του Marcello Veneziani
Ο Πάπας Μπεργκόλιο υπήρξε ένας ανθρώπινος πάπας, υπερβολικά ανθρώπινος. Έκανε την ανθρωπότητα το νόημα και τον ορίζοντα του ποντιφίκιού του. Εξανθρωποποίησε τό θείο, αποιεροποίησε την πίστη, κοινωνικοποίησε τον Χριστιανισμό, μετέφρασε τό έλεος σε φιλανθρωπία. Δεν ήταν Άγιος Πατέρας αλλά αδελφός Πάπας , και η αδελφότητά του έμοιαζε κάπως με αδελφότητα παντρεμένη με την ισότητα. Ο Χριστιανός συλλαμβάνει την αδελφότητα με σεβασμό στον Αιώνιο Πατέρα. Ήθελε να γκρεμίσει τείχη και σύνορα, να ανοιχτεί σε μη πιστούς ή πιστούς άλλων θρησκειών, αλλά έστησε τείχη και έσκαψε σύνορα εντός του Χριστιανισμού, μεταξύ των παραδοσιακών Καθολικών και των προοδευτικών Καθολικών, συμπαραστεκόμενος με τους τελευταίους. Human, All Too Human είναι, όπως γνωρίζετε, ο τίτλος ενός έργου του Friedrich Nietzsche. ο φιλόσοφος του αντίχριστου θα είχε βρει μέσα του τι ακριβώς εννοούσε με τον Χριστιανισμό και τι αντιτάχθηκε: τη θρησκεία των τελευταίων, τον Χριστιανισμό ως θρησκευτικό προοίμιο του σοσιαλισμού, τη φτωχολογιά, το Ευαγγέλιο ως λύτρωση και κοινωνική καταγγελία. Τελικά, το όραμα του Νίτσε για τον Χριστιανισμό συμπίπτει με αυτό των προοδευτικών χριστιανών. Φυσικά το πρόσημο είναι αντίθετο, αρνητικό στον Νίτσε και θετικό σε αυτούς, αλλά η διάγνωση είναι παρόμοια.
Ποιοί είμαστε εμείς που μπορούμε να κρίνουμε έναν Πάπα και η ιστορία θα δείξει ποιο ήταν το σημάδι του στην Εκκλησία και στον κόσμο. Αλλά αν επιτρέπεται να εκφράσουμε με πλήρη ταπεινοφροσύνη μια ταπεινή γνώμη για τον παπισμό του, πέρα από τις αδίστακτες υποκρισίες που μας έχουν κατακλύσει εδώ και δύο μέρες, ο Φραγκίσκος δεν ήταν ένας Μεγάλος Πάπας, ή ένας Πάπας μεγάλος , όπως λένε στην Εκκλησία που κατανοεί το μεγαλείο ως προάγγελο της ιερότητας. Αντίθετα, υπήρξε ένας Μικρός Πάπας, που θέλησε να κάνει τον εαυτό του και την Εκκλησία άξια του κόσμου, των καιρών, της κοινωνικής κατάστασης. Έκανε τον εαυτό του μικρό για να είναι μέσα σε αυτή τη χρονική στιγμή, τήν εποχή, ταπεινός αν θέλεις, έστω και άν όχι καλός χαρακτήρας.[ΕΝΑΣ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΙΟΥΔΑΣ]
Ακόμη και αυτός ο ορισμός του Μικρού Πάπα δεν θα έπρεπε τελικά να δυσαρεστήσει εκείνους που εξύψωσαν σε αυτόν ακριβώς αυτή την πτυχή της εγγύτητάς του με την ανθρωπότητα, ξεκινώντας από τους αποκλεισμένους. Το χάρισμα είναι το σημάδι μιας λαμπερής πατρότητας και μιας φωτεινής παρουσίας του θείου στη γη. Ο Bergoglio, από την άλλη, επέλεξε τον αντίθετο δρόμο, αυτόν της εξανθρωπισμού του Χριστού και του Εφημέριου του Χριστού στη γη, σε σημείο να τον κάνει «έναν από εμάς». Όχι τήν αγάπη για τόν Μακρυνό, αλλά για εκείνους που είναι μακριά, εκείνους που είναι πιο απομακρυσμένοι από τον χριστιανικό πολιτισμό, από τη Δύση μας, από την εκκλησία, ασχολούμενος σε μεγάλο βαθμό με τους μετανάστες, δηλαδή με αυτούς που ήρθαν από άλλους κόσμους, από άλλες θρησκείες. Δεν ασχολήθηκε με τον μηδενισμό της εποχής μας, την ερημοποίηση της πνευματικής ζωής, περιορίζοντας τον εαυτό του να επικρίνει εύλογα τον εγωισμό και την αλαζονεία. Αναζήτησε τη συμπάθεια, μερικές φορές την κολακεία, παρά τη μεταστροφή και το μυστήριο της πίστης.
Πέθανε την ημέρα του Άδειου Τάφου, την επομένη του Πάσχα, όταν ο Άγγελος ανακοίνωσε στις γυναίκες ότι ο Υιός επέστρεψε στον Πατέρα και δεν ήταν πια στη γη, και αυτό -για όσους πιστεύουν στα σύμβολα- είναι μια σημαντική σύμπτωση. Μια ξεχωριστή μέρα, όχι μόνο γιατί ήταν Δευτέρα του Πάσχα, αλλά γιατί φέτος το Καθολικό Πάσχα συνέπεσε με το Ορθόδοξο. και ήταν 21 Απριλίου, ημέρα γέννησης της Ρώμης, κατά την οποία ο ήλιος μπαίνει τέλεια στήν τρύπα του Πάνθεον, τον ανοιχτό οφθαλμό στην κορυφή του κύκλου και τρυπάει τη χάλκινη πόρτα και όποιον στέκεται εκεί στο κατώφλι του χρόνου αφιερωμένου σε όλους τους θεούς. Ο παπισμός του διήρκεσε δώδεκα χρόνια, όχι τόσο όσο εκείνος του Ιωάννη Παύλου Β', ούτε τόσο σύντομος όσο αυτός των μετέωρων παπών, όπως συνέβη στον Ιωάννη Παύλο Α', τον Πάπα Λουτσιάνι.
Θα αφήσει μια σημαντική κληρονομιά στο Κονκλάβιο που θα εκλέξει τον νέο Πάπα και ίσως ξεκινήσει τον αγιασμό του Πάπα Μπεργκόλιο: εξέλεξε περισσότερους καρδινάλιους από οποιονδήποτε άλλο προκάτοχό του, ογδόντα τοις εκατό του Κονκλάβου, αφήνοντας έτσι μια μεγάλη Μπεργκολιανή πλειοψηφία. Για το λόγο αυτό η κληρονομιά του θα είναι πραγματικά σημαντική στο επόμενο Conclave, εκτός από την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος.
Δεν κατάφερε να σταματήσει την αιμορραγία της χριστιανικής πίστης στον κόσμο, την άνευ προηγουμένου παρακμή των κλήσεων στην εκκλησία και τα μοναστήρια και στη συμμετοχή των πιστών στα μυστήρια και τις λειτουργίες. οι εκκλησίες άδειασαν, η πίστη ερήμωσε.
Μια μακρά διαδικασία που συνεχίζεται εδώ και αρκετό καιρό, η οποία έχει επιταχυνθεί τουλάχιστον από την εποχή της Β' Συνόδου του Βατικανού και την οποία οι προκάτοχοί του δεν μπόρεσαν να ανακόψουν. μαζί του ο αποχριστιανισμός ήταν ακόμη πιο εκτεταμένος και γρήγορος.
Ο Πάπας Μπεργκόλιο συγκέντρωσε τη συμπάθεια πολλών που δεν ήταν χριστιανοί και πιστοί και παρέμειναν τέτοιοι. δεν προσηλύτισε κανέναν από τους αλλόθρησκους υποστηρικτές του, ενώ μέσα στον Χριστιανισμό, λέγαμε, δυνάμωσαν η διαφωνία και ο διχασμός μεταξύ των Καθολικών που ήταν πιο συνδεδεμένοι με την παράδοση και των Καθολικών που ήταν πιο ανοιχτοί σε νέους καιρούς και σε έναν όλο και πιο αποχριστιανισμένο κόσμο. Έχει συνομιλήσει περισσότερο με μη-καθολικούς προοδευτικούς παρά με μη προοδευτικούς καθολικούς. ανοιχτός στους πρώτους, εχθρικός προς τούς δεύτερους, η καθολική πίστη έγινε δευτερεύουσα, μεταβλητή, σε σχέση με την ιστορικοκοινωνική θέση. Επαίνεσε τον διαθρησκειακό διάλογο αλλά όχι ξεκινώντας από τους πιο κοντινούς, όπως οι ορθόδοξοι χριστιανοί, της ελληνοβυζαντινής ιεροτελεστίας, αλλά από τους πιο μακρινούς, όπως οι μουσουλμάνοι και οι πιο απομακρυσμένοι στον κόσμο.
Κυρίαρχα θέματα του ήταν η ειρήνη, η φιλοξενία, οι μετανάστες, το περιβάλλον, το άνοιγμα στις γυναίκες σε εκκλησιαστικούς ρόλους, ο διάλογος με τους άθεους. Κατήγγειλε τις κοινωνικές αδικίες, υπερασπίστηκε τους φτωχούς, επέκρινε τον καπιταλισμό και τον καταναλωτισμό, όπως είναι σωστό να κάνει ένας Πάπας. Έμεινε σταθερός σε κάποιες αρχές και κάποιες επιλογές ζωής, σχετικά με το θέμα της άμβλωσης, της μητρότητας, της οικογένειας, του λόμπι των ομοφυλοφίλων. αλλά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν σιωπήσει τις εκκλήσεις του σε αντίθεση με το κυρίαρχο ρεύμα. Ακόμη και στο θέμα της ειρήνης, έκανε τον λόγο του να αντηχεί δυναμικά μπροστά σε πολέμους και γενοκτονίες χωρίς να κάνει διάκριση μεταξύ του ενός και του άλλου. Λιγότερη προσοχή, ωστόσο, στις διώξεις των χριστιανών στον κόσμο. Εμφανίστηκε ανθεκτικός σε ιεροτελεστίες, σύμβολα, ιερά λειτουργία.
Παραμένουν μερικά μεγάλα και μικρά μυστήρια, όπως το γεγονός ότι δεν επέστρεψε ποτέ στην Αργεντινή του στα δώδεκα χρόνια του ποντίφικα του. Έχει πάει στη Βραζιλία, στα σύνορά της, αλλά δεν έχει περάσει ποτέ το κατώφλι του σπιτιού του, και τα μέσα ενημέρωσης πάντα σιωπούν για τους λόγους αυτής της παραξενιάς.
Η εκκλησία που αφήνει είναι πιο εύθραυστη, ακατοίκητη και σχισμένη από αυτήν, ήδη σε κρίση, που ανέλαβε ο προκάτοχός του, Πάπας Βενέδικτος XVI. Και εξακολουθεί να βαρύνεται από κάποιες σκιές ύβρεως, όπως η παιδεραστία και η διαφθορά, που μαστίζουν την εκκλησία και τους ιερείς πολλά χρόνια τώρα.
Κάποιοι, ως απάντηση στην κρίση των κλήσεων και της παιδεραστίας, προτείνουν γάμο σε ιερείς, αλλά δεν είναι φάρμακο για κανέναν από τους δύο. Δεν θα μπούμε στο ακανθώδες ζήτημα της νομιμότητας του ποντίφικίου του, δεν έχουμε την τεχνογνωσία και είναι πολύ λεπτό θέμα για να το αντιμετωπίσουμε κατά τη διάρκεια ενός άρθρου. Πάντα διχαζόμασταν ανάμεσα σε σεβασμό προς τον Πάπα, όποιος κι αν είναι, για το τι αντιπροσωπεύει και για την ανεπάρκειά μας να κρίνουμε, και την κριτική για ορισμένες από τις θέσεις του που ήταν σε σαφή αντίφαση με τις διδασκαλίες των προηγούμενων ποντίφικες και με τις διδασκαλίες αγίων, θεολόγων και πατέρων της Εκκλησίας.
Ο θάνατός του απαιτεί σεβασμό, οίκτο και προσευχή για την επιστροφή του στον Πατέρα. Ο Bergoglio άσκησε τον ρόλο του ως Pontifex χτίζοντας γέφυρες μεταξύ των λαών και όχι μεταξύ ανθρώπου και Θεού. Δεν έχτισε γέφυρες μεταξύ χρόνου και αιωνιότητας, αλλά ανάμεσα στην Εκκλησία και την εποχή του, μονόδρομος. Στην πραγματικότητα, η Εκκλησία του έχει ανοιχτεί στο σήμερα, αλλά τό σήμερα δεν έχει ανοιχτεί στην Εκκλησία.
ΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΒΛΕΠΕΙ ΤΗΝ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ;
