Συνέχεια από: Τρίτη 22 Απριλίου 2025
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΣΗΜΕΡΑ
§ 11. Κρίση καὶ δυνατότητες τῆς οἰκουμενικῆς κίνησης
Ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἀλήθεια της, εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὑπαρκτικὴ μεταμόρφωση τῆς τεμαχισμένης ἀπὸ τὴν πτώση ἀνθρωπότητας σὲ εἰκόνα τῆς τριαδικῆς κοινωνίας. Μὲ τὸ κριτήριο αὐτῆς τῆς ἀλήθειας οἱ σημερινές προσπάθειες γιὰ τὴν οἰκουμενικὴ ἑνότητα τῶν χριστιανῶν καὶ ἡ θεσμοποίηση αὐτῶν τῶν προσπαθειῶν στὸν ὁμοσπονδιακὸ ὀργανισμὸ τοῦ Π.Σ.Ε. εἶναι μιὰ τραγικὴ ἀλλοτρίωση τοῦ γεγονότος τῆς ᾿Εκκλησίας, μιὰ ἀπεμπόληση τῆς ἐλπίδας τῶν ἀνθρώπων γιὰ σωτηρία καὶ ὑπαρκτική γνησιότητα – γιὰ τὸ «περισσὸν τῆς ζωῆς».Ωστόσο δὲν μπορεῖ νὰ λησμονῆ κανεὶς ὅτι αὐτὴ ἡ τόσο ἀληθινὴ διαπίστωση εἶναι πολὺ δύσκολα προσιτή στὸ σημερινὸ ἄνθρωπο ποὺ ἡ ζωή του βρίσκεται στοὺς ἀντίποδες τοῦ τρόπου ὑπάρξεως τῆς Ἐκκλησίας. Στὶς περισσότερες περιπτώσεις, ἡ ἄγνοια ἢ ἀδυναμία κατανόησης τῆς ἀλήθειας καὶ ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ πνευματικοῦ καὶ πολιτιστικοῦ ἐπιπέδου στὸ ὁποῖο βρισκόμαστε οἱ σημερινοί ἄνθρωποι τῶν καταναλωτικών κοινωνιών, ὕστερα ἀπὸ αἰῶνες ὁλόκληρους ἐκβαρβαρισμοῦ τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας, μετασκευής της σὲ ἀφελὴ ἠθικολογία καὶ ἐπιφανειακή κοινωνικὴ ἀποτελεσματικότητα. Πῶς εἶναι λοιπὸν δυνατὸ νὰ παραθεωρήση κανεὶς τὴν ἀκούσια ἴσως πνευματική μας ἀνωριμότητα καὶ ὑπανάπτυξη, πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ ἀπαιτήση τὸν ὑπαρκτικὸ προβληματισμὸ ποὺ γέννησε τὴ Θεολογία, τὴν τέχνη, τὴ λατρεία καὶ τὴν ἄσκηση τῶν αἰώνων τῆς ἀδιαίρετης Έκκλησίας, ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ εἶναι θύματα μιᾶς μακραίωνης πνευματικῆς καθυστέρησης.
Μπορεῖ νὰ κρίνη κανεὶς αὐστηρὰ καὶ δίκαια τὴν οἰκουμενικὴ κίνηση μὲ κριτήρια θεολογικὰ ἢ καὶ ἱστορικά. ᾿Αλλὰ ὅταν βρεθῇ σὲ ἄμεση προσωπικὴ σχέση μὲ τοὺς συγκεκριμένους ἀνθρώπους ποὺ εἰλικρινὰ πιστεύουν στοὺς στόχους της καὶ προσπαθοῦν νὰ τοὺς πραγματώσουν – ἕνα πλῆθος ἀνθρώπων μέσα ἀπὸ τὴ μακραίωνη παράδοση τοῦ ἀγγλοσαξωνικοῦ πουριτανισμοῦ καὶ θετικισμοῦ ἢ τῆς γερμανικῆς λογικοκρατίας καὶ τοῦ πιετισμοῦ, ποὺ πιστεύουν ὡστόσο εἰλικρινὰ στὸ Χριστό, μὲ τὸν ἔστω σφαλερὸ καὶ ἀτελέσφορο τρόπο ποὺ τοὺς μετάγγισε ἡ πνευματική τους καταγωγή – εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ ἀπορρίψη κανεὶς ἢ νὰ καταδικάση τὴν εἰλικρίνεια καὶ τις θυσίες που συνεπάγονται οἱ προσπάθειές τους.
Ἐξ ἄλλου, ἂν ἡ ἀλήθεια τῆς ἐνότητας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι καταρχὴν ἕνα ὑπαρκτικό γεγονὸς δυναμικής μεταμόρφωσης τοῦ ἀνθρώπου, τότε δύσκολα μεταδίνεται καὶ γίνεται προσιτὴ αὐτὴ ἡ ἀλήθεια μὲ ἀναλυτικὲς ἐρμηνεῖες καὶ τὴν πειθώ τῆς διαλεκτικῆς στὰ πλαίσια θεσμοποιημένων «διαλόγων». Ο τεμαχισμός τῶν χριστιανῶν σὲ πλῆθος ἐκκλησίες καὶ ὁμολογίες δὲν εἶναι μιὰ θεωρητικὴ ἀσυμφωνία, ἀλλὰ πραγματική ἀμαρτία, ὑπαρκτικὴ ἀποτυχία καὶ ἔκπτωση ἀπὸ τὴ γνησιότητα τῆς ζωῆς – ἀπὸ τὴν ἐνοεἶδεια τοῦ τρόπου τῆς ὑπάρξεως ποὺ ἀποκάλυψε ὁ Χριστός. Γι' αὐτὸ καὶ ἡ κρίση τῆς οἰκουμενικῆς κίνησης δὲν μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπίζεται μὲ τὴν ἀντιπαράθεση μιᾶς δογματικῆς «ὀρθοδοξίας». Η ἁμαρτία καὶ ἀποτυχία τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ ἐξορκίζεται μὲ θεωρητικοὺς ἀφορισμούς.
Ἡ διαίρεση τῶν χριστιανῶν καὶ οἱ λαθεμένες ἀναζητήσεις τῆς ἑνότητας εἶναι ἡ κοινὴ «ταπείνωση τῆς φύσεώς μας» 154, εἶναι ὁ σταυρὸς τῆς Ἐκκλησίας – σκάνδαλο γιὰ τὴ θρησκευτική συνείδηση καὶ μωρία γιὰ τὴν ὀρθολογική σκέψη 155. Καὶ ὁ σταυρὸς δὲν αἴρεται μὲ τὴ διαλεκτική, αἴρεται μόνο μὲ τὴν ἀνάσταση. ᾿Αλλὰ ἡ ἀνάσταση προϋποθέτει τὴν ἐλεύθερη ἀποδοχὴ τοῦ σταυροῦ, τὴν ἑκούσια ἀποδοχὴ τοῦ θανάτου, κατὰ τὸ πρότυπο τῶν μαρτύρων καὶ ἀσκητῶν ποὺ «ἀνταναπληροῦν τὰ ὑστερήματα τῶν θλίψεων τοῦ Χριστοῦ» ἀναλαμβάνοντας στὴν ἴδια τὴ σάρκα τους τὸ θάνατο καὶ τὸ πένθος τοῦ κόσμου καὶ ἀνασταίνοντας στὸ πρόσωπό τους τὴν ἐλπίδα τῆς ζωῆς ὅλων μας.
Η δογματική «ὀρθοδοξία» μετέχει στὴν οἱκουμενική κίνηση καὶ στὸ Π.Σ.Ε. ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς σύστασής τους. Καὶ δὲν κατόρθωσε νὰ ἀποτρέψη τὴν κρίση καὶ τὸ ἀδιέξοδο αὐτῆς τῆς μεγάλης προσπάθειας γιὰ τὴν ἑνότητα τῶν χριστιανῶν. Ὁ χαρακτήρας καὶ ἡ φυσιογνωμία, ἡ πορεία, οἱ ἀποφάσεις καὶ δραστηριότητες τοῦ οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου διαμορφώνονται ἐρήμην τῆς Παραδόσεως τῆς Μιᾶς ῾Αγίας Καθολικῆς καὶ ᾿Αποστολικῆς Ἐκκλησίας. Οἱ λόγοι αὐτῆς τῆς ἀποτυχίας εἶναι πολλοὶ καὶ ποικίλοι. ᾿Αλλὰ ἕνας ἀπὸ τοὺς οὐσιώδεις λόγους πρέπει νὰ εἶναι καὶ ἡ ἀλλοτρίωση αὐτῆς τῆς Παράδοσης στὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο τὴν ἐκπροσωποῦμε οἱ σημερινοὶ φορεῖς της.
Ὅσο κι ἂν μοιάζει παράδοξο μὲ τὰ κριτήρια τῆς σύγχρονης «ἀντικειμενικότητας», πρέπει ὡστόσο νὰ τονιστῆ: ὅτι ἡ προσωπική μαρτυρία βιώσεως τοῦ μυστηρίου τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας, ἀλλὰ καὶ τῆς ταπεινῆς μὲ συντριβὴ ἀποδοχῆς τοῦ σταυροῦ τῶν ἐκκλησιαστικῶν διαιρέσεων, θὰ ἀρκοῦσε γιὰ νὰ φανερώση δυναμικά τὴν παρουσία τῆς ἐκκλησιαστικῆς (καὶ ὄχι ἁπλῶς δογματικῆς) Ὀρθοδοξίας στὴν οἰκουμενική κίνηση. Ἡ ἑνότητα καὶ καθολικότητα τῆς Μιᾶς ᾿Αγίας Ἐκκλησίας φανερώνεται καὶ βιώνεται στὴν «ἔνθεον ὁμοτροπίαν» τῆς λατρείας, στη συνέχεια τῆς ἀποστολικῆς διαδοχῆς τῶν χαρισμάτων, στη σύνδεση τῆς Θεολογίας μὲ τὸ ὑπαρκτικὸ γεγονός τῆς σωτηρίας, ἀλλὰ καὶ στὴ μαρτυρία τῆς προσωπικῆς ἀνάληψης τοῦ σταυροῦ τῶν ποικιλότροπων διαιρέσεων τῶν χριστιανῶν.
Αὐτὰ τὰ κριτήρια τῆς ἐκκλησιαστικῆς ᾿Ορθοδοξίας, προτοῦ προβληθοῦν σὰν θεωρητικὲς καὶ ἀποδεδειγμένα ἀτελέσφορες θέσεις στὰ πλαίσια τοῦ παγχριστιανικοῦ διαλόγου, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἄσχετα μὲ τὸν τρόπο συμμετοχῆς στὴν προσπάθεια γιὰ τὴ χριστιανικὴ ἑνότητα. Ορθόδοξοι ἐκπρόσωποι τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀλήθειας καὶ Παράδοσης εἶναι ὅσοι προσέρχονται στὶς οἰκουμενικὲς συναντήσεις ὄχι σὰν μιὰ ἐπιμέρους ἐκκλησία, μὲ ἀποσπασματικές-ὁμολογιακὲς ἀπόψεις καὶ θέσεις, ἀλλὰ ὅσοι μαρτυροῦν καὶ βιώνουν τὴν κρυμμένη κάτω ἀπὸ τὸ νεκρὸ φύραμα τοῦ κόσμου ζωντανή ζύμη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας καὶ καθολικότητας, καὶ ἀναλαμβάνουν τὶς ἰδεολογικὲς καὶ ὀργανωσιακὲς ἀντιθέσεις τῶν χριστιανῶν σὰν προσωπικό σταυρό μετοχῆς στὴν ἁμαρτία καὶ ἀποτυχία τῆς ἀνθρώπινης φύσης μας.
Μέσα ἀπὸ μιὰ τέτοια θεώρηση (παράδοξη καὶ ἀπροσδιόριστη, ἀλλὰ καὶ τόσο πραγματικὴ καὶ συγκεκριμένη ὅσο καὶ ἡ μαρτυρία τῆς ἐρήμου που διαμόρφωσε τὸ ἦθος τῆς ἀδιαίρετης Ἐκκλησίας), ἡ σύγχρονη κρίση τῆς οἰκουμενικῆς κίνησης δὲν περιορίζεται ἁπλῶς στὴν ἀδυναμία ή καθυστέρηση γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς ἑνότητας τῶν χριστιανῶν. Εἶναι «κρίση» περισσότερο μὲ τὴ βιβλική σημασία τῆς λέξης : κρίνει, δηλαδή φανερώνει καὶ ἀποκαλύπτει τὴν προσέγγιση ἢ τὴν ἀπομάκρυνσή μας ἀπὸ τὴν ἀλήθεια τῆς σωτηρίας καὶ τῆς ὑπαρκτικῆς μας ἀναγέννησης «ἐν τῷ Χριστῷ». Καὶ αὐτὴ ἡ κρίση-φανέρωση εἶναι ἴσως ἡ πιὸ σημαντική δυνατότητα ποὺ ἀντιπροσωπεύει σήμερα ἡ οἰκουμενικὴ κίνηση.
Σημειώσεις
154. Κίνησον ἐν ἐμοὶ τὴν κατανόησιν τῆς ταπεινώσεώς σου ἵνα ἐν τῇ ἀδιαλείπτῳ καὶ ἀνεπιλήστῳ μνήμῃ ταύτῃ δέξωμαι μετά ἡδονῆς τὴν ταπείνωσιν τῆς φύσεώς μου. ΙΣΑΑΚ τοῦ Σύρου, Τα ευρεθέντα ἀσκητικά, Λόγος ΙΣΤ', Ἔκδοση Σπανού, σελ. 58.
155. Α΄ Κορ. 1, 23.
Ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἀλήθεια της, εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὑπαρκτικὴ μεταμόρφωση τῆς τεμαχισμένης ἀπὸ τὴν πτώση ἀνθρωπότητας σὲ εἰκόνα τῆς τριαδικῆς κοινωνίας.
ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
ΤΙ ΜΑΣ ΛΕΕΙ ΛΟΙΠΟΝ Ο ΕΥΓΕΝΙΚΌΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ. ΟΤΙ ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑΝ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΤΗΝ ΔΙΑΙΡΕΣΗ, "Στὶς περισσότερες περιπτώσεις, ἡ ἄγνοια ἢ ἀδυναμία κατανόησης τῆς ἀλήθειας καὶ ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ πνευματικοῦ καὶ πολιτιστικοῦ ἐπιπέδου στὸ ὁποῖο βρισκόμαστε οἱ σημερινοί ἄνθρωποι τῶν καταναλωτικών κοινωνιών, ὕστερα ἀπὸ αἰῶνες ὁλόκληρους ἐκβαρβαρισμοῦ τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας, μετασκευής της σὲ ἀφελὴ ἠθικολογία καὶ ἐπιφανειακή κοινωνικὴ ἀποτελεσματικότητα.", ΘΑ ΠΕΤΥΧΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ τὴν ἀλήθεια τῆς σωτηρίας καὶ τῆς ὑπαρκτικῆ μας ἀναγέννηση «ἐν τῷ Χριστῷ». ΜΕ ΜΙΑ ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΟΛΟΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.
ΚΑΙ ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ;
Πραξ 3:19 – 26
Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, εἶπε Πέτρος πρὸς τὸν λαόν· μετανοήσατε οὖν καὶ ἐπιστρέψατε εἰς τὸ ἐξαλειφθῆναι ὑμῶν τὰς ἁμαρτίας, ὅπως ἂν ἔλθωσι καιροὶ ἀναψύξεως ἀπὸ προσώπου τοῦ Κυρίου καὶ ἀποστείλῃ τὸν προκεχειρισμένον ὑμῖν Χριστὸν Ἰησοῦν, ὃν δεῖ οὐρανὸν μὲν δέξασθαι ἄχρι χρόνων ἀποκαταστάσεως πάντων ὧν ἐλάλησεν ὁ Θεὸς διὰ στόματος πάντων ἁγίων αὐτοῦ προφητῶν ἀπ᾿ αἰῶνος. Μωϋσῆς μὲν γὰρ πρὸς τοὺς πατέρας εἶπεν ὅτι προφήτην ὑμῖν ἀναστήσει Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν ἐκ τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν ὡς ἐμέ· αὐτοῦ ἀκούσεσθε κατὰ πάντα ὅσα ἂν λαλήσῃ πρὸς ὑμᾶς. ἔσται δὲ πᾶσα ψυχή, ἥτις ἐὰν μὴ ἀκούσῃ τοῦ προφήτου ἐκείνου, ἐξολοθρευθήσεται ἐκ τοῦ λαοῦ. καὶ πάντες δὲ οἱ προφῆται ἀπὸ Σαμουὴλ καὶ τῶν καθεξῆς ὅσοι ἐλάλησαν, καὶ κατήγγειλαν τὰς ἡμέρας ταύτας. ὑμεῖς ἐστε υἱοὶ τῶν προφητῶν καὶ τῆς διαθήκης ἧς διέθετο ὁ Θεὸς πρὸς τοὺς πατέρας ἡμῶν, λέγων πρὸς Ἀβραάμ· καὶ ἐν τῷ σπέρματί σου ἐνευλογηθήσονται πᾶσαι αἱ πατριαὶ τῆς γῆς. ὑμῖν πρῶτον ὁ Θεὸς ἀναστήσας τὸν παῖδα αὐτοῦ Ἰησοῦν ἀπέστειλεν αὐτὸν εὐλογοῦντα ὑμᾶς ἐν τῷ ἀποστρέφειν ἕκαστον ἀπὸ τῶν πονηριῶν ὑμῶν.
Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, εἶπε Πέτρος πρὸς τὸν λαόν· μετανοήσατε οὖν καὶ ἐπιστρέψατε εἰς τὸ ἐξαλειφθῆναι ὑμῶν τὰς ἁμαρτίας, ὅπως ἂν ἔλθωσι καιροὶ ἀναψύξεως ἀπὸ προσώπου τοῦ Κυρίου καὶ ἀποστείλῃ τὸν προκεχειρισμένον ὑμῖν Χριστὸν Ἰησοῦν, ὃν δεῖ οὐρανὸν μὲν δέξασθαι ἄχρι χρόνων ἀποκαταστάσεως πάντων ὧν ἐλάλησεν ὁ Θεὸς διὰ στόματος πάντων ἁγίων αὐτοῦ προφητῶν ἀπ᾿ αἰῶνος. Μωϋσῆς μὲν γὰρ πρὸς τοὺς πατέρας εἶπεν ὅτι προφήτην ὑμῖν ἀναστήσει Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν ἐκ τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν ὡς ἐμέ· αὐτοῦ ἀκούσεσθε κατὰ πάντα ὅσα ἂν λαλήσῃ πρὸς ὑμᾶς. ἔσται δὲ πᾶσα ψυχή, ἥτις ἐὰν μὴ ἀκούσῃ τοῦ προφήτου ἐκείνου, ἐξολοθρευθήσεται ἐκ τοῦ λαοῦ. καὶ πάντες δὲ οἱ προφῆται ἀπὸ Σαμουὴλ καὶ τῶν καθεξῆς ὅσοι ἐλάλησαν, καὶ κατήγγειλαν τὰς ἡμέρας ταύτας. ὑμεῖς ἐστε υἱοὶ τῶν προφητῶν καὶ τῆς διαθήκης ἧς διέθετο ὁ Θεὸς πρὸς τοὺς πατέρας ἡμῶν, λέγων πρὸς Ἀβραάμ· καὶ ἐν τῷ σπέρματί σου ἐνευλογηθήσονται πᾶσαι αἱ πατριαὶ τῆς γῆς. ὑμῖν πρῶτον ὁ Θεὸς ἀναστήσας τὸν παῖδα αὐτοῦ Ἰησοῦν ἀπέστειλεν αὐτὸν εὐλογοῦντα ὑμᾶς ἐν τῷ ἀποστρέφειν ἕκαστον ἀπὸ τῶν πονηριῶν ὑμῶν.
ΟΣΤΙΣ ΘΕΛΕΙ ΟΠΙΣΟΝ ΜΟΥ ΕΛΘΕΙΝ ΤΗΡΕΙ ΤΙΣ ΕΝΤΟΛΕΣ ΜΟΥ. ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΔΕΝ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΣΕ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡIΑΔΟΣ ΑΛΛΑ ΜΑΣ ΕΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΟΥΛΟΥΣ ΤΟΥ. Η ΤΕΜΑΧΙΣΜΕΝΗ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΣ ΕΧΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΑΝ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΘΕΙ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου