συνιστά όνειδος. Ολόκληρος ο βίος του Πλάτωνα διανθίζεται εξ άλλου με ανεκδοτικές ιστορίες, τόσο στον Διογένη το Λαέρτιο, όσο και σε άλλους βιογράφους. Πραγματικά γεγονότα συνυφαίνονται με συνομιλίες, συμβάντα και ειρωνικά σχόλια που γεννούν δυσπιστία, σε βαθμό που να αμφισβητείται το κάθε τί σχετικά με τη ζωή των φιλοσόφων, ενώ το ίδιο συνέβη και με τον Ιπποκράτη. Ανάλογες παραποιήσεις συνοδεύουν επίσης τις περιγραφές της ανόδου στην εξουσία και της ανατροπής διάφορων τυράννων, καθώς και όλες τις αναφορές σε συνωμοτικές εξεγέρσεις. Μπορούμε να συμπεράνουμε, για παράδειγμα, ότι η εξιστόρηση της συμπεριφοράς και του χαρακτήρα του Αριστόδημου, τυράννου της Κύμης, από τον Διονύσιο Αλικαρνασσέα αποτελεί ένα ηθελημένο συνονθύλευμα της πολιτείας όλων των τυράννων. Σ’ αυτές τις επινοημένες ιστορίες ανήκει αναμφίβολα και η παρεμπόδιση συμμετοχής στις αρματοδρομίες των Ολυμπιακών Αγώνων του τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνα.
(συνεχίζεται)
Nathalie Heinich - Ελπίζω ότι η woke culture θα απορριφθεί και θα εξαφανιστεί
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΟΥΟΚΙΣΜΟΣ και τι πρεσβεύει το κίνημα της αφύπνισης; Από τα φεμινιστικά κινήματα για τη γυναικεία χειραφέτηση του 20ού αιώνα έως το κίνημα Black Lives Matter, ο όρος «woke» (αφύπνιση, επαγρύπνηση) εμφανίζεται όλο και συχνότερα σε πλακάτ και σημαίες ετερόκλητων ομάδων, με κύριο σκοπό την επαγρύπνηση ενάντια σε πουριτανικά κατάλοιπα και στις διακρίσεις με βάση τη φυλή, θρήσκευμα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Η Γαλλίδα κοινωνιολόγος δρ Ναταλί Ενίκ, ερευνήτρια της woke κουλτούρας, προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει την ανατομία του γουοκισμού, εντοπίζοντας τις ρίζες του ήδη στις απαρχές του 19ου αιώνα. Διευθύντρια ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) της Γαλλίας, η δρ Ενίκ στέκεται κριτικά απέναντι στα σύγχρονα μέσα διεκδίκησης των δικαιωμάτων, όπως η υπέρμετρη πολιτική ορθότητα, ενώ εξηγεί ότι η πολωτική μετεξέλιξη του φαινομένου, από κίνημα δικαιωματισμού σε «ιδεολογία» αμφισβήτησης και κουλτούρα της ακύρωσης (cancel culture), συνθέτει το πρελούδιο ενός νέου ολοκληρωτισμού.
Στις δυτικές κοινωνίες το φαινόμενο της woke κουλτούρας έχει πλέον εισέλθει στην καθημερινότητά μας, ενώ συχνά αποτελεί το επίκεντρο πολιτικών διαξιφισμών. Πού εντοπίζετε τις ρίζες του και τι αντιπροσωπεύει ο όρος «woke»;
Ο ισχυρισμός ότι κάποιος είναι woke (σε επαγρύπνηση, αφυπνισμένος) μπορεί να ανιχνευθεί στις «θεολογίες της αφύπνισης», που προέρχονται από τον αμερικανικό προτεσταντικό πουριτανισμό του 19ου αιώνα. Στη συνέχεια, ο όρος επανενεργοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και συνδέθηκε με τις φυλετικές διακρίσεις, ενώ αναβίωσε στη δεκαετία του 2010 εξαιτίας των περιστατικών κατάχρησης εξουσίας από την αστυνομία σε βάρος των μαύρων, με τελευταίο αυτό που πυροδότησε το κίνημα Black Lives Matter. Στις αμερικανικές πανεπιστημιουπόλεις, το κίνημα επεκτάθηκε πρόσφατα σε όλες τις μορφές διακρίσεων, με βάση όχι μόνο τη φυλή, αλλά και το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη θρησκεία και την αναπηρία.
Πώς διαμορφώθηκε η ταυτότητα της woke κουλτούρας με την πάροδο των ετών και γιατί συνδέθηκε με την κουλτούρα της ακύρωσης;
Η woke κουλτούρα βρίσκεται στο σταυροδρόμι όπου συναντιούνται ο αγώνας κατά των διακρίσεων και μια κοινοτιστική αντίληψη για το στάτους των ατόμων. Για τον λόγο αυτόν, όσοι θεωρούν ότι ανήκουν σε μια «κοινότητα» μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν το δικαίωμα να λογοκρίνουν οποιαδήποτε σχόλια ή συμπεριφορές πιστεύουν ότι είναι επιζήμια για την «κοινότητά» τους, είτε επειδή λεπουργούν απορριπτικά προς τους ίδιους είτε επειδή συνιστούν «πολιτισμική οικειοποίηση» των χαρακτηριστικών τρίτων ατόμων [σ.σ. στην Αμερική παρατηρείται το φαινόμενο της απαίτησης απαγόρευσης κάθε αναφοράς σε μια «κοινότητα» από εκείνους που δεν ανήκουν σε αυτήν]. Ελλείψει οποιασδήποτε νομοθεσίας που να διέπει την ελευθερία της έκφρασης (στην Αμερική), σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει τη δημιουργία της κουλτούρας της ακύρωσης, δηλαδή την πεποίθηση ότι είναι φυσιολογικό να εμποδίζεται η έκφραση οποιασδήποτε άποψης που μπορεί να προκαλέσει δυσφορία ή διαφωνία.
Πηγή: Καθημερινή (29/4/2024)
Στις δυτικές κοινωνίες το φαινόμενο της woke κουλτούρας έχει πλέον εισέλθει στην καθημερινότητά μας, ενώ συχνά αποτελεί το επίκεντρο πολιτικών διαξιφισμών. Πού εντοπίζετε τις ρίζες του και τι αντιπροσωπεύει ο όρος «woke»;
Ο ισχυρισμός ότι κάποιος είναι woke (σε επαγρύπνηση, αφυπνισμένος) μπορεί να ανιχνευθεί στις «θεολογίες της αφύπνισης», που προέρχονται από τον αμερικανικό προτεσταντικό πουριτανισμό του 19ου αιώνα. Στη συνέχεια, ο όρος επανενεργοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και συνδέθηκε με τις φυλετικές διακρίσεις, ενώ αναβίωσε στη δεκαετία του 2010 εξαιτίας των περιστατικών κατάχρησης εξουσίας από την αστυνομία σε βάρος των μαύρων, με τελευταίο αυτό που πυροδότησε το κίνημα Black Lives Matter. Στις αμερικανικές πανεπιστημιουπόλεις, το κίνημα επεκτάθηκε πρόσφατα σε όλες τις μορφές διακρίσεων, με βάση όχι μόνο τη φυλή, αλλά και το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη θρησκεία και την αναπηρία.
Πώς διαμορφώθηκε η ταυτότητα της woke κουλτούρας με την πάροδο των ετών και γιατί συνδέθηκε με την κουλτούρα της ακύρωσης;
Η woke κουλτούρα βρίσκεται στο σταυροδρόμι όπου συναντιούνται ο αγώνας κατά των διακρίσεων και μια κοινοτιστική αντίληψη για το στάτους των ατόμων. Για τον λόγο αυτόν, όσοι θεωρούν ότι ανήκουν σε μια «κοινότητα» μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν το δικαίωμα να λογοκρίνουν οποιαδήποτε σχόλια ή συμπεριφορές πιστεύουν ότι είναι επιζήμια για την «κοινότητά» τους, είτε επειδή λεπουργούν απορριπτικά προς τους ίδιους είτε επειδή συνιστούν «πολιτισμική οικειοποίηση» των χαρακτηριστικών τρίτων ατόμων [σ.σ. στην Αμερική παρατηρείται το φαινόμενο της απαίτησης απαγόρευσης κάθε αναφοράς σε μια «κοινότητα» από εκείνους που δεν ανήκουν σε αυτήν]. Ελλείψει οποιασδήποτε νομοθεσίας που να διέπει την ελευθερία της έκφρασης (στην Αμερική), σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει τη δημιουργία της κουλτούρας της ακύρωσης, δηλαδή την πεποίθηση ότι είναι φυσιολογικό να εμποδίζεται η έκφραση οποιασδήποτε άποψης που μπορεί να προκαλέσει δυσφορία ή διαφωνία.
 |
Σύμφωνα με τον Όργουελ, όποιος ασκούσε κριτική στο σοβιετικό καθεστώς, στο όνομα της ελευθερίας, κατηγορούνταν ως "υπηρέτης του μεγάλου κεφαλαίου". Στο ίδιο πνεύμα, οι υπερασπιστές της αυτονομίας της επιστήμης κατηγορούνται σήμερα ότι "παίζουν το παιγνίδι της άκρας δεξιάς" οι δε οπαδοί της κοσμικότητας ότι είναι "ισλαμοφοβικοί". Ο Ρεϊμόν Αρόν έγραφε άλλοτε: "Προσπαθώντας να ερμηνεύσω τη στάση των διανοουμένων, που είναι αμείλικτοι απέναντι στις ανεπάρκειες των δημοκρατιών και επιεικείς απέναντι στα μεγαλύτερα εγκλήματα, αρκεί να διαπράττονται στο όνομα ωραίων θεωριών, προσέκρουα στις ιερές λέξεις: Αριστερά, Επανάσταση, προλεταριάτο". Σήμερα, ο καθαγιασμός των σκοπών περνάει μέσα από άλλες "ιερές λέξεις" ("κοινωνικό φύλο", "αποαποικιοποίηση", "διατομεακότητα", "φυλετικοποίηση"), αλλά η ουσία παραμένει πάντα η ίδια... Ο πολυπολιτισμός διολίσθησε προς τον κοινοτιστικό ταυτοτισμό και ο τελευταίος μετατρέπεται, μπροστά στα μάτια μας, σε ολοκληρωτισμό. Και όπως συμβαίνει σε κάθε ολοκληρωτική ατμόσφαιρα, ο φόβος βασιλεύει, κυρίαρχος, τόσο στις πανεπιστημιουπόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και στα γραφεία των προέδρων των γαλλικών πανεπιστημίων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Αναγνωρίζετε ομοιότητες μεταξύ της woke κουλτούρας και παλαιότερων κοινωνικών κινημάτων ή ιδεολογιών; Ανάλογη περιφρόνηση της ελευθερίας της έκφρασης έχει παρατηρηθεί στα φασιστικά και, κυρίως, στα σταλινικά και μαοϊκά καθεστώτα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους στο βιβλίο μου (Γουοκισμός – Ο νέος ολοκληρωτισμός) δήλωσα ότι ο γουοκισμός έχει ισχυρούς δεσμούς με τον ολοκληρωτισμό. Σήμερα, κύριοι εκπρόσωποι της woke κουλτούρας είναι οι συμμετέχοντες στο κίνημα BLM και τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Ποιες είναι οι κινητήριες δυνάμεις πίσω από την άνοδο του γουοκισμού στη σύγχρονη κοινωνία και γιατί οι συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες έχουν συνδεθεί με το woke κίνημα; Όπως προανέφερα, το woke κίνημα στέκεται στο σημείο τομής μεταξύ του κομ- μουνιταριανισμού [αμερικανικού κοινοτισμού - communitarianism) -μιας βασικής αντίληψης για την ιδιότητα του πολίτη στην αμερικανική κοινωνία- και της σχεδόν αποκλειστικής εστίασης στις «διακρίσεις» και στην «κυριαρχία». Η τελευταία αναπτύχθηκε κυρίως στις σχολές κοινωνικών επιστημών, ως επί το πλείστον στην κοινωνιολογία, υπό την επίδραση του Πιερ Μπουρντιέ. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κομμουνιταριανισμός βρίσκεται στον αντίποδα της οικουμενικής αντίληψης της ιδιότητας του πολίτη, η οποία αναγνωρίζει την ύπαρξη συλλογικοτήτων, κατηγοριών ή ακόμη και κοινοτήτων, αλλά δεν παρέχει κάποιο δικαίωμα στους ανθρώπους με βάση την ένταξή τους σε μια συλλογικότητα. Έτσι, το woke κίνημα έχει τη δυνατότητα να συμπεριλάβει κάθε είδους διεκδίκηση που βασίζεται σε μια λεγόμενη «κοινότητα», όποιο και αν είναι το ζήτημα που διακυβεύεται – εξ ου και η αξιοσημείωτη επιτυχία του όχι μόνο στον ακαδημαϊκό τομέα, αλλά και στον πολιτισμό, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ακόμη και στον κόσμο των επιχειρήσεων. Πώς ερμηνεύετε την κριτική ότι ο γουοκισμός αμφισβητεί τις εθνικές ταυτότητες και τους συνεκτικούς κοινωνικούς δεσμούς; Δεν νομίζω ότι αμφισβητεί τις εθνικές ταυτότητες, αντιθέτως αναγκάζει τους ανθρώπους να αυτοπροσδιορίζονται σύμφωνα με εθνικές παραμέτρους – άλλος ένας λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι μπορεί να γίνει ολοκληρωτικός. Όσον αφορά τους κοινωνικούς δεσμούς, προωθεί ένα είδος αυτονομίας αγνοώντας την καθολική ιδιότητα -αυτήν του πολίτη ή του ανθρώπου- και αντικαθιστώντας τη με την κοινοτιστική ιδιότητα, όπως μαύρος ή λευκός, γυναίκα ή άνδρας, ετεροφυλόφιλος ή ομοφυλόφιλος, cis ή τρανς άτομο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο γουοκισμός αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνική συνοχή, την ειρήνη και την αδελφοσύνη. Κατά τη γνώμη σας, ποιος είναι ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη διάδοση και την ενίσχυση των woke ιδεολογιών; Τα μέσα παίζουν θεμελιώδη ρόλο, καθώς έχουν τη δυνατότητα να πείσουν πολλούς ανθρώπους σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, βασιζόμενα όχι σε τεκμηριωμένες μελέτες και αναλύσεις, αλλά σε απλά αντανακλαστικά αλληλεγγύης και συναισθηματικές αντιδράσεις. Πώς κοινωνικοποιούνται τα άτομα με βάση τα πρότυπα και τις αξίες της woke κουλτούρας και ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της διαδικασίας κοινωνικοποίησης; Η κοινωνικοποίησή τους προέρχεται κυρίως από τα κοινωνικά δίκτυα, μαζί με τον ακαδημαϊκό ακτιβισμό για όσους βρίσκονται σε πανεπιστήμια. Ζουν και σκέφτονται σε μικρούς κύκλους και «γνωστικές φούσκες», πεπεισμένοι ότι όλος ο κόσμος έχει τις ίδιες ιδέες, εκτός από τους εχθρούς τους, την Ακροδεξιά. Πρόκειται λοιπόν για ένα πολύ απλό, μανιχαϊστικό και περιορισμένο διανοητικό περιβάλλον, το οποίο μπορεί να κάνει κάποιον να αισθάνεται άνετα, αλλά σίγουρα όχι να προαγάγει τη νοημοσύνη του. Γιατί έχουμε φτάσει να θεωρούμε τους υπέρμαχους της woke κουλτούρας φιλελεύθερους και προοδευτικούς και όσους αντιτίθενται σε αυτήν, ακροδεξιούς και θιασώτες του ολοκληρωτισμού; Οι σκοποί που προασπίζεται ο γουοκισμός είναι αναμφισβήτητα προοδευτικοί, καθώς αφορούν την ανισότητα και τις διακρίσεις, αλλά αυτό γίνεται εις βάρος της οικουμενικότητας, του επιστημονικού ορθολογισμού και της ελευθερίας έκφρασης. Οι υπερβολές του στον ακαδημαϊκό κόσμο έχουν οδηγήσει στον στιγματισμό του από τη Δεξιά, ακόμη και την Ακροδεξιά, στις ΗΠΑ. Ωστόσο, όλο και περισσότερες φωνές υψώνονται στην Αριστερά -ιδιαίτερα στη Γαλλία, πατρίδα του οικουμενισμού και του Διαφωτισμού- οι οποίες διαμαρτύρονται για την αξίωση του γουοκισμού να εκπροσωπεί την Αριστερά, ενώ στην πραγματικότητα περιφρονεί αρκετές από τις θεμελιώδεις αξίες της. Ποια θεωρείτε ότι θα είναι η πιθανή μετεξέλιξη της woke κουλτούρας; Ελπίζω μόνο ότι σύντομα θα απορριφθεί και θα εξαφανιστεί, ακριβώς όπως ο σταλινισμός έχασε οριστικά κάθε νομιμοποίηση. Βέβαια, αυτό μπορεί να πάρει χρόνο, πολύ περισσότερο επειδή επηρεάζει κυρίως τη νέα γενιά… |
Η κοινωνία χωρίς κληρονόμους
του Marcello Veneziani
Σε ποιον αφήνετε τα περιουσιακά σας στοιχεία, την πνευματική και πραγματική κληρονομιά σας, τη βιβλιοθήκη σας, το αρχείο αναμνήσεων, αντικειμένων και σκέψεών σας; Σε ποντίκια και αποτεφρωτήρια. Το πολύ, η χρηματιστηριακή και εμπορική τους αξία θα εξαχθεί από αυτή την κληρονομιά, δηλαδή ότι έχει εμπορική αξία θα ποσοτικοποιηθεί και θα ξεπουληθεί. Αν δεν έχει οικονομική αξία θα χρειαστεί να απαλλαγεί με τον πιο γρήγορο και ανώδυνο τρόπο, θα είναι δουλειά για άδειασμα κελαριών ή χημικών τουαλετών. Θα πρέπει να εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει ίχνος από τον εαυτό του. Η ιδιότητα των κληρονόμων ισχύει όσο βρίσκεστε στο συμβολαιογράφο ή μέχρι να μετατραπούν οι προθέσεις της διαθήκης σε περιουσιακά στοιχεία προς χρήση. Σε κάθε τομέα, ό,τι δεν κληρονομείται και δεν αφήνει κληρονομιά, ό,τι είναι νέο, πρωτόγνωρο ή προορισμένο να ξεπεράσει και να μας κάνει να ξεχάσουμε όλα τα προηγούμενα έχει θετική αξία. Στην πολιτική κάθε ηγέτης και κάθε κίνημα πρέπει να παρουσιάζεται ως νέος, πρέπει να κάνει ριζικές αναδιαρθρώσεις που είναι μια περιοδική απόρριψη κληρονομιών για να φαίνονται πιο επαρκείς στο παρόν και λιγότερο επιβαρυμένοι από σκελετούς στο ντουλάπι, δυσκίνητες επαχθείς κληρονομιές που πρέπει να διαγραφούν. Νέες εφαρμογές μας περιμένουν, δεν είναι πλέον ώρα να διατηρήσουμε τις παλιές. Η ίδια η ιστορία είναι ένα αβάσταχτο βάρος. Η τεχνολογία μας κατευθύνει συνεχώς προς την ενημέρωση.
Με τον ίδιο τρόπο αγνοούνται οι δάσκαλοι, γιατί δεν νιώθουμε κληρονόμοι και συνεχιστές του έργου και των μαθημάτων τους, δεν έχουν τίποτα να διδάξουν γιατί προέρχονται από εποχές πίσω από τη δική μας, με ξεπερασμένες τεχνολογίες. Κανένας κάτοικος του παρελθόντος δεν μπορεί να μας οδηγήσει στο μέλλον ή να μας διδάξει κάτι κατάλληλο για τον κόσμο που θα έρθει.
Μόνο η μνήμη των θυμάτων του παρελθόντος σώζεται, ωστόσο δεν αποτελεί κληρονομιά που πρέπει να διαφυλαχθεί και να συνεχιστεί, αλλά μάλλον χρησιμεύει ως προειδοποίηση για να μην επαναληφθούν αυτές οι φρικαλεότητες. Η μνήμη των θυμάτων είναι πράξη κατηγορίας και απόρριψης της κληρονομιάς των εκτελεστών.
Πώς εκδηλώνεται το τέλος της κληρονομιάς σε επίπεδο γενεών; Πρώτα απ 'όλα, δεν έχουμε πλέον παιδιά. Αν υπάρχουν φεύγουν, φεύγουν από το σπίτι και τη γνώριμη πόλη, αλλάζουν ορίζοντες. Κι αν δεν φύγουν, αποκληρονομούν τον εαυτό τους, απομακρύνονται με το μυαλό και την καρδιά τους, πιστεύουν ότι ζώντας σημαίνει χειραφέτηση από αυτούς που τους έφεραν στον κόσμο. Δεν λείπουν οι εξαιρέσεις, και δεν είναι καν σπάνιες. Αλλά η γενική τάση, το πνεύμα της εποχής, είναι αυτό. Χωρίς κληρονόμους.
Οι χώρες αδειάζουν, δεν υπάρχει αντικατάσταση, τα χωριά αδειάζουν, δεν υπάρχει κύκλος ζωής, οικογένειες βρίσκονται στο χείλος της εξαφάνισης λόγω του ποσοστού γεννήσεων και της μετανάστευσης. Παρουσίες αιώνων θα εξαφανιστούν μέσα σε λίγες δεκαετίες. Το πολύ μια αποπροσανατολισμένη διάδοση θα παραμείνει διασκορπισμένη αλλού. Οι σύγχρονοί μας αισθάνονται παιδιά της εποχής τους περισσότερο παρά των γονιών τους ή των χωρών καταγωγής τους και των δασκάλων τους. Νιώθουν αυτοπαραγωγοί, νομίζουν ότι είναι αυτοδημιούργητοι, πιστεύουν -ακόμα κι αν δεν είναι αλήθεια- ότι φτιάχνουν και διαχειρίζονται μόνοι τους όλη τους τη ζωή.
Ως αποτέλεσμα, τίποτα δεν παραδίδεται πια, η απιστία γίνεται αξία και πράξη αυτονομίας, τα πάντα ξεπερνιούνται και παλιώνουν γρήγορα: από την προγραμματισμένη απαξίωση των αντικειμένων μέχρι την ολοκληρωτική και αδυσώπητη απαξίωση των υποκειμένων, που επιβιώνουν μόνο εάν είναι ρευστά, γενετικά τροποποιήσιμα, μεταλλαγμένα.
Μια άλλη συνέπεια της απόρριψης της κληρονομιάς: δεν αξίζει να θυμόμαστε, ή χειρότερα, να τροφοδοτούμε τη νοσταλγία για το παρελθόν και για όσους δεν είναι πια εκεί. χαμένος χρόνος, μάταιη άσκηση, γκροτέσκος πνευματισμός ενάντια στην αναπόφευκτη πρόοδο της ζωής. Αυτός είναι και ο λόγος που διακόπτεται η μετάδοση γνώσεων, αρχών, πρακτικών, εθίμων, εμπειριών: όλα αυτά κάποτε ονομάζονταν παράδοση και θεμελιώθηκαν σε μια αρχή της αμφίσημης κληρονομιάς, δηλαδή της παραλαβής και της παράδοσης, την οποία συνοψίζω στην ιδιότητα των «εγκύων κληρονόμων». Το παρελθόν στερείται αξίας και νοήματος, πρέπει να διαγραφεί, να αφαιρεθεί, να καταραστεί, να ξεπεραστεί. Τα πάντα επιταχύνονται, μηχανοποιούνται και αντικαθίστανται. Τίποτα δεν συγκρατείται, ούτε κάν η αίσθηση της συνέχειας.
Κάθε ζωή καταλήγει σε αδιέξοδο, δεν έρχεται από πουθενά και δεν συνεχίζεται πουθενά. Καλώς ήρθατε στην κοινωνία χωρίς κληρονόμους. Το μόνο που μένει είναι να εμπιστευτούμε το απροσδόκητο, το άγνωστο, το έλεος, τις ανατροπές. Ή το θαύμα των απροσδιόριστων θεών.
ΔEN EINAI EΞΑΡΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙΣ...
Δεν είναι η έξαρση της βίας το πρόβλημα, είναι η κατάρρευση της ηθικής. Δεν είναι η νοσηρότητα το πρόβλημα, είναι η επιβολή μιας ψεύτικης θεραπείας. Δεν είναι ο άρρωστος καταναλωτισμός το πρόβλημα, είναι η λανθασμένη αντίληψη του τι είναι «ανάγκη»…
Ένας πόλεμος έχει ξεκινήσει. Και στο πόλεμο κάθε βαρβαρότητα είναι σύνηθες φαινόμενο. Το πρόβλημα με αυτόν τον πόλεμο είναι πως από το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων δεν γίνεται αντιληπτό πως συμβαίνει. Επειδή στα αρχέτυπα του μυαλού μας πόλεμος σημαίνει στρατός, βομβαρδισμοί, γκρεμισμένες πόλεις, στρατόπεδα, αιχμάλωτοι, τραυματίες και τάφοι γεμάτοι στρατιώτες που «έπεσαν» στη μάχη.
Η ανθρωπότητα μέχρι τώρα είχε αντιμετωπίσει αυτό το είδος πολέμου. Φιλόδοξοι ηγεμόνες, αιμοσταγείς τύραννοι, τολμηροί κατακτητές ή θρησκευτικοί ηγέτες, έσερναν τα πλήθη σε αιματηρές συγκρούσεις, οδηγώντας την ανθρωπότητα σε μια συνεχή ανακατανομή των εδαφών ή της κυριαρχίας των ισχυρότερων πάνω στους αδύναμους.
Η νέα μορφή πολέμου, δεν σκοπεύει σε κατάκτηση εδαφών. Δεν είναι έμπειροι στρατηγοί που σχεδιάζουν πάνω σε χάρτες. Δεν ηχούν σειρήνες, ούτε ανοίγουν οι πόρτες από τα καταφύγια. Τα ηνία κρατάνε άρτια καταρτισμένοι «διαμορφωτές συνειδήσεων», που υπηρετούν τυράννους που δεν έχουν σημαίες, θρησκεία ή εδαφικές απαιτήσεις, επιθυμούν να τελειώνει το παραμύθι της «ελεύθερης βούλησης» και της «ανυπότακτης και ελεύθερης ψυχής». Επιθυμούν ένα τεράστιο στρατόπεδο, όπου δεν θα υπάρχει καμία δυνατότητα απόδρασης.
Τα όπλα δεν είναι βόμβες, τουφέκια ή σπαθιά. Είναι εκείνα τα σκοτεινά ένστικτα που κρύβονται μέσα στην ανθρώπινη φύση, τα οποία «τραβάνε έξω» με οργανωμένα τεχνάσματα, για να γίνει χωρίς κόπο η μετάβαση στη μελλοντική δυστοπική κοινωνία των άνοων πλέον πιθήκων.
Είναι πολύ απλό να περιγράψει κανείς όλα τα όπλα της νέας τάξης πραγμάτων. Είναι ένας συνεχής βομβαρδισμός στον εγκέφαλο, από εντολές που επαναλαμβάνονται συνεχώς μέχρι την τελική μεταμόρφωση.
Μην σκοτίζεις το μυαλό προσπαθώντας να το καλλιεργήσεις, αγάπα το εφήμερο, το ανούσιο, εκπαίδευσε τα παιδιά σου να αποζητούν όσα η επιδερμίδα επιβάλλει, κέρδισε ακόμα και με δόλο τα άχρηστα αντικείμενα που σε εκπαιδεύουν πως είναι απαραίτητα εργαλεία επιβίωσης, δεν υπάρχει κάτι ανήθικο εφόσον εξυπηρετεί την ατομική ευχαρίστηση ακόμα κι αν οι πράξεις βλάπτουν ή εξαπατούν τους υπόλοιπους, να μην νοιώθεις ευγνωμοσύνη, να μην σε ενδιαφέρει η αρμονία, η καλαισθησία, η ομορφιά της φύσης, να περιορίσεις μέσω μιας οθόνης το οπτικό σου πεδίο σε μερικές ίντσες, να θεωρείς μαγκιά την αγένεια, αδυναμία την ευγένεια.
Κι έτσι σκλάβος των παθών, να είσαι ευάλωτος απέναντι στους εκβιαστές της ζωής σου. Ένα συνεχές «αν δεν κάνεις αυτό, θα σου συμβεί εκείνο». Η άθλια κατάληξη του κατ’εικόνα και ομοίωση των θεών είναι πως η μόνη ομοιότητα με τους θεούς-τυράννους είναι πως μας έμαθαν να λατρεύουμε το ΕΓΩ ΜΑΣ. Μόνο που εκείνοι μπορούν να χρησιμοποιούν το αίμα μας για να λούζονται ενώ εμείς μόνο κάτι τελευταίας κατηγορίας σαπούνια. Οι μικροί θεοί κληρονόμησαν τα πάθη των μεγάλων θεών, με έναν όρο. Να έχουν ελάχιστα όπλα για να τα ικανοποιούν. Τόσα όσα χρειάζονται για να ζουν σε μια διαρκή αναζήτηση μιας γυναίκας που ονομάζεται ευτυχία, που τυφλά οι κυνηγοί προσπαθούν να ανακαλύψουν που κρύβεται.
Και ποιος μας δείχνει το δρόμο. Ο διαβάτης που όταν τον ρωτάς που είναι ο σωστός ο δρόμος, σου δείχνει πάντα τον λάθος, όπως εκείνο το παλιό αίνιγμα…
Δεν είναι η έξαρση της βίας το πρόβλημα, είναι η κατάρρευση της ηθικής. Δεν είναι η νοσηρότητα το πρόβλημα, είναι η επιβολή μιας ψεύτικης θεραπείας. Δεν είναι ο άρρωστος καταναλωτισμός το πρόβλημα, είναι η λανθασμένη αντίληψη του τι είναι «ανάγκη»
Είναι η κατάσταση εκείνη όπου από το σύνθημα «ελευθερία ή θάνατος» κρατάς μόνο την απειλή του θανάτου, γιατί τη λέξη ελευθερία δεν τη χρειάζεσαι, μια και αγνοείς πως είσαι σκλάβος.
Γράφει ο Vasiliskos https://primenews.press/den-einai-exarsi-tis-vias-einai-polem..
Κυριακή 28 Απριλίου 2024
ΝΕΚΡΗ ΑΠΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Στις 10 Αυγούστου, οι αστυνομικές αρχές της Σικελίας βρήκαν το πτώμα μιάς έφηβης στην παραλία της πόλης Messina της Σικελίας. Η 16χρονη είχε πεθάνει από υπερβολική δόση ναρκωτικών και οι "φίλοι" της την είχαν εγκατέλειψει εκεί και είχαν εξαφανιστεί. Οι έρευνες κατέληξαν πως η κοπέλα ονομαζόταν Ιlaria Boemi. Το παρακάτω άρθρο περιγράφει τα πραγματικά αίτια του θανάτού της.
Άρθρο του Maurizio Blondet
Μετάφραση-επιμέλεια: Ιωάννης Αυξεντίου
Είχε γεμίσει το προφίλ της στο Facebook από τις φωτογραφίες της, το κοριτσάκι που πέθανε στην αμμουδιά της Messina. Κοντινά πλάνα της πέρλας στην τρυπημένη γλώσσα της, μισοξυρισμένο κεφάλι, όλα για να πείσει τους άλλους ότι υπάρχει...“Κοιτάξτε με, είμαι εδώ, είμαι ένα ενδιαφέρον άτομο! είμαι...dark!'' ήθελε να πει. Όχι φτωχό μου, δεν ενδιαφέρεις κανέναν. Με αυτή την αμφίεση της ''σκληρής'', με τα παιδικά μάτια που δεν κατάφερναν να κρύψουν τον τρόμο να είσαι εγκαταλελειμμένη σε αυτό τον κόσμο. Ήσουν πολύ συνηθισμένη, ήσουν standard, ήσουν μία από τις πολλές, ένα από τα πολλά τίποτα των ντισκοτέκ. Δεν ενδιέφερες ούτε τους φίλους σου, οι οποίοι μόλις έπεσες πάνω στην άμμο, το έσκασαν και για τρεις ημέρες δεν έλεγαν τίποτα, τρέμοντας σαν τα σκουλήκια-σαν σκουλήκια που είναι, μια που έτσι εκπαιδευτήκαν να γίνουν, με χασίς, εγωισμό, ναρκισσισμό, σεξουαλισμό, παραβατικότητα, με μία λέξη με ''Ελευθερία''.
Ήσουν μία από εκείνες τις μικρές σκλάβες εκείνων των ελευθεριών που σου δίδαξαν τα συστήματα της μιντιακής πειθούς. Την ελευθερία να κάνεις σεξ πριν καν μπορέσεις να νοιώσεις ένα βαθύ συναίσθημα. Το να κάνεις σεξ απλά γιατί το κάνουν όλες και έτσι πρέπει, διαφορετικά η ''παρέα'' θα σε αποκλείσει. Την ελευθερία να είσαι στην ''παρέα'' –που είναι το κατεξοχήν κοπάδι της σκλαβοποίησης. Ένας χώρος όπου οι μικρές, ανώριμες όπως εσύ, φτωχό γκρίζο ποντικάκι, συνθλίβονται και κυριαρχούνται από επαίσχυντα όντα της ίδιας ηλικίας με εσένα. Ο χώρος αυτός είναι η αλυσίδα όπου ασκούνται ανυπόφορες και ταπεινωτικές πρακτικές… και εσείς -κοριτσάκια απελευθερωμένα- τις δέχεστε, κάνετε ''στοματικό σεξ'', παίρνετε ναρκωτικά, κάνετε οτιδήποτε σας πουν οι χωρίς τιμή νταήδες της παρέας Διότι διαφορετικά ''σας αποκλείουν'' και δεν ξέρετε που να πάτε. Δεν διαθέτετε εφόδια, ούτε νοητικά, ούτε ηθικά, ούτε ψυχικά για να αντιμετωπίσετε τη μοναξιά.
Φωνάζετε βοήθεια, αλλά στο Facebook, μια κόλαση χλευασμού και προσβολών, ένα μέρος ανελέητης κριτικής που πληγώνει και σκοτώνει, ένα μέρος όπου χιλιάδες ασήμαντα ποντικάκια σαν εσένα προτείνονται ως ''ενδιαφέροντα'' επειδή "μ'αρέσει Lady Gaga, οι Solar Sonika, ο Fabri Fibra, οι Rancore & dj Myke.”, κανείς δεν ακούει. Ανούσια πάθη για ανούσιες μυθοπλασίες.
Χρειαζόταν κάποιος να σε καθοδηγήσει, κάποιος να σε πειθαρχήσει, καποιος να ξέρει να σου δώσει
μία κατεύθυνση, μία υπερηφάνεια να μην πεταχτείς στα σκουπίδια, γιατί ο μπαμπάς και η μαμά σε αγαπούν, για αυτούς είσαι σημαντική. Χρειαζόταν κάποιος που θα σου απαγόρευε εκείνες που κάποτε οι γονείς αποκαλούσαν ''κακές παρέες'', δεχόμενος ακόμη και τις φωνές σου, τις εξεγέρσεις σου, αυτή είναι η "τέχνη του γονιού".
 |
Αλήθεια, που ήταν οι γονείς σου; Για τρείς ημέρες, οι εφημερίδες δεν είπαν τίποτα. Η αστυνομία βρίσκει ένα σωματάκι πάνω στην αμμουδιά, ένα νεκρό περιστεράκι- και δεν καταφέρνει να μάθει αμέσως ποιό είναι. Θα χρειαστεί μερικές ημέρες για να φθάσει η έρευνα στους φίλους που το έσκασαν χωρίς να πουν τίποτα στους γονείς τους. Θα βρουν τον έμπορο ναρκωτικών από τις περιγραφές των "dark", οι ''σκληροί'' που τώρα πια τρέμουν, αμέσως καταγγέλλουν: “Εμείς; Όχι! Τα ναρκωτικά της τα έδωσε μία με μωβ μπούκλες…”
Όμως οι γονείς σου, που είναι; Σε έψαξαν; Αγωνιούσαν για εσένα; Διαβάζω στις εφημερίδες ότι αρνούνται ότι είχαν προβλήματα και συγκρούσεις μαζί σου. Λογικό, αφού σε είχαν αφήσει να κάνεις ό,τι θέλεις και ως απόδειξη του καλού οικογενειακού κλίματος, ένας από τους τρείς αδελφούς (όλοι γεννημένοι από τις προηγούμενες συμβιώσεις του πατέρα), δείχνει το μηχανάκι που μόλις είχαν χαρίσει στο κορίτσι...
Μάλιστα… Ο ''πατέρας'', είχε προηγούμενες συμβιώσεις, πάνω από μία. Και σίγουρα οι πολλαπλές ''μητέρες'' θα είχαν και αυτές τις ''εμπειρίες τους''. Ήπιαν με μεγάλες γουλιές την ελευθερία που τα μίντια εξυμνούν και που συμβουλεύουν οι διαφημίσεις. Στη Messina, στα απαίσια περίχωρα του άχρηστου υποπρολεταριάτου, εκείνων που κάποτε αποκαλούντο ''Φτωχοί'' ή ''Ταπεινοί'' δεν λείπει ο σεξουαλικός ελευθεριασμός και η παραβατικότητα…Χειραφετηθήκαν και αυτοί. Εν ολίγοις, έχασαν το Θεό, το Θεό στον οποίο πίστευαν, καλώς ή κακώς, οι παππούδες τους. Και έτσι τα έχασαν όλα.
Όπως όλος ο Ιταλικός λαός, που απαρνήθηκε το Θεό και δεν είναι πια τίποτα και βυθίζεται στο τίποτα της παρακμής του. Αλλά σε εκείνες τις συνοικίες, σε εκείνο το Νότο, τα πράγματα είναι χειρότερα: γιατί δεν είχαν τίποτε άλλο από το να ελπίζουν στο Θεό. Και τώρα ελπίζουν στον…ελευθεριασμό.
Βέβαια κακόμοιρο πλάσμα, ο πατέρας και οι μητέρες δεν μπορούσαν να σου διδάξουν τίποτα.Ούτε να σου επιβάλλουν την πειθαρχία που οι ίδιοι ποτέ δεν έμαθαν τι είναι, ούτε να σε εμποδίσουν να έχεις κακές παρέες, από αυτές που οι ίδιοι έχουν. Σου χάρισαν το μηχανάκι, τι άλλο ήθελες; Έτσι έφευγες και δεν τους ενοχλούσες, γιατί κι αυτοί έπρεπε να…''ζήσουν τη ζωή τους''
Στις 21 Απριλίου, στο προφίλ σου στο Facebook, έγραψες: "Το σκοτάδι είναι πιο πυκνό και εγώ δεν μπορώ να βρω κάποιο νόημα".
Πράγματι, είχες δίκιο, φτωχό πλασματάκι πεθαμένο πάνω στην άμμο. Δεν έχει έννοια μια τέτοια ζωή. Χρειαζόταν κάποιος, κάποιος που εσύ θα αγαπούσες, που θα εκτιμούσες αρκετά ώστε να υπομείνεις τις συμβουλές ακόμη και τις απαγορεύσεις του-να σου μιλήσει για την έννοια της ζωής. Για την αγνότητα για την οποία διψούσες χωρίς να το γνωρίζεις, για να μην δίνεσαι, να μην πετιέσαι με τις άχρηστες συναναστροφές. Σε άφησαν ελεύθερη με το μηχανάκι. Έτσι πέθανες, σαν ένα βρώμικο κουρέλι βρεγμένο από τα κύματα, ένα περιστέρι με τα φτερά μουσκεμένα και σπασμένα. Είναι δύσκολο ακόμη και να μάθουμε το όνομα σου. Ποια ήσουν; Κανένας. Μία ακόμη ασήμαντη ζωή.Πέθανες από ελευθερία...
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)