ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΔΥΑΛΙΣΜΩΝ. (4)

Συνέχεια από: Κυριακή 21 Ιουνίου 2020

ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΔΥΑΛΙΣΜΩΝ 

Από τα γνωστικά συστήματα στον μοντέρνο κόσμο.

Του Ioan P. Couliano.

                                              

Κεφάλαιο πρώτο: Το ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΔΥΑΛΙΣΜΟΥ.

5. Δυαλιστικοί μύθοι: (1) Ο κατεργάρης, απατεώνας, δημιουργός.

        

  Η ύπαρξη δυαλιστικών μύθων έξω από τις “μεγάλες θρησκείες” αποδεικνύεται από την απέραντη έκταση διάδοσης τών διηγήσεων τού “κοσμογονικού βουτηχτή”. Σ’αυτούς συναντήσαμε για πρώτη φορά τον τύπο τού κατεργάρη δημιουργού. Οι περιπέτειές του, αντικείμενο άπειρων λαϊκών διηγήσεων, δεν περιορίζονται βεβαίως στην δημιουργία τού κόσμου μέσω τής “βουτιάς”. Στις δυαλιστικές αφηγήσεις ο απατεώνας δημιουργός, ανταγωνιστής τού Δημιουργού, είναι υπεύθυνος αποτυχημένων προσπαθειών επανοργανώσεως τού κόσμου, συνέπεια των οποίων η ανθρώπινη κατάσταση καταλήγει τροποποιημένη και υποβαθμισμένη για πάντα! Ανάμεσα στα πιο γνωστά παραδείγματα υπενθυμίζουμε τις πάμπολες εκδοχές τού κοσμογονικού μύθου τών ινδιάνων Maidu τής Καλιφόρνιας. Σύμφωνα με την Βορειοδυτική εκδοχή, η γή εδημιουργήθη από το ουράνιο όν με την βοήθεια τής χελώνας, η οποία μεταφέρει την λάσπη από το βάθος τής θάλασσας. Κατά την διάρκεια μίας απουσίας τού Δημιουργού και τής χελώνας, το Κογιότ πετάγεται από την γή. Όταν ο Δημιουργός έπλαθε το πρώτο ανθρώπινο ζευγάρι, το Κογιότ εκφράζει την απόρριψή του, αλλά δεν κατορθώνει να κάνει κάτι καλύτερο και αρνούμενο να δεχθεί το λάθος του, προφέρει το πρώτο ψέμα τού κόσμου. Οι άνθρωποι από καταγωγής έχουν εύκολη την ζωή, και επιπλέον μπορούν να ξαναγίνονται νέοι συνεχώς βουτώντας σε μία λίμνη στην οποία ο Kuksu, ο πρώτος άνθρωπος βιώνει πάνω του την θαυματουργή ενέργεια. Αυτός θα είναι ο μοναδικός ο οποίος δεν θα επιτρέψει να πεισθεί από το Κογιότ να ανταλλάξει την αθανασία με την θνητότητα! Τα πράγματα όμως πάνε προς το χειρότερο για το Κογιότ, διότι ο πρώτος νεκρός θα είναι ο γιός του. Θα προσπαθήσει μάταια να τον επαναφέρει στην ζωή βουτώντας τον στην λίμνη τής νεότητος. Στην συνέχεια άλλων άτυχων περιπετειών, το Κογιότ εν τέλει φονεύεται μόνο του, και ενώ ο γιός του και ο Kuksu κατορθώνουν ένα είδος ουράνιας αθανασίας, φεύγει για το ταξίδι προς την Δύση, προς την πατρίδα τών νεκρών.

          Στις βορειοανατολικές εκδοχές το Κογιότ υπάρχει δίπλα στον Δημιουργό, εξ’αρχής. Όταν δηλώνει: εμείς είμαστε δύο αρχηγοί, ο Δημιουργός δεν το διαψεύδει. Και το κογιότ, το οποίο έχει την ικανότητα να λαμβάνει κάθε όψη, συνεχίζει να κοροϊδεύει τον Kodoyampeh (τόν δημιουργό) υπερηφανευόμενο για την ανωτερότητά του και δείχνοντας ότι είναι άτρωτος.

          Το Κογιότ ενδιαφέρεται επίσης να θεμελιώσει και την ανθρώπινη κατάσταση, οργανώνοντάς τούς γάμους, τις γεννήσεις και τον θάνατο. Ο Δημιουργός υποφέρει και παραπονείται “χωρίς Εγώ να το έχω θελήσει, νά πού ο κόσμος θα είναι θνητός”. Αλλά πριν αποσυρθεί, αφήνει στον κόσμο δύο πάπυρους οι οποίοι στην συνέχεια θα μεταμορφωθούν σε κροταλίες και θα σκοτώσουν τούς γιούς τού Κογιότ. Είναι πολύ αργά για μετάνοια, δεν υπάρχει επιστροφή προς τα πίσω!

          Ο διάσημος κατεργάρης (trickster) τής βορειοαμερικής, μερικές φορές δημιουργός αλλά πάντοτε απατεώνας, λαμβάνει την μορφή πολλών ζώων διαφορετικών μεταξύ τους: Είναι ο κόρακας στην Αλάσκα και στην Βρετανική Κολομβία. Πιο νότια είναι η Ικτίς και η καρακάξα η μπλέ. Στα δυτικά οροπέδια είναι το Κογιότ, στις πεδιάδες, ο λαγός, στην ακτή τού Ειρηνικού και στις Μεγάλες πεδιάδες έχει ανθρώπινη μορφή.

          Στο κλασσικό του βιβλίο στον κατεργάρη ο Paul Radin περιέγραψε αυτό το γελοίο πρόσωπο, τον αντινομιστή και αγενή, σαν ανήθικο βουλητικό, υπερσεξουαλικό και κουτσό. Χρησιμοποιώντας μία θέση τού Franz Boas, o Radin, πίστευε στην ύπαρξη ενός “καθαρού” κύκλου τού κατεργάρη, δηλαδή αμόλυντο από ιστορίες σχετικές με τον επιδερμικό ήρωα-μία προσωπικότητα η οποία είναι ουσιαστικώς “σοβαρή”, σαμανικής καταγωγής. Σε έναν μικτό κύκλο θα αναγνωρίζοντο ακόμη τα πρωτογενή στοιχεία τού κατεργάρη, αναμεμειγμένα με εκείνα τού ήρωα της κουλτούρας. Έτσι ο Radin έκρινε τους μύθους τού κατεργάρη δημιουργού (τούς μόνους που μας ενδιαφέρουν διότι είναι δυαλιστικοί) σαν πρόσφατες δημιουργίες, στις οποίες μερικές περιπέτειες τού πολιτισμικού ήρωα είχαν μεταφερθεί στον κατεργάρη!

          Την γνώμη τού Radin αντέκρουσε ο Mac L. Ricketts, ο οποίος υπογράμμισε τήν ενότητα τών τριών όψεων τού τύπου μας: αυτός είναι ταυτοχρόνως κατεργάρης, “μεταμορφωτής” (δημιουργός) και πολιτισμικός ήρωας. Η αντιπαλότης ανάμεσα στον Δημιουργό και τον κατεργάρη μοιάζει στον Ricketts ένα επόμενο χρονολογικά προϊόν. Ο κατεργάρης είχε προηγηθεί από την σαμανική κατασκευή τού υπέρτατου όντος, ενώ οι δημιουργικές λειτουργίες τών δύο προσώπων προστίθενται. Η πλατιά διάδοση τών δυαλιστικών μύθων τής Βορείου Αμερικής ερμηνεύεται σαν το αποτέλεσμα τής λύσεως αυτής τής διαμάχης τών ιδιοτήτων. Στα μέρη όπου ο Δημιουργός θριαμβεύει ο απατεώνας περιορίζεται στον ρόλο ενός δημιουργού απατεώνα. Αυτό ισχύει ιδίως για την κεντρική Καλιφόρνια, όπου οι Pomo κάνουν το κογιότ έναν Δημιουργό, οι Yuki έναν βοηθό του Δημιουργού και οι Maidu τον ανταγωνιστή του!

          Οι εθνολογικές διηγήσεις δυαλιστικού χαρακτήρος, που έχουν σαν πρωταγωνιστή τον κατεργάρη, είναι το αντικείμενο ενός βιλίου τού Ugo Bianchi, “Ο θρησκευτικός δυαλισμός” (1958). Σ’αυτό ο συγγραφεύς περιγράφει τις κύριες περιοχές διάδοσης τού θέματος. Περιλαμβάνοντας την κεντρική Ασία, την Ευρασία, την Αυστραλία, την Ωκεανία, και την Γή του Πυρός. Μία άλλη σημαντική προσφορά που μας προσφέρει ο Bianchi στην ιστορία τού Δυαλισμού συνίσταται στην ανακάλυψη ότι πάρα πολλοί μύθοι παρόντες στις “μεγάλες θρσκείες” έχουν την καταγωγή τους καί την όψη των δυαλισμών. Θα τούς εξετάσουμε έναν έναν. Σε έναν συστηματικό κατάλογο!

Συνεχίζεται

Εξω από τίς μεγάλες θρησκείες τού πολιτισμού λοιπόν κυκλοφορεί τό κογιότ(ο Ερντογάν), η σκοτεινή ανατολή τού Γνωστικισμού.  Καί σέ λίγο η Ελλάδα δέν θά είναι χριστιανική αλλά θά ανήκει σέ δύο θεούς. Θά είναι Μανιχαιστική.
 Διότι η εκκλησία εξόρισε τόν Χριστό από τό σπίτι Του καί έβαλε στήν θέση Του τόν υπεράνθρωπο τού Νίτσε, τόν Πρώτο τής Μητέρας εκκλησίας. Διότι η κοινωνία αποφάσισε νά κυβερνάται από μαμόθρεφτα, τούς ευνούχους τής ακολουθίας τής Μεγάλης Μητέρας. Διότι καί η σημερινή εκκλησία παρέδωσε τόν Αγιασμό τών δώρων στόν μεγάλο Μπούλη, τον Δεσπότη. Διότι η πνευματική ζωή δέν οδηγείται στήν απόκτηση ΝΟΥ καί στήν ζωή πού συνεπάγεται η απόκτησή του, κατά τήν οποία, θεού θέλοντος, δωρίζονται καί τά χαρίσματα, τά οποία οικοδομούν τήν εκκλησία καί πραγματοποιούν τήν αγάπη, αλλά περιορίζεται στήν λατρεία τών ψυχικών χαρισμάτων τού προορατικού καί τού διορατικού. 
Εξορίζοντας τίς αρετές πού οδηγούν στήν διάκριση, τήν οποία αντικαταστήσαμε μέ τήν κριτική καί τήν κατάκριση τής διανοίας.

Αμέθυστος.