Συνέχεια από: Πέμπτη 17 Απριλίου 2025
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΣΗΜΕΡΑ
§ 10. Η ομοσπονδιακή ενότητα (5η συνέχεια)
Η ενότητα του κατατεμαχισμένου χριστιανικού κόσμου γίνεται στην εποχή μας το κεντρικό θέμα της θεολογίας και του εκκλησιαστικού βίου.Μέσα ἀπὸ τὶς δυὸ αὐτὲς τάσεις 153, τόσο τῆς στράτευσης τοῦ οἰκουμενικοῦ χριστιανισμοῦ στὰ πολιτικοκοινωνικά αἰτήματα τῶν καιρῶν μας ὅσο καὶ τῆς συνένωσης τῶν προσπαθειῶν γιὰ τὴν εὐσεβιστική «ἀναγέννηση» τοῦ ἀνθρώπινου ὑποκειμένου, ἡ ἀλήθεια τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας μετασκευάζεται σὲ ἠθικὸ ἁπλῶς αἴτημα, μὲ κριτήρια ἀποτελεσματικότητας ἡ ὀρθολογικής συνέπειας. Ἔτσι ἡ ἀδιέξοδη κρίση τοῦ Π.Σ.Ε. καὶ τῆς οἰκουμενικῆς κίνησης, παρὰ τὶς κατὰ καιρούς ἐπικίνδυνες ὀξύνσεις, μετατίθεται σὲ ἕνα ἐπίπεδο ἐξισορρόπησης διαφοροποιημένων ἠθικῶν ἀντιλήψεων, ἀποκρύβοντας τὸν οὐσιαστικό της πυρήνα.
Γιατὶ στὴν πραγματικότητα εἶναι κρίση μιᾶς θεολογίας ποὺ αὐτοαλλοτριώνεται, ἀρνεῖται τὴν ταυτότητά της καὶ τὴν ἀφετηριακὴ ἀλήθεια ἀπὸ τὴν ὁποία ὁρίζεται: ᾿Αντὶ νὰ κρίνη τὸν κόσμο, ἀφήνει νὰ κρίνεται ἀπὸ τὸν κόσμο, ἀπὸ τὶς σκοπιμότητες, τὴ νοοτροπία καὶ τὰ κριτήρια τοῦ ἀνθρώπου τῆς πτώσης. Εἶναι κρίση μιᾶς θεολογίας αἰώνων ἀπομάκρυνσης ἀπὸ τὴ ριζοσπαστική δυναμικὴ τοῦ κόκκου τοῦ σίτου καὶ τῆς ζύμης ποὺ μεταμορφώνει τὸ φύραμα τοῦ κόσμου ὄχι στὸ ἐπίπεδο τῶν ἀντικειμενικῶν προσπαθειῶν καὶ τῶν ἠθικῶν βελτιώσεων, ἀλλὰ στὸ μυστικὸ κέντρο τῆς Ἱστορίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ.
Η μεταμόρφωση τοῦ κόσμου καὶ τῆς Ἱστορίας δὲν ἐξαντλεῖται οὔτε στὴν πολιτικοκοινωνική ἀλλαγὴ οὔτε στὴν ἠθικὴ βελτίωση, γιατὶ εἶναι μιὰ ὀντολογικὴ ἀλλοίωση, μιὰ δυναμικά συντελούμενη κρίση στὸ ἐπίπεδο τοῦ τρόπου τῆς υπάρξεως – τοῦ ἀτομοκεντρικοῦ ἢ τοῦ προσωπικοῦ τρόπου τῆς ὑπάρξεως, τοῦ ἐνδεχομένου τῆς ἀντικειμενοποίησης καὶ εἰδωλοποίησης τοῦ κόσμου, τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἀνθρώπου, ἢ τοῦ ἐνδεχομένου τῆς προσωπικῆς σχέσης καὶ κοινωνίας ποὺ ἀποκαθιστᾶ τὸν κόσμο καὶ τὸν ἄνθρωπο στὶς διαστάσεις τῆς Βασιλείας, τῆς Ἐκκλησίας - εἰκόνας τοῦ Τριαδικοῦ Πρωτοτύπου.
῾Οπωσδήποτε, δὲν θὰ μποροῦσε εὔκολα νὰ ἀρνηθῆ κανεὶς ὅτι εἶναι μᾶλλον θετικὸ τὸ γεγονὸς τῆς εὐαισθησίας ποὺ ἐμφανίζει ὁ ὀργανισμὸς τοῦ Π.Σ.Ε. στὶς μεγάλες ἱστορικὲς προκλήσεις τῆς ἐποχῆς μας : Τὴν πρόκληση τῆς πολιτικῆς σήμερα, μετὰ τὸν ἀφανισμὸ τῆς «πόλεως» καὶ τὴν ἀλλοτρίωση τοῦ πολίτη σὲ ὀπαδὸ καὶ οὐδετεροποιημένο ἐξάρτημα ὁλοκληρωτικῶν μηχανισμῶν, ἢ τὴν πρόκληση τῆς φθορᾶς τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καὶ τῆς ἀπειλῆς τοῦ βιολογικοῦ θανάτου ποὺ συνοδεύει τὸ βιασμὸ τῆς φύσης ἀπὸ τὴν τεχνοκρατία ἢ, ἀκόμα, τὴν πρόκληση τῶν δικαιωμάτων τῆς γυναίκας σὲ ἕνα κόσμο ποὺ ἔχει χάσει τὴν αἴσθηση τοῦ μυστηρίου τῆς μητρότητας καὶ τοῦ παρθενικοῦ θείου ἔρωτα καὶ γι' αὐτὸ ἀντικειμενοποιεῖ τὴ γυναίκα, ὅπως ἀντικειμενοποιεῖ καὶ τὴ φύση σὲ ἀφορμὴ ἡδονῆς καὶ ἐκμετάλλευσης.
Βέβαια, ἡ εὐαισθησία στη σύλληψη τῶν προβλημάτων συνοδεύεται ἀπὸ τὴν ἐκκοσμικευμένη καὶ ἠθικολογικὴ καὶ γι' αὐτὸ τελικὰ ἀφελὴ καὶ οὐτοπικὴ ἀντιμετώπισή τους μὲ τὰ κριτήρια τῆς «πολιτικῆς θεολογίας» ἢ τοῦ συντηρητικοῦ πιετισμοῦ. ᾿Αλλὰ στὸ σημεῖο αὐτὸ ἡ παρουσία τῶν Ὀρθοδόξων στὴν οἰκουμενικὴ κίνηση θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι κυριολεκτικὰ οὐσιαστικὴ καὶ προφητική. Αν ἡ ὀρθόδοξη θεολογία μποροῦσε νὰ πραγματοποιηθῆ σήμερα μὲ ἀναφορὰ στὶς μεγάλες ἱστορικὲς προκλήσεις τῆς ἐποχῆς μας, ἀποδεσμευμένη ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία της στὸ δυτικό ἀκαδημαϊσμὸ καὶ πιετισμὸ καὶ καταγγέλλοντας λόγο σωτηρίας – ὄχι παραινέσεις ἠθικῆς καὶ θρησκευτικῆς ἁπλῶς «βελτίωσης» τῶν ἀτόμων, ἀλλὰ στάση ζωῆς καὶ τρόπο ὑπάρξεως στὶς καθολικές διαστάσεις τοῦ κόσμου καὶ τῆς Ἱστορίας, κηρύττοντας τὸ μυστήριο τῆς κοινωνίας ὡς τὴ μόνη λύση στὸ ἀδιέξοδο τοῦ πολιτισμοῦ τῆς κατανάλωσης τότε θὰ ἦταν πραγματικὰ οὐσιαστικὴ ἡ συμβολή της στὸν οἰκουμενικὸ διάλογο καὶ ἡ ἐξέλιξη τῆς κρίσης τοῦ Π.Σ.Ε. θὰ μποροῦσε ἴσως νὰ εἶναι πολύ διαφορετική. Ἡ εὐθύνη τῶν ᾿Ορθοδόξων γιὰ τὸ ἀδιέξοδο τοῦ Π.Σ.Ε. δὲν ἐξαντλεῖται στὶς ἀφετηριακὲς ἐκκλησιολογικὲς προϋποθέσεις τοῦ συνοδικοῦ Διαγγέλματος τοῦ 1920 καὶ στὴν «ἄνευ όρων» συμμετοχὴ καὶ ἀναγνώριση τῆς ὁμοσπονδιακής θεσμοποίησης τοῦ οἰκουμενικοῦ κινήματος. Ἡ ἐξαιρετικὰ ἰσχνὴ καὶ ἀτελέσφορη ἐπίδραση τῆς παρουσίας τῶν ᾿Ορθοδόξων στη συνέχεια τῆς πορείας, στὶς ἀποφάσεις καὶ δραστηριότητες τοῦ οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου εἶναι εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς οὐσιώδεις παράγοντες τῆς κρίσης ποὺ τὸ μαστίζει.
Σημειώσεις
153. Πρβλ. τὸν προσδιορισμό αὐτῶν τῶν τάσεων καὶ ἀπὸ τὸ Διάγγελμα τοῦ Οἰκουμενικού Πατριαρχείου ἐπὶ τῇ εἰκοσιπενταετηρίδι τοῦ Π.Σ.Ε. (Περιοδ. ΕΚΚΛΗΣΙΑ, 50/1973, σελ. 459 - 460, CONTACTS, 25/1973, σελ. 338-342, THE ECUMENICAL REVIEW, 25/1973 σελ. 457, ÖKUMENISCHE RUNDSCHAU, 22/1973, σελ. 524 - 529) § 13 : Υφίσταται ἤδη δεδημιουργημένη καὶ ευρέως συζητουμένη πόλωσις. Τινές ἀποβλέπουσι πρὸς τὸ Π. Σ.Ε. ὡς πρὸς Οργανισμόν πολιτικο-κοινωνικών διὰ τὰς Ἐκκλησίας προσανατολισμών, παραλλήλως μέν, πλὴν μόνον ἐκ τῶν ὑστέρων προβαίνοντα εἰς τὴν ἐκθεολόγησιν τῶν προβλημάτων, καὶ τοῦτο πρὸς τὸν σκοπὸν μόνον τῆς θεολογικῆς δικαιολογήσεως τῶν ὑπὸ τοῦ Συμβουλίου καὶ τῶν Ἐκκλησιῶν ἑκάστοτε ἀναλαμβανομένων ἐπ' αὐτῶν θέσεων. Άλλοι, ἀντιθέτως, ἐπιθυμοῦσιν ἵνα κρατήσωσι τὸ Συμβούλιον εἰς τὸν ἀντίποδα τῆς θέσεως ταύτης. Θεωροῦσιν αὐτὸ ἀποκλειστικῶς καὶ μόνον ἰδεολογικόν προσκήνιον διὰ θεολογικάς συζητήσεις καὶ διὰ δεδοκιμασμένα ἤδη παλαιά σχήματα δογματικών ἀναμετρήσεων, αίτινες διαιωνίζουσι τὰς διαφορὰς καὶ εὐρύνουσι τὴν διαίρεσιν τῶν Ἐκκλησιῶν.
Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΔΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΥ ΑΠΟΚΑΘΙΣΤΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΤΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ, ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ-ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ.
Ο ΗΣΥΧΑΣΜΟΣ ΝΟΕΙΤΑΙ ΣΑΝ ΕΥΣΕΒΙΣΤΙΚΗ "ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ" ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ.
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ, Ο ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡΙΑΝΟΣ ΝΑΖΙΣΜΟΣ Η ΝΕΑ ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΑΡΞΙΑΚΗ ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΛΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΠΟΥ ΓΕΝΝΑ ΤΟ ΕΙΝΑΙ. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΥΠΕΡΙΠΤΑΤΑΙ ΥΠΕΡΑΝΩ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου