Συνέχεια από Πέμπτη, 27 Αυγούστου 2020
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΗΣ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ.
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΗΣ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ
1) Ο Υπασπιστής τού Αντιχρίστου
Οι μαρτυρίες που έχουμε για τον υπασπιστή τού Αντιχρίστου δεν είναι λίγες. Αναφέρονται σ’ αυτόν οι Άγιοι Ειρηναίος, Ιππόλυτος, Βικτωρίνος, Ιερώνυμος και Νεόφυτος ο έγκλειστος. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία αναφέρονται οι Ανδρέας, Αρέθας και άλλοι. Εκτός από Υπασπιστής του Αντιχρίστου ονομάζεται, επίσης, και « Ψευδοπροφήτης » και Πρόδρομος του Αντιχρίστου.
α) O Υπασπιστής τού Αντιχρίστου και το πρόβλημα τών θηρίων τής Αποκάλυψης
Η υπόθεση τού Υπασπιστή τού Αντιχρίστου συνδέεται άμεσα με το πρόβλημα τών θηρίων τής Αποκάλυψης. Κι αυτό, διότι η βιβλική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η πατερική παράδοση για τον Υπασπιστή του Αντιχρίστου βρίσκεται μόνο στο βιβλίο τής Αποκάλυψης και, μάλιστα, στα σχετικά με τα θηρία χωρία.
Ειδικότερα, τα χωρία στα οποία στηρίζεται η πατερική διδασκαλία για το πρόσωπο τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου είναι τα Απ. 13,11-17, όπου παρουσιάζονται τα σχετικά με το εκ γης θηρίον, και τα Απ. 19,20 και 20,10, που αφορούν τον Ψευδοπροφήτη. Ο
στίχος 19,20, όπου περιγράφεται η οριστική κατάλυση τών δυνάμεων τού σκότους, αποτελεί το συνδετικό κρίκο που ταυτίζει το εκ γης θηρίο με τον Ψευδοπροφήτη, αφού ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεται η δράση του τελευταίου στο στίχο αυτό, παραπέμπει σαφώς στο εκ γης θηρίον του 13ου κεφαλαίου της Αποκάλυψης.
Το εκ γης θηρίον και ο Ψευδοπροφήτης είναι το ίδιο πρόσωπο, και αυτό επισημαίνεται και απ’ τους Αγίους Ειρηναίο, Βικτωρίνο, Ιερώνυμο και Νεόφυτο τον έγκλειστο535. Από εκεί και ύστερα, ο προσδιορισμός τής ταυτότητας του εκ γης θηρίου μας δίνει, ταυτόχρονα, και την ταυτότητα του Ψευδοπροφήτη.
Οι Άγιοι Ειρηναίος, Βικτωρίνος, Ιερώνυμος και Νεόφυτος ο έγκλειστος θεωρούν πως οι στίχοι που περιγράφουν τη δράση τού εκ γης θηρίου-Ψευδοπροφήτη μας δίνουν πληροφορίες για τον υπασπιστή τού Αντιχρίστου. Ο Ιππόλυτος διαφοροποιείται σ’ αυτό το σημείο καθώς δεν ταυτίζει αλλά απλά συνδέει τον ψευδοπροφήτη με το εκ γης θηρίον. Το ένα κέρατο του θηρίου είναι ο Ψευδοπροφήτης και το άλλο ο Αντίχριστος. Ολόκληρο το θηρίο συμβολίζει τη βασιλεία τού Αντιχρίστου536. Κατά τον Άγιο Βέδα το εκ της γης θηρίον είναι ή κάποιος που ενεργεί εξ ονόματος του εκ θαλάσσης θηρίου, ή το ίδιο το εκ θαλάσσης θηρίο. Ενέργειες τού εκ γης θηρίου αποδίδονται στον Αντίχριστο, όπως π.χ. το θαύμα της καταφοράς τού πυρός. Το χάραγμα τού θηρίου είναι το χάραγμα τού ονόματος του Αντιχρίστου537.
Όσα στοιχεία, λοιπόν, έχουμε για τον πρόδρομο τού Αντιχρίστου προέρχονται από τους Αγίους Ειρηναίο, Βικτωρίνο, Ιερώνυμο και Νεόφυτο τον έγκλειστο οι οποίοι θεωρούν πως το εκ γης θηρίον, δηλαδή ο Ψευδοπροφήτης, είναι ο υπασπιστής τού Αντιχρίστου538.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι Ανδρέας και Αρέθας ταυτίζουν το εκ γης θηρίον με τον υπασπιστή ή πρόδρομο, όπως, επίσης, τον ονομάζουν, τού Αντιχρίστου. Ο Οικουμένιος ταυτίζει το εκ γης θηρίο με τον Αντίχριστο και δεν αναφέρεται καν στην ύπαρξη τού υπασπιστή του Αντιχρίστου. Γι’ αυτόν ο Ψευδοπροφήτης, το εκ γης θηρίον, είναι ο Αντίχριστος539. Ο συγγραφεύς του αμφιβαλλομένου έργου του Μ. Αθανασίου «
Σύνοψις αγίας Γραφής » ταυτίζει και αυτός τον Ψευδοπροφήτη με τον Αντίχριστο540.
β) Χαρακτηρισμός τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου
Όπως ήδη αναφέραμε, για το πρόσωπο αυτό χρησιμοποιούνται οι χαρακτηρισμοί « Ψευδοπροφήτης » και « Υπασπιστής τού Αντιχρίστου ». Αυτοί οι χαρακτηρισμοί δίνουν και το στίγμα τής πορείας που θα ακολουθήσει, και τού ρόλου που θα διαδραματίσει στα γεγονότα τής συντελείας.
Ο πρώτος χαρακτηρισμός, που προέρχεται απ’ το ίδιο το βιβλίο τής Αποκάλυψης είναι « ο Ψευδοπροφήτης »541. Ο δεύτερος χαρακτηρισμός είναι αυτός τού Υπασπιστή τού Αντιχρίστου542. Αυτό σημαίνει πως ο Ψευδοπροφήτης θα είναι το δεξί χέρι και το « αlter ego » του Αντιχρίστου . Θα ασκεί την εξουσία εξ ονόματός του και θα διεκπεραιώνει διάφορες υποθέσεις για χάρη του. Ο χαρακτηρισμός αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία διότι προϋποθέτει παράλληλη, χρονικά, δράση των δύο προσώπων. Ο Άγιος Νεόφυτος ο έγκλειστος τον ονομάζει και « απόστολο και προφήτη » τού Αντιχρίστου543.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία συναντάται ο χαρακτηρισμός « Πρόδρομος τού Αντιχρίστου ». Σύμφωνα με τους Ανδρέα και Αρέθα η δράση τού Ψευδοπροφήτη θα έχει και μια προδρομική διάσταση. Οι δύο επίσκοποι Καισαρείας χαρακτηρίζουν τον Ψευδοπροφήτη ως πρόδρομο ή προοδοποιό του Αντιχρίστου. Η έλευσή του θα συμβεί στα πλαίσια τής προσπάθειας τού Αντιχρίστου η παρουσία του να γίνει κατά κακέκτυπη μίμηση τής πρώτης παρουσίας του Χριστού. Ο Ψευδοπροφήτης δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά ένα κακέκτυπο, μια κακή αντιγραφή του Ιωάννου του Προδρόμου. Θα προετοιμάσει και θα ανοίξει το δρόμο για την έλευση του Αντιχρίστου544.
Ουσιαστικά, ό,τι ήταν για τον Χριστό στο παρελθόν ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, θα είναι για τον Αντίχριστο στο μέλλον ο Ψευδοπροφήτης. Τότε ο Βαπτιστής μαρτυρούσε τη μεσσιανική ιδιότητα του Ιησού και οδηγούσε τα πλήθη που τον ακολουθούσαν σ’ Εκείνον. Στα έσχατα ο Ψευδοπροφήτης θα προσφέρει τη μαρτυρία του υπέρ του Αντιχρίστου και θα τον υποδείξει ως τον Χριστό αποδίδοντάς του αναμφισβήτητη δόξα545. Θα είναι ο άνθρωπος που θα προετοιμάσει την οδό τού Αντιχρίστου και θα τον καταστήσει « ευπαράδεκτο » από την ανθρωπότητα.
γ) Η δράση τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου.
Η κύρια αποστολή και η κατ’ εξοχήν εργασία τού Ψευδοπροφήτη περιγράφεται στον στίχο 13,12 τής Αποκάλυψης και δεν είναι άλλη απ’ την χειραγώγηση τής ανθρωπότητας στην προσκύνηση του Αντιχρίστου. « Καί ποιεῖ τήν γῆν καί τούς ἐν αὐτῇ κατοικοῦντας ἵνα προσκυνήσωσι τό θηρίον τό πρῶτον, οὗ ἐθεραπεύθη ἡ πληγή τοῦ θανάτου αὐτοῦ ». Ο σκοπός του θα είναι η προσκύνηση τού πρώτου θηρίου, δηλαδή του Αντιχρίστου.
Οι βασικοί άξονες της δράσης τού Ψευδοπροφήτη, όπως περιγράφονται στους στίχους 13,11-17 και 20,10 της Αποκάλυψης και αναλύονται από τους Πατέρες, είναι
τρεις.
Ο πρώτος άξονας είναι η άσκηση τής εξουσίας εξ ονόματος του Αντιχρίστου. Αναφέρεται στο Απ. 13,12546. Ο Υπασπιστής του Αντιχρίστου θα ασκεί εξουσία για λογαριασμό τού Αντιχρίστου.
Ο δεύτερος άξονας είναι η σατανική θαυματουργία547. Περιγράφεται στην Αποκάλυψη μέσα σε τρείς στίχους ( Απ. 13,13-15 ), όπου και αναφέρεται ρητά ως αιτία της παγίδευσης τής ανθρωπότητας στην πλάνη τού Αντιχρίστου. « καὶ ποιεῖ σημεῖα μεγάλα, καὶ πῦρἵνα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνῃ εἰς τὴν γῆν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων. καὶ πλανᾷ τοὺς κατοικοῦντας ἐπὶ τῆς γῆς διὰ τὰ σημεῖα ἃ ἐδόθη αὐτῷ ποιῆσαι ἐνώπιον τοῦ θηρίου, λέγων τοῖς κατοικοῦσιν ἐπὶ τῆς γῆς ποιῆσαι εἰκόνα τῷ θηρίῳ, ὃς εἶχε τὴν πληγὴν τῆς μαχαίρας καὶ ἔζησε. καὶ ἐδόθη αὐτῷ πνεῦμα δοῦναι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα καὶ λαλήσῃ ἡ εἰκὼν τοῦ θηρίου καὶ ποιήσῃ, ὅσοι ἐὰν μὴ προσκυνήσωσι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα ἀποκτανθῶσι. »548, γράφεται στην Αποκάλυψη. Ο Ψευδοπροφήτης θα επιτελέσει « σημεία μεγάλα » με μαγική ενέργεια και δαιμονική βοήθεια549. Στους στίχους 13,13-15 τής Αποκάλυψης αναφέρονται δύο από αυτά. Το πρώτο είναι η κατάβαση πυρός απ’ τον ουρανό ενώπιον των ανθρώπων550. Και το δεύτερο η κατασκευή εικόνας του Αντιχρίστου και στη συνέχεια η ζωοποίησή της εις τρόπον ώστε αυτή να μιλήσει και να ενεργήσει ώστε όσοι δεν την προσκυνήσουν να θανατωθούν551.
Κατά τους Αγίους Βικτωρίνο και Ιερώνυμο ο υπασπιστής του Αντιχρίστου θα ενεργήσει, ώστε να τοποθετηθεί μια χρυσή εικόνα του Αντιχρίστου στο ναό των Ιεροσολύμων. Σ’ αυτήν την εικόνα θα εισέλθει δαίμονας και μέσα από αυτήν θα εκφέρει φωνές και χρησμούς552.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι Οικουμένιος, Ανδρέας και Αρέθας ακολουθούν αυτήν την ερμηνευτική άποψη και παραβάλλουν το ψευτοθαύμα της ζωοποίησης της εικόνας του εκ θαλάσσης θηρίου με μια σειρά από παρόμοια θαύματα που αναφέρεται στην ιστορία πως επιτελούνταν στους ειδωλολατρικούς χρόνους. Τότε, συχνά, συνέβαινε εικόνες, αγάλματα, δένδρα και ύδατα να μιλούν, ενώ, ειδικά, τα αγάλματα κάποτε και ίδρωναν. Αυτά όλα συνέβαιναν πάντοτε με τη μεσολάβηση διαφόρων γοητών ή μάγων, όπως π.χ. του Απολλωνίου του Τυανέως553, και δεν ήταν παρά μια κοινή δαιμονική απάτη. Στην πραγματικότητα, δεν μιλούσαν, βέβαια, τα είδωλα, τα δένδρα ή τα άλλα αντικείμενα που προαναφέραμε, αλλά οι δαίμονες που ενεργούσαν μέσα από αυτά554.
Σύμφωνα με τους Οικουμένιο, Ανδρέα και Αρέθα κατά παρόμοιο τρόπο, θα ζωοποιηθεί και η εικόνα του Αντιχρίστου και θα δοθεί η εντύπωση πως θα μιλήσει. Στην πραγματικότητα ο διάβολος θα είναι εκείνος που θα μιλά μέσα απ’ την εικόνα του εκ θαλάσσης θηρίου και θα φαίνεται πως μιλά η εικόνα555. Ο απώτερος σκοπός της σατανικής θαυματοποιίας θα είναι να γίνει αποδεκτός ο Αντίχριστος ως μαρτυρούμενος από έναν τέτοιο φοβερό θαυματοποιό556.
Ο τρίτος άξονας της δράσης του Ψευδοπροφήτη είναι η επιβολή του χαράγματος557• περιγράφεται σε τρεις στίχους, τους Απ. 13,16-18. Σχετικά μ’ αυτό το θέμα θα αναφερθούμε εκτενέστερα στην οικεία ενότητα.
δ) Η φύση τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου
Η φύση τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου είναι ένα ζήτημα το οποίο, χωρίς αμφιβολία, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και έρευνας. Και αυτό διότι, αν για τον Αντίχριστο υποστηρίχθηκαν και υποστηρίζονται διάφορες εκδοχές, όπως π.χ. ότι μπορεί να είναι πνεύμα ή σύστημα ή κάτι άλλο, πολύ περισσότερο αυτό συμβαίνει με τον υπασπιστή του, αφού οι σχετικές με αυτόν πληροφορίες είναι και λιγότερες και πιο ασαφείς.
Στην έρευνά μας δεν βρήκαμε κάποιο πατερικό χωρίο, στο οποίο να δηλώνεται με απόλυτη σαφήνεια η φύση του υπασπιστή του Αντιχρίστου. Ωστόσο, η ανάγνωση τών σχετικών αγιογραφικών και πατερικών χωρίων και η ανάλυση τών πληροφοριών που περιέχονται σ’ αυτά μας οδηγούν να δεχθούμε πως αυτός θα είναι άνθρωπος. Πιο συγκεκριμένα, αυτό συνάγεται απ’ την συγκριτική παραβολή του προς τους διάφορους μάγους τού παρελθόντος, που ήταν και αυτοί άνθρωποι. Και από την αναφορά πως η επιτέλεση των ψευτοθαυμάτων του θα γίνει με την τεχνική και πρακτική της μαγείας, που είναι μια μέθοδος που μεταχειρίζονται άνθρωποι για να επιτύχουν τη βοήθεια των
δαιμόνων. Αφού ο υπασπιστής του Αντιχρίστου θα κάνει τα διάφορα ψευτοθαύματά του με τη βοήθεια δαιμόνων και αποστατικών δυνάμεων558 σημαίνει ότι ο ίδιος δεν θα είναι πνεύμα.
Αναφορές που συναντώνται στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Κατά τους Ανδρέα και Αρέθα ο υπασπιστής και πρόδρομος του Αντιχρίστου θα είναι ένα κακέκτυπο του Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου, ο οποίος ήταν άνθρωπος. Κατά τον Ανδρέα το γεγονός ότι ο υπασπιστής του Αντιχρίστου παρουσιάζεται στο Απ. 13,11 ως το θηρίο που ανεβαίνει απ’ τη γη δείχνει ότι θα προέλθει « ἐκ τῆς γηΐνης και χαμερπούς πολιτείας »559. Ο πρόδρομος του Αντιχρίστου θα έλθει « ἐν ἰδίῳ προσώπῳ »560.
ε) Η επιφύλαξη πάνω στο ζήτημα τής έλευσης τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου
Στην αρχή τής ενότητας αναφερθήκαμε στο προβλημα τού καθορισμού τής ταυτότητας των θηρίων τής Αποκάλυψης. Όλα αυτά που αναφέραμε, μας περιγράφουν την εικόνα που μας δίνουν οι Άγιοι Ειρηναίος, Ιππόλυτος, Βικτωρίνος, Ιερώνυμος και Νεόφυτος ο έγκλειστος, βασιζόμενοι σε μια συγκεκριμένη ερμηνεία και ανάγνωση της Αποκάλυψης, την ερμηνεία που ταυτίζει το εκ γης θηρίο με τον υπασπιστή του Αντιχρίστου561.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι άλλοι Πατέρες δεν αναφέρουν τίποτε απολύτως για τον Ψευδοπροφήτη. Αναφέρουν συνεργάτες και βοηθούς του Αντιχρίστου, όχι, όμως, κάποιον συγκεκριμένο υπασπιστή562. Ούτε, όμως, ρητά, λένε πως δεν θα προηγηθεί του Αντιχρίστου κάποιος Ψευδοπροφήτης και Πρόδρομος. Δεν καταθέτουν αλλά ούτε και απορρίπτουν την θεωρία της έλευσής του. Εμείς θεωρούμε την παράδοση των αγίων Ειρηναίου, Ιππολύτου, Βικτωρίνου, Ιερωνύμου και Νεοφύτου του εγκλείστου αρκετά ισχυρή, ώστε να θεωρείται κάτι παραπάνω από πιθανή. Άλλωστε, δεν απορρίπτεται κατηγορηματικά από κάποιον άλλον. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι Ανδρέας και Αρέθας επαναλαμβάνουν την ίδια θέση. Ο Οικουμένιος αναφέρει κάτι παρόμοιο. Άλλωστε η έλευση κάποιου προδρόμου είναι σύμφωνη και με την τακτική της μίμησης από τον Αντίχριστο της Παρουσίας του Κυρίου.
Ούτως ή άλλως, για μας τα ερωτήματα ποιός θα επιτελέσει ψευτοθαύματα ή αν το χάραγμα θα επιβληθεί απ’ τον Αντίχριστο ή απ’ τον Υπασπιστή του έχουν μικρή σημασία. Μείζονα σημασία έχει το ότι θα γίνουν ψευτοθαύματα, αυτό που έχει πρώτιστη σπουδαιότητα είναι πως το χάραγμα θα επιβληθεί.
Πάντως, στο Απ. 20,10 εμφανίζεται η σατανική τριάδα, Δράκων, Θηρίο και Ψευδοπροφήτης. Ο ένας τής τριάδας ερμηνεύεται ως ο Σατανάς και ο άλλος ως ο Αντίχριστος. Αν κάποιος αρνηθεί πως ο υπασπιστής του Αντιχρίστου θα έρθει ως ιδιαίτερο πρόσωπο, θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα ποιός είναι ο τρίτος.
α) O Υπασπιστής τού Αντιχρίστου και το πρόβλημα τών θηρίων τής Αποκάλυψης
Η υπόθεση τού Υπασπιστή τού Αντιχρίστου συνδέεται άμεσα με το πρόβλημα τών θηρίων τής Αποκάλυψης. Κι αυτό, διότι η βιβλική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η πατερική παράδοση για τον Υπασπιστή του Αντιχρίστου βρίσκεται μόνο στο βιβλίο τής Αποκάλυψης και, μάλιστα, στα σχετικά με τα θηρία χωρία.
Ειδικότερα, τα χωρία στα οποία στηρίζεται η πατερική διδασκαλία για το πρόσωπο τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου είναι τα Απ. 13,11-17, όπου παρουσιάζονται τα σχετικά με το εκ γης θηρίον, και τα Απ. 19,20 και 20,10, που αφορούν τον Ψευδοπροφήτη. Ο
στίχος 19,20, όπου περιγράφεται η οριστική κατάλυση τών δυνάμεων τού σκότους, αποτελεί το συνδετικό κρίκο που ταυτίζει το εκ γης θηρίο με τον Ψευδοπροφήτη, αφού ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεται η δράση του τελευταίου στο στίχο αυτό, παραπέμπει σαφώς στο εκ γης θηρίον του 13ου κεφαλαίου της Αποκάλυψης.
Το εκ γης θηρίον και ο Ψευδοπροφήτης είναι το ίδιο πρόσωπο, και αυτό επισημαίνεται και απ’ τους Αγίους Ειρηναίο, Βικτωρίνο, Ιερώνυμο και Νεόφυτο τον έγκλειστο535. Από εκεί και ύστερα, ο προσδιορισμός τής ταυτότητας του εκ γης θηρίου μας δίνει, ταυτόχρονα, και την ταυτότητα του Ψευδοπροφήτη.
Οι Άγιοι Ειρηναίος, Βικτωρίνος, Ιερώνυμος και Νεόφυτος ο έγκλειστος θεωρούν πως οι στίχοι που περιγράφουν τη δράση τού εκ γης θηρίου-Ψευδοπροφήτη μας δίνουν πληροφορίες για τον υπασπιστή τού Αντιχρίστου. Ο Ιππόλυτος διαφοροποιείται σ’ αυτό το σημείο καθώς δεν ταυτίζει αλλά απλά συνδέει τον ψευδοπροφήτη με το εκ γης θηρίον. Το ένα κέρατο του θηρίου είναι ο Ψευδοπροφήτης και το άλλο ο Αντίχριστος. Ολόκληρο το θηρίο συμβολίζει τη βασιλεία τού Αντιχρίστου536. Κατά τον Άγιο Βέδα το εκ της γης θηρίον είναι ή κάποιος που ενεργεί εξ ονόματος του εκ θαλάσσης θηρίου, ή το ίδιο το εκ θαλάσσης θηρίο. Ενέργειες τού εκ γης θηρίου αποδίδονται στον Αντίχριστο, όπως π.χ. το θαύμα της καταφοράς τού πυρός. Το χάραγμα τού θηρίου είναι το χάραγμα τού ονόματος του Αντιχρίστου537.
Όσα στοιχεία, λοιπόν, έχουμε για τον πρόδρομο τού Αντιχρίστου προέρχονται από τους Αγίους Ειρηναίο, Βικτωρίνο, Ιερώνυμο και Νεόφυτο τον έγκλειστο οι οποίοι θεωρούν πως το εκ γης θηρίον, δηλαδή ο Ψευδοπροφήτης, είναι ο υπασπιστής τού Αντιχρίστου538.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι Ανδρέας και Αρέθας ταυτίζουν το εκ γης θηρίον με τον υπασπιστή ή πρόδρομο, όπως, επίσης, τον ονομάζουν, τού Αντιχρίστου. Ο Οικουμένιος ταυτίζει το εκ γης θηρίο με τον Αντίχριστο και δεν αναφέρεται καν στην ύπαρξη τού υπασπιστή του Αντιχρίστου. Γι’ αυτόν ο Ψευδοπροφήτης, το εκ γης θηρίον, είναι ο Αντίχριστος539. Ο συγγραφεύς του αμφιβαλλομένου έργου του Μ. Αθανασίου «
Σύνοψις αγίας Γραφής » ταυτίζει και αυτός τον Ψευδοπροφήτη με τον Αντίχριστο540.
β) Χαρακτηρισμός τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου
Όπως ήδη αναφέραμε, για το πρόσωπο αυτό χρησιμοποιούνται οι χαρακτηρισμοί « Ψευδοπροφήτης » και « Υπασπιστής τού Αντιχρίστου ». Αυτοί οι χαρακτηρισμοί δίνουν και το στίγμα τής πορείας που θα ακολουθήσει, και τού ρόλου που θα διαδραματίσει στα γεγονότα τής συντελείας.
Ο πρώτος χαρακτηρισμός, που προέρχεται απ’ το ίδιο το βιβλίο τής Αποκάλυψης είναι « ο Ψευδοπροφήτης »541. Ο δεύτερος χαρακτηρισμός είναι αυτός τού Υπασπιστή τού Αντιχρίστου542. Αυτό σημαίνει πως ο Ψευδοπροφήτης θα είναι το δεξί χέρι και το « αlter ego » του Αντιχρίστου . Θα ασκεί την εξουσία εξ ονόματός του και θα διεκπεραιώνει διάφορες υποθέσεις για χάρη του. Ο χαρακτηρισμός αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία διότι προϋποθέτει παράλληλη, χρονικά, δράση των δύο προσώπων. Ο Άγιος Νεόφυτος ο έγκλειστος τον ονομάζει και « απόστολο και προφήτη » τού Αντιχρίστου543.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία συναντάται ο χαρακτηρισμός « Πρόδρομος τού Αντιχρίστου ». Σύμφωνα με τους Ανδρέα και Αρέθα η δράση τού Ψευδοπροφήτη θα έχει και μια προδρομική διάσταση. Οι δύο επίσκοποι Καισαρείας χαρακτηρίζουν τον Ψευδοπροφήτη ως πρόδρομο ή προοδοποιό του Αντιχρίστου. Η έλευσή του θα συμβεί στα πλαίσια τής προσπάθειας τού Αντιχρίστου η παρουσία του να γίνει κατά κακέκτυπη μίμηση τής πρώτης παρουσίας του Χριστού. Ο Ψευδοπροφήτης δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά ένα κακέκτυπο, μια κακή αντιγραφή του Ιωάννου του Προδρόμου. Θα προετοιμάσει και θα ανοίξει το δρόμο για την έλευση του Αντιχρίστου544.
Ουσιαστικά, ό,τι ήταν για τον Χριστό στο παρελθόν ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, θα είναι για τον Αντίχριστο στο μέλλον ο Ψευδοπροφήτης. Τότε ο Βαπτιστής μαρτυρούσε τη μεσσιανική ιδιότητα του Ιησού και οδηγούσε τα πλήθη που τον ακολουθούσαν σ’ Εκείνον. Στα έσχατα ο Ψευδοπροφήτης θα προσφέρει τη μαρτυρία του υπέρ του Αντιχρίστου και θα τον υποδείξει ως τον Χριστό αποδίδοντάς του αναμφισβήτητη δόξα545. Θα είναι ο άνθρωπος που θα προετοιμάσει την οδό τού Αντιχρίστου και θα τον καταστήσει « ευπαράδεκτο » από την ανθρωπότητα.
γ) Η δράση τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου.
Η κύρια αποστολή και η κατ’ εξοχήν εργασία τού Ψευδοπροφήτη περιγράφεται στον στίχο 13,12 τής Αποκάλυψης και δεν είναι άλλη απ’ την χειραγώγηση τής ανθρωπότητας στην προσκύνηση του Αντιχρίστου. « Καί ποιεῖ τήν γῆν καί τούς ἐν αὐτῇ κατοικοῦντας ἵνα προσκυνήσωσι τό θηρίον τό πρῶτον, οὗ ἐθεραπεύθη ἡ πληγή τοῦ θανάτου αὐτοῦ ». Ο σκοπός του θα είναι η προσκύνηση τού πρώτου θηρίου, δηλαδή του Αντιχρίστου.
Οι βασικοί άξονες της δράσης τού Ψευδοπροφήτη, όπως περιγράφονται στους στίχους 13,11-17 και 20,10 της Αποκάλυψης και αναλύονται από τους Πατέρες, είναι
τρεις.
Ο πρώτος άξονας είναι η άσκηση τής εξουσίας εξ ονόματος του Αντιχρίστου. Αναφέρεται στο Απ. 13,12546. Ο Υπασπιστής του Αντιχρίστου θα ασκεί εξουσία για λογαριασμό τού Αντιχρίστου.
Ο δεύτερος άξονας είναι η σατανική θαυματουργία547. Περιγράφεται στην Αποκάλυψη μέσα σε τρείς στίχους ( Απ. 13,13-15 ), όπου και αναφέρεται ρητά ως αιτία της παγίδευσης τής ανθρωπότητας στην πλάνη τού Αντιχρίστου. « καὶ ποιεῖ σημεῖα μεγάλα, καὶ πῦρἵνα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνῃ εἰς τὴν γῆν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων. καὶ πλανᾷ τοὺς κατοικοῦντας ἐπὶ τῆς γῆς διὰ τὰ σημεῖα ἃ ἐδόθη αὐτῷ ποιῆσαι ἐνώπιον τοῦ θηρίου, λέγων τοῖς κατοικοῦσιν ἐπὶ τῆς γῆς ποιῆσαι εἰκόνα τῷ θηρίῳ, ὃς εἶχε τὴν πληγὴν τῆς μαχαίρας καὶ ἔζησε. καὶ ἐδόθη αὐτῷ πνεῦμα δοῦναι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα καὶ λαλήσῃ ἡ εἰκὼν τοῦ θηρίου καὶ ποιήσῃ, ὅσοι ἐὰν μὴ προσκυνήσωσι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα ἀποκτανθῶσι. »548, γράφεται στην Αποκάλυψη. Ο Ψευδοπροφήτης θα επιτελέσει « σημεία μεγάλα » με μαγική ενέργεια και δαιμονική βοήθεια549. Στους στίχους 13,13-15 τής Αποκάλυψης αναφέρονται δύο από αυτά. Το πρώτο είναι η κατάβαση πυρός απ’ τον ουρανό ενώπιον των ανθρώπων550. Και το δεύτερο η κατασκευή εικόνας του Αντιχρίστου και στη συνέχεια η ζωοποίησή της εις τρόπον ώστε αυτή να μιλήσει και να ενεργήσει ώστε όσοι δεν την προσκυνήσουν να θανατωθούν551.
Κατά τους Αγίους Βικτωρίνο και Ιερώνυμο ο υπασπιστής του Αντιχρίστου θα ενεργήσει, ώστε να τοποθετηθεί μια χρυσή εικόνα του Αντιχρίστου στο ναό των Ιεροσολύμων. Σ’ αυτήν την εικόνα θα εισέλθει δαίμονας και μέσα από αυτήν θα εκφέρει φωνές και χρησμούς552.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι Οικουμένιος, Ανδρέας και Αρέθας ακολουθούν αυτήν την ερμηνευτική άποψη και παραβάλλουν το ψευτοθαύμα της ζωοποίησης της εικόνας του εκ θαλάσσης θηρίου με μια σειρά από παρόμοια θαύματα που αναφέρεται στην ιστορία πως επιτελούνταν στους ειδωλολατρικούς χρόνους. Τότε, συχνά, συνέβαινε εικόνες, αγάλματα, δένδρα και ύδατα να μιλούν, ενώ, ειδικά, τα αγάλματα κάποτε και ίδρωναν. Αυτά όλα συνέβαιναν πάντοτε με τη μεσολάβηση διαφόρων γοητών ή μάγων, όπως π.χ. του Απολλωνίου του Τυανέως553, και δεν ήταν παρά μια κοινή δαιμονική απάτη. Στην πραγματικότητα, δεν μιλούσαν, βέβαια, τα είδωλα, τα δένδρα ή τα άλλα αντικείμενα που προαναφέραμε, αλλά οι δαίμονες που ενεργούσαν μέσα από αυτά554.
Σύμφωνα με τους Οικουμένιο, Ανδρέα και Αρέθα κατά παρόμοιο τρόπο, θα ζωοποιηθεί και η εικόνα του Αντιχρίστου και θα δοθεί η εντύπωση πως θα μιλήσει. Στην πραγματικότητα ο διάβολος θα είναι εκείνος που θα μιλά μέσα απ’ την εικόνα του εκ θαλάσσης θηρίου και θα φαίνεται πως μιλά η εικόνα555. Ο απώτερος σκοπός της σατανικής θαυματοποιίας θα είναι να γίνει αποδεκτός ο Αντίχριστος ως μαρτυρούμενος από έναν τέτοιο φοβερό θαυματοποιό556.
Ο τρίτος άξονας της δράσης του Ψευδοπροφήτη είναι η επιβολή του χαράγματος557• περιγράφεται σε τρεις στίχους, τους Απ. 13,16-18. Σχετικά μ’ αυτό το θέμα θα αναφερθούμε εκτενέστερα στην οικεία ενότητα.
δ) Η φύση τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου
Η φύση τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου είναι ένα ζήτημα το οποίο, χωρίς αμφιβολία, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και έρευνας. Και αυτό διότι, αν για τον Αντίχριστο υποστηρίχθηκαν και υποστηρίζονται διάφορες εκδοχές, όπως π.χ. ότι μπορεί να είναι πνεύμα ή σύστημα ή κάτι άλλο, πολύ περισσότερο αυτό συμβαίνει με τον υπασπιστή του, αφού οι σχετικές με αυτόν πληροφορίες είναι και λιγότερες και πιο ασαφείς.
Στην έρευνά μας δεν βρήκαμε κάποιο πατερικό χωρίο, στο οποίο να δηλώνεται με απόλυτη σαφήνεια η φύση του υπασπιστή του Αντιχρίστου. Ωστόσο, η ανάγνωση τών σχετικών αγιογραφικών και πατερικών χωρίων και η ανάλυση τών πληροφοριών που περιέχονται σ’ αυτά μας οδηγούν να δεχθούμε πως αυτός θα είναι άνθρωπος. Πιο συγκεκριμένα, αυτό συνάγεται απ’ την συγκριτική παραβολή του προς τους διάφορους μάγους τού παρελθόντος, που ήταν και αυτοί άνθρωποι. Και από την αναφορά πως η επιτέλεση των ψευτοθαυμάτων του θα γίνει με την τεχνική και πρακτική της μαγείας, που είναι μια μέθοδος που μεταχειρίζονται άνθρωποι για να επιτύχουν τη βοήθεια των
δαιμόνων. Αφού ο υπασπιστής του Αντιχρίστου θα κάνει τα διάφορα ψευτοθαύματά του με τη βοήθεια δαιμόνων και αποστατικών δυνάμεων558 σημαίνει ότι ο ίδιος δεν θα είναι πνεύμα.
Αναφορές που συναντώνται στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Κατά τους Ανδρέα και Αρέθα ο υπασπιστής και πρόδρομος του Αντιχρίστου θα είναι ένα κακέκτυπο του Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου, ο οποίος ήταν άνθρωπος. Κατά τον Ανδρέα το γεγονός ότι ο υπασπιστής του Αντιχρίστου παρουσιάζεται στο Απ. 13,11 ως το θηρίο που ανεβαίνει απ’ τη γη δείχνει ότι θα προέλθει « ἐκ τῆς γηΐνης και χαμερπούς πολιτείας »559. Ο πρόδρομος του Αντιχρίστου θα έλθει « ἐν ἰδίῳ προσώπῳ »560.
ε) Η επιφύλαξη πάνω στο ζήτημα τής έλευσης τού υπασπιστή τού Αντιχρίστου
Στην αρχή τής ενότητας αναφερθήκαμε στο προβλημα τού καθορισμού τής ταυτότητας των θηρίων τής Αποκάλυψης. Όλα αυτά που αναφέραμε, μας περιγράφουν την εικόνα που μας δίνουν οι Άγιοι Ειρηναίος, Ιππόλυτος, Βικτωρίνος, Ιερώνυμος και Νεόφυτος ο έγκλειστος, βασιζόμενοι σε μια συγκεκριμένη ερμηνεία και ανάγνωση της Αποκάλυψης, την ερμηνεία που ταυτίζει το εκ γης θηρίο με τον υπασπιστή του Αντιχρίστου561.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι άλλοι Πατέρες δεν αναφέρουν τίποτε απολύτως για τον Ψευδοπροφήτη. Αναφέρουν συνεργάτες και βοηθούς του Αντιχρίστου, όχι, όμως, κάποιον συγκεκριμένο υπασπιστή562. Ούτε, όμως, ρητά, λένε πως δεν θα προηγηθεί του Αντιχρίστου κάποιος Ψευδοπροφήτης και Πρόδρομος. Δεν καταθέτουν αλλά ούτε και απορρίπτουν την θεωρία της έλευσής του. Εμείς θεωρούμε την παράδοση των αγίων Ειρηναίου, Ιππολύτου, Βικτωρίνου, Ιερωνύμου και Νεοφύτου του εγκλείστου αρκετά ισχυρή, ώστε να θεωρείται κάτι παραπάνω από πιθανή. Άλλωστε, δεν απορρίπτεται κατηγορηματικά από κάποιον άλλον. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι Ανδρέας και Αρέθας επαναλαμβάνουν την ίδια θέση. Ο Οικουμένιος αναφέρει κάτι παρόμοιο. Άλλωστε η έλευση κάποιου προδρόμου είναι σύμφωνη και με την τακτική της μίμησης από τον Αντίχριστο της Παρουσίας του Κυρίου.
Ούτως ή άλλως, για μας τα ερωτήματα ποιός θα επιτελέσει ψευτοθαύματα ή αν το χάραγμα θα επιβληθεί απ’ τον Αντίχριστο ή απ’ τον Υπασπιστή του έχουν μικρή σημασία. Μείζονα σημασία έχει το ότι θα γίνουν ψευτοθαύματα, αυτό που έχει πρώτιστη σπουδαιότητα είναι πως το χάραγμα θα επιβληθεί.
Πάντως, στο Απ. 20,10 εμφανίζεται η σατανική τριάδα, Δράκων, Θηρίο και Ψευδοπροφήτης. Ο ένας τής τριάδας ερμηνεύεται ως ο Σατανάς και ο άλλος ως ο Αντίχριστος. Αν κάποιος αρνηθεί πως ο υπασπιστής του Αντιχρίστου θα έρθει ως ιδιαίτερο πρόσωπο, θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα ποιός είναι ο τρίτος.
Σημειώσεις
535. Βλ. Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, E.Α., CCEL, σελ. 359, και CSEL, σελ. 126-127, Νεοφύτου του εγκλείστου, Σαφήνεια, Υπόθεσις ιβ΄, σελ. 242. Και στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία επισημαίνεται απ’ τους Οικουμένιο, Ανδρέα και Αρέθα πως το εκ γης θηρίον και ο ψευδοπροφήτης είναι το ίδιο πρόσωπο.
536. Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, XLIX, σελ. 213, « τό μέν οὖν θηρίον τό ἀναβαῖνον τό ἐκ τῆς γῆς τήν βασιλείαν τήν τοῦ ἀντιχρίστου ἐσομένην λέγει, τά δέ δύο κέρατα αὐτόν καί τόν μετ᾿ αὐτοῦ ψευδοπροφήτην ».
537. Αλλού ο Άγιος Βέδας διευκρινίζει πως το θηρίο ερμηνεύεται ανάλογα με το χωρίο στο οποίο αναφέρεται, είτε ως ο
διάβολος, είτε ως ο αντίχριστος, είτε ως η αντίθεη πόλη. Βλ. Βέδα, Ε.Α., 169-172, 190D, 193BC και Marshall, σελ. 87-94 και 140.
538. Αντίστοιχα, γι’ αυτούς τους Πατέρες το εκ της θαλάσσης θηρίο είναι ο Αντίχριστος. Βλ. Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 28, 2, σελ. 349-359, Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, CSEL 116-7, 126-131 και CCEL σελ. 356-7, Νεοφύτου του
εγκλείστου, Σαφήνεια, Υπόθεσις Ζ΄, σελ. 232-3, Υπόθεσις, Ι΄, σελ. 236, Υπόθεσις ΙΒ΄, σελ. 242. Οι Άγιοι Ιππόλυτος και Βέδας αν και δεν ταυτίζουν, συνδέουν, όμως, το εκ της θαλάσσης θηρίο με τον Αντίχριστο. Κατά τον Ιππόλυτο το εκ της θαλάσσης θηρίο είναι η Ρωμαϊκή Βασιλεία, την οποία θα αναστήσει και ανανεώσει ο Αντίχριστος ( Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, ΧLIX, σελ. 213 ). Κατά τον Άγιο Βέδα το θηρίο που ανεβαίνει απ’ την θάλασσα είναι το σώμα του διαβόλου, δηλαδή οι άνθρωποι που τον ακολουθούν, ενώ ενέργειες του εκ της θαλάσσης θηρίου αποδίδονται στον Αντίχριστο. Έτσι, η μια κεφαλή που ήταν σαν σφαγμένη και σώθηκε και το στόμα που ανοίγει για να βλασφημήσει είναι ο Αντίχριστος ( Βλ. Βέδα, Ε.Α., 169-172, 190D, 193BC και Marshall, σελ. 87-94 και 140 ). Πάντως, και στους Αγίους Ιππόλυτο και Βέδα το εκ της θαλάσσης θηρίο συνδέεται με τον Αντίχριστο. Κάτι άλλο που, επίσης, πρέπει να σημειώσουμε είναι πως υπάρχει απόλυτη πατερική συμφωνία σχετικά με τον αριθμό του θηρίου. Όλοι οι Πατέρες θεωρούν πως το χάραγμα, δηλαδή το όνομα ή ο αριθμός του ονόματος του θηρίου που αναφέρεται στα Απ. 13,17-18, είναι το όνομα και ο αριθμός του ονόματος του Αντιχρίστου. Όμως, ο αριθμός του θηρίου αυτών των στίχων της Αποκάλυψης είναι ο αριθμός του εκ της θαλάσσης θηρίου. Εκεί οδηγεί η συντακτική ανάλυση του κειμένου της Αποκάλυψης, και έτσι κατανοήθηκε απ’ τους περισσότερους Πατέρες της Εκκλησίας.
539. Βλ. Οικουμενίου, Ε.Α., X, σελ. 246-7, « Ὅ τέ διάβολος και ὁ ἁντίχριστος – τοῦτον γάρ καλεῖ ψευδοπροφήτην – ».
540. Βλ. Μ. Αθανασίου, Αμφιβαλλόμενα, Σύνοψις Αγίας Γραφής, P.G. 28, 429, « Καί ἐπιάσθη τό θηρίον, καί μετ’ αὐτοῦ ὁ ψευδοπροφήτης, ὅστις ἦν ὁ Ἀντίχριστος, και εἶδε βαλλομένους αὐτούς εἰς τήν λίμνην τοῦ πυρός ».
541. Απ. 19,20 και 20,10. Βλ. και Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 28,2, σελ. 354-5, Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, Ε.Α., CCEL, 356-7, CCSL,126-129. H πρόθεση του άρθρου δεν είναι χωρίς νόημα. Δεν θα είναι κάποιος απ’ τους πολλούς ψευδοπροφήτες. Θα είναι ο ψευδοπροφήτης. Aνάλογη της διαφοράς μεταξύ των αντιχρίστων και του Αντιχρίστου θα είναι και η διαφορά μεταξύ του ψευδοπροφήτη των εσχάτων και των ποικίλων άλλων ψευδοπροφητών.
542. Βλ. Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 28,2, σελ. 354-5 « ἔπειτα περί τοῦ ὑπασπιστοῦ αὐτοῦ, ὅν και ψευδοπροφήτην καλεῖ… ».
543. Ο Άγιος Νεόφυτος ο έγκλειστος αναφέρει στο υπόμνημά του για τον Υπασπιστή του Αντιχρίστου περίπου ό,τι αναφέρουν και οι άλλοι Πατέρες. Η μόνη διαφορά έγκειται στο ότι προσδιορίζει την ταυτότητα του Υπασπιστή του Αντιχρίστου λέγοντας ότι είναι ο Μωάμεθ που στο τέλος των καιρών θα επιστρέψει για να βοηθήσει τον Αντίχριστο. Ο προσδιορισμός του Μωάμεθ ως προδρόμου του Αντιχρίστου στα πλαίσια μιας ιστορικής ερμηνείας της Αποκάλυψης εστιασμένης στην εποχή του συγγραφέως, δεν παρουσιάζει κανένα πρόβλημα. Ήδη αναφέραμε σε προηγούμενη ενότητα πως όλοι οι αιρετικοί και ο Μωάμεθ αναφέρονται ως πρόδρομοι του Αντιχρίστου από διάφορους Πατέρες της Εκκλησίας μας. Και τα δύο θηρία του 13ου κεφαλαίου της Αποκάλυψης στα πλαίσια μιας ιστορικής ερμηνείας της Αποκάλυψης, που ούτε αποκλείει αλλά ούτε και αποκλείεται απ’ την εσχατολογική ερμηνεία του ιερού βιβλίου, δηλώνουν και την πολιτική και θρησκευτική εξουσία που αντιτάσσεται στον Χριστιανισμό διαχρονικά. Το σημείο στο οποίο διαφοροποιείται ο Άγιος Νεόφυτος είναι ότι « περνά » την ταύτιση του Μωάμεθ ως προδρόμου του Αντιχρίστου και στην εσχατολογική ερμηνεία της Αποκάλυψης. Παρόμοια ταύτιση του Υπασπιστή του Αντιχρίστου με ιστορικό πρόσωπο δεν συναντήσαμε σε κάποιον άλλον Πατέρα της Εκκλησίας. Η αναφορά του Αγίου Νεοφύτου, πάντως, θυμίζει την παράδοση για την επανέλευση του Νέρωνα που, βέβαια, απορίφθηκε, απ’ την Εκκλησία. Η συγκεκριμένη θέση του Αγίου Νεοφύτου θα πρέπει να χαρακτηριστεί ατυχής. Για το θέμα αυτό βλ. και Ευαγγελίας Αμοιρίδου, ο.π., σελ. 146-7.
544. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΖ΄, 337, « Περί οὗ φησιν ὁ Εἰρηναίος ἐπί λέξεως οὕτως: Περί τοῦ ὑπασπιστοῦ, ὅν καί ψευδοπροφήτην καλεῖ, ἐλάλει, φησίν, ὡς δράκων. Τούτῳ δέ ἔλεγεν ἐξουσίαν δεδόσθαι σημείων καί τεράτων, ἵνα ποιῇ ἔμπροσθεν τοῦ Ἀντιχρίστου προοδοποιῶν αὐτῷ τήν τῆς ἀπωλείας ὁδόν… πάντα δε πράξει ὁ τοῦ ἀποστάτου ψευδοχρίστου πρόδρομος προς ἀπάτην ἀνθρώπων, ἐπι τῶ Θεόν νομισθῆναι τον ἀντίχριστον, ως ὑπό τοιούτων τεραστίων ἐργάτου μαρτυρούμενον και ἀναμφισβήτητον την δόξαν λαμβάνοντα, κατά μίμησιν τοῦ Βαπτιστοῦ τοῦ τῶ Σωτῆρι τους πειθομένους προσάγοντος », και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α, ΧΙΙΙ, ΛΖ΄, σελ. 381.
545. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΖ΄, σελ. 337 και Αρέθα, Ε.Α., ΧΙΙΙ, ΛΖ΄, σελ. 381.
546. Αποκάλυψη13,12 « Και τήν ἐξουσίαν τοῦ πρώτου θηρίου πᾶσαν ποιεῖ ἐνώπιον αὐτοῦ ». Bλ. και Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 28,2, σελ. 357.
547. Αποκάλυψη 13,13-15 « Καί ποιεῖ σημεῖα μεγάλα, ἵνα και πῦρ ποιῇ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνειν εἰς την γῆν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων, και πλανᾶ τους κατοικοῦντας ἐπί τῆς γῆς διά τά σημεῖα ἅ ἐδόθη αὐτῷ ἐνῶπιον τοῦ θηρίου, λέγων τοῖς κατοικοῦσιν ἐπί τῆς γῆς ποιῆσαι εἰκόνα τῷ θηρίω, ὅς ἔχει την πληγήν τῆς μαχαίρης και ἔζησεν ».
548. Απ. 13,14.
549. Βλ. Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 28,2, σελ. 357, « “ Καί πλανᾷ τούς κατοικοῦντας ἐπί τῆς γῆς ” , τουθ’ ἵνα μή τις αὐτόν θεϊκῇ δυνάμει δόξῃ ποιεῖν τά σημεῖα, ἀλλά μαγικῇ ἐνεργείᾳ. Καί οὐδέν γε θαυμαστόν, εἰ τῶν δαιμονίων καί ἀποστατικῶν πνευμάτων ὑπουργούντων αὐτῷ δι’ αὐτῶν ποιεῖ σημεῖα, ἐν οἷς πλανήσει τούς κατοικοῦντας ἐπί τῆς γῆς », και Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, CCEL, σελ. 357 και CSEL, σελ. 126-129.
550. Απ. 13,13, « Καί ποιεῖ σημεῖα μεγάλα, ἵνα καί πῦρ ποιῇ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνειν εἰς τήν γῆν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων ». Το θαύμα αυτό θυμίζει την διήγηση του βιβλίου του Ιώβ όπου με σατανική ενέργεια έπεσε, πραγματικά, φωτιά απ’ τον ουρανό και κατέκαυσε την περιουσία του δικαίου. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο Οικουμένιος, που ταυτίζει το εκ γης θηρίον με τον Αντίχριστο και ο συγγραφεύς του « Περι Συντελείας » αποδίδουν σ’ αυτόν τις πράξεις του εκ γης θηρίου. Βλ. Οικουμενίου, Ε.Α., VIII, σελ. 191 και « Περί Συντελείας »,
ΧΧVI, σελ. 286, « κατάξει πῦρ ἐξ οὐρανοῦ ».
551. Απ. 13,14-5, « λέγων τοῖς κατοικοῦσιν ἐπὶ τῆς γῆς ποιῆσαι εἰκόνα τῷ θηρίῳ, ὃς εἶχε τὴν πληγὴν τῆς μαχαίρας καὶ ἔζησε. καὶ ἐδόθη αὐτῷ πνεῦμα δοῦναι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα καὶ λαλήσῃ ἡ εἰκὼν τοῦ θηρίου καὶ ποιήσῃ, ὅσοι ἐὰν μὴ προσκυνήσωσι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα ἀποκτανθῶσι ».
552. Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, Ε.Α., CCSL, σελ.128-129 και CCEL, σελ. 357.
553. Δεν είναι τυχαίο που ο Σολόβιεφ στο έργο του παρουσιάζει τον βοηθό του Αντιχρίστου σαν θαυματοποιό με το όνομα « Απολλώνιος ». Βλ. Soloviev, ο.π., σελ. 200.
554. Ο Ανδρέας Θεοδώρου μιλά και για ανθρώπους που κρύβονταν στα αγάλματα και μιλούσαν. Βλ. Ανδρέα Θεοδώρου, Η περί Αντιχρίστου ιδέα, ο.π., σελ. 407. Βλ. και Μπρατσιώτη Π., Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, ο.π. σελ. 216.
555. Βλ. Οικουμενίου, Ε.Α., VIII, σελ. 192, Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΙΓ΄, ΛΖ΄, σελ. 340 και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΧΙΙΙ, ΛΖ, σελ. 382.
556. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΙΓ΄, ΛΖ΄, σελ. 337 και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α. ΧΙΙΙ, ΛΖ, σελ. 381.
557. Απ. 13,16-18.
558. Ειρηναίου Λουγδούνου, Έλεγχος, V,28,2, σελ. 357 « ποιεῖν τά σημεῖα … μαγικῆ ἐνεργεία. Και οὐδέν θαυμαστόν, εἰ τῶν δαιμονίων και ἀποστατικῶν πνευμάτων ὑπουργούντων αὐτῶ δι’ αυτῶν ποιεῖ σημεῖα, ἐν οῖς πλανήσει τούς κατοικούντας ἐπί τῆς γῆς », και Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, CCEL, σελ. 357 και CSEL, σελ. 126-129. . Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΙΓ΄, ΛΖ΄, σελ. 337 « Πάντα δέ πράξει, φησί, διά γοητείας ὁ τοῦ ἀποστάτου ψευδοχρίστου πρόδρομος », και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., σελ. 381.
559. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΖ΄, 336.
560. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΖ΄, 336.
561. Μια διαφορετική ερμηνεία της θα έδινε μια διαφορετική εικόνα. Μια κάπως διαφορετική εκδοχή δίνουν οι Άγιοι Ιππόλυτος και Βέδας. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο Οικουμένιος δεν αναφέρεται σε Πρόδρομο του Αντιχρίστου αλλά μιλά για ένα σατανικό πνεύμα που θα βοηθήσει τον Αντίχριστο. Ο Οικουμένιος ταυτίζει αυτό το πνεύμα με το εκ θαλάσσης θηρίο, ενώ ερμηνεύει το εκ γης θηρίο ως τον Αντίχριστο. Βλ. σχετικά Οικουμενίου, Ε.Α., VII, σελ. 183-186. Όμως, και αυτή η θεωρία για το σατανικό πνεύμα που θα βοηθήσει τον Αντίχριστο παρουσιάζει μια ομοιότητα με την θεωρία για την έλευση του υπασπιστή του Αντιχρίστου. Πάντως, ο Οικουμένιος, τελικά, είναι ο μόνος που δεν αναφέρει τον υπασπιστή του Αντιχρίστου αφού και κατά τον Άγιο Βέδα το εκ γης θηρίο μπορεί να είναι κάποιος που ενεργεί εξ ονόματος του εκ θαλάσσης θηρίου, το οποίο συνδέει με τον Αντίχριστο.
562. Βλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις το κατά Ματθαίον, Ομιλία ΟΣΤ΄, Β΄, P.G. 58, 697, « Ἐνταῦθα τόν Ἀντίχριστον φησί, καί δείκνυσί τινας διακονησαμένους αὐτῷ » και Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 121.
Με τον Αντιχριστο οταν ερθει σε τρια τερμινα πολλοι ειναι ετοιμοι να αγωνιστουν εναντιον του ως αλλοι Λεωνιδες . Με τους Τσιοδρα Χαρδαλια παλι που επικρεμεται η απειλη προστιμου και οχι τα μαρτυρια του Συναξαριστη η προθυμια σαφεστατα μειωνεται . Μεγαλο πραγμα η κοντινη απειλη , εκει φαινονται οι γενναιοι . Οταν ο εχθρος ειναι μακρια σε αποσταση πχ Bill Gates η στον χρονο πχ Αντιχριστος μπορει και σε ενα δισεκατομυριο χρονια ολοι γινονται Νικηταραδες . ΑΜ
ΑπάντησηΔιαγραφή
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ πόλεμος με τις μηχανές – Η αυτονόμηση της Μηχανής
https://slpress.gr/idees/o-polemos-me-tis-mhxanes-h-aftonomhsh-ths-mhxanhs/
θα ήθελα να καταθέσω μία διαφορετική προσέγγιση στο σημείο που εκφράζετε την ακόλουθη "Ούτως ή άλλως, για μας τα ερωτήματα ποιός θα επιτελέσει ψευτοθαύματα ή αν το χάραγμα θα επιβληθεί απ’ τον Αντίχριστο ή απ’ τον Υπασπιστή του έχουν μικρή σημασία. Μείζονα σημασία έχει το ότι θα γίνουν ψευτοθαύματα, αυτό που έχει πρώτιστη σπουδαιότητα είναι πως το χάραγμα θα επιβληθεί".
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ πρόδρομος του αντιχρίστου ταυτίζεται και με το κοσμικό πνεύμα και ακριβώς επειδή οι εκλεκτοί θα είναι αντιμέτοποι με τους πειρασμούς του "κόσμου" θα κινδυνεύσουν να πλανηθούν. Οι χλιαροί δε χριστιανοί ξεχωρίζονται κατά την καταμέτρηση του Ναού από τον Άγιο Ιωάννη. Η σημερινή εκκοσμίκευση της εκκλησίας μαρτυρά του λόγου το αληθές. Μας ενδιαφέρει η δράσει του ψευδοπροφήτη καθώς θα είναι εξαιρετικά ύπουλη. Ίσως μας ενδιαφέρει περισσότερο από του αντιχρίστου καθώς εκείνος είναι σε μεγάλο βαθμό αναγνωρίσιμος από οποίον έχει μελετήσει τους Αγίους Πατέρες. Είναι όπως το λέτε, δεν έχουμε πολλά στοιχεία για τον ψευδοπροφήτη και αυτό το γεγονός θα πρέπει να μας κρατά σε εγρήγορση, ιδιαίτερα στα χρόνια που διανύουμε.
https://enhristozoe.wordpress.com/2020/08/23/%cf%84%ce%bf-%cf%87%ce%ac%cf%81%ce%b1%ce%b3%ce%bc%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%bf-%ce%b1%cf%80%ce%bf%ce%ba%ce%bb%ce%b5%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%ce%b8%ce%b1-%ce%b5%cf%80%ce%b9%ce%b2%ce%bb%ce%b7/