Η Πατερική Στάση για τα Εμβόλια: Συνέντευξη με τον π. Σάββα Αγιορείτη (2/3)

The Orthodox Ethos

In this second part of our new three-part discussion (2/3) with Archimandrite Savas Agioreitis, which took place on October, 18th, 2021, we discuss: 1. How does one explain that the same consequences [spiritual] do not appear to be happening to everyone who takes the inoculations? / Δεν φαίνεται να έχει επιπτώσεις το εμβόλιο σε όλους. Πως εξηγείται αυτό; 2. If the spiritual father is in favor of the inoculations, is it ok for the spiritual child to leave and go to another spiritual father? / Εάν ο πνευματικός είναι υπέρ του εμβολίου, μπορεί να φύγει το πνευματικό παιδί και να πάει σε άλλο πνευματικό; / 3. How can the laity help the clergy to see the truth about the inoculations? / Πως μπορούν οι λαϊκοί να βοηθήσουν τους κληρικούς να δουν την αλήθεια για το εμβόλιο; 4. Does ecclesiastical history witness to other criteria -- beside spiritual criteria -- for participation in the synaxis and Divine Liturgy? / Μαρτυρεί η εκκλησιαστική ιστορία για άλλα κριτήρια εκτός τα πνευματικά για την συμμετοχή στα μυστήρια; 5. Persons of renown have fallen. How do we understand the reason for their fall into delusion and sin? / Πρόσωπα που είχαμε ψηλά έπεσαν. Πώς εξηγούμε την πτώση τους στην πλάνη η στην αμαρτία; Archimandrite Fr. Savas Agioreitis began his monastic life in the Holy Kelli of the Entrance of the Theotokos in Kerasia on Mt. Athos. He is also a graduate of the School of Dentistry and the School of Theology, at the University of Thessaloníki, where he completed his Masters Degree with Professor Demetrios Tselengides. Today, Fr. Savas is the spiritual father of the Holy Monastery of the Holy Trinity in the Diocese of Edessa, in northern Greece. Fr. Savas works tirelessly teaching and guiding the faithful not only in his diocese or in Greece, but, indeed, through the online homilies and lectures, the world over, wherever the rational sheep of Christ are thirsting for the Word of God and the Gospel. In addition to nearly daily homilies during Divine Liturgy, which are uploaded to the internet, now numbering in the many hundreds if not thousands, Fr. Savas is also a prolific author, penning more than 11 books. - - - - - Join OE for our weekly Question and Answer Sessions through Patreon:

Η Πατερική Στάση για τα Εμβόλια: Συνέντευξη με τον π. Σάββα Αγιορείτη (2/3) - YouTube

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ (16) – Marie-Louise von Franz

 Συνέχεια από Δευτέρα 15 Νοεμβρίου 2021

 On dreams and death

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

Marie–Louise von Franz

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (1ο μέρος)

Ο πρώτος νεκρικός γάμος

Στην αλχημεία, η αναγέννηση «των φυτών» (των ορυκτών) μέσω του ποτίσματος γινόταν επίσης κατανοητή σαν ένας γάμος. Το κείμενο του Κομάριου συνεχίζει ως εξής:

10. Αλλά λέω σε εκείνους από εσάς που έχουν μέσα τους καλή διάθεση: όταν διατηρείτε τα φυτά και τα στοιχεία και τα ορυκτά (τις πέτρες) στον κατάλληλο για αυτά τόπο, φαίνονται πραγματικά πολύ όμορφα, αλλά δεν είναι όμορφα όταν δοκιμάζουν την φωτιά. Αργότερα, όταν θα έχουν πάρει την δόξα της φωτιάς και το λαμπερό της χρώμα, τότε θα δεις πως θα έχει αυξηθεί η δόξα τους, σε σύγκριση με την προηγούμενη κατάστασή τους, στο ποσοστό που η επιθυμητή ομορφιά και η υγρή της φύση θα έχουν μεταμορφωθεί σε θεϊκή κατάσταση. Επειδή οι σοφοί τρέφουν τα φυτά με την φωτιά, ακριβώς όπως ένα έμβρυο τρέφεται και μεγαλώνει γρήγορα μέσα στην μήτρα. Αλλά όταν έρθει ο μήνας του τοκετού, τότε το έμβρυο δεν εμποδίζεται από το να βγει στο φως. Η ιερή μας τέχνη (η τέχνη της αλχημείας) προχωράει με τον ίδιο τρόπο. Οι παλίρροιες και τα κύματα που συνεχώς φουσκώνουν, μεταφέρουν τα σώματα στον Άδη και στον τάφο μέσα στον οποίο κείτονται. Αλλά όταν ο τάφος ανοίγει, τότε αυτοί ξεπηδούν από τον Άδη, όπως το παιδί από την μήτρα. Όταν οι σοφοί δουν αυτή την ομορφιά, σαν μια στοργική μητέρα που κοιτάζει το παιδί της, τότε ψάχνουν να βρουν τρόπους, με τους οποίους θα μπορέσουν να θρέψουν το παιδί (το νεκρό σώμα) με την τέχνη τους, δηλαδή με νερό αντί για γάλα. Επειδή η τέχνη μιμείται την γένεση του παιδιού, αφού έχει τη μορφή ενός παιδιού, και όταν ολοκληρώνεται με κάθε τρόπο, θα διακρίνουν οι σοφοί το σφραγισμένο μυστήριο.

11. Τώρα θα σας πληροφορήσω καθαρά για το που βρίσκονται τα φυτά και τα στοιχεία. Αλλά θα αρχίσω με μια παραβολή (στο κείμενο του Κομάριου υπάρχει η λέξη «αίνιγμα», που σημαίνει επίσης «γρίφος»): πήγαινε στο ψηλότερο μέρος στα σκεπασμένα από δάση βουνά, και στην κορυφή θα βρεις μια πέτρα. Πάρε το αρσενικό στοιχείο από την πέτρα και λεύκανέ το με ένα θείο τρόπο(1). Έπειτα κοίταξε στο μεσαίο μέρος του βουνού, κάτω από το μέρος του αρσενικού. Εκεί βρίσκεται η θηλυκή σύντροφος με την οποία θα γίνει ένα, και η οποία του δίνει χαρά. Επειδή η φύση χαίρεται με την φύση˙ αλλιώς δεν γίνεται ένα. Κατέβα στην Αιγυπτιακή θάλασσα, παίρνοντας μαζί σου το στοιχείο το ονομαζόμενο νίτρο, που προέρχεται από την πηγή, που είναι η άμμος. Ένωσέ τα εκεί μαζί, και αυτή η ένωση τότε θα φέρει την πολύχρωμη ομορφιά˙ χωρίς αυτή την ομορφιά, αυτά δεν θα γίνουν ένα. Επειδή οι διαστάσεις του αρσενικού είναι οι ίδιες με αυτές της θηλυκής συντρόφου του. Βλέπεις, η φύση ανταμείβει την φύση, και όταν θα έχεις ενώσει τα πάντα με αρμονία, τότε τα στοιχεία της φύσης ξεπερνούν τα στοιχεία της φύσης, και χαίρονται το ένα με το άλλο.

12. Κοιτάξτε, σοφοί, και καταλάβετε˙ παρατηρείστε την εκπλήρωση της τέχνης μέσα από το συνταίριασμα και την ένωση του γαμπρού και της νύφης. Παρατηρείστε τα φυτά και τις διαφορές τους. Λέω σε εσάς: δείτε και καταλάβετε ότι από την θάλασσα ανεβαίνουν τα σύννεφα, και τα σύννεφα μεταφέρουν τα ευλογημένα νερά, με τα οποία ποτίζουν την γη, και έτσι από την γη φυτρώνουν σπόροι και λουλούδια. Με αυτόν τρόπο το σύννεφό μας που προέρχεται από το στοιχείο μας, μεταφέρει επίσης θεϊκό νερό και ποτίζει τα φυτά και τα στοιχεία, και δεν χρειάζεται τίποτε που να προέρχεται από άλλα μέρη.

13. Παρατήρησε το παράδοξο μυστήριο, αδελφέ, το μεγάλο άγνωστο. Παρατήρησε πόσο φανερή είναι η αλήθεια σε εσένα. Παρατήρησε και πότισε την γη σου, και πρόσεξε πως τρέφεις τους σπόρους σου, έτσι ώστε να μπορέσεις να μαζέψεις τον πιο όμορφο καρπό. Άκουσε τώρα και κατάλαβε και βάλε μέσα σου προσεχτικά όλα όσα λέω. Πάρε από τα τέσσερα στοιχεία το υψηλότερο αρσενικό και το χαμηλότερο, αυτό που ακτινοβολεί λευκό και κοκκινωπό, αρσενικό και θηλυκό, με το ίδιο βάρος, για να τα συνδυάσεις το ένα με το άλλο. Επειδή, ακριβώς όπως ένα πουλί ζεσταίνει και κλωσσάει τα αυγά του με την θερμότητα της επώασης, έτσι και εσύ ζέστανέ τα και λυώσε τα και απελευθέρωσέ τα, ποτίζοντάς τα με θεϊκά νερά στον ήλιο και σε ζεστά μέρη, και θερμαίνοντάς τα σε μαλακή φωτιά μέσα στο γάλα παρθένων γυναικών, και προσέχοντας τον καπνό ώστε να κρατηθεί μακριά από αυτά(2). Δέσε τα, δηλαδή, στην Άδη, και οδήγησέ τα πάλι στο φως, βούτηξέ τα σε Κιλικιανό κρόκο τοποθετώντας τα στον ήλιο και σε ζεστά μέρη, μαγείρεψέ τα μέσα στο γάλα παρθένων γυναικών σε μαλακή φωτιά, κράτησέ τα με ασφάλεια μακριά από τον καπνό, δέσε τα στον Άδη και μετακίνησέ τα με προσοχή μέχρι που η προετοιμασία τους να τα έχει σταθεροποιήσει, και να μην μπορούν να ξεφύγουν πια από την φωτιά. Έπειτα βγάλε τα και όταν η ψυχή και το πνεύμα έχουν γίνει ένα, τότε εφάρμοσε αυτό το ένα πάνω στο σώμα στο αργύρου, και θα έχεις χρυσάφι, τέτοιο που ούτε οι βασιλείς στους θησαυρούς τους δεν έχουν(3).

Ακολουθεί στο κείμενο μετά από αυτή την παράγραφο μια περιγραφή της πραγματικής ανάστασης. Αλλά πρώτα πρέπει να εξετάσουμε μερικά από τα παραπάνω μοτίβα πιο προσεχτικά. Υπάρχει κάτι καινούργιο στο τμήμα 13: η περιγραφή μιας ένωσης των ανώτερων και των κατώτερων στοιχείων με την μορφή του γαμπρού και της νύφης. Στο μοτίβο αυτό γίνεται απλώς υπαινιγμός εδώ, ενώ σε μεταγενέστερα αλχημιστικά κείμενα γίνεται όλο και περισσότερο κυρίαρχο. Παριστάνει την ένωση των ψυχικών αντιθέσεων, μια ένωση που ο Jung έχει περιγράψει στο εκτεταμένο έργο του «Μυστήριο της ένωσης». Αυτός ο «ιερός γάμος» είναι ένας νεκρικός γάμος, που είναι ένα επίσης πλατειά διαδεδομένο αρχετυπικό μοτίβο.

O Jung ο ίδιος είχε μία τέτοια εμπειρία του ιερού γάμου ενώ βρισκόταν κοντά στον θάνατο, που την έχει περιγράψει στα απομνημονεύματά του. Ζούσε μετά από τρεις καρδιακές και πνευμονικές συμφορήσεις, αλλά ακόμη πάλευε ανάμεσα στην ζωή και τον θάνατο:

«Την ημέρα συνήθως αισθανόμουν κατάθλιψη. Ένοιωθα αδύναμος και δυστυχισμένος… Κατά το απόγευμα με έπαιρνε ο ύπνος, και ο ύπνος αυτός διαρκούσε μέχρι τα μεσάνυχτα. Έπειτα ερχόμουν στον εαυτό μου και έμενα ξύπνιος για μία ώρα περίπου, αλλά σε μία εντελώς αλλαγμένη κατάσταση. Ήταν σαν να βρισκόμουν σε έκσταση. Ένοιωθα σαν να έπλεα μέσα στο διάστημα, σαν να ήμουν ασφαλής μέσα στην μήτρα του σύμπαντος – σε ένα τρομακτικό κενό, αλλά γεμάτος με το υψηλότερο δυνατό αίσθημα ευτυχίας…
Κάθε τι γύρω μου φαινόταν μαγεμένο. Αυτή την ώρα της νύχτας η νοσοκόμα μου έφερνε λίγο φαγητό που είχε ζεστάνει – γιατί μόνο τότε μπορούσα να φάω κάτι. Για πολύ καιρό μου φαινόταν πως ήταν μία γριά Εβραία, πολύ μεγαλύτερη από την πραγματική της ηλικία, και ότι ετοίμαζε για μένα ένα τελετουργικό φαγητό με το όνομα Kosher. Όταν την κοιτούσα, μου φαινόταν πως είχε ένα γαλάζιο φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι της. Εγώ ο ίδιος μου φαινόταν πως βρισκόμουν στον Pardes Rimmonim, στον κήπο με τις ροδιές, και γινόταν ο γάμος του Tifereth με την Malchuth (4). Ή άλλοτε ήμουν ο ραββίνος Simon ben Jοchai, του οποίου ο γάμος ετελείτο στην μεταθανάτια ζωή. Ήταν ο μυστικός γάμος όπως εμφανίζεται στην Kαββαλιστική παράδοση… Δεν ξέρω ακριβώς τι ρόλο έπαιζα σ’ αυτόν. Κατά βάθος ήμουν εγώ ο ίδιος. Εγώ ήμουν ο γάμος και η μακαριότητά μου ήταν αυτή ενός ευτυχισμένου γάμου.
Σταδιακά ο κήπος με τις ροδιές θάμπωσε και άλλαξε. Ακολουθούσε ο γάμος του Αρνίου, μέσα σε μία Ιερουσαλήμ γιορτινά στολισμένη… Αυτές ήταν καταστάσεις ανέκφραστης ευτυχίας…
Και αυτό όμως εξαφανίστηκε και ήρθε μία καινούρια εικόνα, το τελευταίο όραμα. Περπατούσα σε μια πλατειά κοιλάδα ως το τέλος της, όπου άρχιζε μία σειρά από χαμηλούς λόφους. Η κοιλάδα τελείωνε σε ένα κλασσικό αμφιθέατρο. Αυτό βρισκόταν σε μία θαυμάσια τοποθεσία μέσα στο πράσινο τοπίο. Και εκεί, σε αυτό το θέατρο, ετελείτο ο ιερός γάμος. Χορευτές και χορεύτριες έρχονταν στην σκηνή, και πάνω σε μία ανθοστολισμένη άμαξα, ο πατέρας των πάντων Ζευς και η Ήρα τελούσαν τον μυστικό γάμο, όπως περιγράφεται στην Ιλιάδα.
Όλες αυτές οι εμπειρίες ήταν λαμπρές. Κάθε νύχτα πετούσα σε μία κατάσταση καθαρότατης ευδαιμονίας, "πολιορκημένης ολόγυρα από εικόνες όλης της δημιουργίας". Λίγο-λίγο, τα μοτίβα συγχέονταν και θάμπωναν. Συνήθως τα οράματα διαρκούσαν για μία περίπου ώρα˙ έπειτα με έπαιρνε πάλι ο ύπνος. Την ώρα που πλησίαζε το πρωί, αισθανόμουνα: Ξαναέρχεται τώρα το γκρίζο πρωινό...»(5).

Για τον Jung η επιστροφή στον καθημερινό κόσμο ήταν κάτι αφάνταστα δύσκολο και καταθλιπτικό. Περιγράφει περισσότερο αυτή την εμπειρία σε ένα γράμμα: «Κατά την διάρκεια της αρρώστιας μου κάτι με μετέφερε. Τα πόδια μου δεν στέκονταν στον αέρα, και είχα την σιγουριά ότι έφτασα σε ασφαλές έδαφος. Ότι και αν κάνεις, αν το κάνεις με ειλικρίνεια, θα γίνει στο τέλος η γέφυρα για την ολοκλήρωσή σου, ένα καλό πλοίο που σε μεταφέρει μέσα από το σκοτάδι της δεύτερης γέννησής σου, που φαίνεται εξωτερικά σαν θάνατος»(6).

Ο άγιος Θωμάς ο Ακινάτης πέθανε σε κατάσταση έκστασης, καθώς ερμήνευε για τους μοναχούς του μοναστηριού της Παναγίας της Fossanova το Άσμα Ασμάτων του Σολομώντα – σίγουρα τον πιο όμορφο συμβολισμό του ιερού γάμου στην δυτική παράδοση. Ο Θωμάς λέγεται ότι πέθανε καθώς φώτιζε η αυγή, στις λέξεις: «Ελάτε, εκλεκτοί γιοι, εξέλθετε στον κήπο»(7).

Η αλχημιστική πραγματεία «Ο ερχομός της αυγής ή Ανατέλλουσα αυγή»˙ προέρχεται πιθανόν από αυτή την ερμηνεία του Άσματος του Σολομώντα από τον Άγιο Θωμά. Στην «αυγή» μιλάει η Νύμφη:

«Δίνω το στόμα μου στον αγαπημένο μου και αυτός πιέζει το δικό του επάνω μου (Άσμα Ασμάτων 1, 2)˙ αυτός και εγώ είμαστε ένα (Ιωάννης 10, 30)˙ ποιος θα μας χωρίσει από την αγάπη; (Προς Ρωμαίους 8, 35-39). Κανείς και τίποτε, επειδή η αγάπη είναι ισχυρή σαν τον θάνατο (Άσμα Ασμάτων 8, 6)»(8).

Ο Νυμφίος απαντάει:

«Ω αγαπημένη, ναι υπέρτατα αγαπημένη, η φωνή σου αντήχησε στα αυτιά μου, γιατί είναι γλυκιά (Άσμα Ασμάτων 2, 14), και η μυρωδιά σου είναι πάνω από όλα τα αρωματικά μπαχαρικά (Άσμα Ασμάτων 4, 10). Ω, πόσο όμορφο είναι το πρόσωπό σου (Άσμα 4, 11), τα στήθη σου είναι πιο ωραία από το κρασί (Άσμα Ασμάτων 4, 10), αδελφή μου, γυναίκα μου, τα μάτια σου είναι σαν τις λίμνες με τα ψάρια της Εσβών (7, 4), τα μαλλιά σου είναι χρυσά, τα μάγουλά σου είναι από φίλντισι, η κοιλιά σου είναι στρογγυλή, σαν ένα κρατήρας που δεν χρειάζεται ποτήρια για να πεις από αυτόν (7, 2), τα ρούχα σου είναι πιο λευκά από το χιόνι, πιο αγνά από το γάλα, πιο λαμπερά από το παλιό ελεφαντόδοντο (θρήνοι Ιερεμία 4, 7), και όλο σου το σώμα είναι υπέροχο και ποθητό σε όλους. Ελάτε, θυγατέρες της Ιερουσαλήμ, και δείτε, και πείτε και κηρύξτε αυτό που είδατε˙ πείτε: τί θα κάνουμε για την αδελφή μας, που είναι μικρή και δεν έχει στήθη, την ημέρα που θα την ζητήσουν σε γάμο; (Άσμα Ασμάτων 8, 8-9). Θα της δώσω την δύναμή μου και θα μαζέψω τους καρπούς της, και τα στήθη της θα είναι σαν τα τσαμπιά με τα σταφύλια (Άσμα 7, 8). Έλα, αγαπημένη μου, και ας πάμε στον αγρό σου, ας μείνουμε στα χωριά σου, ας σηκωθούμε νωρίς για να πάμε στον αμπελώνα γιατί η νύχτα πέρασε και η μέρα πλησίασε (Προς Ρωμαίους 13, 12)˙ ας δούμε αν ο αμπελώνας σου έχει ανθίσει, εάν τα λουλούδια σου έχουν βγάλει καρπούς. Εκεί θα δώσεις τα στήθη σου στο στόμα μου και έχω κρατήσει για σένα όλους τους καρπούς, καινούριους και παλιούς (Άσμα 7, 11-13)… ας χορτάσουμε με ακριβό κρασί και μύρα, και ας μην προσπεράσουμε κανένα λουλούδι με το οποίο να μην στεφανωθούμε… ας αφήσουμε παντού δείγματα χαράς, επειδή αυτό είναι το μερίδιό μας (Σοφία Σολομώντος 2, 5), δηλαδή να ζήσουμε μέσα στην ένωση της αγάπης με την χαρά και την ευθυμία, λέγοντας˙ “Δείτε πόσο καλό και ευχάριστο είναι να κατοικούν δύο μαζί ενωμένοι” (Ψαλμός 132, 1)»(9).

Οι αλχημιστές καταλάβαιναν αυτό το κείμενο σαν μία περιγραφή της εκπλήρωσης του “έργου”. Πάντως, είναι μία περιγραφή της ολοκλήρωσης της πορείας εξατομίκευσης, μίας τελικής ένωσης των αντιθέτων, μία απελευθέρωση από τον εγωκεντρισμό, και μία εκστατική είσοδος σε μία κατάσταση θείας πληρότητας.

Συνεχίζεται

Σημειώσεις

1. Πιθανόν με το ύδωρ θείον, δηλαδή με το “θεϊκό νερό”.

2. Στο κείμενο διαβάζουμε «από τον καπνό», που δεν ταιριάζει με τα συμφραζόμενα καλά. Ο καπνός για τους αλχημιστές, ήταν ένα σύμβολο της εξευγενισμένης ύλης.

3. Berthelot, “Συλλογή”, τόμος 2, σελ. 293 κ.ε., παράγραφοι 10 κ.ε.

4. “Pardes Rimmonim” είναι ο τίτλος μιας παλιάς Καββαλιστικής πραγματείας γραμμένης από τον Moses Cordovero (16ος αιώνας). Κατά την Καββαλιστική διδασκαλία η Malchuth (Μαλχούθ) και ο Tifereth (Τιφαρέθ) αντιπροσωπεύουν την θηλυκή και την αρσενική αρχή μέσα στην θεότητα. (Σημείωση της Anniela Jaffé στο “Αναμνήσεις, Σκέψεις, Όνειρα”, σελ.414, εκδ. ΣΠΑΓΕΙΡΙΑ).

5. “Αναμνήσεις, Σκέψεις, Όνειρα”, σελ.414-416, εκδ. ΣΠΑΓΕΙΡΙΑ.

6. “Επιστολές”, τόμος 1, σσ 358 κ.ε.

7. Σύγκρινε: Σίξτου από τη Σιένα: Biblioteca sancta Venetiis, σελ. 478. Βλέπε επίσης: Martin Grabmann “Τα γνήσια γραπτά του αγίου Θωμά του Ακινάτη”, σελ. 189. Περισσότερα στο έργο της Μ.L. von Franz: “Aurora Consurgens” (Ανατέλλουσα αυγή), passim.

8. Μ.L. von Franz: “Aurora Consurgens”, σ. 145.

9. Αυτόθι σ. 145-147.

 

Η ΑΛΧΗΜΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΘΕΜΕΛΙΩΝΕΤΑΙ Η ΝΕΟΦΑΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΤΩΝ ΠΥΡΑΜΙΔΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΤΑΡΙΧΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΦΑΡΑΩ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΑΤΑΙΗ ΕΛΠΙΔΑ ΟΤΙ ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΤΟ ΔΙΑΤΗΡΗΜΕΝΟ ΣΩΜΑ ΘΑ ΑΝΑΣΤΗΘΕΙ Ή ΟΤΙ Ο ΦΑΡΑΩ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ Η ΟΠΟΙΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΟΠΩΣ Η ΑΝΟΙΞΗ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ ΘΑ ΒΡΕΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΣΩΜΑ ΟΠΩΣ ΤΑ ΦΥΤΑ ΦΥΤΡΩΝΟΥΝ ΟΛΟΙΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ. ΜΙΑ ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΣΩΜΑ. ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΙΔΑΞΑΝ ΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΔΙΑ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ. ΑΥΤΗ Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΕΓΩ, ΟΠΩΣ ΜΑΣ ΤΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΣΕ Ο ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΙΤΣΕ:

Στεκόμουν εδώ καί περίμενα - τίποτα, περίμενα,
πέραν τού καλού καί τού κακού, ή τού φωτός,
χαιρόμενος, ή τής σκιάς, όλος ένα απλό παιχνίδι,
καί θάλασσα καί καταμεσήμερο, χρόνος χωρίς σκοπό,
καί ξαφνικά, φίλη! Νά καί τό ΕΝΑ έγινε ΔΥΟ -
καί ο Ζαρατούστρα περνά δίπλα μου.....

(ποίημα πού στάλθηκε στήν Λού Σαλομέ).

Εντελώς διαφορετικά από ότι συνέβη στό Sils Maria, εδώ έχουμε ένα όραμα. Ένα όραμα, χωρίς αμφιβολία, ξαφνικό καί συγκεκριμένο : «Θά μπορούσα νά πώ τήν ημέρα καί τήν ώρα». Ο Ζαρατούστρα έπεσε πάνω μου, μού επιτέθηκε, θά πεί επίσης. Καί όμως υπάρχει κάτι λιγότερο από τήν εμπειρία τού Sils Maria. Κάτι λιγότερα εκπληκτικό, κάτι πιό προετοιμασμένο. Ο Νίτσε λοιπόν, δέν διαπερνάται μέχρι τά βάθη του από αντιθετικές εντυπώσεις. Πλήρης χαράς δέν νοιώθει κανέναν φόβο. Μάλιστα πρέπει αναμφίβολα νά πούμε πώς αυτό τό όραμα, η ακτινοβολούσα εικόνα τού Ζαρατούστρα, απομακρύνει κάθε ίχνος τρόμου καί τόν στερεώνει στήν χαρά. Τόν υψώνει κάι τόν καθησυχάζει ταυτόχρονα. Νάτος λοιπόν τρέμοντας ολόκληρος από πολύχρωμη χαρά. Ο Ζαρατούστρα είναι τό φωτεινό του διπλό, είναι αυτός ο ίδιος. «Τό ένα έγινε δύο» καί οι δύο κάνουν ένα όλον. Είχε συλλάβει ήδη τήν προσωπικότητα, τό πρόσωπό του, αλλά μόνον μέ ένδυμα λογοτεχνικό καί αυτός ο ίδιος, σέ περιόδους απογοήτευσης, ανάμεσα στούς δύο αισθανόταν περισσότερο τήν αντίθεση παρά τήν αδελφότητα. Αναρωτιόταν μήπως τό κήρυγμα τού ήρωά του, μήπως θά σήμαινε ταυτόχρονα καί τόν εκμηδενισμό του. 

Η ΜΕΤΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΝΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΝ ΕΤΕΡΑ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΥΙΟΘΕΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΓΑΠΩΝΤΩΝ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ. ΜΑΤΑΙΩΝΟΝΤΑΣ (ΑΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΣ) ΤΟΝ ΕΣΩ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟ. ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΧΕΙΡΩΝ ΤΟΥ.

ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ  Henri de Lubac

Ο καθηγητής Μικροβιολόγος Dr. Sucharit Bhakdi:Tα εμβόλια κατά COVID19 απέτυχαν γιατί αγνόησαν θεμελιώδεις αρχές της ανοσολογίας!ΒΙΝΤΕΟ

Ο Dr. Sucharit Bhakdi, MD, Γερμανο-ταυλανδέζος Καθηγητής Ιατρικής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg Mainz,κι επιδημιολόγος στην τελευταία δήλωση του σχετικά με τα εμβόλια Covid αποφαίνεται ότι τα εμβόλια κατά COVID19 απέτυχαν γιατί αγνόησαν θεμελιώδεις αρχές της ανοσολογίας!: «Δεν υπάρχει κανένα εμβόλιο που να βάζετε στους μυς σας που να μπορεί ποτέ να σας προστατεύσει από μια λοίμωξη του αναπνευστικού… όποιος λέει το αντίθετο είτε είναι αδαής είτε ψεύδεται».

Σε αυτό το βίντεο διάρκειας 10 λεπτών, ο Δρ. Sucharit Bhakdi τοποθετείται ως προς τον θεμελιώδη λόγο για το τρέχον κύμα των «προχωρημένων λοιμώξεων:» η αποτυχία των εμβολίων κατά του COVID έπρεπε να αναμένεται, επειδή οι θεμελιώδεις αρχές της ανοσολογίας αγνοήθηκαν στο σχεδιασμό τους.
Το πρώτο λάθος ήταν να εστιάσουμε στα αντισώματα αντί στην κυτταρική ανοσία (κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα) στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου, παρόλο που η κυτταρική ανοσία είναι πολύ πιο σημαντική για την αντιική ανοσία από τα αντισώματα.

Το δεύτερο λάθος ήταν να παραμεληθεί η λειτουργική διάκριση μεταξύ των δύο μεγάλων κατηγοριών αντισωμάτων, που παράγει το σώμα για να προστατευτεί από παθογόνα μικρόβια:

1. Η πρώτη κατηγορία (εκκριτική IgA) παράγεται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος (λεμφοκύτταρα) που βρίσκονται ακριβώς κάτω από τους βλεννογόνους που καλύπτουν την αναπνευστική και εντερική οδό. Τα αντισώματα που παράγονται από αυτά τα λεμφοκύτταρα εκτοξεύονται μέσω και προς την επιφάνεια των επενδύσεων. Αυτά τα αντισώματα βρίσκονται έτσι στη θέση τους για να συναντήσουν ιούς που μεταδίδονται στον αέρα και μπορεί να είναι σε θέση να αποτρέψουν τη σύνδεση με τον ιό και τη μόλυνση των κυττάρων.
2. Η δεύτερη κατηγορία αντισωμάτων (IgG και κυκλοφορούν IgA) εμφανίζονται στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτά τα αντισώματα προστατεύουν τα εσωτερικά όργανα του σώματος από μολυσματικούς παράγοντες που προσπαθούν να εξαπλωθούν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.

Ο Δρ Bhakdi, MD στη δήλωση του σχετικά με τα εμβόλια Covid αποφαίνεται: «Δεν υπάρχει κανένα εμβόλιο που να βάζετε στους μυς σας που να μπορεί ποτέ να σας προστατεύσει από μια λοίμωξη του αναπνευστικού… όποιος λέει το αντίθετο είτε είναι αδαής είτε ψεύδεται».

dimpenews.com

Ν. Γ. ΑΥΓΕΛΗΣ - Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (1)

  Ν. Γ. ΑΥΓΕΛΗΣ, Θεσσαλονίκη (1972)

Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

1. Η γνώση της Φύσης ως αφετηρία της φιλοσοφικής σκέψης.

1. Η φυσική επιστήμη ως γνώση των πρώτων αρχών και αίτιων των φύσει όντων.

Φυσική επιστήμη δεν είναι για τον Αριστοτέλη αυτή που ξέρομε σήμερα : η γνώση δηλαδή των σχέσεων μεταξύ των φυσικών φαινομένων. Φυσική επιστήμη στον Αριστοτέλη είναι η φιλοσοφική γνώση του τί είναι το φύσει ον[1]. Αλλά γνώση σημαίνει εδώ τη γνώση των πρώτων αρχών και αίτιων (Φυσ. 184 a, Μετά τα Φυσ. 981 b 28-9). Για να γνωρίσωμε επομένως τη φύση στην ουσία της, πρέπει να φτάσωμε ως τις πρώτες αρχές και τα αίτια των φύσει όντων.

Η έννοια της αιτίας δεν πρέπει να μας οδηγήση στην έννοια της αιτιότητας όπως την καταλαβαίνομε στα νεώτερα χρόνια. Η αίτια στον Αριστοτέλη έχει ευρύτερη σημασία. Ο Αριστοτέλης γνωρίζει τέσσερα είδη αιτίων : το υλικό αίτιο, το μορφικό, το ποιητικό και το τελικό αίτιο (Μετά τα Φυσ. 1013 a 16 επ. causa materialis, causa formalis, causa efficiens, causa finalis). Το αίτιο είναι αρχή, αλλά κάθε αρχή δεν είναι αίτιο. Η έννοια της αρχής είναι ευρύτερη από την έννοια του αιτίου. Το κοινό χαρακτηριστικό κάθε είδους αρχής ορίζεται από τον Αριστοτέλη ως το πρῶτον … ὅθεν ἢ ἔστιν ἢ γίγνεται ἢ γιγνώσκεται (Μετά τα Φυσ. 1013 a 17 επ.). [Το κοινό σε όλες τις αρχές είναι ότι αποτελούν το πρώτο σημείο από το οποίο ένα πράγμα ή είναι ή γίνεται ή γνωρίζεται].

Πώς φτάνομε τώρα ως τις πρώτες αυτές αρχές και τα αίτια των όντων, εξηγεί ο Αριστοτέλης στο πρώτο βιβλίο της Φυσικής Ακροάσεως. Στο πρώτο κιόλας κεφάλαιο κάνει μια διάκριση ουσιαστική, μέσα από την οποία ανοίγεται ο ορίζοντας της μεταφυσικής σκέψης στην ουσία της. Η φιλοσοφική σκέψη μας οδηγεί, κατά τον Αριστοτέλη, μέσα απ’ αυτό που είναι φανερό και γνώριμο σε εμάς σ’ αυτό που είναι από τη φύση του φανερό και γνώριμο : Πέφυκε δὲ ἐκ τῶν γνωριμωτέρων ἡμῖν ἡ ὁδὸς καὶ σαφεστέρων ἐπὶ τὰ σαφέστερα τῇ φύσει καὶ γνωριμώτερα· οὐ γὰρ ταὐτὰ ἡμῖν τε γνώριμα καὶ ἁπλῶς (184 a 16-18) [Μετάφραση (Βασίλης Κάλφας): Ξεκινούµε ωστόσο εκ φύσεως από εκείνα που είναι γνωριµότερα και σαφέστερα σε εµάς και πηγαίνουµε προς εκείνα που είναι σαφέστερα και γνωριµότερα στη φύση. Γιατί δεν είναι τα ίδια πράγµατα γνώριµα σε εµάς και γνώριµα απολύτως. Γι’ αυτό λοιπόν είναι ανάγκη µε τον τρόπο αυτό να προχωρήσουµε από τα πιο ασαφή στη φύση, αλλά σαφέστερα σε εµάς, σε εκείνα που είναι σαφέστερα και γνωριµότερα στη φύση]. Διακρίνει ο Αριστοτέλης τα ἡμῖν γνώριμα από τα τῇ φύσει γνώριμα ή ἁπλῶς γνώριμα. Αυτό που για μάς είναι πρώτο, είναι κατά την ουσία του το λιγότερο γνώριμο και φανερό. Έτσι, για μας π.χ. τα επί μέρους δέντρα, που αντιλαμβανόμαστε μέσα από τις αισθήσεις, είναι πιο γνώριμα και φανερά. Αλλά τα δεδομένα των αισθήσεων ποτέ δεν θα μας έδιναν αυτό εκεί ή εκείνο εκεί το συγκεκριμένο δέντρο, αν δεν είχαμε ήδη μπροστά στα μάτια μας το δέντρο «καθόλου». Αυτό είναι που ρίχνει το φώς εκείνο, κάτω από το οποίο βλέπομε (αντιλαμβανόμαστε) τα επί μέρους δέντρα[2]. Θα νόμιζε γι’ αυτό κανείς ότι αυτό το «δέντρο καθόλου» είναι πιο γνώριμο και φανερό σε μάς από τα συγκεκριμένα δέντρα που εμφανίζονται μέσα από τις αισθήσεις. Κι όμως το «καθόλου» είναι για μάς το λιγότερο φανερό και γνώριμο. Η φιλοσοφική έτσι σκέψη αρχίζει με τη διάκριση αύτη ανάμεσα στα καθόλου και τα καθ' ἕκαστα (184 a 18 επ.). Μπορούμε μάλιστα να πούμε, όπως διευκρινίζει ο Αριστοτέλης στο τέλος του πρώτου κεφαλαίου, ότι ο δρόμος της φιλοσοφίας οδηγεί από το «όνομα» στον «λόγο». Η φιλοσοφία προσπαθεί να συλλάβη αυτό που στο όνομα παρουσιάζεται αόριστα και γενικά, προσδιορίζοντάς το κατά τρόπο όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένο. Πέπονθε ταὐτὸ τοῦτο τρόπον τινὰ καὶ τὰ ὀνόματα πρὸς τὸν λόγον· ὅλον γάρ τι καὶ ἀδιορίστως σημαίνει, οἷον ὁ κύκλος, ὁ δὲ ὁρισμὸς αὐτοῦ διαιρεῖ εἰς τὰ καθ' ἕκαστα (Φυσ. 184 a 26-184 b 12). [Μετάφραση (Βασίλης Κάλφας): Εποµένως πρέπει να προχωρούµε από τα «καθ’ όλου» προς τα «καθ’ έκαστα»· γιατί το όλον είναι γνωριµότερο στην αίσθηση, και το «καθόλου» είναι ένα όλον, αφού περιλαµβάνει πολλά πράγµατα ως µέρη του. Είναι το ίδιο σαν αυτό που συµβαίνει κατά κάποιον τρόπο µε τις λέξεις και τους ορισµούς τους· γιατί µια λέξη, όπως λ.χ. η λέξη «κύκλος», παραπέµπει σε κάποιο όλον χωρίς διαφοροποιήσεις, ενώ ο ορισµός του κύκλου προβαίνει σε διαιρέσεις στα καθ’ έκαστα.]

Μέσα από την παραπάνω διάκριση η φιλοσοφική σκέψη —και μόνον η φιλοσοφική σκέψη— μπορεί να φτάση ως τις πρώτες αρχές και αιτίες των όντων. Η επιστήμη δεν μπορεί να μπη ποτέ στην περιοχή αυτή των πρώτων αρχών και αίτιων, γιατί η επιστημονική γνώση κινείται σε μια διαφορετική διάσταση. Στον χώρο της επιστήμης αίτιο ενός φαινομένου είναι ένα άλλο φαινόμενο που βρίσκομε, και αίτιο του τελευταίου είναι ένα άλλο φαινόμενο κ.ο.κ. 

Η επιστήμη σταματάει στην περιοχή των επί μέρους φύσει όντων, δεν της ανοίγεται γι’ αυτό ποτέ η σφαίρα του καθόλου μέσα από τη διάκριση ανάμεσα στη φύση καθόλου και τα επί μέρους φύσει όντα. Η διάκριση ακριβώς αυτή αποτελεί την αφετηρία της φιλοσοφικής σκέψης. Γι’ αυτό και μόνον η φιλοσοφική σκέψη μπορεί να φτάση ως τις πρώτες αρχές και αιτίες των όντων.

Για να συλλάβη και να προσδιορίση, λοιπόν, η φιλοσοφία αυτό που βρίσκεται μπροστά μας ως αόριστη ονομασία, ανατρέχει στις πρώτες αρχές και αίτιες των όντων. Πριν από τον Αριστοτέλη είχε γίνει μια προσπάθεια να συλλάβωμε την ουσία της φύσης, γι’ αυτό και ο φιλόσοφος αισθάνεται την ανάγκη να πάρη μια θέση απέναντι στους προδρόμους του. Ο Αριστοτέλης προβαίνει σε μια θεώρηση της προσωκρατικής σκέψης μέσα από το βασικό ερώτημα: Είναι η αρχή της φύσης μια ή πολλές; Και αν είναι μια, είναι ακίνητη ή κινούμενη; Το ότι η αρχή είναι ακίνητη υποστηρίζουν οι Ελεάτες (ο Παρμενίδης και ο Μέλισσος)· το ότι είναι κινούμενη υποστηρίζουν οι Ίωνες φιλόσοφοι (οι φυσικοί). Εξ άλλου, αν υπάρχουν περισσότερες από μιαν αρχές, ή είναι άπειρες, όπως υποστήριζε ο Δημόκριτος, ή είναι πεπερασμένες. Ο Αριστοτέλης αμφισβητεί την ορθότητα όλων αυτών των απόψεων, οπωσδήποτε όμως μεγαλύτερη βαρύτητα έχει γι’ αυτόν η ελεατική θέση.

(Συνεχίζεται)

Σημειώσεις

---

[1] Βλ.. Karl-Heinz Volkmann-Schluck, Einführung in das philosophische Denken, Frankfurt/M. 1965, 43.

[2] Πρβ. Ludwig Landgrebe, Der Weg der Phänomenologie, Darmstadt 1967*, 65: Wir können auch sagen, in der Entdeckung der Idee bei Plato - Aristoteles liegt die Entdeckung des Apriori. In der Erfahrung ist uns mannigfaltiges als seiend vorgegeben ; die Idee, είδος, ist es, die es macht, daß wir überhaupt die Möglichkeit haben, Gegebenes als seind zu erfassen. [Μπορούμε επίσης να πούμε ότι στην ανακάλυψη της ιδέας από τον Πλάτωνα - ο Αριστοτέλης βρίσκεται στη ανακάλυψη των a priori. Στην εμπειρία, μας δίνονται πολλά πράγματα ως ον : Η ιδέα, είδος, είναι αυτό που καθιστά δυνατό για εμάς να κατανοήσουμε αυτό που δίνεται ως ον]. Βλ. καί P. Aubenque, Le Problem de I'etre chez Aristote, Paris 1962, 209.

Οι πανανθρώπινες πηγές του ιδεαλισμού (7)

Συνέχεια από: Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2021

Pawel Florenski

Οι πανανθρώπινες πηγές του ιδεαλισμού 

Σκιαγράφησα εδώ σε γενικές γραμμές την μυστικιστική-μαγική κοσμοθεωρία. Έστω και έτσι όμως, είναι σαφώς ορατή η καταπληκτική ομοιότητα με το φιλοσοφικό σύστημα του Πλάτωνος;;;;;. Η μοναδική διαφορά είναι ότι ο φιλόσοφος εκφράζεται πιο αφηρημένα από τον λαό. Όπου η μαγική κοσμοθεωρία βασίζεται στα άμεσα δεδομένα και βιώματα, ο φιλόσοφος προσπαθεί να βρει λογικές αποδείξεις.[Κάτι δέν πήγε καλά]

Στην επιθυμία του Πλάτωνος για μια ολιστική γνώση, για μια κοσμοθεωρία που δεν είναι διασπασμένη, ακούγεται η ηχώ περασμένων θεωρήσεων, στην οργανική τους ενότητα. Η απεριόριστη πίστη του Πλάτωνα στην δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος είναι ο άμεσος αντικατοπτρισμός  της πίστης του λαού στην δυνατότητα της δημιουργικότητας με την δύναμη της σκέψης. Στην παραδοχή πως η μανία είναι μια συνειδητή φιλοσοφική ικανότητα, αντιστοιχεί η αντίληψη του λαού περί της γνώσης του μάγου όταν βρίσκεται σε τρανς. Γνωσιολογικά, ο έρωτας ως μέσο δια του οποίου γνωρίζεται η ουσία των πραγμάτων και η ανώτερη πραγματικότητα, αντιστοιχεί στην ερωτική έκσταση του μάγου, όπου αυτός γνωρίζει την ουσία της φύσης και προσλαμβάνει την ανώτερη πραγματικότητα της. Αυτό γνωρίζεται, η ιδέα του Πλάτωνα, είναι το ακριβές αντίστοιχο των ονομάτων, την εσωτερική δύναμη των οποίων γνωρίζει ο μάγος κατά την διάρκεια της επίκλησης. Αυτά τα πλήρη ονόματα έχουν την ίδια σχέση προς τα συνηθισμένα ονόματα ετικέτες, την οποία έχουν οι ιδέες του Πλάτωνα προς τις κενές έννοιες της λογικής.

Η μαγική κοσμοθεωρία δεν μπορεί τοποθετηθεί στο επίπεδο της λογικής. Γι’ αυτό η προσπάθεια να παρουσιασθεί συστηματικά (η κοσμοθεωρία αυτή) οδηγεί στην κατασκευή πολλών, μη συμβατών λογικών σχημάτων, στον θρυμματισμό του ολοκληρωμένου συστήματος. Το ίδιο συμβαίνει και με το σύστημα του Πλάτωνος. Το πιο αξιοσημείωτο όμως είναι, πως τα θραύσματα των δυο κοσμοθεωριών, είναι στην ασυμβατότητα τους ανάλογα. Πάνω απ’ όλα οι ιδέες, τα συνδετικά δοκάρια της πλατωνικής κατασκευής, έχουν, όσον αφορά την λογική, δυο διαφορετικά σημεία στήριξης. Είναι τα εργαλεία της γνώσης του αληθώς υπαρκτού, αλλά και η πραγματικότητα η οποία πρέπει να γνωρισθεί. Οι ιδέες είναι ότι πιο υποκειμενικό αλλά και ότι πιο αντικειμενικό. Είναι ιδεατές, αλλά και πραγματικές. Στην μαγική κοσμοθεωρία, τα ονόματα κατέχουν ακριβώς αυτή την διπλή φύση. Είναι εργαλεία της μαγικής διείσδυσης στην πραγματικότητα: όποιος γνωρίζει το όνομα, μπορεί να γνωρίσει το πράγμα. Τα ονόματα είναι επίσης η μυστική πραγματικότητα η οποία πρέπει να γνωρισθεί.

Ακόμα πιο σαφής συμφωνία των δυο κοσμοθεωριών εμφανίζεται εκεί όπου αυτές προσπαθούν να εξηγήσουν το είδος της συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης των δυο κόσμων, του κόσμου εδώ και του κόσμου επέκεινα. Γνωρίζετε βέβαια ότι ο Πλάτων ορίζει με διαφορετικούς τρόπους την αλληλεπίδραση μεταξύ ιδέας και φαινομένου. 1^ο, είναι η ομοιότητα του φαινομένου και της ιδέας, και μετά η μίμηση της ιδέας δια του φαινομένου. Εδώ θεωρούνται οι ιδέες ως οι τελικές αιτίες των φαινομένων, τις οποίες επιθυμούν (τις ιδέες) τα φαινόμενα, όπως συμβαίνει στον έρωτα. 2^ο, η μετοχή των φαινομένων στις ιδέες. Εδώ είναι μόνο η ιδέα πραγματική, ενώ το φαινόμενο, μόνο στον βαθμό που μετέχει της ιδέας. 3^ο, εδώ είναι η παρουσία της ιδέας στο φαινόμενο. Τα φαινόμενα γίνονται όμοια με τις ιδέες, όταν οι ιδέες «πάνε σε αυτά», και χάνουν την ιδιότητα αυτή, όταν οι ιδέες «απομακρύνονται». Η ιδέα δεν είναι πλέον μόνο γνωσιολογική αρχή, όχι μόνο θεμέλιο της γνώσης, αλλά οντολογική αρχή, αιτία του Είναι. Οι ιδέες εμφανίζονται ως δυνάμεις, με την βοήθεια των οποίων ερμηνεύονται τα φαινόμενα.

Όλα αυτά τα είδη αλληλεπιδράσεων μεταξύ ιδέας και φαινομένου συναντούμε και στην αρχική φιλοσοφία, εφαρμοσμένα στην αλληλεπίδραση ονόματος και ονομαζόμενου αντικειμένου. Σύμφωνα με το 1^ο είδος, παρατηρείται μια ομοιότητα μεταξύ του φορέα του ονόματος και του ονόματος. Αυτή η ομοιότητα κατανοείται μερικές φορές ως μίμηση του ονόματος από πλευράς του ονομαζόμενου. Με αυτή την έννοια δίδεται στο παιδί ένα όνομα με ορισμένη σημασία, ώστε να μιμηθεί το όνομα, ώστε να πορευθεί «ο βίος βασιζόμενος στο όνομα». Εκτός από αυτή την λογική σημασία, το όνομα έχει και ένα μυστικό περιεχόμενο, και αυτό μιμείται ασυνείδητα ο φέρων το όνομα. Σύμφωνα με το 2^ο είδος, ο φορέας του ονόματος δεν μιμείται απλά , αλλά μετέχει. Έτσι όλα τα μέλη ενός γένους μετέχουν του οικογενειακού ονόματος. Σύμφωνα με το 3^ο είδος, μπορούμε αντίθετα να πούμε, πως το όνομα είναι παρόν στον ονομασμένο, το όνομα μπαίνει μέσα του, και είναι με τον τρόπο αυτό κάτι σαν εσωτερική μορφή του φορέα του. Αν προηγουμένως πιστεύαμε πως ο άνθρωπος είναι ανεξάρτητος και μιμείται με δική του πρωτοβουλία το όνομα, τώρα βλέπουμε πως για τον λόγο αυτό διαθέτει την μυστική ουσία του ονόματος, γιατί το όνομα τον διαμορφώνει, είναι παρόν μέσα του. Τα θεοφόρα ονόματα παρέχουν στους φορείς τους θεϊκές ιδιότητες.

Το όνομα πότε παρουσιάζεται ως ιδεατή, πότε ως πραγματική αρχή. Πότε είναι υπερβατικό, πότε κατοικεί στον φορέα του. Πότε βρίσκεται δίπλα στον ονομασμένο, του μοιάζει, αν και η ομοιότητα είναι κάτι δεδομένο, πότε υπάρχει μια πραγματική αλληλεπίδραση μεταξύ του ονόματος και του φορέα, και το όνομα είναι αιτία του μυστικού Είναι του φορέα του, είτε γιατί ο φορέας μετέχει του ονόματος, είτε γιατί το όνομα είναι παρόν στον φορέα. Η ποικιλία των λογικών ορισμών που έδωσα, δεν εξαντλεί τις ζωντανές εμπειρίες, ούτε καν τις αποδίδει επαρκώς, παρ’ όλα αυτά βλέπουμε όμως, την καταπληκτική ομοιότητα μεταξύ της διδασκαλίας του πατέρα της ακαδημίας μας και τις αντίληψης του κόσμου των ακόμα αρχαιότερων προγόνων μας, το ίχνος των οποίων χάνεται στην ομίχλη των αιώνων. Αυτή είναι μια ομοιότητα συγγένειας. Αν δεν πίεζε ο χρόνος, θα ήταν πολύ εύκολο να την παρακολουθήσουμε μέχρι παραμικρής λεπτομέρειας.

Μπορεί να με ρωτήσετε: «Πως και έχουμε τέτοια ομοιότητα;» Η απάντηση μου θα ήταν σύντομη: «προέρχεται από τον εσωτερικό χαρακτήρα της σχολής του Πλάτωνος». Για να αναπτυχθεί το θέμα πειστικά απαιτείται μια ιδιαίτερη διάλεξη.

Έρχομαι στο συμπέρασμα: ξέρω, μπορεί να με κατηγορήσετε: «Πως τολμά ο ομιλητής, σε μια εγκωμιαστική ομιλία για τον Πλάτωνα, να συγκρίνει την φιλοσοφία του με την πίστη των αγροτών στην μαγεία;!» Αξιότιμοι ακροατές! Εμένα μου φαίνεται πως αυτή η κοσμοθεωρία είναι πολύ πιο κοντά στην αλήθεια από πολλά ψευδοεπιστημονικά συστήματα. Αν όμως δεν συμφωνείτε (πράγμα αναμενόμενο!) μαζί μου, αν θεωρείτε αυτή την κοσμοθεωρία των αγροτών κάτι σαν κοπριά, αυτό δεν είναι λόγος να σας προσβάλλει η τοποθέτηση μου. Γιατί:

Φως από την Νύχτα! Πάνω σε μαύρους σβώλου

Δεν θα άνθιζε ποτέ η υπέροχη

Η γλυκιά του ρόδου μεγαλοπρέπεια,
Ο συνωστισμός των ριζών
Δε θα στριμωχνόταν στα σκοτεινά βάθη
Στην νύχτα του βασιλείου της γης.

Αυτή είναι η φιλοσοφία του Πλάτωνος, το μυρωδάτο ρόδο, που βλάστησε πάνω στο πανανθρώπινο σκοτάδι της μαύρης γης,

Του σκοτεινού χάους φωτεινή κόρη. **

*Wladimir Solowjow, «Warum fanden wir zusammen?» («Γιατί συναντηθήκαμε;»)

** Wladimir Solowjow, «Na Sajme zimoj» («Χειμώνας στη λίμνη Sajm»)        

                                    Τ Ε Λ Ο Σ

ΑΥΤΟΣ Ο ΣΚΟΥΠΙΔΙΑΡΗΣ ΑΝΕΛΑΒΕ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΤΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΘΗΚΑΜΕ.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (101)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 

Συνέχεια από Παρασκευή, 26 Νοεμβρίου 2021

                                         Jacob Burckhard

                                            ΤΟΜΟΣ 2^ος

                    ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ:  ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ

ΙΙΙ. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ – 2

     Η αρχαία ποίηση είχε όμως ήδη περιγράψει την ύπαρξη μεταστοιχειωμένων ηρώων. Ο Ησίοδος αναφέρεται στα  Έργα και Ημέρες σ’ αυτούς τούς ήρωες, και στη διαμονή τους στις Νήσους τών Μακάρων:

«Σε άλλους, τέλος, ο Ζευς, ο γιός τού Κρόνου και πατέρας των θεών,

Πρόσφερε μιαν ύπαρξη και μια κατοικία μακριά από τούς ανθρώπους,

Εγκαθιστώντας τους στα πέρατα της γης.

Κατοικούν, με την καρδιά απαλλαγμένη από φροντίδες, στις Νήσους τών Μακάρων, δίπλα στους βαθείς στροβίλους τού Ωκεανού,

Καλότυχοι Ήρωες, στους οποίους η εύφορη γη προσφέρει τρείς φορές τον χρόνο,

Μια πλούσια και γλυκιά συγκομιδή».

     Αυτή ακριβώς η «εν ετέρα μορφή» ύπαρξη περιγράφεται στο υπέροχο και μυστηριώδες απόσπασμα ενός πινδαρικού θρήνου: « Σ’ εμάς εδώ πάνω είναι νύχτα, αλλά γι’ αυτούς στον Άδη λάμπει ο ήλιος· στην πόλη τους μπροστά απλώνεται μια ροζ-πορφυρή πεδιάδα· η ιερή βοσβελία προσφέρει τη σκιά της και οι χρυσοί καρποί της βαραίνουν  στα κλαδιά της. Εκείνοι όμως χαίρονται με τα άλογα και τους αγώνες, κι άλλοι με τα ζάρια και τις κιθάρες, και κάθε είδος ευτυχίας βρίσκει εδώ την πληρότητά της. Η προσφιλής εξοχή είναι γεμάτη αρώματα, που συνταιριάζουν την ευωδία τους με τη λαμπερή φλόγα στους βωμούς τών θεών».

      Όταν ο Πόντος γέμισε πια από Έλληνες εποίκους, μερικοί από τούς ευδαίμονες ήρωες απέκτησαν μια πιο συγκεκριμένη, μόνιμη κατοικία: την αποκαλούμενη Λευκή Νήσο, σε άγνωστη τοποθεσία, κοντά στις εκβολές τού Δούναβη, μιαν έκταση είκοσι σταδίων, με πυκνά δάση, γεμάτα ήμερα και άγρια ζώα, ένα ιερό και ένα άγαλμα του Αχιλλέα· ο οποίος εξακολουθούσε ωστόσο να ζει με τη σύζυγό του Ελένη, περιτριγυρισμένος από τούς δύο Αίαντες, τον Πάτροκλο και τον Αντίλοχο. 

     Δημιούργημα κατά βάση τού θρύλου τής Τροίας, η εικόνα τού ήρωα είναι πιθανόν να προεκτάθηκε, όπως τη συνέλαβε η ελληνική συνείδηση, στο παρελθόν, φθάνοντας μέχρι και στις πρωτόγονες γενιές. Μυθικά πρόσωπα, διαφορετικού επιπέδου και προέλευσης, κατατάχθηκαν, απ’ τη στιγμή που εμφανίστηκαν στο έπος, ανάμεσα στους ήρωες: πρόσωπα που ανήκαν στους αρχαίους θρύλους τών Θηβών, του Άργους, της Κρήτης, της φυλής τών Μινύων τής Καλυδώνας, καθώς και οι ήρωες φυλών όπως ο Ιόνιος Θησέας· αλλά και θεϊκές τελικά υπάρξεις, στις οποίες η παράδοση είχε αποδώσει μιαν εντελώς επική βιωτή, όπως οι αρχαίοι ηλιακοί θεοί Ηρακλής και Περσέας, οι Διόσκουροι και η επιφανής αδελφή τους Ελένη, της οποίας η φυσιογνωμία αποκτά συχνά τα χαρακτηριστικά τής κυνηγού Αρτέμιδος, της Σεμέλης και της Αφροδίτης, καθιστάμενη μια καθεαυτή τελικά θεά. Υπήρχαν ακόμη μνημεία πολλών επικών ηρώων, που τα κατορθώματά τους τα γνώριζε, χάρη στο έπος, ολόκληρη η Ελλάδα, ενώ και ανώνυμα μέχρι τότε μνημεία μιας αρχαιότερη εποχής αποδίδονταν σ’ αυτούς τούς ήρωες.

     Οι περισσότερες πόλεις διατηρούσαν ωστόσο, εκτός από αυτά τα γνωστά σε όλο το έθνος μυθικά πρόσωπα, και την ανάμνηση τοπικών ηρώων, από το σκοτεινό, ιστορικό και πρωτόγονο παρελθόν τους, το γεμάτο βιαιότητες και απειλές. Απ’ τους οποίους το μόνο που απέμενε ήταν πια το όνομά τους, καθώς οι τοπικοί μύθοι που διέδιδαν τη δόξα τους είχαν πλέον χαθεί, και η φήμη τους παρέμενε άγνωστη στην υπόλοιπη Ελλάδα, διότι οι αοιδοί και οι Αθηναίοι αργότερα τραγικοί ποιητές δεν τους ανέφεραν. Γι’ αυτό και υπήρχαν σε όλες τις πόλεις  «ηρώα», μέσα σ’ έναν ιερό συχνά περίβολο, προς τιμήν τοπικών ηρώων, εντελώς αγνώστων εκτός τής περιοχής τους, για τους οποίους και οι ίδιοι οι κάτοικοι ελάχιστα γνώριζαν, αλλά τούς επικαλούνταν πάντοτε πριν από τη μάχη. Οι Πλαταιείς είχαν, για παράδειγμα, επτά «αρχηγούς», στους οποίους και έκαναν έκκληση πριν από κάθε πόλεμο. Η λατρεία που απέδιδαν σ’ αυτά τα μνημεία ήταν εμβληματική, και όταν συνοδεύονταν από επίσημες τελετές και αγώνες, η άμιλλα μεταξύ τών πόλεων, που αποτέλεσε κίνητρο για μεγαλειώδη επιτεύγματα στην Ελλάδα, της προσέδιδε ιδιαίτερη λαμπρότητα.

      Από τη στιγμή που η ελληνική παράδοση καθιέρωσε τον τύπο τού λατρευομένου ήρωα, κατέστη αντιληπτό, ότι η τιμή αυτή δεν ανήκε σε ένα πολύ περιορισμένο μόνον είδος ανθρώπων, αλλά αποτελούσε έναν τίτλο, που μπορούσε να κατακτηθεί. Μόνο δε το αίμα που έτρεχε στις φλέβες τής ελληνικής αριστοκρατίας θα μπορούσε να αποτελέσει τη βασική γι’ αυτό προϋπόθεση: αν θεωρούνταν μόνον οι αρχαίοι ήρωες μέχρι τότε απόγονοι των θεών, υπήρχε ένας μεγάλος τώρα αριθμός ανθρώπων, που διεκδικούσαν τη δόξα αυτής, της έστω και πολύ μακρινής καταγωγής. Η ίδρυση, από τον 8^ον αιώνα, αποικιών ευνόησε σημαντικά την ανάδειξη των ηρώων, καθώς εκείνοι που μετέφεραν μαζί τους οι νέοι άποικοι, εξακολουθούσαν να απολαμβάνουν τις ίδιες, όπως στις πόλεις τής καταγωγής τους, τιμές, ένα δικαίωμα που καθιερώθηκε σταδιακά, και επιβίωσε μέχρι τούς ύστερους χρόνους. Δεν έλειπε πράγματι ποτέ, από τον χώρο τής Αγοράς μιας ελληνικής πόλης τού Πόντου, ή στις όχθες τού Νείλου, στη Σικελία, ή κατά μήκος τής βόρειας ακτής τής δυτικής Μεσογείου, το ηρώο τού ιδρυτή της. Ο τίτλος τού ήρωα μπορεί βέβαια να αποτελούσε ακόμα και το αποτέλεσμα μιας καπηλείας, σε ορισμένες περιπτώσεις· ο Ιέρων π.χ. των Συρακουσών ίδρυσε εκ βάθρων μια νέα Κατάνη στη θέση τής παλαιάς, προκειμένου να αποκτήσει ο ίδιος τις τιμές ενός ήρωα. Οι δε βασιλείς τηής Σπάρτης, που είχαν πολύ περιορισμένες εξουσίες εν ζωή,  λατρεύονταν μετά τον θάνατό τους ως θεοί, κι αυτό όχι επειδή ανήκαν σε κάποια περιφανή γενιά, όπως οι Ηρακλείδες, κάτι που θα προϋπέθετε ανάλογες άλλωστε τιμές και για τους γονείς τους. Αλλά και οι γόνοι βασιλικών οικογενειών τιμήθηκαν σε κάποια νησιά ως ήρωες (σύμφωνα με τις επιτάφιες επιγραφές). Κάποιος χρησμός απαιτούσε μερικές φορές να αποδωθούν, με αφορμή κάποιες επικείμενες συμφορές, τιμές σε έναν συγκεκριμένο ήρωα, ο οποίος υποτίθεται πως είχε ζήσει στην απειλούμενη πόλη, αλλά η φήμη του είχε με τα χρόνια ξεχαστεί, προκαλώντας την οργή του. Αποδίδονται πράγματι αρκετοί παρόμοιοι χρησμοί στο Μαντείο τών Δελφών. Ο τίτλος τού ήρωα ήταν μάλιστα δυνατόν να αποδωθεί επί τόπου, στο πεδίο τής μάχης σε περίοδο πολέμου, όταν ένας νεκρός πολεμιστής είχε ιδιαιτέρως, ακόμη και από το εχθρικό στρατόπεδο, διακριθεί. Ο Κροτωνιάτης Φίλιππος, που κατέστη Ολυμπιονίκης, και υπήρξε ο ομορφότερο νέος τής εποχής του, ακολούθησε τον Δωριέα στην εκστρατεία του κατά τής Σικελίας, όπου και σκοτώθηκε στη μάχη εναντίων τών Φοινίκων και των κατοίκων τής Σεγέστας, οι οποίοι όμως ανήγειραν ηρώο, εξ αιτίας τού κάλλους του, προς τιμήν του, όπου και τελούσαν εξιλεωτικές κατόπιν θυσίες. Ο Αχεμενίδης Αρταχαίης, ένας γίγαντας με στεντόρεια φωνή, ασθένησε και πέθανε κατά την άφιξη του Ξέρξη στην Άκανθο· ο περσικός στρατός τού ανήγειρε τότε έναν τύμβο, ένας όμως χρησμός απαίτησε να του αναγνωριστεί ο τίτλος και η  λατρεία τού ήρωα.

      Τιμές ήρωα άρχισαν να αναγνωρίζονται με την πάροδο των χρόνων – αν και είναι δύσκολο να προσδιοριστή το πότε και το πού ακριβώς ξεκίνησε αυτή η πρακτική – ακόμα και σε κάποιο σύγχρονο πολιτικό πρόσωπο, με λαϊκή ψήφο, σύμφωνα με το πνεύμα τής κάθε εποχής και για όση διάρκεια παρέμενε στη εξουσία κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα. Οι Συρακούσιοι αφιέρωσαν στον νομοθέτη τους Διοκλή ένα ιερό με δαπάνες τού Κράτους περί τα τέλη του 5^ου αιώνα, το οποίο κατεδάφισε όμως λίγο αργότερα ο Διονύσιος ο Πρεσβύτερος, για να χτίσει τα τείχη τής πόλης, αδιαφορώντας πλήρως για το ενδεχόμενο εκδίκησης ενός τόσο νεοφανούς ήρωα. Ενώ αποδόθηκαν επίσης τιμές ήρωα σε στρατηγούς που σκοτώθηκαν σε νικηφόρες μάχες ή έστω σ’ έναν πόλεμο. Ο Βρασίδας, που μεταφέρθηκε ημιθανής στην Αμφίπολη, ετάφη αρχικά από τούς Σπαρτιάτες συστρατιώτες του, για να αναγείρουν όμως στη συνέχεια οι συμπολίτες του ένα πέτρινο, προστατευτικό τείχος γύρω από το μνήμα του, καθιερώνοντας επίσημους εορτασμούς με αθλητικούς αγώνες και ετήσιες θυσίες προς τιμήν του, ισοπεδώνοντας μάλιστα το αναμνηστικό μνημείο τού Αθηναίου Άγνωνα, επίσημου ήρωα και ιδρυτή τής πόλης, εξαφανίζοντας έτσι οποιοδήποτε αναμνηστικό στοιχείο θα αποδείκνυε το ποιος υπήρξε ο πρώτος δημιουργός τής αποικίας τους· μόνον ο Βρασίδας θα ήταν από ’δώ και πέρα ο ήρωας της πόλης. Οι Αθηναίοι πάλι κήδεψαν κατά τον Λαμιακό πόλεμο (322 π. Χ.) τον στρατηγό τους Λεωσθένη, που πληγώθηκε θανάσιμα από πέτρα, «με τιμές ήρωα, εξ αιτίας τής πολεμικής του ανδρείας». Ο Τιμολέων ωστόσο, στην κηδεία τού οποίου παρευρέθηκαν πλήθη από όλη τη Σικελία, τιμήθηκε μεν με  μουσικούς και αθλητικούς αγώνες, καθώς και με ένα μεγαλοπρεπές μνήμα, χωρίς να του αναγνωριστεί ποτέ, περιέργως, το καθεστώς ενός ήρωα, όπως προκύπτει από το σχετικό, επίσημο διάταγμα που διέσωσε ο Πλούταρχος. Ενώ ο γηραιός Αιθίδας, ένας στρατηγός που διακρίθηκε στους πολέμους εναντίον τών Μακεδόνων, λατρεύτηκε αντιθέτως ως πραγματικός ήρωας ενάμιση αιώνα αργότερα. Και επειδή παρατηρείται  συνήθως μια πλειοδοσία, μακροπρόθεσμα, σ’ αυτά τα θέματα, διότι η συνήθεια προκαλεί και την ανία, δεν πρέπει να εκπλαγούμε από το γεγονός ότι οι αξιέπαινοι ηγέτες τής Αχαϊκής Συμμαχίας Άρατος και Φιλοποίμην, θεωρήθηκαν ισόθεοι μετά τον θάνατό τους, σε μιαν εποχή που ορισμένοι από τούς εν ζωή Διαδόχους αποκαλούνταν ήδη θεοί. Το γεγονός ότι υποτιμήθηκε αργότερα ο απλός τίτλος τού ήρωα, μπορεί να οφείλεται και στο ότι η πολιτεία τον απένεμε σε νεκρούς, αφού είχε εξαντλήσει προηγουμένως κάθε άλλου είδους τιμές, όπως στεφάνια, προεδρίες, αγάλματα κ. ο. κ., και ήθελε να εκφράσει μιαν ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη για τις υπηρεσίες κάποιου μέλους της προς το Κράτος. Όταν πέθανε στην Ταρσό ο Στωικός Αθηνόδωρος, που υπήρξε φοροεισπράκτορας του Αυγούστου, εξασφαλίζοντας ειδικές ωστόσο φοροελαφρύνσεις για τους κατοίκους τής πόλης, ο λαός τού αφιέρωσε μιαν ετήσια λατρευτική εορτή ως ήρωα.

     Και ολόκληρα όμως στρατεύματα πολεμιστών που θυσιάστηκαν, μπορούσαν να γίνουν αντικείμενο ηρωικής λατρείας στους αρχαίους χρόνους. Οι Φιγαλείς δεν παρέλειψαν ποτέ να προσφέρουν κάθε χρόνο θυσίες στο κοινό μνήμα τών Ορεσθασίων, που είχαν θυσιαστή για χάρη τους. Ενώ μια δολοφονική σφαγή πολεμιστών Φωκαέων στην ιταλική πόλη Άγυλλα προκάλεσε, μετά από πολλές συμφορές, έναν χρησμό τής Πυθίας, που ζητούσε να τιμηθούν ως ήρωες. Οι δε κάτοικοι των Πλαταιών συνέχισαν να προσφέρουν, ακόμη και την εποχή τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ετήσιες θυσίες προς τιμήν τών νεκρών τής φημισμένης μάχης τού 479, αλλά και οι Μαραθώνιοι τιμούσαν ως ήρωες (πέρα από τούς μυθικούς ήρωες της Μάχης τού Μαραθώνα) όλους τούς νεκρούς πολεμιστές που είχαν ταφεί στον τόπο τους. Σε όλα μάλιστα τα ταφικά μνημεία που ανεγέρθηκαν αργότερα, οι τιμές για τους νεκρούς τών πολέμων ξεπέρασαν κάθε όριο. Ο Περικλής ονόμασε αθάνατους, όπως οι θεοί, εκείνους που θυσιάστηκαν στην εκστρατεία κατά τής Σάμου, και ο Δημοσθένης, ή αυτός που συνέταξε τον Επιτάφιο λόγο του, αναφωνεί: « Πώς δεν θα θεωρούσαμε μακάριους όλους αυτούς που δικαίως συγκατοικούν με τους θεούς τού Άδη, και συγκαταλέγονται ανάμεσα στους αρχαίους ήρωες των Νήσων τών Μακάρων; ».

(συνεχίζεται)

Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΕ ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΑΟΡΑΤΟ ΠΟΛΕΜΟ. ΜΙΑ ΛΑΤΡΕΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΕΠΙΒΛΗΘΗΚΕ ΟΤΑΝ Η ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΣ ΛΑΤΡΕΥΕ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΣΕ ΤΗΝ ΘΕΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ, ΟΠΩΣ ΣΗΜΕΡΑ.

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΟΤΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΡΩΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ. ΡΩΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΗΡΩΑ: ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΛΑΒΕΙΣ; ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΜΑΣ ΔΙΔΑΞΕΙΣ ΝΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΜΕ; ΚΑΙ ΟΠΩΣ ΟΙ ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ  ΑΠΕΚΤΗΣΑΝ ΤΟ ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΟ ΔΕΡΑΣ ΑΠΟΣΠΩΝΤΑΣ ΤΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΓΕΙΑ, Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΕ ΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΛΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΑΘΟ ΕΠΕΚΕΙΝΑ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΑΛΛΟΣ, ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΩΡΑΙΟΥ.