ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ (41)

 Συνέχεια από: Τρίτη 2 Μαρτίου 2021

ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ 

Η Ιεραρχικη δομή τού κόσμου σύμφωνα με τόν ψευδο Διονύσιο Αρεοπαγίτη.

Του Rene Roques.

                                                                 ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

                                       

                                                  Οι νοητές Ιεραρχίες ή ο αγγελικός κόσμος.

                             

          3. Η επιστήμη στήν ουράνιο Ιεραρχία!(συνέχεια)

        Β). Χαρακτήρες τής αγγελικής επιστήμης!(συνέχεια)

          Αυτό είναι λοιπόν το ιδιαίτερο είδος χρόνου το οποίο ο Διονύσιος αποδίδει στους αγγέλους! Αυτός ο χρόνος συνεπάγεται μία αληθινή έννοια πνευματικής διάρκειας και μ’αυτό επιτρέπει στους ουράνιους νόες μία αληθινή πρόοδο στον Θείο φωτισμό. Αλλά, αντιθέτως τού χρόνου ο οποίος παραμένει ακόμη ο δικός μας, αποκλείει κάθε υλικότητα και κάθε ιδέα χώρου, καθότι αυτοί οι δύο χαρακτήρες είναι ασυμβίβαστοι με την πνευματική επιστήμη των ουράνιων Νόων. Έτσι, η αγγελική επιστήμη υπερβαίνει τον χώρο μας και τον χρόνο μας. Η πρόοδος της είναι όλη εσωτερική, πνευματική. Η επιστήμη τους ξεφεύγει την πολλαπλότητα των συμβόλων και την διασκόρπιση του διαλόγου. Η πρόοδος τους είναι αποκλειστικώς μία πρόοδος στην ενοποίηση του Νου. Και ο δικός μας χώρο-χρόνος είναι ακατάλληλος να την μετρήσει!

          Εδώ εξηγείται ο αληθινός χαρακτήρας της αγγελικής κάθαρσης. Παρότι αυτός ο όρος χρησιμοποιείται και για την δική μας ιεραρχία, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει, στις δύο περιπτώσεις, ένα ταυτόσημο νόημα! Για μας, η κάθαρση συνεπάγεται μία διπλή προσπάθεια στα επίπεδα του αισθητού και του νοητού. Αυτή η προσπάθεια τίθεται πάντοτε στον χώρο και στον χρόνο, του οποίου πρέπει να μειώσει την πολλαπλότητα και τον διασκορπισμό, για να κατορθώσουμε την πνευματική ενότητα! Είναι ξεκάθαρο ότι η κάθαρση των αγγέλων δεν μπορεί να σημαίνει κάτι παρόμοιο. Σ’αυτές τις άυλες και ενοποιημένες ουσίες δεν μπορεί να υπάρχει καμία κηλίδα για αφαίρεση. Ο Διονύσιος το αναγνωρίζει τυπικώς στο κεφάλαιο VI της εκκλησιαστικής Ιεραρχίας: “Για μένα, ότι οι άγγελοι είναι αλώβητοι παντελώς και κατέχουν μία τέλεια αγιότητα άγνωστη στον δικό μας κόσμο (το πάναγνον υπερκοσμίως) πρέπει να το ομολογήσω καθαρά, εκτός και αν έχω χάσει την νόηση των ποιο άγιων πραγμάτων. Διότι εάν ένας από αυτούς υπέκυπτε στο κακό, θα βρισκόταν πεσμένος από την αγνή ουράνιο αρμονία των ουράνιων νόων και θα έβλεπε τον ίδιο γκρεμισμένο στα σκότη όπου ζουν τα επαναστατημένα πλήθη. Να λοιπόν τί μας εμποδίζει να λάβουμε σαν μοντέλο της δικής μας κάθαρσης την κάθαρση των αγγέλων. Περί τίνος πρόκειται;

          Η συνέχεια του κειμένου μας το δείχνει: “Παρ’όλα αυτά, συνεχίζει ο Διονύσιος, επιτρέπεται να πούμε αγιαστικά ότι, στην ουράνιο Ιεραρχία, μία κάποια κάθαρσις συνίσταται από τον Θεό φωτισμό ο οποίος αποκαλύπτει στις κατώτερες νοήσεις μυστήρια τα οποία αγνοούσαν μέχρι τότε (των τέως αγνοουμένων έλλαμψις). Αυτή η έλλαμψις τις οδηγεί σε μία τελειοτέραν επιστήμην των θεαρχικών γνώσεων. Και αυτή τις καθαρίζει από την άγνοιά τους των αληθειών, μέχρις εκείνης της στιγμής αγνώστων (της αγνοίας ών ούτω την επιστήμην είχον, οίον αποκαθαίρουσα), μέσω της μεσολαβήσεως των πρώτων ποιο Θείων εξ αυτών ουσιών, οδηγώντας τες έτσι στην ποιο υψηλή και ποιο καθαρή λαμπρότητα των Θείων θεαμάτων (Έτσι η κάθαρσις των αγγέλων είναι έλλαμψις). Αυτό το χωρίο μας ξεκαθαρίζει ότι η κάθαρσις των αγγέλων αφορά αποκλειστικώς την άγνοιά τους των Θείων μυστηρίων και ότι πραγματοποιείται αποκλειστικώς μέσω της Θείας ελλάμψεως που μεταφέρει η Ιεραρχία! (η παρά Θεού έλλαμψις διά των πρώτων και ειοτέρων ουσιών). Εκκλ. Ιερ. 537 Α/Β.

          Αυτό το τόσο διαυγές χωρίο δεν είναι το μοναδικό. Για να ορίσει την καθαρότητα των Σεραφείμ, των Χερουβείμ και των Θρόνων, ο Διονύσιος εκφράζεται ως εξής: “πρέπει να υπολογίσουμε αυτές τις ουσίες σαν καθαρές, αγνές, όχι επειδή αυτές ελευθερώθηκαν από κηλίδες ή ανίερες ασχήμιες, και ούτε επειδή αρνήθηκαν κάθε υλική φαντασία, αλλά επειδή η απόλυτη αγνότητά τους τις υοποθετεί υπεράνω κάθε ανάπαυσης” (Ούρ. Ιερ: 208 Β: ούχ ώς ανιέρων κυκλίδων και μολυσμών ηλευθερωμένας, ούδ’ώς προσύλων ανεπιδέκτους φαντασιών, αλλ’ως πάσης αμιγώς υψηλοτέρας υφέσεως).

          Έτσι η έννοια τής αγγελικής κάθαρσης δεν περιέχει οτιδήποτε υλικό ή ενοχικό. Τοποθετείται αποκλειστικά στο νοητό επίπεδο και μόνον σ’αυτή την τάξη μπορούμε να αποδώσουμε κάποια αναλογία (οίον αποκαθαίρουσα) με τις δικές μας ανθρώπινες καθάρσεις οι οποίες είναι πάντοτε απασχολημένες με την αντίσταση της σάρκας και το βάρος των δικών μας παλαιών λαθών. Η αγγελική καθαρσις δεν έχει και δεν μπορεί να έχει κάποιον ρόλο απέναντι μιας ανύπαρκτης ύλης και αδύνατες ελλείψεις! Ακόμη και έτσι οφείλουμε να την εννοήσουμε, με τον ίδιο τον Διονύσιο, σαν την αρνητική όψη της ελλάμψεως, καθώς οι ουράνιοι νόες απαλλάσσονται προοδευτικώς από την άγνοια τους των Θείων μυστηρίων.

          Έτσι λοιπόν με φαινομενικούς κύκλους φτάσαμε με μεγαλύτερη ευκρίνεια στα συμπεράσματα που ανακοινώσαμε πριν. Η αγγελική γνώση παραμένει απολύτως άυλη! Ασχολημένη με μία κάποια διάρκεια κατά την οποία εκπληρώνεται η τελειότης της, είναι απαλλαγμένη παρ’όλα αυτά από την εξωτερικότατα του χώρου μας και την διασπορά του χρόνου μας. Απελευθερωμένη και η κάθαρσις από τις δυσκολίες και τα εμπόδια του χωρο-χρόνου, μπορεί μόνον να δείξει την αρνητική πλευρά της γνώσης τους. Πρέπει λοιπόν να δηλώσουμε, ότι το άυλο, το ασώματο, το άχρονο, ο Νους και το νοητόν αποτελούν τους ουσιαστικούς χαρακτήρες της επιστήμης, όπως και της αγγελικής φύσεως.

          Εδώ ορίζεται με καθαρότητα η πνευματικότης των αγγέλων όπως την εννοούσαν το μεγαλύτερο μέρος των Θεολόγων στα ίχνη του Ακινάτη. Ο Διονύσιος βρήκε οπωσδήποτε, στην Γραφή και στους Πατέρες που προηγήθηκαν, σημαντικά στοιχεία για την σύνθεση του! Σε πάρα πολλά σημεία, το εύρος της αγγελικής επιστήμης και η θεωρία των αγγέλων είναι λιγότερο διαφανής από των προηγηθέντων. Αλλά εκφράζεται με στέρεο τρόπο και με όρους οι οποίοι θα γίνουν καθοριστικοί στα ουσιώδη υποκείμενα της φύσεως και στο τρόπο της γνώσεως των αγγελικών ουσιών.

          Αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει πλήρως από τους προκατόχους του είναι η διανομή των αγγελικών τάξεων σε τρείς ιεραρχικές τριάδες αυστηρά οικοδομημένες και υποταγμένες στους άκαμπτους νόμους που γνωρίζουμε! Υπήρξε οπωσδήποτε ένα στοίχημα ο χωρισμός των ουράνιων πνευμάτων σύμφωνα με την διάταξη των νεοπλατωνικών τριάδων. Ένα άλλο υπήρξε η αναζήτηση και η ανακάλυψη στις Γραφές την δικαίωση αυτής της τάξεως και τους κανόνες της Ιεραρχικής τους δραστηριότητος. Έτσι πέραν των σπάνιων πιστών και την ψευδο-αποστολικότητα που του αποδίδεται ο Διονύσιος έχασε σ’αυτά τα σημεία την προσοχή των Χριστιανών Θεολόγων.

          Όμως παρά την μερική του αποτυχία, η αγγελολογία του Διονυσίου δεν πρέπει να μας κρύψει το μεγαλείο της! Θέλησε να φωτίσει πλήρως, σ’έναν κόσμο ερωτευμένο με τον νεοπλατωνισμό, όλο τον νοητικό πλούτο του Χριστιανισμού. Για να το πετύχει λοιπόν αναγκάστηκε να δεχθεί τα σχήματα και τους κανόνες της σκέψης των συγχρόνων του! Και γι’αυτό η καθαυτή κατασκευή του αξίζει τόσο όσο και τα μοντέλα που τον ενέπνευσαν. Η ίδια η προσπάθεια κυριαρχήθηκε από την επιθυμία να πολλαπλασιάσει τα κοινά γήινα σημεία ανάμεσα στην Εθνική φιλοσοφία και τον Χριστιανισμό και συνεπώς να διευκολύνει την προσχώρηση των τελευταίων νεοπλατωνικών στον Χριστιανισμό και στο Ευαγγέλιο. Τουλάχιστον αξίζει η προσπάθειά του μόνο γι’αυτόν τον λόγο.

Συνεχίζεται με την Εκκλησιαστική Ιεραρχία!

Αμέθυστος.