Είμαστε κουλτούρα απαντήσεων και όχι ερωτήσεων, παρά το γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο
Ο μεγαλύτερος σε ηλικία ή βαθμό ξέρει πάντοτε τι πρέπει να γίνει, ενώ ο μικρότερος ξέρει πως ό,τι κι αν ακούσει, δεν πρέπει ποτέ να το αμφισβητήσει. (Η προτεραιότητα δίνεται στην εμπειρική γνώση και όχι στην ικανότητα της σκέψης). Η πατριαρχική δομή της κοινωνίας προϋποθέτει τη τυφλή υπακοή στον εμπειρικά γηραιότερο, όχι όμως και στον πνευματικά, ψυχικά και διανοητικά ικανότερο, όσο νεότερος και αν είναι. Δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι πατριαρχικές κουλτούρες της Ανατολής έχουν εύκαιρη την απάντηση και δύσκολη την ερώτηση και για τον λόγο αυτόν, επίσης δεν είναι σύμπτωση ότι βρίσκονται τελευταίες στην κατάταξη όσον αφορά την έρευνα και την καινοτομία. Έτσι και στη χώρα μας, έχουμε έτοιμες απαντήσεις σε μια ευρεία γκάμα θεμάτων, από το ποδόσφαιρο έως και την αστροφυσική. Είμαστε κουλτούρα απαντήσεων και όχι ερωτήσεων, παρά το γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο.
Παθητικότητα
Οι άκαμπτες ιεραρχίες δημιουργούν λαβυρινθώδεις γραφειοκρατίες. Τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά της γραφειοκρατίας είναι η άρνηση της πρωτοβουλίας και ο φόβος της ευθύνης της. Συνέπεια της στέρησης της πρωτοβουλίας είναι η αδυναμία ανάπτυξης ενός πεδίου δράσεως μέσα στο οποίο το υποκείμενο να διεκδικεί, ιδία βουλήσει, το μέλλον του. (Κοινωνίες οι οποίες σταματούν την αυτενέργεια του ατόμου και την πιθανότητα του ικανού «μικρού» να ξεπερνά τον έμπειρο «μεγάλο», επινοούν κοινωνικά στερεότυπα προκειμένου να απενοχοποιήσουν την απραξία τους. Λέμε συχνά. «Όλα του πρέπουνε του νιου, εκτός απ’ το κουμάντο.» ή «Τι θα πει ο κόσμος που δεν έχεις ακόμα παντρευτεί;», (Ταμπού και Ετεροπροσδιορισμός).
Μοιρολατρία
Αν δεν έρθει ουρανοκατέβατη μια ευτυχής συγκυρία σε εμάς, αδυνατούμε να τη δημιουργήσουμε εμείς. Αν πάλι έρθει, αλλά δεν μείνει ή μας εγκαταλείψει στην πορεία, δεν τη διεκδικούμε ποτέ πίσω. Λέμε «κάθε εμπόδιο για καλό» ακριβώς για να μας απαλλάξουμε από το άγχος της διεκδίκησης των πραγμάτων. Κυρίως συμβαίνει στις γυναίκες, οι οποίες επειδή τοποθετούνται χαμηλά στην κοινωνική ιεραρχία που διαμορφώνει ο pater familias, αδυνατούν να αναπτύξουν πεδίο πρωτοβουλιών και για αυτό περιμένουν παθητικά τα πράγματα από τους άλλους. Έτσι, μόνο η μοίρα γνωρίζει τι είναι σωστό για εμάς. (Κατ’ αυτόν τον τρόπο εναποθέτουμε τις ελπίδες της ζωής μας έξω από τον εαυτό μας, στον καφέ, τα ταρό - εμπιστοσύνη στα ζώδια, στο πεδίο της ενέργειας και σε έξωκοσμικές δυνάμεις -Αγοράζουμε ματάκια για το γούρι, σπάμε ροδιά για το καλό, σταυρώνουμε τον τοίχο με το κερί να μπει στο σπίτι το άγιο πνεύμα).
Ψυχισμός ομάδας
Με νεκρό το άτομο μέσα μας, μεγαλώνουμε με την ψυχοσύνθεση της ομάδας. Μέσα στον περίγυρο μας αισθανόμαστε δυνατοί και ασφαλείς. Όμως, οτιδήποτε έξω από αυτόν μας δημιουργεί ανασφάλεια και επιφύλαξη. Είμαστε κλειστοί και καχύποπτοι στον άξιο ξένο και ανοικτοί και γενναίοι στον ανάξιο συγγενή. Αυτό συμβαίνει γιατί ο συγγενής μας προσφέρει ταυτότητα, ενώ ένας άξιος ξένος είναι σε θέση, άθελα του, να την αμφισβητεί, γεγονός που μας δημιουργεί άγχος. (Έτσι γεννάται το ρουσφέτι προς τον γνωστό μας προκειμένου να βολέψουμε τον συγγενή αλλά να απαλλαχθούμε και από το άγχος του άξιου ξένου).
Εσωστρέφεια
Αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από το εγώ μας, οι άλλοι μπορούν να είναι γύρω μας μόνο ως στολίδια του. Αδυνατούμε να τους αντιληφθούμε ως επί ίσοις όροις συνδιαμορφωτές του κόσμου μας. Έτσι, προτιμούμε σε ότι μας είναι ανοίκειο να παραμένουμε κλειστοί και αφιλόξενοι εκτός και αν η συναναστροφή μας μαζί του μας προσφέρει κάποιο κέρδος.
Έλλειψη αυτοκριτικής
Έχοντας ως κέντρο εμάς στην οπτική των εξωτερικών πραγμάτων, δεν επιθυμούμε να βγούμε από τον εαυτό μας και να κοιταχτούμε απ’εξω. Κοιτάμε πάντοτε να βρούμε ποιοι είμαστε, αλλά ποτέ ποιοι δεν είμαστε. Ο κομπασμός έτσι γίνεται η μόνη άμυνα στην ανασφάλεια μας. «Ξέρεις ποιος είμαι εγώ;»
Μηδενισμός
Η σχέση μας με τον άλλον αποκτά χαρακτηριστικά μηδενικού αθροίσματος όταν οι ανάγκες μας σταματήσουν να τρέφονται από το άλλο μέρος. Τότε, η συνύπαρξη αδειάζει από νόημα και επέρχεται ο συμβολικός θάνατος του άλλου. Η ψυχολογία του Τζιχαντιστή, ο οποίος όταν αδειάζει από νόημα παίρνει στο μηδέν του και τους άλλους.
Συναισθηματισμός
Προτάσσουμε το συναίσθημά στα πράγματα επειδή μας δίνει συχνά φαντασιακές και ανώδυνες προτάσεις ζωής που δύσκολα έρχονται αντιμέτωπες με την πραγματικότητα. Η λογική εξοστρακίζεται δίχως δεύτερη σκέψη, διότι ποτέ δεν επιβεβαιώνει αυτό που οι πληγές μας απαιτούν να πράξουμε για εμάς, χωρίς εμάς. Αντιθέτως, η λογική απαιτεί απαλλαγή από την ασφάλεια και τη βολή. Το συναίσθημα δεν εξηγεί ποτέ το γιατί μιας πράξης με τον ίδιο τρόπο που αγνοεί και τις συνέπειες της.
Πέτρος Καψάσκης
Έθνος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου