ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΟΛΟΓΙΑΣ-Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ - Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ (19)

Συνέχεια από: Σάββατο, 13 Ιουνίου 2020

Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ.

Του Jean- Pierre Torrell.

Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ.

    Αυτή η συνείδηση της απολύτου ανάγκης της εσωτερικής καταγωγής τής ελεύθερης πράξης θέτει ακριβώς ένα ερώτημα όταν ο Ακινάτης συναντά ένα άλλο χωρίο, επίσης αποφασιστικής σημασίας, τού Απ. Παύλου (Ρωμ. 8,14): "Όσοι γάρ πνεύματι Θεού άγονται, αυτοί εισίν υιοί Θεού". Πώς να το κατανοήσουμε;

          «"Όσοι οδηγούνται από το πνεύμα, καθοδηγούνται από αυτό, έτσι όπως οδηγούμαστε από έναν οδηγό ή από έναν οδηγό οχήματος. Αυτό πραγματοποιεί μέσα μας το πνεύμα κάθε φορά που μας φωτίζει εσωτερικά σχετικά με το τί πρέπει να κάνουμε. "Το πνεύμα σου το αγαθόν οδηγήσει με εν γή ευθεία" (Ψαλμ 142,10). Δεδομένου όμως ότι όποιος ενεργεί τοιουτοτρόπως "καθοδηγούμενος", δέν ενεργεί αφ' εαυτού, ο πνευματικός άνθρωπος δέν διδάσκεται μόνον από το Άγιο Πνεύμα αλλά αυτό κινεί και την καρδιά του. [Ο ΔΥΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΟΣ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΥΟ ΚΕΝΤΡΑ. Η ΔΙΑΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ]. Πρέπει λοιπόν να αποδοθεί μία πιό δυνατή σημασία στην έκφραση "όσοι γάρ πνεύματι Θεού άγονται". Και πράγματι λέγεται πώς τα όντα τα οποία "καθοδηγούνται", το κάνουν χάριν ενός ανώτερου ενστίκτου. Αυτό λέμε για τα ζώα τα οποία δέν οδηγούνται από μόνα τους αλλά καθοδηγούνται, δηλαδή ωθούνται από την φύση τους και όχι από την δική τους αντίληψη να πραγματοποιήσουν κάποιες πράξεις. Με το ίδιο μέτρο, δέν προκύπτει από την θέλησί του, αλλά από ένα ένστικτο του Αγίου Πνεύματος που ο πνευματικός άνθρωπος ωθείται να κάνει κάτι, όπως ακριβώς το δηλώνει και ο Ησαΐας (59,19): "Θα φοβηθούν τον Κύριο και την δοξασμένη παρουσία του, σ'όλες τις χώρες, απ'την ανατολή ώς την Δύση. Γιατί θα'ρθει σαν ποταμός ορμητικός, σπρωγμένος απ' την θύελλα", ή ο Λουκάς (4,1): "Ιησούς δέ πλήρης πνεύματος Αγίου υπέστρεψεν από του Ιορδάνου και ήγετο εν τω πνεύματι εις την έρημον".  Αυτό βεβαίως δέν αποκλείει οι πνευματικοί άνθρωποι να ενεργούν μέσω της θελήσεως τους και της ελεύθερης Βουλήσεως τους, καθότι το Άγιο Πνεύμα είναι η αιτία που προκαλεί μέσα τους την ίδια την κίνηση της Θελήσεως τους και της ελευθερίας της Βουλήσεως τους, σύμφωνα με όσα δηλώνει η επιστολή στους Φιλιππησίους (2,13). "Ο Θεός γάρ εστίν ο ενεργών εν υμίν και το θέλειν και το ενεργείν υπέρ της ευδοκίας"»(In ad Rom. II, 14, lect. 3, n. 635).

          Ο Ακινάτης προτιμά αυτή την έκφραση του Απ. Παύλου, από άλλες παρόμοιες, διότι εμφανίζεται αυθόρμητα και στο σχόλιό του τής προς Γαλάτας Επιστολής: Αυτοί που οδηγούνται από το πνεύμα δέν μπορούν να κάνουν τίποτε ενάντια στις ενάρετες πράξεις οι οποίες είναι προδιαγεγραμμένες από τον νόμο, διότι το πνεύμα τούς διδάσκει να τις πραγματοποιήσουν. Και αυτό χωρίς εξαναγκασμό. "Ο νέος νόμος δημιουργεί ένα αίσθημα αγάπης το οποίο εξαρτάται από την ελευθερία. Καθώς εκείνος που αγαπά κινείται ελεύθερα". Εάν ζούμε εκ του πνεύματος, σε όλα τα πράγματα θα οδηγούμαστε από αυτό. Εξάλλου υπάρχει εδώ μία εξίσωση μεγάλης σημασίας: "εί δέ τις Πνεύμα Χριστού ούκ έχει, ούτος ούκ έστιν αυτού" (Ρωμ. 8,9). Και ο Ακινάτης συνεχίζει: "Επομένως αυτοί που οδηγούνται από το πνεύμα ανήκουν στον Χριστό".

          Φανερώνοντας λοιπόν τον αμοιβαίο δεσμό του Πνεύματος και του Χριστού, ο Ακινάτης απλώς υπακούει στην γλώσσα της Κ.Δ. και είναι ευτυχής να το βρεί καθαρά εκφρασμένο στον Απ. Παύλο: "ο γάρ νόμος του Πνεύματος της ζωής εν Χριστώ Ιησού ηλευθέρωσέ με από του νόμου της αμαρτίας και του θανάτου" (Ρωμ. 8,2).

          «Σε μία πρώτη σημασία αυτός ο νόμος είναι το ίδιο το Άγιο Πνεύμα. Έτσι ώστε για "νόμο του πνεύματος" πρέπει να εννοήσουμε: τον νόμο που είναι το πνεύμα. Διότι ανήκει στις ιδιότητες του νόμου νά εμπνέει τον άνθρωπο να πράξει το αγαθό. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ... η πρόθεση τού νομοθέτη συνίσταται στον σχηματισμό καλών πολιτών. Και ο ανθρώπινος νόμος δέν μπορεί να το πετύχει παρά μόνον κάνοντας γνωστό το καλό που πρέπει να πραγματοποιήσουμε. Το Άγιο Πνεύμα, αυτό, που κατοικεί μέσα στην ψυχή, δέν διδάσκει μόνον αυτό που πρέπει να πράξουμε φωτίζοντας την νόηση, αλλά συνηθίζει έλκοντάς το και το συναίσθημα ώστε να ενεργεί σωστά. "Ο Παράκλητος, το Άγιο Πνεύμα το οποίο θα αποστείλει ο Πατήρ στο όνομά μου, θα σας διδάξει τα πάντα, -αυτή είναι η πρώτη πλευρά- και θα σας συμβουλεύσει -η δεύτερη- όλα όσα του πώ για σάς".

          Με μία δεύτερη σημασία, "ο νόμος του πνεύματος" μπορεί να κατανοηθεί στο αποτέλεσμα, που ανήκει αποκλειστικώς στο Άγιο Πνεύμα, δηλαδή από την πίστη η οποία ενεργεί μέσω του ελέους. Και αυτό διδάσκει εσωτερικά αυτό που πρέπει να πράξουμε, σύμφωνα και με τον λόγο τού Αγίου Ιωάννη (1 Ιωάν. 2,27): "καὶ ὑμεῖς, τὸ χρῖσμα ὃ ἐλάβατε ἀπ᾿ αὐτοῦ, ἐν ὑμῖν μένει, καὶ οὐ χρείαν ἔχετε ἵνα τις διδάσκῃ ὑμᾶς, ἀλλ᾿ ὡς τὸ αὐτὸ χρῖσμα διδάσκει ὑμᾶς περὶ πάντων, καὶ ἀληθές ἐστι καὶ οὐκ ἔστι ψεῦδος, καὶ καθὼς ἐδίδαξεν ὑμᾶς μενεῖτε ἐν αὐτῷ". [Για τους Ψευδοδιδασκάλους]. Όπως επίσης έλκει και το συναίσθημα μας στην πράξη, σύμφωνα και με τον Απ.Παύλο (2 Κορ. 5,14): "η γάρ αγάπη του Χριστού συνέχει ημάς". Αυτός ο νόμος λοιπόν ονομάζεται νέος νόμος τόσο επειδή ταυτίζεται με το Άγιο Πνεύμα, όσο και επειδή το ίδιο το πνεύμα τον ενεργεί σε μας ... Και εάν ο Απόστολος συμπληρώνει "εν Χριστώ Ιησού", το κάνει επειδή αυτό το πνεύμα δέν δίδεται παρά μόνον σε αυτούς που είναι εν Χριστώ Ιησού. Όπως η ζωτική φυσική πνοή δέν φτάνει στο μέλος εάν δέν συνδέεται με την κεφαλή, έτσι και το Άγιο Πνεύμα δέν φτάνει στο μέλος το οποίο δέν είναι συνδεδεμένο στην κεφαλή, τον Χριστό»(In ad Rom. VIII, 2, lect. 1, nn. 602–3 and 605). 

          Δέν είναι απαραίτητο να επιμείνουμε για να αναγνωρίσουμε σ'ένα τέτοιο κείμενο -όπως και σε πολλά άλλα-, τον αμοιβαίο δεσμό των δύο χρονικών αποστολών των Θείων προσώπων, του Υιού και του Πνεύματος. Η ιστορία της σωτηρίας, της οποίας συγκεντρώνει, ο Ακινάτης, πολύτιμα σημεία μέσα στους σχολιασμούς του, στα κείμενα της Γραφής, αντικατοπτρίζει την αμοιβαία εσωτερικότητα της Τριαδικής κοινωνίας. Ας επιστρέψουμε λοιπόν στην summa του Ακινάτη, όπου βρίσκονται οι εξηγήσεις του τρόπου με τον οποίο το πνεύμα ενεργεί μέσα μας. Διότι εδώ διατυπώνει την θεωρία όσων διαβάσαμε στα μαθήματά του γύρω από την Αγία Γραφή.

          Πρίν αποχωρήσουμε όμως, ας δούμε πώς προσάρμοσε την πνευματολογία του, στην αντιμετώπιση του Ιωακείμ ντα Φιόρε, η οποία παρ'όλα αυτά απέτυχε να τον αναχαιτίσει, διότι η αίρεση αυτή γεννήθηκε ακριβώς από τον Ακινάτη και τον Σχολαστικισμό της εποχής!

Summa Theologica: Ia - IIae q. 106 a. 4 ad 3! "Ο αρχαίος νόμος δέν ήταν μόνον του Πατρός αλλά και του Υιού, καθότι προεικόνιζε τον Χριστό. Και πράγματι ο Χριστός δηλώνει στο Ευαγγέλιο: "εί γάρ επιστεύετε Μωυσεί, επιστεύετε αν εμοί, περί γάρ εμού εκείνος έγραψεν" (Ιωάν 5,46). Έτσι επίσης ο νέος νόμος δέν είναι μόνον του Χριστού, αλλά και του Αγίου Πνεύματος, σύμφωνα με όσα δηλώνονται στην πρός Ρωμ. 8,2! "ο γάρ νόμος του Πνεύματος της ζωής εν Χριστώ Ιησού ηλευθέρωσέ με από του νόμου της αμαρτίας και του θανάτου". Και γι'αυτό λοιπόν δέν πρέπει να περιμένουμε έναν άλλον νόμο του Αγίου Πνεύματος! Όλη η παράγραφος 106,4 κατευθύνεται εναντίον του Αββά ντα Φιόρε και των μαθητών του!

          [Προσπαθώντας να λύσει το πρόβλημα, ο Ακινάτης, κατήργησε τον Χριστό και στην πραγματικότητα κατέληξε να είναι αυτός ο πατέρας της Οικονομίας του Αγίου Πνεύματος, όπως απέδειξαν οι προτεστάντες, οι οποίοι είναι ακριβώς η συνέπεια της έλλειψης διακρίσεως των δύο υποστάσεων της Αγίας Τριάδος λόγω του Φιλιόκβε και της ελλείψεως εμπειρίας Αγιοπνευματικής, σύμφωνα με την οποία η Θεολογία είναι καρπός προσευχής!]

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.