Η σημασία της σκέψης του Χρ. Γιανναρά στην αυγή του 21ου αιώνα

Περικλής Αγγελόπουλος

 

Ο Χρ. Γιανναράς χαρακτηρίζεται ως ο «σημαντικότερος Έλληνας ορθόδοξος θεολόγος του 20ου αιώνα» και έχει λάβει πλήθος τιμητικών διακρίσεων από ελληνικά και διεθνή πανεπιστήμια, ενώ το 2019 τιμήθηκε από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο για το σύνολο του έργου του. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες και η μελέτη του αποτελεί αντικείμενο διεθνών αλλά και ελληνικών συνεδρίων με τη συμμετοχή κορυφαίων στοχαστών του καιρού μας.

Τον Μάιο του 2015 οργανώθηκε από την Ακαδημία του Βόλου και το περιοδικό Σύναξη, συνέδριο με θέμα την κριτική αποτίμηση του έργου της «θεολογικής γενιάς του 60». Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν εισηγήσεις αφιερωμένες στο έργο του Ν. Νησιώτη, του Χρ. Γιανναρά, του Ι. Ζηζιούλα και άλλων επιφανών θεολόγων, που διαμόρφωσαν τη θεολογική σκέψη του 20ου και 21ου αιώνα. Ιδιαίτερες αναφορές υπήρξαν για το έργο του Χρ. Γιανναρά, με επίκεντρο την οντολογία του προσώπου.

Το 2017 πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης συνέδριο προς τιμή του, με τίτλο «Conference in Honour of Christos Giannaras : Philosophy, Theology, Culture». Στο συνέδριο, στο οποίο συμμετείχαν επιστήμονες από όλον τον κόσμο, μελετήθηκε η φιλοσοφική και η θεολογική πλευρά του έργου του και αναδείχτηκαν τα κύρια σημεία του και η προσφορά του για την περαιτέρω έρευνα στους επιμέρους τομείς. Η γνωσιολογία του αποφατισμού, η δυνατότητα διατύπωσης μιας κριτικής οντολογίας, η οντολογία του προσώπου, η οντολογική θεμελίωση της ηθικής που διαφεύγει της σύμβασης ή της αυθεντίας, η σχέση της θεολογίας με την επιστήμη, ο οικουμενικός διάλογος, η σχέση οντολογίας και πολιτικής και τέλος το ζήτημα της διαμόρφωσης του ελληνικού πολιτισμού αποτέλεσαν το αντικείμενο των εργασιών του συνεδρίου. Τα πρακτικά του συνεδρίου εκδόθηκαν στην αγγλική και στην ελληνική γλώσσα.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, αναγνωρίζοντας την προσφορά του καθηγητή, στα θεολογικά γράμματα τίμησε τον Αύγουστο του 2019 τον Χρ. Γιανναρά, με το Οφίκιο του Άρχοντος, Μεγάλου Ρήτορος. Ο Πατριάρχης συνέδεσε το έργο του καθηγητή με την εκκλησιαστική εμπειρία και τόνισε τη μεγάλη του συμβολή στο διάλογο της Ορθοδοξίας με το σύγχρονο κόσμο. Στην τιμητική ομιλία του, ο Πατριάρχης διατρέχοντας το σύνολο του έργου του Χρ. Γιανναρά, σημείωσε την μεγάλη επίδραση που άσκησε η σκέψη του σε πλήθος νέων ανθρώπων, με τη μαρτυρία της Ορθόδοξης πίστης και με τη μεταφορά του μηνύματος της εκκλησιαστικής παράδοσης στον σύγχρονο κόσμο.

Ακόμα, τόνισε τη συμβολή του στη συνάντηση της Ορθοδοξίας και του πολιτισμού, με την κριτική ανάδειξη των θετικών πλευρών του πολιτισμού αλλά και τη δημιουργία κριτηρίων για το διάλογο της Ορθοδοξίας, με τις επιστήμες, τις τέχνες, την πολιτική, κοινωνική, οικονομική και ηθική σκέψη. Ο Προκαθήμενος του Θρόνου, αναφερόμενος στις κύριες κατηγορίες της σκέψης του καθηγητή σημειώνει ότι η αναγνώριση της Θείας Λειτουργίας από τον Χρ. Γιανναρά, ως της πεμπτουσίας της εκκλησιαστικής ζωής, την αναδεικνύει ως το σημείο διαμόρφωσης του πολιτισμού και ταυτόχρονα, ως του τόπου «ανθρωποποίησης» του ανθρώπου.

Ακόμα, η Θεία Λειτουργία ως ο τόπος που η ζωή αναφέρεται στο Θεό αφορά τη γνησιότητα του εκκλησιαστικού γεγονότος που διασώζεται στην ενορία και την αλήθεια του εκκλησιαστικού γεγονότος που προφυλάσσει έτσι, από τη θρησκειοποίηση της σχέσης μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Η ελευθερία ως υπέρβαση του ατομικού θελήματος, και η αλήθεια ως μετοχή στην εμπειρία της εκκλησιαστικής κοινότητας συνέβαλλαν στην οντολογική θεμελίωση της ηθικής και προσέδωσαν στην άσκηση κοινωνικό χαρακτήρα, που συνίσταται στην αυτοπαραίτηση από το ίδιον θέλημα και την εκούσια υπαγωγή του θελήματος στην εκκλησιαστική εμπειρία.

Η στάση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την ατομικιστική ηθική και τη δυτική προσέγγιση της σωτηρίας ως άσκησης της ατομικής θέλησης και υποταγής στις εντολές ενός απρόσωπου Θεού. Στην προοπτική αυτή ξεδιπλώνεται τόσο η οικολογική όσο και η οικουμενική αντίληψη του Χρ. Γιανναρά, που συναντά την εκκλησιαστική εμπειρία.

Η οικολογία αποτελεί συνέπεια της εκκλησιολογίας και της ευχαριστίας, καθώς η φύση εκλαμβάνεται ως ο τόπος της ενέργειας του Θεού. Η φύση αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο της σχέσης και όχι της κτήσης, διαμορφώνοντας έτσι μια στάση στον αντίποδα της κυριαρχίας, της εκμετάλλευσης, του οικονομισμού, του ευδαιμονισμού και της τεχνοκρατίας.

Επιπλέον, η σκέψη αυτή ανοίγει τον δρόμο για την οικουμενική απήχηση του ευαγγελικού μηνύματος, που υπερβαίνει τον εθνοκεντρισμό και τον εθνοφυλετισμό, ενώ ταυτόχρονα προωθεί την ενότητα των Εκκλησιών. Ο ίδιος ο Πατριάρχης δηλώνει τον θαυμασμό του για το έργο του Χρ. Γιανναρά, ενώ τόνισε ότι μελετητής του υπήρξε και πνευματικός του πατέρας, ο αοίδιμος Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων.

Τέλος, κατά την άποψη μας, ο Χρ. Γιανναράς, επιχειρεί με το έργο του και την ολοκληρωμένη οντολογική του πρόταση, να διαχωρίσει τη ορθόδοξη χριστιανική θεολογία από τη φυσική θρησκεία και την δυτική θεολογία, αναδεικνύοντας με έμφαση την αγαπητική σχέση μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Με την προσπάθεια αποηθικοποίησης του χριστιανισμού και της οντολογικής του θεμελίωσης στην πραγματικότητα του Θεού και του ανθρώπου, επιχειρεί να απευθυνθεί στον σύγχρονο άνθρωπο με τρόπο συστηματικό και πειστικό. Επιθυμεί, να αποκαθάρει την Ανατολική χριστιανική θεολογία από στοιχεία που αλλοιώνουν το νόημα της, το οποίο δεν είναι άλλο από τη σχέση αγάπης μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Τονίζει την παραφθορά του χριστιανικού μηνύματος, όπως διαμορφώθηκε από τη Δυτική σύλληψη του Θεού ως νομοθέτη και οργισμένου όντος που ζητά τη δικαίωση του.

Με τον τρόπο αυτό αντιπαρατίθεται σε ένα ολόκληρο πολιτισμικό παράδειγμα, αυτό του Δυτικού πολιτισμού, που εδραιώθηκε στην έννοια του προσώπου ως «ατομικής ουσίας της ελλόγου φύσεως» και οικοδομήθηκε στην ορθολογιστική σκέψη και τη δικανική αντίληψη της σχέσης μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Αντίθετα, όπως καταδεικνύει στο έργο του, στην Ανατολή, η σύλληψη του ανθρώπου ως όντος σε σχέση και αναφορά οδήγησε στη δημιουργία ενός πολιτισμού, ο οποίος σε συνέχεια του ελληνικού, διαμορφώθηκε γύρω από την αναζήτηση της αλήθειας και αρνήθηκε να υιοθετήσει τις δυτικές αντιλήψεις, που τελικά οδήγησαν στον σύγχρονο μηδενισμό και την «φυγή των θεών από τον κόσμο».

Ταυτόχρονα, ο καθηγητής θεμελιώνει μια πολιτισμική πρόταση και μια πολιτική που εδράζεται στην κοινωνική φύση της αλήθειας. Η οντολογία του Χρ. Γιανναρά συνακόλουθα, αναδεικνύει μια σειρά από θέματα που συνδέουν την ανάπτυξη της σύγχρονης θεολογικής σκέψης συμβάλλοντας στην καλλιέργεια της αυτοσυνειδησίας της. Ο καθηγητής απευθύνεται στον σύγχρονο άνθρωπο με τρόπο διαλεκτικό, σε μια γλώσσα φιλοσοφική δίχως όμως να εγκαταλείπει τον εκκλησιαστικό χαρακτήρα και την αναφορά στην υπερβατική αλήθεια.

Την εποχή του πρόσκαιρου, του γρήγορου και του τιποτένιου, ο Χρ, Γιανναράς αντιπαραβάλλει ως πρόταγμα ζωής στην αυγή του 21ου αιώνα το σταθερό, το αναλλοίωτο και το αιώνιο που διαμορφώνει την καθολική πραγματικότητα μορφοποιώντας την. Προσφέρει με τον τρόπο αυτό μια διέξοδο στον σύγχρονο άνθρωπο, ένα άνοιγμα, στο χρόνο και στον τρόπο του βίου. Τη δίοδο της σάρκωσης και της ανάστασης του Χριστού που υπερβαίνει τη φθορά και το θάνατο για όποιον επιλέξει να αποδεχτεί την προσφορά αυτή.

Βιβλιογραφία

Γιανναράς Χρ. Προτάσεις κριτικής οντολογίας. Δόμος, Αθήνα, 1985.
Γιανναράς Χρ., Μετά-Νεωτερική Μετα- Φυσική. Δόμος, Αθήνα, 2005.
Γιανναράς Χρ. Έξι φιλοσοφικές ζωγραφιές. Ίκαρος, Αθήνα, 2011.
Γιανναράς Χρ., Το Πρόσωπο και ο Έρως. Ίκαρος, Αθήνα, 2017.
Μπασδέκης Α., Εμείς και οι Άλλοι. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι άλλες Εκκλησίες και ομολογίες. Τι μας ενώνει και τι μας χωρίζει. Κορνηλία Σφακιανάκη, Θεσσαλονίκη, 2012.

https://www.ec-patr.org/docdisplay.php?lang=gr&id=2856&tla=gr,   Διαθέσιμο στο διαδίκτυο στις 16-2-2025.

Η σημασία της σκέψης του Χρ. Γιανναρά στην αυγή του 21ου αιώνα - Αντίφωνο

Ο Χρ. Γιανναράς χαρακτηρίζεται ως ο «σημαντικότερος Έλληνας ορθόδοξος θεολόγος του 20ου αιώνα» 

ΟΛΟΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΦΛΩΡΟΦΣΚΙ ΤΕΛΙΚΑ ΣΤΡΙΜΩΧΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΘΕΔΡΑ. Ο ΦΛΩΡΟΦΣΚΙ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΘΡΑΝΙΑ ΕΙΧΕ ΕΔΡΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ.

Όχι Άγιος Πατέρας αλλά Αδελφός Πάπας

του Marcello Veneziani

Ο Πάπας Μπεργκόλιο υπήρξε ένας ανθρώπινος πάπας, υπερβολικά ανθρώπινος. Έκανε την ανθρωπότητα το νόημα και τον ορίζοντα του ποντιφίκιού του. Εξανθρωποποίησε τό θείο, αποιεροποίησε την πίστη, κοινωνικοποίησε τον Χριστιανισμό, μετέφρασε τό έλεος σε φιλανθρωπία. Δεν ήταν Άγιος Πατέρας αλλά αδελφός Πάπας , και η αδελφότητά του έμοιαζε κάπως με αδελφότητα παντρεμένη με την ισότητα. Ο Χριστιανός συλλαμβάνει την αδελφότητα με σεβασμό στον Αιώνιο Πατέρα. Ήθελε να γκρεμίσει τείχη και σύνορα, να ανοιχτεί σε μη πιστούς ή πιστούς άλλων θρησκειών, αλλά έστησε τείχη και έσκαψε   σύνορα εντός του Χριστιανισμού, μεταξύ των παραδοσιακών Καθολικών και των προοδευτικών Καθολικών, συμπαραστεκόμενος με τους τελευταίους. Human, All Too Human είναι, όπως γνωρίζετε, ο τίτλος ενός έργου του Friedrich Nietzsche. ο φιλόσοφος του αντίχριστου θα είχε βρει μέσα του τι ακριβώς εννοούσε με τον Χριστιανισμό και τι αντιτάχθηκε: τη θρησκεία των τελευταίων, τον Χριστιανισμό ως θρησκευτικό προοίμιο του σοσιαλισμού, τη φτωχολογιά, το Ευαγγέλιο ως λύτρωση και κοινωνική καταγγελία. Τελικά, το όραμα του Νίτσε για τον Χριστιανισμό συμπίπτει με αυτό των προοδευτικών χριστιανών. Φυσικά το πρόσημο είναι αντίθετο, αρνητικό στον Νίτσε και θετικό σε αυτούς, αλλά η διάγνωση είναι παρόμοια.

Ποιοί είμαστε εμείς που μπορούμε να κρίνουμε έναν Πάπα και η ιστορία θα δείξει ποιο ήταν το σημάδι του στην Εκκλησία και στον κόσμο. Αλλά αν επιτρέπεται να εκφράσουμε με πλήρη ταπεινοφροσύνη μια ταπεινή γνώμη για τον παπισμό του, πέρα ​​από τις αδίστακτες υποκρισίες που μας έχουν κατακλύσει εδώ και δύο μέρες, ο Φραγκίσκος δεν ήταν ένας Μεγάλος Πάπας, ή ένας Πάπας μεγάλος , όπως λένε στην Εκκλησία που κατανοεί το μεγαλείο ως προάγγελο της ιερότητας. Αντίθετα, υπήρξε ένας Μικρός Πάπας, που θέλησε να κάνει τον εαυτό του και την Εκκλησία άξια του κόσμου, των καιρών, της κοινωνικής κατάστασης. Έκανε τον εαυτό του μικρό για να είναι μέσα σε αυτή τη χρονική στιγμή, τήν εποχή, ταπεινός αν θέλεις, έστω και άν όχι καλός χαρακτήρας.[ΕΝΑΣ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΙΟΥΔΑΣ]

Ακόμη και αυτός ο ορισμός του Μικρού Πάπα δεν θα έπρεπε τελικά να δυσαρεστήσει εκείνους που εξύψωσαν σε αυτόν ακριβώς αυτή την πτυχή της εγγύτητάς του με την ανθρωπότητα, ξεκινώντας από τους αποκλεισμένους. Το χάρισμα είναι το σημάδι μιας λαμπερής πατρότητας και μιας φωτεινής παρουσίας του θείου στη γη. Ο Bergoglio, από την άλλη, επέλεξε τον αντίθετο δρόμο, αυτόν της εξανθρωπισμού του Χριστού και του Εφημέριου του Χριστού στη γη, σε σημείο να τον κάνει «έναν από εμάς». Όχι τήν αγάπη για τόν Μακρυνό, αλλά για εκείνους που είναι μακριά, εκείνους που είναι πιο απομακρυσμένοι από τον χριστιανικό πολιτισμό, από τη Δύση μας, από την εκκλησία, ασχολούμενος σε μεγάλο βαθμό με τους μετανάστες, δηλαδή με αυτούς που ήρθαν από άλλους κόσμους, από άλλες θρησκείες. Δεν ασχολήθηκε με τον μηδενισμό της εποχής μας, την ερημοποίηση της πνευματικής ζωής, περιορίζοντας τον εαυτό του να επικρίνει εύλογα τον εγωισμό και την αλαζονεία. Αναζήτησε τη συμπάθεια, μερικές φορές την κολακεία, παρά τη μεταστροφή και το μυστήριο της πίστης.

Πέθανε την ημέρα του Άδειου Τάφου, την επομένη του Πάσχα, όταν ο Άγγελος ανακοίνωσε στις γυναίκες ότι ο Υιός επέστρεψε στον Πατέρα και δεν ήταν πια στη γη, και αυτό -για όσους πιστεύουν στα σύμβολα- είναι μια σημαντική σύμπτωση. Μια ξεχωριστή μέρα, όχι μόνο γιατί ήταν Δευτέρα του Πάσχα, αλλά γιατί φέτος το Καθολικό Πάσχα συνέπεσε με το Ορθόδοξο. και ήταν 21 Απριλίου, ημέρα γέννησης της Ρώμης, κατά την οποία ο ήλιος μπαίνει τέλεια στήν τρύπα του Πάνθεον, τον ανοιχτό οφθαλμό στην κορυφή του κύκλου και τρυπάει τη χάλκινη πόρτα και όποιον στέκεται εκεί στο κατώφλι του χρόνου αφιερωμένου σε όλους τους θεούς. Ο παπισμός του διήρκεσε δώδεκα χρόνια, όχι τόσο όσο εκείνος του Ιωάννη Παύλου Β', ούτε τόσο σύντομος όσο αυτός των μετέωρων παπών, όπως συνέβη στον Ιωάννη Παύλο Α', τον Πάπα Λουτσιάνι.

Θα αφήσει μια σημαντική κληρονομιά στο Κονκλάβιο που θα εκλέξει τον νέο Πάπα και ίσως ξεκινήσει τον αγιασμό του Πάπα Μπεργκόλιο: εξέλεξε περισσότερους καρδινάλιους από οποιονδήποτε άλλο προκάτοχό του, ογδόντα τοις εκατό του Κονκλάβου, αφήνοντας έτσι μια μεγάλη Μπεργκολιανή πλειοψηφία. Για το λόγο αυτό η κληρονομιά του θα είναι πραγματικά σημαντική στο επόμενο Conclave, εκτός από την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος.

Δεν κατάφερε να σταματήσει την αιμορραγία της χριστιανικής πίστης στον κόσμο, την άνευ προηγουμένου παρακμή των κλήσεων στην εκκλησία και τα μοναστήρια και στη συμμετοχή των πιστών στα μυστήρια και τις λειτουργίες. οι εκκλησίες άδειασαν, η πίστη ερήμωσε.

Μια μακρά διαδικασία που συνεχίζεται εδώ και αρκετό καιρό, η οποία έχει επιταχυνθεί τουλάχιστον από την εποχή της Β' Συνόδου του Βατικανού και την οποία οι προκάτοχοί του δεν μπόρεσαν να ανακόψουν. μαζί του ο αποχριστιανισμός ήταν ακόμη πιο εκτεταμένος και γρήγορος.

Ο Πάπας Μπεργκόλιο συγκέντρωσε τη συμπάθεια πολλών που δεν ήταν χριστιανοί και πιστοί και παρέμειναν τέτοιοι. δεν προσηλύτισε κανέναν από τους αλλόθρησκους υποστηρικτές του, ενώ μέσα στον Χριστιανισμό, λέγαμε, δυνάμωσαν η διαφωνία και ο διχασμός μεταξύ των Καθολικών που ήταν πιο συνδεδεμένοι με την παράδοση και των Καθολικών που ήταν πιο ανοιχτοί σε νέους καιρούς και σε έναν όλο και πιο αποχριστιανισμένο κόσμο. Έχει συνομιλήσει περισσότερο με μη-καθολικούς προοδευτικούς παρά με μη προοδευτικούς καθολικούς. ανοιχτός στους πρώτους, εχθρικός προς τούς δεύτερους, η καθολική πίστη έγινε δευτερεύουσα, μεταβλητή, σε σχέση με την ιστορικοκοινωνική θέση. Επαίνεσε τον διαθρησκειακό διάλογο αλλά όχι ξεκινώντας από τους πιο κοντινούς, όπως οι ορθόδοξοι χριστιανοί, της ελληνοβυζαντινής ιεροτελεστίας, αλλά από τους πιο μακρινούς, όπως οι μουσουλμάνοι και οι πιο απομακρυσμένοι στον κόσμο.

Κυρίαρχα θέματα του ήταν η ειρήνη, η φιλοξενία, οι μετανάστες, το περιβάλλον, το άνοιγμα στις γυναίκες σε εκκλησιαστικούς ρόλους, ο διάλογος με τους άθεους. Κατήγγειλε τις κοινωνικές αδικίες, υπερασπίστηκε τους φτωχούς, επέκρινε τον καπιταλισμό και τον καταναλωτισμό, όπως είναι σωστό να κάνει ένας Πάπας. Έμεινε σταθερός σε κάποιες αρχές και κάποιες επιλογές ζωής, σχετικά με το θέμα της άμβλωσης, της μητρότητας, της οικογένειας, του λόμπι των ομοφυλοφίλων. αλλά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν σιωπήσει τις εκκλήσεις του σε αντίθεση με το κυρίαρχο ρεύμα. Ακόμη και στο θέμα της ειρήνης, έκανε τον λόγο του να αντηχεί δυναμικά μπροστά σε πολέμους και γενοκτονίες χωρίς να κάνει διάκριση μεταξύ του ενός και του άλλου. Λιγότερη προσοχή, ωστόσο, στις διώξεις των χριστιανών στον κόσμο. Εμφανίστηκε ανθεκτικός σε ιεροτελεστίες, σύμβολα, ιερά λειτουργία.

Παραμένουν μερικά μεγάλα και μικρά μυστήρια, όπως το γεγονός ότι δεν επέστρεψε ποτέ στην Αργεντινή του στα δώδεκα χρόνια του ποντίφικα του. Έχει πάει στη Βραζιλία, στα σύνορά της, αλλά δεν έχει περάσει ποτέ το κατώφλι του σπιτιού του, και τα μέσα ενημέρωσης πάντα σιωπούν για τους λόγους αυτής της παραξενιάς.

Η εκκλησία που αφήνει είναι πιο εύθραυστη, ακατοίκητη και σχισμένη από αυτήν, ήδη σε κρίση, που ανέλαβε ο προκάτοχός του, Πάπας Βενέδικτος XVI. Και εξακολουθεί να βαρύνεται από κάποιες σκιές ύβρεως, όπως η παιδεραστία και η διαφθορά, που μαστίζουν την εκκλησία και τους ιερείς πολλά χρόνια τώρα.

Κάποιοι, ως απάντηση στην κρίση των κλήσεων και της παιδεραστίας, προτείνουν γάμο σε ιερείς, αλλά δεν είναι φάρμακο για κανέναν από τους δύο. Δεν θα μπούμε στο ακανθώδες ζήτημα της νομιμότητας του ποντίφικίου του, δεν έχουμε την τεχνογνωσία και είναι πολύ λεπτό θέμα για να το αντιμετωπίσουμε κατά τη διάρκεια ενός άρθρου. Πάντα διχαζόμασταν ανάμεσα σε σεβασμό προς τον Πάπα, όποιος κι αν είναι, για το τι αντιπροσωπεύει και για την ανεπάρκειά μας να κρίνουμε, και την κριτική για ορισμένες από τις θέσεις του που ήταν σε σαφή αντίφαση με τις διδασκαλίες των προηγούμενων ποντίφικες και με τις διδασκαλίες αγίων, θεολόγων και πατέρων της Εκκλησίας.

Ο θάνατός του απαιτεί σεβασμό, οίκτο και προσευχή για την επιστροφή του στον Πατέρα. Ο Bergoglio άσκησε τον ρόλο του ως Pontifex χτίζοντας γέφυρες μεταξύ των λαών και όχι μεταξύ ανθρώπου και Θεού. Δεν έχτισε γέφυρες μεταξύ χρόνου και αιωνιότητας, αλλά ανάμεσα στην Εκκλησία και την εποχή του, μονόδρομος. Στην πραγματικότητα, η Εκκλησία του έχει ανοιχτεί στο σήμερα, αλλά τό σήμερα δεν έχει ανοιχτεί στην Εκκλησία.

Non Santo Padre ma Fratello - Marcello Veneziani

ΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΒΛΕΠΕΙ ΤΗΝ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ;

Bergoglio, η κρίση, οι κληρονόμοι

του Μονσινιόρ Κάρλο Μαρία Βιγκανό

Ο Άγιος Μιχαήλ ο Αρχάγγελος ζυγίζει ψυχές

Το 2018, ο Eugenio Scalfari ανέφερε τα λόγια που υποτίθεται ότι του εκμυστηρεύτηκε ο Bergoglio σχετικά με το όραμά του για τη μετά θάνατον ζωή: «Οι αμαρτωλές ψυχές δεν τιμωρούνται: όσοι μετανοούν λαμβάνουν τη συγχώρεση του Θεού και εντάσσονται στις τάξεις των ψυχών που τον συλλογίζονται, αλλά όσοι δεν μετανοούν και επομένως δεν μπορούν να συγχωρηθούν εξαφανίζονται. Δεν υπάρχει κόλαση, υπάρχει η εξαφάνιση των αμαρτωλών ψυχών».[ΤΑ ΣΩΜΑΤΑ;]

Αυτές οι αιρετικές ατάκες έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την Καθολική Πίστη, η οποία μας διδάσκει ότι υπάρχει μια συγκεκριμένη Κρίση για όλους, από την οποία ο Μπεργκόλιο δεν μπόρεσε να ξεφύγει. Επομένως, η ψυχή του δεν εξαφανίστηκε, ούτε διαλύθηκε: θα πρέπει να λογοδοτήσει για τα εγκλήματα που διέπραξε, αφού πρώτα απ' όλα σφετερίστηκε την έδρα του Πέτρου για να καταστρέψει την Καθολική Εκκλησία και να χάσει τόσες πολλές ψυχές.

Αλλά αν αυτός ο μη πάπας και ο αντίπαπας δεν μπορεί πλέον να βλάψει το Μυστικό Σώμα, παραμένουν οι κληρονόμοι του, οι ανατρεπτικοί που δημιούργησε άκυρα «καρδινάλιους» και που από καιρό οργανώνονται για να εξασφαλίσουν έναν συνεχιστή της συνοδικής επανάστασης και της καταστροφής του Παπισμού.

Για να τους υποστηρίξουν, οι συντηρητικοί Καρδινάλιοι και Επίσκοποι που φρόντισαν να μην αμφισβητήσουν τη νομιμότητα του Χόρχε Μπεργκόλιο.
Σε αυτούς τους ανθρώπους πέφτει η μεγαλύτερη ευθύνη για την έκβαση του επόμενου «κονκλάβου».

Bergoglio, the Judgment, the Heirs - του Monsignor Carlo Maria Viganò

Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος, Η συνομιλία του με τα είδωλα

Θαυμαστές Διηγήσεις
23.04.2025
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Τότε τινές των αρχόντων του παλατίου είπον προς τον βασιλέα·
«Βασιλεύ Διοκλητιανέ, ο Γεώργιος, αν και εν τη φυλακή κεκλεισμένος, αναστατώνει το πλήθος και πολλούς εκ των ειδωλολατρών με τας μαγείας του έκαμε Χριστιανούς· λοιπόν η ας καταπεισθή εις τον ορισμόν σου και να ζήση ή, αν εξακολουθή να παραμένη εχθρός σου, ας θανατωθή το συντομώτερον».

Ο δε βασιλεύς ηρώτησε περί του πρακτέου τον επίτροπόν του Μαγνέντιον και εκείνος του είπε·
«Αύριον, βασιλεύ, να κάμης τελείαν ανάκρισιν εις τον ναόν του θεού Απόλλωνος».

Κατά δε την νύκτα εκείνην, ενώ ο Άγιος προσηύχετο, εκοιμήθη· και τότε βλέπει καθ’ ύπνον τον Χριστόν, όστις τον ησπάζετο και του έθετε στέφανον εις την κεφαλήν λέγων·
«Μη φοβού, Γεώργιε, αλλά θάρσει· διότι από της σήμερον αξιούσαι να βασιλεύης μετ’ εμού· λοιπόν, μη αργήσης, αλλά ταχέως ελθέ προς εμέ, ίνα απολαύσης τα ητοιμασμένα σοι αγαθά».
[…]

Ο δε παρανομώτατος βασιλεύς Διοκλητιανός, το πρωΐ, όταν εξημέρωσεν, ήλθεν εις τον ναόν του Απόλλωνος, ίνα έξωθι αυτού [έξω από αυτόν] κάμη την εξέτασιν, προσέταξε δε να φέρουν εκεί και τον Άγιον.

Τούτου δε γενομένου είπε προς αυτόν ο βασιλεύς με πολλήν ημερότητα και ταπείνωσιν·
«Δεν είναι, Γεώργιε, μεγάλη φιλανθρωπία και πολλή καλωσύνη αυτό το οποίον κάμνω εγώ, να αναμένω δηλαδή την μετάνοιάν σου και να μη σε θανατώνω; Ναι, εις την δύναμιν των μεγάλων θεών, διά την νεότητά σου και διά την ανδρείαν σου λυπούμαι να σε θανατώσω. Διότι επιθυμώ, εάν μετανοήσης, να σε τιμήσω, να σε δοξάσω και να σε κάμω συγκάθεδρον της βασιλείας μου. Ειπέ μου λοιπόν και συ την γνώμην σου· τι σκέπτεσαι»;

Ο Άγιος απεκρίθη·
«Έπρεπε, βασιλεύ, αυτήν την αγάπην, την οποίαν δεικνύεις τώρα, να την είχες δείξει πρωτύτερα, ώστε να μη με εβασάνιζες τόσον απάνθρωπα».

Ο βασιλεύς ως ήκουσε τον λόγον τούτον εχάρη και λέγει προς τον Άγιον·
«Αν θελήσης να με κάμης πατέρα σου και να μου χαρίσης την χαράν αυτήν, εγώ θέλω σε ανταμείψει με πλούσια χαρίσματα».

Απεκρίθη ο Άγιος·
«Αν ορίζης, βασιλεύ, ελθέ να εισέλθωμεν εις τον ναόν, ίνα ίδω τους θεούς σου».

Ευθύς τότε ο βασιλεύς επρόσταξε τους άρχοντάς του και όλον τον λαόν να εισέλθουν εις τον ναόν, ενώ το πλήθος από την χαράν του επολυχρόνιζον τον βασιλέα. Εισήλθον δε όλοι εις τον βωμόν και ανέμενον να ίδουν τι θέλει πράξει ο Άγιος.

Τότε ο του Χριστού Μάρτυς Γεώργιος ήγειρε την δεξιάν του χείρα προς το είδωλον του Απόλλωνος και είπε·
«Θέλεις συ, είδωλον άψυχον, να λάβης, ως θεός, από εμέ θυσίαν»;

Ομού δε με τον λόγον έκαμε και τον σταυρόν του· το δε δαιμόνιον, το οποίον κατώκει εις το είδωλον, διά φωνής, μεγάλης εβόησε·
«Δεν είμαι εγώ θεός, ούτε άλλος τις από ημάς, μόνον αυτός τον οποίον συ κηρύττεις είναι Θεός αληθινός. Ημείς είμεθα άλλοτε Άγγελοι και λόγω της υπερηφανείας μας εγίναμεν διάβολοι, από τότε δε περιπαίζομεν τους ανθρώπους από τον φθόνον μας και μας προσκυνούσιν ως θεούς».

Λέγει τότε ο Άγιος·
«Διατί λοιπόν παραμένετε τώρα εδώ, όπου παρευρίσκομαι και εγώ ο δούλος του αληθινού Θεού»;

Παρευθύς τότε με τον λόγον του Αγίου βοή και σύγχυσις και κλαυθμοί ηκούσθησαν προερχόμενοι από τα είδωλα του βωμού, καταπεσόντα δε ταύτα εις την γην συνετρίβησαν εις τεμάχια. Τότε τινές των ιερέων του ναού και άλλοι εκ του πλήθους ήρπασαν τον Άγιον από τον βωμόν και δέροντες και ωθούντες τον εξέβαλον έξω, κράζοντες προς τον βασιλέα·
«Φόνευσε αυτόν τον μιαρόν και πλάνον, φόνευσέ τον πριν κατακρημνίση και τον ναόν και σε, βασιλεύ».

Τότε η βοή από τας κραυγάς του πλήθους έφθασε μέχρι του παλατίου. Ακούσασα δε ταύτας τι βασίλισσα Αλεξάνδρα δεν ηδυνήθη πλέον να κρατή την Πίστιν της μυστικήν και ηθέλησε να την αποκαλύψη. Ευθύς λοιπόν τρέχει δρομαίως προς τον ναόν του Απόλλωνος, μη δυναμένη δε να διασχίση το πλήθος, έκραζε λέγουσα· «Ο Θεός του Γεωργίου βοήθει μοι, ότι Συ είσαι μόνος Θεός αληθινός».

Όταν δε το πλήθος ησύχασεν, εκάλεσεν ο βασιλεύς τον Άγιον και μετά πολλού θυμού του είπεν·
«Αυτή είναι η ευγλωμοσύνη σου, κακή κεφαλή; Κατ’ αυτόν τον τρόπον έμαθες να θυσιάζης εις τους θεούς;».

Ο δε Άγιος απεκρίθη· «Ναι, ανόητε βασιλεύ, έμαθα να καταφρονώ τους θεούς, οίτινες δεν ηδυνήθησαν να σώσουν τους εαυτούς των από τον αφανισμόν».

Απόσπασμα από τον «Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας», μήνας Απρίλιος, τόμος 4ος.

Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος, Η συνομιλία του με τα είδωλα - Pemptousia

Ομιλία στον άγιο Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους).

Ο άγιος Γεώργιος είναι ένας κατ’ εξοχήν αναστημένος άνθρωπος του Θεού και θυσιάζει όλη του την ζωή την καλομαθημένη. Και το μαρτύριό του ήταν μία φανέρωση του Σταυρού και της Αναστάσεως του Χριστού, όπως άλλωστε και όλη του η ζωή ήταν και αυτή μία φανέρωση του Σταυρού και της Αναστάσεως του Κυρίου. Γι’ αυτό και η Εκκλησία καθιέρωσε, και όταν ακόμα η μνήμη του συμπίπτει με την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, να μετατίθεται και να εορτάζεται πάντοτε στην Πασχάλια περίοδο. Συνέδραμε με την Ανάσταση του Κυρίου, λέγουν κάποιοι ύμνοι, και η μνήμη του Μεγαλομάρτυρος. Και μαζί με το έαρ το υλικό, την άνοιξη της φύσεως, ήρθε και το έαρ το πνευματικό, της Αναστάσεως του Χριστού και της μνήμης του Μεγαλομάρτυρος και Τροπαιοφόρου αγίου Γεωργίου.

Κάθε ένας Άγιος –και ο άγιος Γεώργιος– είναι μία απόδειξη του Αναστάντος Χριστού. Διότι, εάν ο Χριστός δεν ανίστατο εκ των νεκρών, οι άγιοι Μάρτυρες δεν θα καταφρονούσαν τον θάνατο. Με την δύναμη του Αναστάντος Κυρίου καταφρόνησαν όχι μόνο τον θάνατο αλλά και τα ανείπωτα κολαστήρια, τα βασανιστήρια εκείνα τα φρικτά, τα οποία εμείς ασθενούμε και μόνο που τα διαβάζουμε ή τα ακούμε. Αλλά εκείνοι τα υπέμειναν καρτερικότατα.

Γι’ αυτό ο άγιος Γεώργιος, που κατ’ εξοχήν άσκησε την καρτερία, την υπομονή στα βασανιστήρια για την αγάπη του Χριστού, για τον θείο έρωτα ο οποίος έκαιγε στην καρδιά του, χαρακτηρίζεται από τους ύμνους της Εκκλησίας μας ως «νοερός αδάμας της καρτερίας» και ως γενναιότατος «αθλητής» και «στρατιώτης» του Χριστού μας. Γι’ αυτό σήμερα εορτάζουμε τον άγιο Γεώργιο, τον Αναστάσιμο άγιο Γεώργιο, μέσα στην Αναστάσιμη χαρά της μεγάλης αυτής και λαμπρής ημέρας, της Πανηγύρεως των Πανηγύρεων και της Βασιλίδος των Εορτών, του Αγίου Πάσχα της Πίστεώς μας. Και έχουμε προεξάρχοντα τον άγιο Γεώργιο στην πανήγυρή μας και στην χαρά μας.

Τον ευχαριστούμε, διότι με την αγάπη του προς τον Χριστό, με τον πόθο του προς τον Χριστό, με την αφοσίωση του στον Χριστό, με τον θείο έρωτά του προς τον Χριστό, έγινε ο οδηγός μας προς την αγάπη του Χριστού μας.

Νομίζω, πατέρες και αδελφοί Χριστιανοί, ότι κάθε φορά που εορτάζουμε τους Μάρτυρες, και σήμερα τον άγιο Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο, και μία ευχαριστία βαθιά πρέπει να κατέχει την ψυχή μας γι’ αυτό που οι μάρτυρες προσφέρουν σε εμάς. Αλλά και μία ικεσία προς τον Χριστό με την πρεσβεία των Αγίων: “Κύριε, δώσε μας την Χάρη σου, δια πρεσβειών του αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, να σε αγαπήσουμε και εμείς όπως ο άγιος Γεώργιος σε αγάπησε, όπως οι Άγιοί σου σε αγάπησαν”.

Γιατί πράγματι, νομίζω, ότι αν εξετάσουμε όλη την ζωή μας, θα δούμε ότι, πέρα από τις μικρές ή μεγάλες αμαρτίες μας, εκείνο που περισσότερο από όλα μας λείπει είναι μία ζωντανή αγάπη προς τον Χριστό μας, ένας έρως προς τον Χριστό μας· αυτό που χαρακτηρίζει όλους τους Αγίους. Γιατί το κοινό χαρακτηριστικό όλων των Αγίων είναι αυτός ο θείος έρως. Αυτός ο θείος πόθος, ο οποίος κατέφλεγε τα στήθη τους και δεν τους άφηνε να ησυχάσουν, έως ότου προσφέρονταν ως θυσία, ως ολοκαυτώματα ιερά προς τον αγαπώμενο Κύριο.

Και γι’ αυτό, το μαρτύριο και τα βασανιστήρια και τα κολαστήρια και τους μύριους και φρικτούς θανάτους όχι μόνο δεν τα φοβούνταν αλλά και τα επιζητούσαν, για να εκπληρώσουν και να εκφράσουν με αυτά την αγάπη τους προς τον Σωτήρα Χριστό, τον έρωτά τους προς τον Νυμφίο της ψυχής των. Και όταν δεν ερχόταν το μαρτύριο, στεναχωρούνταν, διότι δεν μπορούσαν να εκφράσουν με τόση τελειότητα, με όση το μαρτύριο δίνει την ευκαιρία, την αγάπη τους προς τον Χριστό.

Τι να πούμε εμείς, που τόσο πολύ απέχουμε από το να αγαπούμε τον Χριστό, όπως τον αγαπούσαν οι άγιοι Μάρτυρες και ο άγιος Γεώργιος; Γι’ αυτό, ας ευχηθούμε όλοι, η πρεσβεία του αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου προς τον Κύριο αυτή να είναι: Να δώσει και σε μας πόθο Χριστού, αγάπη Χριστού, έρωτα Χριστού.

Θυμάστε εκεί που λέγει στο μαρτύριό του, ότι, όταν μεταξύ των άλλων βασανιστηρίων τού φόρεσαν τα πυρακτωμένα σιδηρά υποδήματα, τα οποία από μέσα είχαν και καρφιά, και τον διέταξαν να τρέχει, ο άγιος Γεώργιος περιχαρής έτρεχε και έλεγε: «Τρέχε, Γεώργιε, να φθάσεις τον ποθούμενο Κύριο».

Ας το κάνουμε ο καθένας για τον εαυτό του. “Τρέχε, Νικόλαε, Βασίλειε, Δημήτριε –ο καθένας ό,τι όνομα έχει– να φθάσεις τον ποθούμενο Κύριο”. Τι ωραίο πράγμα όλη μας η ζωή να γίνει ένα τρέξιμο, ένας πόθος, μία ανάβαση προς τον ποθούμενο Κύριο!

Ο Κύριος να είναι όντως ποθούμενος για μας. Και όλη μας η ζωή να είναι όχι απλώς μία πορεία προς τον Κύριο, αλλά ένα τρέξιμο, μία ζωντανή νοσταλγία και μία ανύψωσή μας με πολύ πόθο προς τον Χριστό.

(1983)

[Από το βιβλίο: † Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε Εορτές Αγίων (των ετών 1981-1991) Β’. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2016, σελ. 180] (Πηγή ψηφ. κειμένου: koinoniaorthodoxias.org)

Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ

Ομιλία στον άγιο Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους). | ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ

ΠΑΡΑΔΟΘΗΚΑΜΕ ΣΤΟΥΣ ΣΧΕΤΙΚΟΥΣ. ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ.

Γιατὶ ὁ λόγος ἀναγνωρίζει ὅτι ἡ γνώση τῶν θείων εἶναι διπλή· ἡ σχετική, ποὺ βρίσκεται μόνο στὸ λόγο καὶ στὶς ἔννοιες καὶ ποὺ δὲν ἔχει κατὰ τὴν πράξη μὲ τὴν πείρα αἴσθηση ἐκείνου ποὺ ἔγινε γνωστὸ καὶ ποὺ μ᾿ αὐτὴν οἰκονομοῦμε τὴν παρούσα ζωή· καὶ ἡ πραγματικὴ ἀληθινὴ γνώση, ποὺ μὲ τὴν πείρα μόνο κατὰ τὴν πράξη χωρὶς λόγο καὶ ἔννοιες παρέχει ὅλη τὴν αἴσθηση ἐκείνου ποὺ ἔγινε γνωστὸ, μετέχοντάς το κατὰ χάρη, καὶ μὲ αὐτὴ τὴ γνώση ὑποδεχόμαστε κατὰ τὴ μελλοντικὴ κατάπαυση τὴν πάνω ἀπὸ τὴ φύση θέωση ποὺ πραγματοποιεῖται ἀδιάκοπα. Καὶ ἡ σχετικὴ βέβαια γνώση, ἐπειδὴ βρίσκεται στὸ λόγο καὶ στὶς ἔννοιες, λένε ὅτι κινεῖ τὴν ἐπιθυμία πρὸς τὴν μεθεκτικὴ κατὰ τὴν πράξη γνώση. ᾿Ενῶ ἡ γνώση μὲ τὴν ἐνέργεια ποὺ ἀπὸ τὴν πείρα καὶ μὲ μέθεξη αὐτοῦ ποὺ ἔγινε γνωστὸ παρέχει τὴν αἴσθηση, ἀπωθεῖ τὴ γνώση ποὺ βρίσκεται στὸ λόγο καὶ τὶς ἔννοιες.

Γιατὶ εἶναι ἀδύνατο, λένε οἱ σοφοί, νὰ συνυπάρχουν ἡ ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ καὶ ὁ λόγος περὶ Θεοῦ ἢ ἡ αἴσθηση τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ νόηση γι᾿ Αὐτόν. Καὶ λόγο περὶ Θεοῦ ἀποκαλῶ τὴν γνωστικὴ θεωρία γι᾿ αὐτὸν ποὺ ἀναλογεῖ στὰ ὄντα, αἴσθηση τὴν μεθεκτικὴ πείρα τῶν πέρα ἀπὸ τὴ φύση ἀγαθῶν, καὶ νόηση τὴν ἁπλὴ καὶ ἑνιαία γνώση περὶ Θεοῦ μέσῳ τῶν ὄντων. Τὸ ἴδιο ἴσως μπορεῖ νὰ διαπιστωθεῖ καὶ σὲ κάθε ἄλλο πράγμα, ἂν ἡ ἐμπειρία αὐτοῦ τοῦ πράγματος σταματᾶ τὸ λόγο γι᾿ αὐτὸν καὶ ἡ αἴσθηση αὐτοῦ τοῦ πράγματος κάνει ἀργὴ τὴν νόηση περὶ αὐτοῦ. Πείρα λέγω τὴν ἴδια τὴ γνώση ἀπὸ τὴν ἐνέργεια, ποὺ πραγματοποιεῖται ἔπειτα ἀπὸ κάθε λόγο, καὶ αἴσθηση, τὴν ἴδια τὴ μέθεξη αὐτοῦ ποὺ ἔγινε γνωστὸ καὶ ποὺ ἐκδηλώνεται ἔπειτα ἀπὸ ὅλη τὴ νοητικὴ διαδικασία. Κι ἴσως αὐτὸ διδάσκει μυστικὰ ὁ μέγας ᾿Απόστολος λέγοντας, «εἴτε προφητεῖες εἶναι θὰ καταργηθοῦν, εἴτε ὁμιλίες σὲ διάφορες γλῶσσες θὰ πάψουν, εἴτε γνώσεις θὰ καταργηθοῦν»5, ἐννοώντας ὁλοφάνερα γιὰ τὴ γνώση ποὺ βρίσκεται στὸ λόγο καὶ στὶς ἔννοιες.

(῾Αγίου Μαξίμου ῾Ομολογητοῦ, Πρὸς Θαλάσσιον Περὶ Διαφόρων ᾿Απόρων τῆς ῾Αγίας Γραφῆς, ᾿Ερώτησις Ξʹ. Τὸ ἀρχαῖο κείμενο: PG τ. 90, στλ. 620Β-625Β. Νεοελληνικὴ ἀπόδοσις: Φιλοκαλία τῶν Νηπτικῶν καὶ ᾿Ασκητικῶν, Ε.Π.Ε. τ. 14Γ, σελ. 186-195, Θεσσαλονίκη 1992)

Καὶ ἡ σχετικὴ βέβαια γνώση, ἐπειδὴ βρίσκεται στὸ λόγο καὶ στὶς ἔννοιες, λένε ὅτι κινεῖ τὴν ἐπιθυμία πρὸς τὴν μεθεκτικὴ κατὰ τὴν πράξη γνώση.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης για την εκδημία του Πάπα Φραγκίσκου

ΚΑΙ Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΝΤΡΟΠΗ

Η Α.Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, την Δευτέρα της Διακαινησίμου, δέχθηκε την εν Τουρκία σεβασμία Ιεραρχία του Θρόνου, με την ευκαιρία του Αγίου Πάσχα, και στην ομιλία του αναφέρθηκε στην εκδημία του αειμνήστου Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου, η οποία είχε γίνει μόλις λίγο νωρίτερα γνωστή.

Ο Πατριάρχης αναφέρθηκε στη αδελφική φιλία που τον συνέδεε με τον Πάπα Φραγκίσκο, στην συνεργασία τους και στην επιθυμία τους να συναντηθούν στην Νίκαια της Βιθυνίας για να τιμήσουν από κοινού την 1700ή επέτειο από την σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της δηλώσεως του Παναγιωτάτου:

“Μέσα στην ατμόσφαιρα της μεγάλης πασχαλινής χαράς, σήμερα το πρωί, Δευτέρα της Διακαινησίμου εβδομάδας, ήρθε το μόρσιμον άγγελμα της κοιμήσεως του Πάπα Φραγκίσκου, ενός πολυτίμου εν Χριστώ αδελφού, με τον οποίο από την πρώτη στιγμή της αναρρήσεως του εις τον παπικόν θρόνον, είχαμε μία αδελφική φιλία και συνεργασία για το καλό των Εκκλησιών μας, για την περαιτέρω προσέγγιση των Εκκλησιών μας, για το καλό της ανθρωπότητος.

Όλα αυτά τα δώδεκα χρόνια της Παποσύνης του στάθηκε πιστός φίλος, συνοδοιπόρος και συμπαραστάτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου, γνήσιος φίλος της Ορθοδοξίας, γνήσιος φίλος των ελαχίστων αδελφών του Κυρίου, για τους οποίους πολλές φορές ομίλησε, ενήργησε, ένιψε τους πόδας των, σε ένα παράδειγμα γνησίας ταπεινώσεως και αδελφικής αγάπης.

Θα τον ενθυμούμεθα πάντοτε.

Όταν το 2014, μόλις ένα χρόνο μετά την εκλογή και την ενθρόνιση του, με ιδική μου πρόταση και πρωτοβουλία, πήγαμε στα Ιεροσόλυμα και προσευχηθήκαμε γονυπετείς, ο ένας δίπλα στον άλλο, μπροστά στον τάφο του Κυρίου, και είχαμε συναντήσεις και συνομιλίες, εκείνες τις δυο-τρεις ημέρες που περάσαμε μαζί στην Αγία Γη, στους Αγίους Τόπους, τον είχα πει “Αγιώτατε, ύστερα από λίγα χρόνια συμπληρώνονται 1700 χρόνια από την σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας. Θα είναι μία πολύ ωραία και συμβολική πράξις, να πάμε μαζί, να εορτάσουμε αυτή την ιστορική επέτειο και να μιλήσουμε για την περαιτέρω πορεία των αδελφών Εκκλησιών μας προς το κοινό ποτήριο.

Έδειξε ενθουσιασμένος και είπε “είναι φοβερά σκέψις, φοβερά ιδέα και πρότασις. Μακάρι εμείς να είμαστε καλά και να το πραγματοποιήσουμε αυτό το προσκύνημα στη Νίκαια. Εάν όχι, εάν δεν το επιτρέψει ο Κύριος, οι διάδοχοί μας”.

Όντως, επιθυμούσε πολύ να έλθει εντός του τρέχοντος έτους για να συνεορτάσουμε αυτή την ιστορική επέτειο και αυτό το εδήλωσε πολλές φορές στα Μέσα Γενικής Ενημερώσεως και στους εκπροσώπους του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίοι κατά καιρούς τον επεσκέφθησαν στην Ρώμη.

Δεν ήταν τυχερό, όπως λέμε, να έλθει ο ίδιος. Εάν θα είμαι καλά, βεβαίως, κάτι θα κάνει εν προκειμένω το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Δεν θα αφήσει να περάσει απαρατήρητη αυτή η ιστορική επέτειος. Ως προς την πλευρά της Καθολικής Εκκλησίας θα εξαρτηθεί από το πρόσωπον, τας τοποθετήσεις και τας διαθέσεις του εκλεγησομένου Πάπα, εάν θα θελήσει και πότε θα θελήσει να έρθει να πάμε στην Νίκαια και να υπογραμμίσουμε τη σημασία αυτής της μεγάλης επετείου, ενός μεγίστου γεγονότος στην ιστορία του Χριστιανισμού.

Σήμερα που συναντώμεθα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο με όλους τους αγίους Αρχιερείς του Πανσέπτου Οικουμενικού Θρόνου (σ.σ. εννοεί τους διακονούντες στην Τουρκία) για να ανταλλάξουμε τον εν Χριστώ Αναστάντι αδελφικό ασπασμό μημνησκόμεθα της προσφιλούς προσωπικότητος του μόλις κοιμηθέντος Πάπα Φραγκίσκου και δεόμεθα όλοι μαζί, «εν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ», για την ανάπαυση της ψυχής του εν χώρα ζώντων και εν σκηναίς δικαίων. Προσευχόμεθα να τον ανταμείψει ο Κύριος της ζωής και του θανάτου για τους πολλούς κόπους του για την Εκκλησία και για τον άνθρωπο και να αναδείξει επί του Θρόνου του Αγίου Πέτρου ένα άξιο διάδοχό του, ο οποίο θα εγκολπωθεί, θα ενστερνιστεί τα οράματά του Πάπα Φραγκίσκου και θα συνεχίσει το πολύτιμο έργο του για όλη την ανθρωπότητα, ιδιαιτέρως για την Χριστιανοσύνη, και ακόμη ειδικότερα για την προσέγγιση των αδελφών Εκκλησιών μας με απώτερον στόχον την πλήρη εν τω κοινώ Ποτηρίω συνάντησή των. Αιωνία σου η μνήμη, αδελφέ Πάπα Φραγκίσκο”.

Δήλωση του Οικουμενικού Πατριάρχου για την εκδημία του Πάπα (βίντεο) - Φως Φαναρίου

«Από τους καρπούς θα τους γνωρίσετε»,

Roberto PECCHIOLI

«Ο Πάπας Φραγκίσκος μου είπε: Είμαι έτοιμος να πεθάνω, συνεχίστε τις ιδέες μας»:

 η μνήμη της Emma Bonino

«Από τους καρπούς θα τους γνωρίσετε», απάντησε ο Ιησούς στους μαθητές που τον ρώτησαν πώς να αναγνωρίσουν τούς καλούς από τους κακούς προφήτες. Αν αυτό είναι το κριτήριο της κρίσης, το ποντιφικάτο του Jorge Mario Bergoglio αφήνει πάνω απ' όλα ερείπια, ολοκληρώνοντας στη Δύση μια διαδικασία υποχώρησης της πίστης και της χριστιανικής πρότασης μακροπρόθεσμα, που επιταχύνθηκε από τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού, στο τέλος της οποίας ο τότε πάπας, Παύλος VI, φώναξε απελπισμένα και χωρίς να εισακουστεί ότι ο καπνός του Σατανά είχε διεισδύσει στην Εκκλησία.

Οι ανυποψίαστοι, οι απρόσεκτοι είχαν ανοίξει καρδιές, πόρτες και παράθυρα. Η βασιλεία του Φραγκίσκου σήμαινε περαιτέρω κατάρρευση των θρησκευτικών κλήσεων (σέ κλίσεις), της λαϊκής συμμετοχής στίς τελετές – όλο και περισσότερο στερούμενες πνευματικής σημασίας – της χριστιανικής λαβής στην κοινωνία. Μια τρομακτική ισορροπία, σε συνδυασμό με τον μαζικό πρακτικό αθεϊσμό και τον εξισλαμισμό της ηπείρου μας, του οποίου ο καθολικισμός φαίνεται να είναι ένας απλός παρατηρητής, μερικές φορές ένας υποστηρικτής.
Στο Ευαγγέλιο του Λουκά, μια άλλη δήλωση του Ιησού θα πρέπει να κάνει τα λιονταρίσια τείχη να τρέμουν: αλίμονο σε σας όταν όλοι μιλούν καλά για εσάς.

Ο βακχικός οργασμός των μέσων ενημέρωσης που συνοδεύει τον θάνατο του Bergoglio - προσεκτικά προετοιμασμένος για κάποιο χρονικό διάστημα - είναι μια σχεδόν ομόφωνη χορωδία επαίνων για τον πάπα που ήρθε, όπως επιβεβαίωσε ο ίδιος, από το τέλος του κόσμου. Έπαινοι, πανηγυρισμοί, μελάσα που ρέει, βροντερά χειροκροτήματα από μια μιντιακή, πολιτιστική και πολιτική χορωδία στην οποία ακούγονται μόνο μεμονωμένες αντιρρήσεις. Ας είμαστε σαφείς: ο ανθρώπινος πόνος και η ασθένεια αξίζουν κάθε σεβασμό. Αλλά μπροστά στην ιστορία - και την παπική αποστολή - τα σχεδόν δώδεκα χρόνια του Bergoglian είναι ένα ακάνθινο στεφάνι.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο πιο πλούσιος έπαινος προέρχεται από μη καθολικούς, μη πιστούς, κοσμικούς και άθρησκους. Το επίσημο πένθος είναι τεράστιο: αυτό και μόνο πρέπει
να κάνει τους πιστούς καχύποπτους. Ποτέ, στη μνήμη μας, όταν η Ιταλία ήταν ακόμη καθολική, ο θάνατος του πάπα δεν συνοδεύτηκε από τη διακοπή εκπομπών -συμπεριλαμβανομένων αθλητικών εκπομπών- και ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών προγραμμάτων, που μετατράπηκαν σε συλλογική χορωδία εορτασμού του εκλιπόντος σε ενιαία δίκτυα.
Τίποτα παράξενο: "ένας από αυτούς" έχει πεθάνει, δηλαδή μια προσωπικότητα αναφοράς της κυρίαρχης σκέψης. Ένα περίεργο βραχυκύκλωμα, αφού η δυτική επικρατούσα τάση είναι ριζικά αντιχριστιανική, υλιστική, αθεϊστική. Ακόμη πιο παράξενη είναι η ευχαρίστηση των αντιπάλων της εκκλησίας πάνω απ 'όλα. Από τους καρπούς θα τους αναγνωρίσετε. Ούτε ένα από τα μέλη της μοναδικής φιλοπαπικής ορχήστρας δεν έχει προσηλυτιστεί. Κανείς δεν έχει προσχωρήσει στην εκκλησία του Ιησού, η οποία μετονομάστηκε από το 2013 σε «εκκλησία του Φραγκίσκου». Υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό το ψευδεπίγραφο δεύτερο βάπτισμα: ο Αργεντινός πάπας έκανε πικετοφορία στο πλοίο του Πέτρου όσο λίγοι άλλοι στο παρελθόν.

Ήταν επαναστάτης, ακόμα κι αν οι υποστηρικτές του προτιμούν να μιλούν για προφητεία. Μια προφητεία που έχει παραμερίσει το δόγμα,την ιεροτελεστία, τα σύμβολα, την εσχατολογία – δηλαδή τον τελικό προορισμό του ανθρώπου – προτιμώντας την ποιμαντική διάσταση. Ποιμένες ενός όλο και πιο ισχνού ποιμνίου, από το οποίο έχει αφαιρεθεί η διάσταση του ιερού και του μυστηρίου. Ένα ποίμνιο χωρίς στόχο, αφού αυτός ο πάπας σχεδόν ποτέ δεν μίλησε για την αιωνιότητα και για το σχέδιο του Θεού για το πλάσμα που έγινε, σύμφωνα με το παλιό δόγμα, κατ' εικόνα και ομοίωσή του.
Μια εκκλησία νοσοκομείου σέ καιρό εκστρατείας, άρεσε στον Bergoglio να λέει. Σωστά, αλλά οι πληγές του πνεύματος έχουν επιδεινωθεί. Αν «από τους καρπούς θα τους αναγνωρίσετε», ο σημερινός πλούσιος έπαινος δεν λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα, αν και πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεκαετίες σύγχυσης είχαν προδιαθέσει την Εκκλησία στα σοκ της Αργεντινής. Κάποιος είχε ήδη ταρακουνήσει το δέντρο, αλλά οι καρποί δεν είναι αυτοί που ήλπιζαν οι ίδιοι οι καινοτόμοι. Η προφητεία που συμβαδίζει με την εποχή έχει γίνει μια επιχείρηση  κατεδάφισης σε μια κρίση πίστης. Σύμφωνα με μια από τις πιο ριζοσπαστικά αντι-καθολικές εφημερίδες, τη La Repubblica, ο Bergoglio ήταν «ο πάπας τών τελευταίων». Η φωνή από τη γερουσία δραπέτευσε. Οι αναγνώστες της
εφημερίδας είναι καλοθρεμμένοι μετα-αστοί, κάθε άλλο παρά τελευταίοι. χειροκροτούν με χαρά βλέποντας την προοδευτική υποχώρηση του Χριστιανισμού.

Επιπλέον, ο Eugenio Scalfari, ένας κοσμικός πάπας της προοδευτικής ψευδοθρησκείας, ήταν έμπιστος και συνομιλητής του Bergoglio, με προσκολλημένο  δογματικό υπόβαθρο που ποτέ δεν αρνήθηκε η Αγία Έδρα. Πες μου με ποιον πας και θα σου πω ποιος είσαι: ο Αργεντινός ήταν σύντροφος του Marco Pannella και της Emma Bonino, αιχμή του δόρατος της πιο ακραίας εκκοσμίκευσης και τών αμβλώσεων. Η κυρία με το τουρμπάνι έπλεξε το εγκώμιο του Φραγκίσκου, επαινώντας τη δέσμευσή του στους μετανάστες, τους φυλακισμένους και το περιβάλλον. Φαίνεται ότι ο πάπας της ζήτησε να προωθήσει «τις ιδέες μας» (Il Fatto Quotidiano). Περίεργες συγκλίσεις.

Με κίνδυνο να ανταγωνιστούμε κάποιους αναγνώστες, τολμούμε να πούμε ότι έχουμε βαρεθεί την αφόρητη λιτανεία για τών «τελευταίων». Και εμείς, οι προτελευταίοι, οι τρίτο-τελευταίοι, εκείνοι  που έχουν περάσει τη ζωή τους έντιμα, προσπαθώντας να παραμείνουν προσκολλημένοι στην ηθική και το χριστιανικό δόγμα, ποιοι είμαστε; Δεν υπάρχει θέση για εμάς στο νοσοκομείο εκστρατείας: πολύ φυσιολογικοί, πολύ πιστοί. Ο άσωτος υιός έγινε δεκτός με μεγάλο ενθουσιασμό από τον πατέρα του, προκαλώντας τις δικαιολογημένες διαμαρτυρίες του αδελφού του, αλλά εξακολουθούσε να επιστρέφει στην πατρίδα του. Στη θεολογία του Μπέργκολι, το έλεος έρχεται ελεύθερα, χωρίς να το ζητάει. Είναι η θεϊκή δικαιοσύνη ισοδυναμία  μεταξύ καλού και κακού;

Εξάλλου, ποιός είμαι εγώ γιά να κρίνω, ήταν η ανησυχητική απάντηση σε μια ερώτηση σχετικά με την ηθική νομιμότητα των ομοφυλοφιλικών πράξεων. Ήσουν ο Πέτρος, πάνω στον οποίο κάποιος έχτισε την εκκλησία του! Η οποία δεν ήταν πράσινη, όπως μετά την Amoris Laetitia, αλλά θεωρήθηκε «η» οδός, όχι μια πίστη μεταξύ άλλων, όπως διαβάζουμε στην απερίσκεπτη οικουμενική διακήρυξη του Αμπού Ντάμπι.

Ένας σχετικισμός εναντίον του οποίου ο Βενέδικτος XVI πολέμησε μάταια, ο οποίος έχει γίνει το έμβλημα του νοσοκομείου πεδίου μάχης όπου οι γιατροί και οι νοσοκόμες δεν φορούν καν λευκά παλτά. Ο Bergoglio με το πόντσο στις τελευταίες μέρες του είναι η εικόνα που ενοχλεί περισσότερο, στα μάτια εκείνων που γνωρίζουν τη σημασία των συμβόλων. Αποιεροποίησε όχι τον εαυτό του – έναν άνθρωπο ανάμεσα στους ανθρώπους – αλλά τη λειτουργία του Βικάριου του Χριστού, του οποίου το ορατό σημείο είναι τό παπικό ένδυμα.
Ελάχιστα, τελικά, σε σύγκριση με το είδωλο του Αμαζονίου που μεταφέρεται σε πομπή, οι φιλο-ΛΟΑΤ παρεκκλίνουν (περισσότερο από τους οπαδούς, πράγματι) των παράξενων εικόνων ζώων στον Άγιο Πέτρο, ο ευτελισμός των τελετουργιών και της λειτουργίας, το κλείσιμο των τόπων λατρείας στην πανδημία, συμπεριλαμβανομένου του εξαπολυμένου εμβολιασμού. Το νοσοκομείο εκστρατείας θεραπεύει (ίσως) τα σώματα, αλλά φαίνεται διαφορετικό στις ψυχές. Αλλά χωρίς ένα τελικό δόγμα, γίνεται κανείς μια ένωση αμοιβαίας βοήθειας, ευγενής, χρήσιμη, χωρίς κλήση στην αλήθεια. Και ποιος χρειάζεται, εκτός από τον εαυτό του (την επιμονή των αδρανών του Vilfredo Pareto) μια εκκλησία σέ «έξοδο»;

Από τι, από ποιό πράγμα έξοδος, λοιπόν; Κάποιοι, στην ορχήστρα κροκοδείλων, μιλούν για έναν «προοδευτικό» πάπα. Τι σημαίνει πρόοδος, σε σύγκριση με το αιώνιο και το αμετάβλητο; Σύμφωνα με τον Ezra Pound, ο ναός είναι ιερός επειδή δεν είναι προς πώληση. Ο Ιησούς το ήξερε αυτό πρώτα, όταν έδιωξε τους εμπόρους, αλλά θα εξακολουθεί να υπάρχει ναός αν συνεχιστεί η κατεδάφιση;

Λόγια"οπισθοδρομικού", το επίθετο Bergoglian που απευθύνεται σε όσους δεν συμφωνούσαν μαζί του. Σε θέματα πίστης, η έννοια επιρρημάτων όπως εμπρός και πίσω μας διαφεύγει, αλλά είναι δικό μας λάθος, εκπαιδευμένους στη σαφήνεια. Αφήστε την ομιλία σας να είναι ναι, ναι, όχι, όχι. Τα περισσότερα προέρχονται από τον Πονηρό. 

Αντ 'αυτού, τόλμησαν να τροποποιήσουν το Πάτερ Ημών, την προσευχή που υπαγόρευσε ο Ιησούς. Τώρα ας παρακαλέσουμε να μην εγκαταλειφθούμε στον πειρασμό, αλλά το λατινικό κείμενο – μεταφρασμένο από τους Πατέρες της Εκκλησίας – λέει «ne nos inducas», μην μας οδηγείτε(μή εισενέγκης). 

Από τη λειτουργία τού Λόγου, η αναφορά σε «ανθρώπους καλής θέλησης» έχει εξαφανιστεί και έχει αντικατασταθεί από «ανθρώπους αγαπημένους από τον Κύριο». Η καλή
θέληση, δηλαδή η επιθυμία να ενεργούμε δίκαια, δεν μετράει πλέον.
Ωστόσο, η αναζήτηση της πίστης, η δίψα για υπέρβαση είναι ανεξάλειπτες. Οι βαπτίσεις στην ενήλικη ζωή και η επιθυμία να ζήσουν μια ισχυρή πνευματικότητα, με στόχο την αλήθεια, αυξάνονται. Χρειαζόμαστε ένα σαφές μήνυμα, όχι το τραύλισμα της συγγνώμης για θέσεις που δεν είναι ευπρόσδεκτες στο πνεύμα της εποχής.
Ποια είναι η απάντηση στην ανάγκη για το απόλυτο, ελλείψει προβληματισμού για το νόημα της ύπαρξης και για το κήρυγμα, τον πυρήνα της πίστης, τον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού; 

Το τρομερό ερώτημα είναι: εξακολουθεί η Εκκλησία να πιστεύει στον πυρήνα του μηνύματός της, στην ανάσταση χωρίς την οποία, παραδέχεται ο Απόστολος Παύλος, οι Χριστιανοί θα ήταν οι πιο άτυχοι από τους ανθρώπους; Αυτά είναι ερωτήματα που ποτέ δεν πιστεύαμε ότι θα ρωτούσαμε.

Ίσως είμαστε μπερδεμένοι, ίσως δεν έχουμε καταλάβει, αλλά ποτέ δεν αισθανθήκαμε τόσο περίεργα. Ο θόρυβος αυτών των ημερών, η ειλικρινής συγκίνηση πολλών, δεν εξαπατούν την αυτοαποκαλούμενη εκκλησία του Φραγκίσκου. Μόλις κλείσει ο τάφος του Φραγκίσκου, η συγκίνηση των ειδήσεων θά τελειώσει, το τσίρκο των μέσων ενημέρωσης θα προχωρήσει σε κάτι άλλο. Όταν ένας πάπας πεθάνει, ένας άλλος θα γίνει. Η εχθρότητα θα συνεχιστεί, η αντιθρησκευτική προκατάληψη που διακόπηκε στιγμιαία θα ξαναρχίσει.

Dai frutti lo si riconosce

Μια εκκλησία νοσοκομείου σέ καιρό εκστρατείας. 

ΥΠΟΠΤΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΘΕΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ. ΠΑΡΑΔΟΘΗΚΑΜΕ ΣΤΟΥΣ ΨΕΥΔΟΠΡΟΦΗΤΕΣ ΑΜΑΧΗΤΙ. ΔΕΝ ΚΡΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΡΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΩΝ ΔΗΘΕΝ.

Τη Δευτέρα του Πάσχα ο Φραγκίσκος μας αφήνει

di Katia Migliore - 22/04/2025

Πηγή: Όπως ο Δον Κιχώτης

Ο Μπεργκόλιο μας άφησε, τώρα υποβάλλεται στην Κρίση του Θεού.

Τις ημέρες αυτού του Πάσχα, που είναι το πέρασμα, ο θάνατος και η Ανάσταση του Χριστού, αυτός ο αμφιλεγόμενος άνδρας, καθισμένος στον παπικό θρόνο από τις 13 Μαρτίου 2013, έχει αφήσει τους πάντες έκπληκτους και εμβρόντητους.

Τον είδαμε χθες με τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, συνολικά αρκετά χαμογελαστό, σε αντίθεση με άλλες προηγούμενες συναντήσεις με άλλους πολιτικούς αρχηγούς, για τους οποίους δεν έκρυψε την απόλυτη απογοήτευσή του γιατί ανήκαν σε ένα πολιτικό κόμμα που, ξεκάθαρα, δεν του άρεσε.

Ιησουίτης, αντιπροσώπευε μια εξαίρεση στην παράδοση της εκλογής Παπών στο παρελθόν. Και ακόμη και το όνομά του, που έμελλε να θυμίζει τον φτωχό μικρό μοναχό της Ασίζης, ήταν σαφές σημάδι ρήξης της παράδοσης. Είχε αρνηθεί να κοιμηθεί στα δωμάτια του παπικού διαμερίσματος, πεπεισμένος ότι η φτωχή επιλογή θα ήταν περισσότερο σύμφωνη με το αποστολικό του μήνυμα.

Υποστηρικτής του διαθρησκευτικού διαλόγου, συνέχισε την πορεία που χάραξαν οι προκάτοχοί του, υπογράφοντας ένα έγγραφο που καλούσε όλους τους παραδοσιακούς και συντηρητικούς Καθολικούς να αμφισβητηθούν. Με το έγγραφο του Άμπου Ντάμπι του 2019 «ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ», ο Μπεργκόλιο έκανε μια πράξη ολικής κατάργησης του χριστιανικού προνομίου, βάζοντας όλες τις θρησκείες στο ίδιο επίπεδο, αρνούμενος τη σημασία του αποστολικού και του κηρύγματος των Ευαγγελίων. Η γνώση των άλλων, με στόχο να αποκηρύξει τον εαυτό του, θα έλεγε κανείς διαβάζοντας την εισαγωγή στο έγγραφο:

Στο όνομα του Θεού και όλων αυτών, το Al-Azhar al-Sharif –με τους μουσουλμάνους της Ανατολής και της Δύσης–, μαζί με την Καθολική Εκκλησία –με τους Καθολικούς της Ανατολής και της Δύσης–, δηλώνουν ότι υιοθετούν την κουλτούρα του διαλόγου ως δρόμο. κοινή συνεργασία ως συμπεριφορά· η αμοιβαία γνώση ως μέθοδος και κριτήριο.

Για να μην αναφέρουμε τις ομοιότητες με το μασονικό ιδεώδες, που τονίζονται ακόμη και στο grandeoriente.it:

Στην τελευταία του εγκύκλιο «Fratelli tutti», που δημοσιεύθηκε στις 3 Οκτωβρίου, ο Πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε ανοιχτά με έναν εντελώς νέο τρόπο μια ιδέα της παγκόσμιας αδελφότητας, ως δεσμού που ενώνει όλους τους ανθρώπους, πέρα ​​από την πίστη, την ιδεολογία, το χρώμα του δέρματος, το κοινωνικό τους υπόβαθρο, τη γλώσσα, τον πολιτισμό και το έθνος τους. Αυτή είναι μια σκέψη που είναι κοντά στα ιδανικά που αποτέλεσαν τα ίδια τα θεμέλια του Τεκτονισμού από την αρχή του.

Πολλοί Καθολικοί έκαναν σκληρές κριτικές για τις ενέργειες του Bergoglio, επειδή πολλές από τις αποφάσεις του φαίνονταν να στοχεύουν περισσότερο στην ακύρωση των παγιωμένων εθίμων της χριστιανικής ιεροτελεστίας, υπό την προοπτική ενός κραυγαλέου σχετικισμού.

Όπως λέγαμε, υπήρχαν πολλές αμφισβητήσιμες επιλογές. Ξεκινώντας από την άτυχη απόφασή του το 2014 να τοποθετήσει ένα παγανιστικό είδωλο στη Βασιλική που ιδρύθηκε πάνω από τον τάφο του Πέτρου.

Υπό το φως της Θείας Αποκάλυψης, που περιέχεται στον Λόγο του Θεού, στην Παράδοση της Εκκλησίας και στο Μαγιστήριο, το ερώτημα είναι πολύ απλό: το να κάνεις είδωλα για λατρεία είναι πολύ βαρύ αμάρτημα. Το να υποκλίνεσαι στα είδωλα είναι ειδωλολατρία. Το να τους κάνετε προσφορές και θυσίες, να τους μεταφέρετε θριαμβευτικά, να τους τοποθετήσετε σε θρόνο, να τους στεφανώσετε, να τους θυμιάσετε, αντιπροσωπεύει μια εμφανή και σοβαρά ανήθικη ειδωλολατρική λατρεία. Η τοποθέτησή τους σε βωμούς ή μέσα σε καθαγιασμένες εκκλησίες για να τους προσκυνήσουν συνιστά πραγματική βεβήλωση. (culturacattolica.it)

Και το 2022, στον Καναδά, σε μια σαμανική ιεροτελεστία φόρεσε την κλασική ινδική φτερωτή κόμμωση, προκαλώντας την αντίδραση πολλών Καθολικών.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των φτερών στο κεφάλι και των κομμώσεων που χρησιμοποιούν οι υπάλληλοι των τμημάτων μας;».

Ο Προϊστάμενος της Εκκλησίας είχε ρωτήσει ρητορικά με εκπληκτική (προσποιητή;) αφέλεια.

Ένας πολιτικός Πάπας, και μάλλον ευθυγραμμισμένος, δεν υπάρχει αμφιβολία γι' αυτό. Και ιδιαίτερα προσεκτικός στην αποξήλωση, κομμάτι-κομμάτι, των θεμελίων της Καθολικής Εκκλησίας. Το άγαλμα του Μαρτίνου Λούθηρου στο Βατικανό αντιπροσώπευε, όχι λιγότερο από τα ειδωλολατρικά είδωλα, μια προσβολή για την Ιστορία και τη Σύνοδο του Τρεντ, καθώς και για τους καθολικούς.

Οι εγκύκλιοι του έχουν προκαλέσει τεράστια διαμάχη: κατηγορούμενος ότι άνοιξε τις πόρτες στη σοδομία και την πορνεία ( Fiducia Supplicans και Amoris Letitia ) και ότι πολέμησε την παραδοσιακή Θεία Λειτουργία ( Traditionis Custodes ), συχνά αποκαλείται αντιπάπας, ειδικά λόγω ορισμένων διακηρύξεων του που ήταν, τουλάχιστον,αποσταθεροποιητικές γιά όλους τούς καθολικούς. Ένα παράδειγμα είναι η αναταραχή που προκάλεσαν οι δηλώσεις του Eugenio Scalfari το 2019.

Πριν από λίγες μέρες ο Eugenio Scalfari δημοσίευσε ένα σημείωμα στην εφημερίδα που ίδρυσε, «Repubblica», στο οποίο, μιλώντας για τις συνομιλίες του με τον Πάπα Φραγκίσκο, «αποκάλυψε» ότι ο ποντίφικας, όταν μιλάει μαζί του «με απόλυτη πολιτιστική εμπιστοσύνη», δεν δυσκολεύεται να εξηγήσει ότι « συλλαμβάνει τον Χριστό ως Ιησού τής Ναζαρέτ, άνθρωπο, όχι Θεό ενσαρκωμένο . Μόλις ενσαρκώθηκε, ο Ιησούς έπαψε να είναι Θεός και γίνεται άνθρωπος μέχρι το θάνατό του στον σταυρό .

Οι παρεξηγήσεις του Scalfari σχετικά με τις θέσεις του Πάπα Bergoglio χρονολογούνται στην πραγματικότητα ακόμα πιο πίσω στο χρόνο, από την αρχή τού ποντιφικιού του. Χωρίς να διεκδικήσει, αυτή τη φορά, να αναφέρει κατ' ιδίαν συνομιλία, αλλά βασιζόμενος στα έγγραφα και τις ομιλίες του Φραγκίσκου, ο δημοσιογράφος υποστήριξε ότι ο Φραγκίσκος είναι «επαναστάτης» ποντίφικας, γιατί «κατάργησε την αμαρτία». Και το κάνει, εξήγησε, «χρησιμοποιώντας δύο εργαλεία: ταυτίζοντας τον Χριστιανικό Θεό που αποκάλυψε ο Χριστός με τήν αγάπη, τό έλεος και τήν συγχώρεση. Και μετά αποδίδοντας στο ανθρώπινο πρόσωπο πλήρη ελευθερία συνείδησης».

Ένας άνθρωπος που αυτοπροσδιοριζόταν ως ταπεινός μέσω των ενεργειών που ήταν τόσο ευχάριστες για τις ελίτ του κόσμου, αυτός ήταν και ο Μπεργκόλιο, που θα μπορούσε κανείς να πει ότι δεν είχε την αίσθηση του ιερού που θα περιμέναμε από τον Κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας.

Στο όριο της έλλειψης πίστης εμφανίστηκαν και εκείνες οι δηλώσεις για το κλίμα, στυλ Γκρέτα Τάμπεργκ. Στην πραγματικότητα ήταν πάντα έτοιμος να υποστηρίξει τις θέσεις των ηγεμονικών τάξεων της παγκοσμιοποίησης.

Στεκόμαστε δίπλα στα θύματα της περιβαλλοντικής και κλιματικής αδικίας».

Και πώς μπορούμε να ξεχάσουμε την συγκλονιστική απόφαση, υπό τη δικτατορία του Covid, να κλείσουν οι Εκκλησίες; Αυτός είναι ο τίτλος μιας μεγάλης εθνικής εφημερίδας τον Μάρτιο του 2020:

Οι εκκλησίες κλειστές, καμία λειτουργία, οι υποχωρήσεις και τα προσκυνήματα απαγορεύονται: η Εκκλησία σε εμπόλεμη κατάσταση λόγω του κορωνοϊού.
Αυστηροί περιορισμοί από το CEI λόγω του κινδύνου μετάδοσης από τον Covid-19. Το Vicariato της Ρώμης αναστέλλει κάθε ποιμαντική δραστηριότητα. Ιερά Μητρόπολη: «Μέτρα υπό μελέτη σε συντονισμό με αυτά των ιταλικών αρχών». Υπάρχει φόβος για το Πάσχα. (lastampa.it)

Τι πιο καταστροφικές, πιο συμβολικά ελλειπείς  εικόνες πίστης έχουν υπάρξει από αυτή ενός Bergoglio εντελώς μόνου στην πλατεία του Αγίου Πέτρου;

Σε πόσες εκκλησίες δεν επιτρέπεται η είσοδος χωρίς μάσκα; Η εκκλησία Bergoglian αγκάλιασε την αφήγηση του τρόμου των μέσων ενημέρωσης. Ο Θεός είχε εξαφανιστεί, ενώ οι πόρτες ήταν κλειστές στα πρόσωπα των πιστών που δεν είχαν δεχθεί μάσκες και εμβολιασμούς.

Από την άλλη πλευρά, το άνοιγμα των θυρών και των συνόρων στους λαθρομετανάστες ή, αν προτιμάτε, στους μετανάστες, ήταν πάντα ένα επαναλαμβανόμενο θέμα του παπισμού του Μπεργκόλια.

Ας μην αποκλειστεί κανείς από την κοινωνία: ο Πάπας το επαναλαμβάνει στον Άγγελο και στη συνέχεια εγκαινιάζει και ευλογεί το μνημείο του μετανάστη, «Angel Unwares», στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, ώστε να θυμίζει σε όλους την ευαγγελική πρόκληση του καλωσορίσματος.

Τώρα ο Χοσέ Μαρία Μπεργκόλιο βρίσκεται στο Σπίτι του Πατέρα, υπόκειται στην κρίση Του. Και προσευχόμαστε για την ψυχή του.

Για το μέλλον, αυτό που μένει για εμάς είναι η ελπίδα της επιστροφής σε έναν Πάπα που αποδεικνύει, τουλάχιστον, ότι πιστεύει στον Θεό.

Nel Lunedì in Albis, Francesco ci lascia

ΕΜΕΙΣ ΕΧΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟ.

Η εξάτμιση του Χριστιανισμού

Πηγή: Diego Fusaro

Ο Bergoglio απεβίωσε χθες, σε ηλικία 88 ετών. Η οδυνηρή απώλεια μας προσφέρει, αν μη τι άλλο, την ευκαιρία να κάνουμε κάποιες γενικές σκέψεις για τη μορφή του και για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε την Εκκλησία της Ρώμης αυτά τα χρόνια. Η πρώτη απαραίτητη διευκρίνιση αφορά το γεγονός ότι ο Bergoglio, τεχνικά, δεν υπήρξε ποτέ Πάπας: σύμφωνα με όσα έχουμε δείξει εκτενώς στο βιβλίο μας «Το τέλος του Χριστιανισμού», ο Βενέδικτος XVI δεν αποκήρυξε ποτέ το Petrine munus, αποκηρύσσοντας μόνο το ministerium: εξηγείται με πολύ απλούς όρους, ο Ράτσινγκερ παραιτήθηκε από την άσκηση του ρόλου του Πάπα χωρίς ποτέ να παραιτηθεί από αυτόν τον ρόλο. Με την προφανή συνέπεια να παραμείνει Πάπας μέχρι το τέλος: για το λόγο αυτό, η εκλογή του Bergoglio το 2013 ήταν μια μηδενική πράξη και όχι άκυρη πράξη. Όπως είναι γνωστό, μπορεί να υπάρχει μόνο ένας πάπας και δεν υπάρχει νέος πάπας έως ότου αυτός που βρίσκεται στο αξίωμα πεθάνει ή αποκηρύξει το munus, όχι το ministerium. Έτσι, συνολικά, η παπική έδρα είναι κενή από τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Όσο για τον τρόπο με τον οποίο ο Bergoglio διοικούσε την Εκκλησία, περιοριζόμενος και σε αυτή την περίπτωση να συνοψίσουμε όσα γράψαμε στο βιβλίο μας που αναφέρθηκε παραπάνω, μπορούμε να πούμε ότι ευνόησε με κάθε τρόπο τις συνεχιζόμενες διαδικασίες εξάτμισης του Χριστιανισμού, προωθώντας μια έξυπνη και ρευστή νέα εκκλησία, μεταχριστιανική και ανοιχτή στην εμμένεια στην ίδια την πράξη με την οποία έκλεισε ολοκληρωτικά στην υπέρβαση. Ο Bergoglio ήταν μια θρησκεία του τίποτα, με τη μορφή ενός μεταχριστιανικού μηδενισμού που στην πραγματικότητα συνέβαλε στην πλήρη εκκένωση του Χριστιανισμού, καθιστώντας τον ένα απλό ιδεολογικό κάλυμμα για τη φιλελεύθερη-προοδευτική παγκοσμιοποίηση. Αν ο Ράτσινγκερ είχε αντισταθεί ηρωικά στην εξάτμιση του Χριστιανισμού, θέτοντας την παράδοση, τη φιλοσοφία και τη θεολογία στο επίκεντρο, και γι' αυτόν τον λόγο αντιτάχθηκε αμείλικτα στην κυρίαρχη τάξη, ο Μπεργκόλιο ενήργησε με τον διαμετρικά αντίθετο τρόπο και ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο έγινε αμέσως ο αγαπημένος της ηγεμονικής τάξης: αντί να αντισταθεί στην εξάτμιση του Χριστιανισμού, τον εξευμενίστηκε με κάθε τρόπο. Στη δεκαετία του εβδομήντα, ο Παζολίνι σημείωσε ότι ο Χριστιανισμός βρισκόταν σε ένα θεμελιώδες σταυροδρόμι, αποκρυσταλλώνοντάς τον: είτε ο Χριστιανισμός θα ξεκινήσει ξανά από τις απαρχές του και από την αντίθεση σε έναν κόσμο που δεν τον θέλει πλέον, είτε θα αυτοκτονήσει και θα διαλυθεί στον πολιτισμό της κατανάλωσης. Με τον Ράτσινγκερ γίναμε μάρτυρες της προσπάθειας να δοθεί ζωή στην πρώτη υπόθεση του Παζολίνι. Με τον Bergoglio, από την άλλη πλευρά, σημειώσαμε τον θρίαμβο του δεύτερου.

Η εξάτμιση του Χριστιανισμού

ENRICO BERTI-ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (30)

 Συνέχεια από Τετάρτη, 25 Σεπτεμβρίου 201

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ
ΒΙΒΛΙΑ Ι, Κ - Χ, ΧΙ

Enrico Berti

Μου έθεσαν την ερώτηση εάν ο Αριστοτέλης καταλήγει λογικός. Τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί ο Αριστοτέλης στην Μεταφυσική είναι λογικά επιχειρήματα: Όταν λέει πως το Είναι δεν είναι γένος διότι χρησιμοποιείται σαν κατηγορούμενο λόγω των διαφορών του, αυτό χωρίς αμφιβολία είναι ένα επιχείρημα λογικού χαρακτήρος, αλλά δεν φτάνει γι’αυτό στην εκλογίκευση. Στον Αριστοτέλη, όπως σε όλους τους αρχαίους στοχαστές, λογική και μεταφυσική είναι στενά συνδεδεμένες, δεν υπάρχει από το ένα μέρος το Είναι και από το άλλο η σκέψη : η σκέψη είναι πάντοτε σκέψη του Είναι και το Είναι είναι πάντα νοούμενο στην σκέψη. Επομένως δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στην λογική και στην μεταφυσική.

Ρωτήθηκα στην συνέχεια, τι σκέπτομαι για την πλατωνική Δημιουργία. Σκέφτομαι πώς δεν είναι μία αληθινή Δημιουργία, διότι όλοι γνωρίζουμε πώς ο Δημιουργός αυτός δεν δημιουργεί, αλλά βρίσκεται ήδη μπροστά στα πιο σημαντικά πράγματα, δηλαδή πρώτα απ’όλα στην αληθινή πραγματικότητα, που είναι ο κόσμος των ιδεών, ο οποίος δεν δημιουργήθηκε από τον Δημιουργό. Και πράγματι στην συνέχεια, οι μεσοπλατωνικοί και οι νεοπλατωνικοί θα πουν πώς ο κόσμος των ιδεών είναι μέσα στον Νου του Θεού, και πώς οι ιδέες είναι θείες σκέψεις. Αυτό όμως δεν το λέει ο Πλάτων στον Τίμαιο και το γεγονός πώς το προσθέτουν οι άλλοι, θέλει να πει πώς γι’αυτούς η ύπαρξη ενός κόσμου των ιδεών που προηγείται του Δημιουργού και είναι ανεξάρτητος από τον Δημιουργό, θεωρήθηκε εμπόδιο σε μία θεωρία ή οποία θα δίδασκε ότι το όλον προήλθε από τον Θεό. Από το άλλο μέρος γνωρίζουμε πώς υπάρχει η διάσημη χώρα, ο υποδοχεύς, ο τόπος στον οποίο τα πράγματα αποκτούν ύπαρξη. Συνήθως, αυτή η σύλληψη του Τίμαιου, αναπαριστάται με μερικές λίμνες των βουνών, στις οποίες οι λόγοι και τα βουνά και τα δένδρα καθρεφτίζονται στο νερό. Να λοιπόν, για τον Πλάτωνα τα αισθητά πράγματα είναι σαν τις εικόνες των δένδρων και των βουνών που αντικαθρεφτίζονται στην επιφάνεια του νερού. Αλλά προκειμένου να έχουμε ή να υφίστανται οι εικόνες, πρέπει να υπάρχει η Επιφάνεια, πρέπει να υπάρχει ο τόπος στον οποίο οι εικόνες έρχονται στην ύπαρξη, και αυτή ακριβώς είναι η χώρα του Πλάτωνος. Έτσι λοιπόν δεν πρόκειται για αυθεντική Δημιουργία, αλλά χωρίς αμφιβολία υπάρχει αυτό το όραμα στο οποίο ένας Θεός -και ο Δημιουργός είναι ένας Θεός- με κάποιο τρόπο ενεργεί ώστε ο αισθητός κόσμος να πάρει την μορφή που έχει. Είναι ένας ενεργητικός Θεός λοιπόν, ένας Θεός που παρεμβαίνει στον κόσμο, και αυτό φάνηκε στους Χριστιανούς και πριν ακόμη στους Εβραίους, δηλαδή στον Φίλωνα - παρότι ο Φίλων ήταν ένας Εβραίος της διασποράς, ένας Ελληνικοποιημένος Εβραίος, ο οποίος αντιμετώπιζε και κάποια υποψία εκ’ μέρους των πιο Ορθοδόξων Εβραίων, σαν μία μορφή Δημιουργίας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο Πλάτων να γίνει αποδεκτός από τους Εβραίους και από τους Χριστιανούς σαν ο πιο κοντινός έλληνας φιλόσοφος, στην έννοια της Δημιουργίας της Βίβλου.

Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνούμε πώς η ίδια η Βίβλος δεν μιλά για Δημιουργία με την πλήρη και αυστηρή έννοια, η οποία επιβεβαιώνεται όμως στην συνέχεια τον τρίτο και τέταρτο αιώνα, των μεγάλων συνόδων. Και η Δημιουργία για την οποία μιλά η Βίβλος φαίνεται να είναι κάτι που προϋποθέτει μία προϋπάρχουσα ύλη, και συνίσταται απλώς στην οργάνωση με κάποιο τρόπο κάποιου πράγματος που ήδη υπάρχει. Και μόνον προς τον δεύτερο και τρίτο αιώνα π.χ.- διότι υπάρχει κάποια μνεία στο βιβλίο των Μακκαβαίων- αρχίζουμε να ομιλούμε για μία εκ του μηδενός δημιουργία, αλλά η καθαρή έννοια μίας εκ του μηδενός δημιουργίας, βεβαιώνεται μετά από κάποιον αιώνα μέσα στα πλαίσια του ίδιου του Χριστιανισμού. Επομένως δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός πώς στην αρχή φαινόταν μία κάποια συμφωνία ανάμεσα στην Δημιουργία του Τίμαιου και στην Δημιουργία της Βίβλου. Μόνο που στην συνέχεια στο εσωτερικό του Χριστιανισμού η έννοια της Δημιουργίας καθάρισε όλο και περισσότερο, μέχρι να γίνει αντιληπτή στο τέλος σαν Δημιουργία εκ του μηδενός δηλαδή αιτία της ολότητος του Είναι. Μόνον που δεν υπήρξε πάντοτε έτσι στην ιστορία, το πράγμα. Όσον αφορά δε την έννοια ενός κατ’ουσίαν όντος, η οποία οδηγεί στον Παρμενίδη και στον μονισμό του, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πιστεύω πώς είναι δυνατόν να επαναδιατυπώσουμε αυτή την θεωρία, όπως συνέβη στον Θωμά Ακινάτη, αποφεύγοντας τον Πανθεϊσμό και σ’ αυτό το σημείο πιστεύω πώς ο Αριστοτέλης είχε λάθος. Όπως είδαμε ο Αριστοτέλης, πίστευε πώς αυτή η έννοια κατέληγε στον μονισμό του Παρμενίδη, πιστεύω όμως πώς δεν είναι μία αναγκαία συνέπεια της έννοιας του Θεού σαν το κατ’ουσίαν όν, διότι μπορεί να αποφευχθεί ο Πανθεϊσμός, ο μονισμός, με την βοήθεια της έννοιας της μετοχής, διακρίνοντας δηλαδή το είναι καθαυτό από το μετέχον είναι, όπως κάνει ο Ακινάτης. Όμως η έννοια της μετοχής είναι μία πλατωνική έννοια που δεν συμμερίστηκε ο Αριστοτέλης.

Και τέλος σχετικά με την θεωρία σύμφωνα με την οποία ο Θεός είναι μορφική αιτία και τελική αιτία του κόσμου, πρόκειται για μία πλατωνίζουσα ερμηνεία του Αριστοτέλη, για την ερμηνεία δηλαδή που δόθηκε αμέσως στην σκέψη του. Μαρτυρεί μάλιστα γι’αυτήν την ερμηνεία ο Θεόφραστος δηλαδή ο διάδοχος του Αριστοτέλη, ο συνεργάτης του. Έτσι λοιπόν ο Θεόφραστος λέει πώς μερικοί ερμηνεύουν εκείνη την επιθυμία για την οποία γίνεται λόγος στο δωδέκατο βιβλίο, και λόγω της οποίας το κινητό ακίνητο κινεί, παρακινεί, σαν αντικείμενο επιθυμίας, σαν μία μορφή της μιμήσεως. Ο Θεόφραστος λέει πώς όσοι δέχονται το Ένα και τους αριθμούς, δηλαδή οι πλατωνικοί, το ερμηνεύουν σαν μίμηση. Ο Αριστοτέλης όμως δεν μιλά για μίμηση. Είναι μία θεωρία που προσφέρεται σ’αυτή την ερμηνεία αλλά δεν είναι ακριβώς η σκέψη του Αριστοτέλη. Θα το δούμε στην συνέχεια.

Ρωτήθηκα επίσης εάν υπήρξε κάποια επαφή ανάμεσα στην Βίβλο των Εβραίων και τον Αριστοτέλη. Πιστεύω πώς μπορούμε να το αποκλείσουμε απολύτως. Οι Έλληνες γνώρισαν την Βίβλο όταν, μέσω της διασποράς, φτάνουν στην Αλεξάνδρεια οι πρώτοι Εβραίοι διακονούμενοι, και αυτό συμβαίνει τον δεύτερο αιώνα π.Χ., δύο αιώνες δηλαδή μετά τον Αριστοτέλη. Αυτοί οι διανοούμενοι έμαθαν ελληνικά με ανάθεση του βασιλιά Πτολεμαίου του Φιλάδελφου, έτσι μεταφέρεται, αλλά δεν είμαστε σίγουροι αν είναι εντελώς αληθινό - καί μεταφράζουν για πρώτη φορά στα Ελληνικά την Βίβλο. Οι Έλληνες δεν γνώριζαν άλλη γλώσσα εκτός των Ελληνικών, και επομένως δεν μπορούσαν να διαβάσουν τίποτε που ήταν γραμμένο σε άλλη γλώσσα. Χρειάστηκαν οι Εβραίοι για να μεταφράσουν την Βίβλο στα Ελληνικά, και μόνον τότε οι Έλληνες διάβασαν την Βίβλο. Στην συνέχεια οι φιλόσοφοι, τόσο οι Εβραίοι όσο και οι Χριστιανοί, βλέποντας στον Πλάτωνα και στους Στωϊκούς, θεωρίες που έμοιαζαν με της Βίβλου, κατηγόρησαν τούς Ελληνες φιλοσόφους ότι έκλεψαν από τήν Βίβλο τις εν λόγω θεωρίες. Έτσι γεννήθηκε ο διάσημος θρύλος για την κλοπή των φιλοσόφων. Είναι ένας θρύλος γεμάτος σημασία όμως, διότι τονίζει πώς αυτοί οι Εβραίοι φιλόσοφοι κατ’αρχάς κάποιος Αριστόβουλος, που έζησε τον δεύτερο αιώνα π.Χ. και στην συνέχεια ο Φίλων, και ανάμεσα στους Χριστιανούς ο Ιουστίνος και άλλοι, λένε πώς οι Έλληνες έγιναν κύριοι της έννοιας του Θεού που υπήρχε στην Βίβλο. Αυτό δεν είναι αλήθεια, αλλά σημαίνει πώς σύμφωνα μ’αυτούς τους φιλοσόφους υπάρχει συμφωνία ή τουλάχιστον βλέπουν την συμφωνία, ανάμεσα στον Θεό των Ελλήνων φιλοσόφων και τον Θεό της Βίβλου. 

Συνεχίζεται 

Αμέθυστος.

Η ΝΟΗΣΕΩΣ ΝΟΗΣΙΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (2) - HANS KRÄMER

 Συνέχεια από: Τετάρτη 16 Απριλίου 2025

HANS KRÄMER

Η ΝΟΗΣΕΩΣ ΝΟΗΣΙΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Ι. Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ (2η συνέχεια)

Στο πνεύμα του Γκρούμαχ (Grumach)4, και πολύ πιο πέρα από αυτόν, ο Κλάους Όλερ (Klaus Oehler) ανέλυσε στη συνέχεια σε διάφορα έργα τη διαρκή στροφή του θεού προς τον εαυτό του και την αυτοαναφορικότητα της θείας θεωρίας5· ταυτόχρονα, ο Όλερ τα ενέταξε στο πλαίσιο ολόκληρου του αριστοτελικού συστήματος και από αυτή την οπτική, ο υπερβατικός θεός προέκυψε ως η ανώτατη μορφή της αναφοράς της ζωής στον εαυτό της (η υψηλότερη μορφή αυτοαναφορικότητας της ζωής)6· επιπλέον, ο Όλερ τα διέκρινε από τη σύγχρονη ή καρτεσιανή υποκειμενικότητα, στο μέτρο που ο Αριστοτέλης –όπως και όλοι οι αρχαίοι στο σύνολό τους– συλλαμβάνει ακόμη και τη σκέψη περί του εαυτού από την οπτική του αντικειμένου και όχι –όπως οι νεότεροι– ως συγκροτούσα το αντικείμενο.

Δεν μπορεί κανείς να ανέβει πιο πάνω από τις λεπτές αναλύσεις του Oehler. Παρ’ όλα αυτά, επιβάλλεται το ερώτημα αν, μέσα από μια πιο ακριβή ανάγνωση των κειμένων, είναι δυνατό να ανοιχτούν ευρύτερες προοπτικές, ικανές να αποσαφηνίσουν την αυτο-αναφορά της θεϊκής σκέψης. Αυτό καθίσταται τόσο πιο προφανές, όσο η τυπική λύση που πρότειναν οι Grumach και Oehler — η οποία επιχειρηματολογεί διακόπτοντας την αποδεικτική αναδρομή* — έχει μάλιστα χαρακτηριστεί απορητική και δεν ικανοποίησε ιδιαίτερα ούτε τους ίδιους τους υποστηρικτές της. Το ίδιο ισχύει για την αντίληψη που προέκυψε σχετικά με αυτό, σύμφωνα με την οποία ο Αριστοτέλης διέθετε εδώ, στο υψηλότερο σημείο της φιλοσοφίας του, απρόσιτες δυναμικότητες νοήματος, οι οποίες μόνο με τη σύγχρονη φιλοσοφία εμπλουτίστηκαν με σημασίες ικανές να υποστηρίξουν τη φιλοσοφική τους βαρύτητα. Αν, από την άλλη πλευρά, προσπαθήσει κανείς να εξοικειωθεί με αυτό που ο ίδιος ο Αριστοτέλης προσπαθεί να πει, ακολουθώντας ακριβείς ενδείξεις του κειμένου και εξάγοντας τις επακόλουθες συνέπειες, τότε πρέπει να διευκρινιστεί από μεθοδολογική σκοπιά ότι προχωρούμε πέρα από αυτό που λέγεται ρητά, και επομένως δεν μπορεί να ανατρέξει σε αδιαμφισβήτητες δηλώσεις (δεν μπορεί κανείς να επικαλεστεί μονοσήμαντες διατυπώσεις). Εξάλλου, η αποκάλυψη πραγμάτων που είναι υπονοούμενα και δεν βρίσκονται εξαρχής μπροστά στα μάτια μας, αποτελεί χαρακτηριστικό σχεδόν κάθε φιλολογικής και ιστορικής ερμηνείας· διαφορετικά δεν θα υπήρχε καμία ανάγκη για ερμηνεία.

Όσον αφορά το κείμενο του βιβλίου Λ, αυτός ο τρόπος προσέγγισης είναι ιδιαίτερα κατάλληλος, καθώς έχει υποψιαστεί — όχι αβάσιμα — ότι ο Αριστοτέλης έχει εκφραστεί αναλυτικά για τη θεολογία του στα νεανικά του γραπτά, για παράδειγμα στον διάλογο «Περί φιλοσοφίας», και επιπλέον, στην πραγματεία που έχει φτάσει σε εμάς ως βιβλίο Λ, έχει κρατήσει πολλά για προφορική εξήγηση. Επιπλέον, ακόμη και με τον κίνδυνο ενός τελικού non liquet** (αδυναμίας καθαρής απόφασης) και του να μην είναι κανείς ικανός να προβεί σε τελική επιλογή, είναι σκόπιμο να επεκταθεί το φάσμα των πιθανών λύσεων όσο περισσότερο γίνεται, και να παραμείνουν στη συζήτηση όλες οι ερμηνείες που δεν μπορούν να αποκλειστούν με κάποια πειστικότητα. Αυτό εμποδίζει να καθιερωθεί μια συγκεκριμένη εξήγηση ως η μόνη δυνατή και να μετατραπεί σε δόγμα.

Σημειώσεις

4. Βλ. E. GRUMACH, Physis und Agathon in der alten Stoa (Φύσις και αγαθόν στην αρχαία στοά), Βερολίνο 1966, σελ. 53 κ.ε.
5. K. OEHLER, Die Lehre vom noetischen und dianoetischen Denken bei Platon und Aristoteles (Η διδασκαλία της νοητικής και της διανοητικής σκέψης στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη), Μόναχο 1962 («Zetemata=Ζητήματα», 29), Αμβούργο 1985, σελ. 186 κ.ε.· βλ. επίσης, του ιδίου, τη συλλογή δοκιμίων σχετικών με το θέμα: Der Unbewegte Beweger des Aristoteles=Το Κινούν Ακίνητο του Αριστοτέλη, Φρανκφούρτη 1984 (Philosophische Abhandlungen, τόμ. 2).
6. Την ίδια θέση υποστηρίζει πλέον και ο A. KOSMAN, Divine Being and Divine Thinking in “Metaphysics” Lambda (Θεϊκό Είναι και Θεϊκή Νόηση στη «Μεταφυσική» του βιβλίου Λάμδα), «Proceedings of the Boston Area Colloquium in Ancient Philosophy», τόμ. III, επιμ. J.J. CLEARY, Βοστώνη 1987, σελ. 183 κ.ε.
7. Βλ. W. Jaeger, Aristoteles, Βερολίνο 1955, μετάφρ. από τον G. Calogero: Αριστοτέλης, Φλωρεντία 1935 (πολλαπλές εκδόσεις), σσ. 222· 300: «μια σύντομη περίληψη», «όχι πολύ παραπάνω από μια σύνοψη»· 470: «κάθε εξήγηση προφανώς διατηρείται για την προφορική παρουσίαση»· O. Gigon, Aristoteles, Vom Himmel, Ζυρίχη 1950, σ. 21: «μια περίληψη», «…συνοπτική…, γιατί είχε ήδη ασχοληθεί εκτενώς με το ίδιο αντικείμενο στα δημοσιευμένα του γραπτά». Παρόμοιες παρατηρήσεις βρίσκονται ήδη στους Brandis, Schwegler, von Arnim, και αργότερα στους Owens, Allan, Theiler, Patzig και άλλους. Με δεδομένη αυτή την κατάσταση, στον ιστορικό της φιλοσοφίας δεν απομένει άλλη επιλογή — αν δεν θέλει να σχηματίσει εσφαλμένη εικόνα της αριστοτελικής θεολογίας — από το να ανακτήσει ερμηνευτικά τη θεώρηση της υπερβατικής θεϊκής σφαίρας, την οποία η παρουσίαση του βιβλίου Λ παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο.

* [ChatGPT: Ο όρος "regresso dimostrativo" στα ιταλικά σημαίνει "αποδεικτική αναγωγή" ή "αποδεικτική αναδρομή" και αναφέρεται σε μια λογική διαδικασία ή μέθοδο επιχειρηματολογίας, όπου προσπαθεί κανείς να αποδείξει κάτι ανατρέχοντας βήμα προς βήμα σε προγενέστερες αρχές ή αιτίες. Στην φιλοσοφία, και ιδιαίτερα στην αριστοτελική σκέψη, πρόκειται για μια αναδρομή προς τις πρώτες αρχές (principia), δηλαδή μια απόπειρα να βρει κανείς την απόλυτη αιτία ή θεμέλιο κάθε συλλογισμού ή γνώσης, φτάνοντας σε κάτι αυτονόητο ή μη αποδεικτέο.
Το πρόβλημα που ανακύπτει συχνά με αυτήν τη διαδικασία είναι ότι μπορεί να οδηγήσει σε άπειρη αναδρομή (infinite regress), δηλαδή να μην μπορεί να σταματήσει ποτέ σε ένα τελικό σημείο που να είναι απόλυτα θεμελιωμένο — και αυτό είναι το «απορητικό» σημείο που αναφέρει το κείμενο: η λύση που διακόπτει αυτήν την αναδρομή, όπως πρότειναν οι Grumach και Oehler, φαίνεται να αφήνει άλυτα ή προβληματικά τα ερωτήματα που θέτει η ίδια η θεϊκή σκέψη.
Ο όρος "regresso dimostrativo", δηλαδή η αποδεικτική αναδρομή, συνδέεται άμεσα με τις συλλογιστικές δομές που αναλύει ο Αριστοτέλης στα Αναλυτικά Ύστερα (Analytica Posteriora), το δεύτερο βιβλίο του Οργάνου. Εκεί, ο Αριστοτέλης περιγράφει τη διαδικασία της επιστημονικής γνώσης ως μια πορεία από τα φαινόμενα προς τις αιτίες και τις πρώτες αρχές. Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιστήμη επιτυγχάνεται όταν γνωρίζουμε το διότι (τὸ διότι), δηλαδή την αιτία ενός πράγματος, μέσω αποδείξεων που στηρίζονται σε προϋποθέσεις.
Όμως, τίθεται το εξής φιλοσοφικό πρόβλημα: Μπορούμε να συνεχίζουμε επ’ άπειρον αυτή την αλυσίδα αποδείξεων; Δηλαδή, για να αποδείξω το Α χρειάζομαι το Β, για το Β το Γ κ.ο.κ. — και αν αυτή η πορεία δεν τελειώνει ποτέ, τότε καμία γνώση δεν είναι πραγματικά θεμελιωμένη. Αυτό το ατέρμονο συνεχές είναι ακριβώς ο regresso dimostrativo.

Ο Αριστοτέλης απορρίπτει αυτή την άπειρη αναδρομή, υποστηρίζοντας ότι η αποδεικτική διαδικασία πρέπει να σταματά σε πρώτες, αυτονόητες αρχές (ἀρχαί), που δεν αποδεικνύονται, αλλά είναι αυταπόδεικτες ή γνωστές καθ’ εαυτές (per se nota). Αυτές είναι τα θεμέλια της επιστήμης — αν δεν τις δεχτούμε, τότε η γνώση καταρρέει. Άρα, το regresso dimostrativo είναι μια κρίσιμη έννοια στη φιλοσοφία της γνώσης, και η απόρριψή του από τον Αριστοτέλη δείχνει τη σημασία του για την οικοδόμηση της επιστημονικής μεθόδου του].

** [Το non liquet είναι λατινική έκφραση που σημαίνει κυριολεκτικά «δεν είναι σαφές» ή «δεν είναι καθαρό». Σημασία και χρήση:

Στο νομικό πλαίσιο (αρχαία Ρώμη):

Το non liquet χρησιμοποιούνταν όταν οι δικαστές δεν μπορούσαν να βγάλουν σαφή ετυμηγορία επειδή τα στοιχεία δεν ήταν επαρκή ή η υπόθεση δεν ήταν ξεκάθαρη. Δηλαδή, ήταν σαν να λένε: «δεν μπορούμε να αποφασίσουμε, γιατί δεν είναι ξεκάθαρο».

Στη φιλοσοφία και θεωρία ερμηνείας:

Σήμερα, ο όρος χρησιμοποιείται μεταφορικά για να δηλώσει μια κατάσταση αβεβαιότητας ή αναποφασιστικότητας, κυρίως όταν δεν μπορεί να δοθεί μια τελική, καθαρή ερμηνεία ή όταν οι πληροφορίες δεν επαρκούν για μια σαφή κρίση].

Οι ιδέες του Αριστοτέλη στον τομέα της θεολογίας, όπως και στους περισσότερους άλλους τομείς, δεν έχουν μονοσήμαντο χαρακτήρα. Ήδη από την έναρξη της μελέτης του έργου του, και ιδιαίτερα της βασικής του ορολογίας, βρισκόμαστε προ εκπλήξεων. Όπως έχει παρατηρήσει και ο W. Jaeger, ο Αριστοτέλης ενώ θα θεωρούσε τιμή του την αναγνώριση του γεγονότος ότι επιδόθηκε στην μελέτη της «θεολογίας», θα ηρνείτο ασφαλώς την ιδιότητα του «θεολόγου». Διότι η θεολογική επιστήμη ήταν γι’ αυτόν η πρώτη φιλοσοφία, η ενδοξότερη μεταξύ των πλέον ένδοξων επιστημών, αυτή που κατείχε το πολυτιμότερο αντικείμενο, δηλαδή το αιώνιο, ακίνητο και χωριστό όν, τόπο κατ’ εξοχήν του θείου· είναι μια διπλά θεία επιστήμη, διότι αφ’ ενός έχει ως αντικείμενό της τον Θεό και αφ’ ετέρου είναι αυτή που ο ίδιος ο Θεός κατέχει σε ύψιστο επίπεδο. 

Η κατεξοχήν φιλοσοφική θεολογία του Αριστοτέλη1, όπως παρουσιάζεται με τον πιο σαφή τρόπο στη Μεταφυσική, Λ, 7-9, εντάσσεται, σε ευρύτερη έννοια, στη μεταγενέστερη σειρά των προσωκρατικών θεολογημάτων περί του Νου – όπως, για παράδειγμα, εκείνα του Ξενοφάνη και του Αναξαγόρα, τον οποίο ο Αριστοτέλης στο Λ, 10 αποκαλεί ρητώς πρόδρομό του. Με πιο αυστηρή έννοια, η φιλοσοφική θεολογία του Αριστοτέλη ενσωματώνει τη μεταγενέστερη σειρά των πλατωνικών δογμάτων περί του υπερβατικού Νου-Δημιουργού, στη μορφή που απαντώνται αρχικά στον Τίμαιο του Πλάτωνα, και κατόπιν στην ακαδημαϊκή ερμηνεία του Τίμαιου από τον Σπεύσιππο και κυρίως από τον Ξενοκράτη. Στην Ακαδημία, ωστόσο, η κοσμογονία επανερμηνεύτηκε ως διδακτικό φαινόμενο και συνεπώς η κοσμοποιητική αξιοπρέπεια του Δημιουργού ουσιαστικά αποστερήθηκε από τη βάση της.

Η αριστοτελική θεολογία αντλεί από αυτό τα δέοντα συμπεράσματα, απελευθερώνοντας τον υπερβατικό θεό ώστε να μπορεί να αφιερωθεί στην καθαρή θεωρία. (Αυτό άλλωστε αποτελεί εσωτερική διόρθωση του πλατωνισμού, διότι ακόμη και στον Πλάτωνα ο φιλοσοφικός βίος τοποθετείται υπεράνω εκείνου που ασκεί την τέχνη). Αυτή η απομάκρυνση του θεού από τον κόσμο κατά ένα δεϊστικό τρόπο, και η συνεπαγόμενη στροφή του θεού προς τον εαυτό του, καθορίζουν επιπλέον τη θέση του προβλήματος στο Λ, 9, και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την κατανόηση του κειμένου.

ΑΠΟΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΞΗΓΗΣΕΩΝ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΝΟΗΣΟΥΜΕ ΚΑΘΑΡΩΤΕΡΑ ΤΗΝ ΤΑΥΤΙΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΙΔΙΟΥ ΤΡΙΑΔΟΣ, ΤΟΣΟ ΑΓΑΠΗΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ Β' ΒΑΤΙΚΑΝΕΙΟ ΣΥΝΟΔΟ