Δευτέρα 29 Απριλίου 2024

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ από Angelo Giubileo

                                         

Ο Πλούταρχος λέει ότι «αν η γνώση και η σκέψη της πραγματικότητας αποτύχουν, η αθανασία δεν θα είναι πλέον ζωή, αλλά χρόνος» (Ίσις και Όσιρις, 35 e). Και έτσι, σύμφωνα με τη ρήση του Πλούταρχου, η αθανασία δεν αφορά καθόλου μια μορφή υπέρβασης, αλλά την εμμένεια, hic et nunc (εδώ και τώρα).

Στον Φαίδωνα (107 d - 115 a), ο Σωκράτης (ή Πλάτωνας), πριν εκτελεστεί, λέει στον Σιμμία ότι: «... Ασφαλώς, το να επιμένουμε να υποστηρίζουμε ότι τα πράγματα είναι ακριβώς όπως τα περιέγραψα, δεν αρμόζει σε έναν άνθρωπο που έχει λογική: αλλά ότι θα πρέπει να είναι έτσι ή λίγο διαφορετικά από αυτό γιά τις ψυχές μας και τις κατοικίες τους, αφού έχει αποδειχθεί ότι η ψυχή είναι αθάνατη, μου φαίνεται κατάλληλο να το υποστηρίξω αυτό, και ακόμη και να σκεφτώ καί να τολμήσω να το πιστέψω...»

Και έτσι, σύμφωνα με τον τελευταίο λόγο του Σωκράτη (ή του Πλάτωνα), η απόδειξη ότι η ψυχή είναι αθάνατη είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη μιας μετά θάνατον ζωής ή υπερβατικής ζωής, αποτελεί το αντικείμενο μιας πίστης που υπερβαίνει την προαναφερθείσα απόδειξηΜια απόδειξη που, λέει ο ίδιος ο Σωκράτης (Πλάτωνας), αρμόζει στους φιλοσόφους, δηλαδή «εκείνους που, καθαροί και καθαρμένοι από τη φιλοσοφία, ζουν το υπόλοιπο της ζωής τους χωρίς σωματικά δεσμά».

Αλλά, στη φαινομενική μορφή του κειμένου, φαίνεται να υπάρχει μια προφανής «αντίφαση», αφού είναι αδύνατο, ακόμη και για τον φιλόσοφο, να ζήσει μια ζωή χωρίς σωματικούς δεσμούς. Και τότε ο ίδιος ο Χάιντεγκερ θα έλεγε ότι «ούτε η μετάφραση ούτε η διευκρίνιση έχουν καμία βαρύτητα, όσο αυτό που θεωρείται(σημαίνεται) στη λέξη του (σημείωση του συντάκτη: στην υπό εξέταση περίπτωση ο Πλάτωνας) δεν μας αγγίζει άμεσα». Πρόσθεσε αμέσως ότι: «όλα εξαρτώνται από το αν δίνουμε προσοχή ή όχι στο κάλεσμα που προέρχεται από τον σκεπτόμενο λόγο. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, δίνοντας προσοχή στο κάλεσμα, γνωρίζουμε το ρηθέν».

Τι εννοεί, λοιπόν, ο Πλούταρχος όταν λέει ότι αν η γνώση και η σκέψη της πραγματικότητας αποτύχουν, η αθανασία δεν θα είναι πλέον ζωή, αλλά χρόνος; Είναι λογικά αποδεδειγμένο ότι η γνώση και η σκέψη της πραγματικότητας γεννούν αθάνατη ζωή; Και ότι, ελλείψει γνώσης και σκέψης της πραγματικότητας, η αθανασία είναι χρόνος;

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από εδώ: τι σημαίνει το ρητό «η αθανασία είναι χρόνος»;

Ο λατινικός όρος tempus, oris, που μεταφράζεται ως "χρόνος" "μέτρο της κίνησης του φωτός", προέρχεται επίσης από το σανσκριτικό tam το οποίο, και πάλι σύμφωνα με την ανάλυση του Rendich, σημαίνει "μέτρο (m) της κίνησης μεταξύ δύο σημείων (t)", "οριοθετημένος χώρος", "αρχικά: "μέτρο (m) της κίνησης του φωτός (t)". Δηλαδή: ένα μέτρο ορατής κίνησης. Και όμως, αυτό το νόημα αλλάζει, και μεταφράζεται και ερμηνεύεται τόσο διαφορετικά μέσω των λατινικών όρων tem.plum - "ουράνιος χώρος οριοθετημένος από τον οιωνό για να ερμηνεύσει τους οιωνούς", "χώρος αφιερωμένος στους θεούς" - και (con)tem.plo,-are - "να είναι σε αρμονία με το templum", "να συλλογιστεί"Και επομένως: αυτό που (τὸ χρεὼν, πού δόθηκε) είναι ορατό και συντονισμένο με το πέρασμα του χρόνου. Μια ζωή και ένας χρόνος, που λέγεται ότι είναι αθάνατος.

Αλλά επίσης: αν η γνώση και η σκέψη της πραγματικότητας αποτύγχανε, η αθανασία δεν θα ήταν πλέον ζωή, αλλά χρόνος. Είναι, επομένως, μια αθάνατη ζωή και χρόνος ο καρπός ή το προϊόν της γνώσης και της σκέψης της πραγματικότητας, αυτό που (τὸ χρεὼν) αποτελεί τη ζωή και τον χρόνο των φιλοσόφων, καθαρών και καθαρμένων από τη φιλοσοφία.[ο λόγος]

Σε αυτό το σημείο, θα συνιστούσα ακόμη μια αναφορά στη μαρτυρία του Πλούταρχου, και συγκεκριμένα όπου στον αντίπαλο Colotem, αναφερόμενος στον Παρμενίδη, γράφει (1114, c-e): «Αφού, ακόμη και πριν από τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη, κατάλαβε ότι η φύση κατέχει κάτι αμφισβητήσιμο, αλλά κατέχει επίσης κάτι κατανοητό, και ότι αυτό είναι το αντικείμενο της γνώμης, είναι ασταθής και περιπλανιέται σε πολλές αγάπες και αλλαγές καθώς μειώνεται και αυξάνεται, και είναι διαφορετικό για διαφορετικούς ανθρώπους και ποτέ δεν προκαλεί την ίδια αίσθηση ακόμη και για το ίδιο άτομο. ενώ αυτό που ανήκει στο νοητό είναι άλλου είδους, αφού είναι «ολόκληρο, ακίνητο και αγέννητο», όπως λέει ο ίδιος, και παραμένει ταυτόσημο με τον εαυτό του και σταθερό στην ύπαρξη. Ο Colotes, παρουσιάζοντας συκοφαντικά αυτά τα πράγματα με βάση τον τρόπο ομιλίας και επιτιθέμενος στον λόγο όχι για την αξία του αλλά για τον τρόπο έκφρασής του, ισχυρίζεται χωρίς λόγο ότι ο Παρμενίδης έχει εξαλείψει εντελώς όλα τα πράγματα, στο βαθμό που έχει υποθέσει ότι το ον είναι ένα. Αλλά ο Παρμενίδης δεν καταργεί καμία από τις δύο φύσεις, αλλά, αποδίδοντας στην καθεμία αυτό που της αρμόζει, έχει τοποθετήσει το κατανοητό στη μορφή της μίας και αυτού που υπάρχει, και το έχει ονομάσει «αυτό που είναι», επειδή είναι αιώνιο και ακίνητο, και «ένα», επειδή είναι ταυτόσημο με τον εαυτό του και δεν παραδέχεται καμία διαφορά. Ενώ έχει τοποθετήσει το αισθητό με τη μορφή του διαταραγμένου και ευμετάβλητου».

Αλλά τότε: τι είναι αυτό το αιώνιο και ακίνητο, ταυτόσημο με τον εαυτό του και (που) δεν παραδέχεται καμία διαφορά; Ο Πλούταρχος προσθέτει αμέσως: «Από αυτά τα πράγματα, επιπλέον, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε το κριτήριο, "τόσο τη σταθερή καρδιά της πειστικής Αλήθειας", η οποία συλλαμβάνει το κατανοητό και αυτό που είναι πάντα με τον ίδιο τρόπο, "όσο και τις απόψεις των θνητών στις οποίες δεν υπάρχει αληθινή εγγύηση", αφού συνοδεύονται από πραγματικότητες που δέχονται αλλαγές κάθε είδους, αγάπες και παρατυπίες». Το κριτήριο, όπως λέει ο Πλούταρχος, είναι το ίδιο το θεμέλιο του ανθρώπου, η ουσία, θα έλεγε ο Χάιντεγκερ, στο έργο του Holzwege, του τι είναι «ανθρώπινο».

Αλλά και πάλι: σύμφωνα με τον τρόπο ομιλίας και τον τρόπο έκφρασης, φαίνεται ότι βρισκόμαστε στη μέση αυτού που ο ποιητής, Paul Valery - μαζί με τους συγγραφείς του Hamlet's Mill, Giorgio de Santillana και Hertha von Dechend - αποκαλεί "implesso", δηλαδή βλέπουμε τα πράγματα αλλά δεν βλέπουμε την κρυφή σειρά των οπτικών διαμορφώσεων.

Και τότε, σε σχέση με τη σκέψη της αρχής κάθε αρχής, δηλαδή, ποια είναι «τα πράγματα» που βλέπουμε; Και ποια είναι η κρυφή σειρά τους;

Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, ένα απόσπασμα από τον 129ο Rgvedic ύμνο, γνωστό ως Nāsadīyasūkta, περισσότερο από άλλα μας δίνει μια σαφή εικόνα των δύο «οπτικών σχηματισμών» της αρχής: «Δεν υπήρχε θάνατος τότε, δεν υπήρχε αθανασία. Δεν υπήρχε νύχτα. Δεν υπήρχε μέρα. Αυτός ζούσε από μόνος του, χωρίς ανάσα. Έξω από αυτό το Ένα, υπήρχε το Τίποτα». Και έτσι βρισκόμαστε στην παρουσία δύο αντίθετων μορφών: της ημέρας και της νύχτας, της αθανασίας και της θνητότητας, του Ενός και του Τίποτα. Αλλά: στο «Τίποτα», η επίδειξη του Παρμενίδη - η οποία σύμφωνα με τον Πλούταρχο προηγείται εκείνης του Σωκράτη και του Πλάτωνα - αποδεικνύεται καθοριστική: η ύπαρξη είναι και δεν μπορεί να μην είναι, η μη-ύπαρξη δεν είναι και δεν μπορεί να είναι. Ποτέ δεν θα αποδειχθεί ότι υπάρχει κάτι τέτοιο όπως αυτό που δεν είναι (θραύσμα 7/8 v. 1). Έτσι, τελικά, η αρχή-σκέψη-της-κάθε-αρχής-που-είναι-είναι: όλα είναι αιώνια.

Αλλά, ας μην εγκαταλείψουμε μια τελευταία διευκρίνιση. Και πάλι μέσα από αυτά που γράφει ο Franco Rendich, επιστρέφουμε στο πρόθεμα με το οποίο ξεκινήσαμε αυτή την εξέταση: Οι ρίζες an "αναπνέω", jan "παράγω", jna "γνωρίζω", επομένως εκφράζουν τη σοφία και τη ζωτική δύναμη των Υδάτων και βρίσκονται στην προέλευση των λατινικών όρων an-imus "ψυχή", gen-itus, "γεννημένο", gen-itor, "γονέας", (g)no-sco "γνωρίζω", (g)na-scor "να γεννηθεί". Από την άλλη, τα Νερά, τα οποία περιέχουν το amrta «το βάλσαμο που κάνει κάποιον αθάνατο», δημιουργώντας τον άνθρωπο (jan) είχε εναποθέσει στα βάθη της καρδιάς του τον σπόρο της αθανασίας, το άτμαν: «μέτρο (m) της αναπνοής (an) των υδάτων που περιπλανιούνται στο σύμπαν». Σε περιορισμένο βαθμό (m), το ανθρώπινο an-imus ταυτίζεται με το αιώνιο πνεύμα των διαστελλόμενων Υδάτων (at) στον άπειρο κόσμο.

Και έτσι, και εδώ, επιβεβαιώνεται ότι το αληθινό θεμέλιο της σκέψης και της γνώσης της πραγματικότητας είναι η αθάνατη ζωή. Στα σανσκριτικά, το mr σημαίνει "να φτάσει (r) το όριο (m)", "να πεθάνει" και το πρόθεμα mr κατέχει επίσης τον όρο mrg, mrgyati "να κυνηγήσει". Επί της ουσίας, ο Rendich σημειώνει επίσης: Το νόημα ήταν «να προχωρήσουμε στο όριο» όπου θάβονταν οι νεκροί. Από εδώ ξεκινούσαν τα δάση και το δάσος, δηλαδή οι κυνηγότοποι. Έτσι ώστε: οι οπτικές διαμορφώσεις αλλάζουν, ο νέος χώρος καταλαμβάνεται από τον ουράνιο Κυνηγό, το Ελάφι, τον Ταύρο, τον Αμνό και οτιδήποτε άλλο εγγενές σε μια τελετή, η οποία δεν είναι πλέον τόσο η καθημερινή τελετουργία της αρχής - μέρα και νύχτα, φως και σκοτάδι - αλλά μάλλον η θυσιαστική τελετουργία όλων όσων (τὸ χρεὼν) ο Αριστοτέλης στη Μετάφυσή του (Λ 1074 b 12) ορίζει ως θεϊκά , όλα αυτά (τὸ χρεὼν) είναι αιώνια και αθάνατα. Το λατινικό ritus προέρχεται από το σανσκριτικό rta/u, που σημαίνει αυτό που είναι σωστό και έρχεται την κατάλληλη στιγμή.


Anima είναι ένας λατινικός όρος (anima, animus) Στα σανσκριτικά η ρίζα της λέξης είναι an. Ως ονομαστικό πρόθεμα, όπως και στα ελληνικά, το φωνήεν a κανονικά, δηλ. συνήθως, έχει ιδιωτική αξία άρνησης. Ως λεκτικό πρόθεμα, το α αντιπροσωπεύει την αρχή της δράσης ή της κίνησης και επομένως παίρνει μια χρονική ή, ορθή, χρονολογική αξία. Στα σανσκριτικά, το φωνήεν α έρχεται σε αντίθεση με το φωνήεν u που στην πραγματικότητα παίρνει τη σημασία της «στάσης», της «σταθερότητας» και - λέει πάλι ο Φράνκο Ρέντιτς στο Η προέλευση των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Δομή και γένεση της μητρικής γλώσσας της Σανσκριτικής, της Ελληνικής και της Λατινικής (Palombi editore 2007) - «καθώς και, σε σχέση με τη συσσώρευση ενέργειας, «έντασης», «επιμονής», «δύναμης»»

Δεν υπάρχουν σχόλια: