H ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (10)

 Συνέχεια από: Σάββατο 6 Μαρτίου 2021 

Η ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 

Πώς (να συνεχίσουμε ) νά σκεφτόμαστε στην ψηφιακή εποχή!

Του Frank Schirrmacher. (Payback, 2009).

          Κεφάλαιο 6. Γιατί προσαρμοζόμαστε όλο και περισσότερο στίς μηχανές;

  Το πρώτο πράγμα που έμαθε το κομπιούτερ σας για τα ανθρώπινα όντα ήταν ότι έπρεπε να εμποδίσει την εμφάνιση τών καταστάσεων πανικού και εντός κάποιων ορίων, να πάρει την ευθύνη, εάν και όταν είναι αναγκαίο, να εξουσιάσει. Οπουδήποτε έρχεστε σε επαφή με κομπιούτερ τα οποία είναι αφιερωμένα στην οργάνωση και στην συνεργασία προσώπων και μηχανών-δηλαδή πρακτικώς παντού, από το πρόγραμμα βιντεογραφής μέχρι τα κομπιούτερ που χρησιμοποιούνται κατά την διάρκεια των εκλογών-σε κάποιο μέρος στην πιο απομακρυσμένη γωνία του λογισμικού, λειτουργούν ακόμη τα υπολείμματα του Λεβιάθαν, τον προγενήτορα όλων αυτών των προγραμμάτων, έναν κωδικό ανεπτυγμένο δεκαετίες πριν με την αποστολή της αμερικανικής αεροπορίας να αποφύγει τον πανικό σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης από το μέρος των Ρώσων.

          Αυτό το πρώτο σύνολο διεργασίας ανθρώπου-μηχανής ανεπτύχθη από το ζεύγος τών φιλοσόφων Beatrice και Sydney Rome. Έπρεπε να δώσει συμβουλές σε πρόσωπα σε δύσκολες αποφασιστικές καταστάσεις. Από την στιγμή που στα νέα συστήματα αντιγράφονται αποσπάσματα προγραμμάτων για κομπιούτερ τα οποία κανένας προγραμματιστής τά κοιτάζει πλέον από γενεές, μερικά δεδομένα του Λεβιάθαν, τα οποία στο παρελθόν είχαν διδάξει τον χειρισμό μίας ατομικής επίθεσης, μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε το δικό μας νέο εργασιακό σύστημα!

          Ευτυχώς το πρόγραμμα τών Rome, δεν χρειάστηκε να μας δείξει ποτέ την επάρκεια του σε περίπτωση συναγερμού. Βάσει όλων όσων γνωρίζουμε απέτυχε λόγω μικρής ικανότητος μνήμης των κομπιούτερ τής εποχής. Αλλά οι απόγονοι αυτού του προγράμματος, όπως παρατηρεί ο ιστορικός της επιστήμης George Dyson στο κλασσικό του βιβλίο: «Η εξέλιξη των μηχανών». “Από τον Δαρβίνο στην παγκόσμια νοημοσύνη, εργάζονται ακόμη σε μεγάλο μέρος των συστημάτων και των δικτύων που υπάρχουν σήμερα. Δεδομένου ότι αποτελούν την διεπαφή ανάμεσα στα πρόσωπα και το κομπιούτερ, αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μία ματιά σ’αυτό που κάνουν.

          Οι σύζυγοι Rome στο πρόγραμμά τους προσποιούντο πρόσωπα “σε ειδικές κοινωνικές καταστάσεις” τα λεγόμενα τεχνικούς πράκτορες. Καθένας από αυτούς τούς πράκτορες είχε ένα περιθώριο αποφάσεως και ο τρόπος που έμπαινε σε χρήση αυτό το περιθώριο ονομάσθηκε από τους Rome, Taylor, αφιερωμένος στον άνθρωπο που επινόησε την τελειοποίηση τής εργασίας. Δεν ήταν παρά μία μαθηματική λειτουργία η οποία στην περίπτωση συναγερμού θα παρήγγειλε με μία κάποια ακρίβεια σε ορισμένα πρόσωπα τί θα έπρεπε να κάνουν ή να μην κάνουν.

          Ο Taylor ας πούμε ενσαρκώνει την μη-ανεκτικότητα των μηχανών σε αντιπαράθεση με την ανοχή και τις ανθρώπινες αδυναμίες. Σε κάθε περίπτωση υπήρξε η πρώτη προσπάθεια υποταγής στο κομπιούτερ τής συμπεριφοράς τού ανθρώπου. “Δεν θα αφήσουμε να σκεφθούν οι εργάτες. Σκεφτόμαστε εμείς” λέει ο αληθινός Taylor, και μερικές φορές φαίνεται τα κομπιούτερ σήμερα να λένε ακριβώς αυτό: Εσείς οι άνθρωποι είστε οι εργάτες, με την σκέψη ασχολούμαστε εμείς!

          Ο Λεβιάθαν, όπως γίνεται κατανοητό σήμερα, είναι ένα ιστορικό πέρασμα. Μεταδίδει στο πεδίο τού μυαλού μας το πρόγραμμα εκπαίδευσης τού σώματος και των μυών όπως το συνέλαβε ο αληθινός Taylor τον ΧΙΧ αιώνα. Το μυαλό πρέπει να προσαρμοστεί και να ακολουθήσει τις οδηγίες της κεντρικής μονάδος του κομπιούτερ: είναι το πέρασμα από το σώμα στην νόηση. Η επεξεργασία και η μετάδοση καθορισμένων input στα ανθρώπινα όντα, έγραφαν οι Rome, θα καθόριζε το ξεκίνημα μιας εποχής κατά την οποία τα πρόσωπα δεν θα περιορίζοντο στο να δίνουν εντολές στα κομπιούτερ, αλλά θα ήταν πρόθυμα να λάβουν!

          Συγγραφείς και καλλιτέχνες είναι ίσως εκείνοι οι οποίοι υπέφεραν περισσότερο την διαμάχη ανάμεσα στο σώμα και την νόηση (μερικοί θα έλεγαν “φύση” και “ψυχή”) μία αγωνία την οποία μοιράζονται όλοι όσοι αγόρασαν π.χ. ένα βιβλίο πάνω στην νέα Χολιγουντιανή δίαιτα και απελπίζονται διότι στο σώμα τους δεν συμβαίνει αυτό που στο μυαλό φαίνεται τόσο εύκολο. Αλλά στην πραγματικότητα υπήρξαν οι μαθηματικοί αυτοί που συμμερίστηκαν περισσότερο την φράση τού Καρτέσιου σύμφωνα με την οποία το σώμα θα εμποδίζει πάντοτε το μυαλό.

          Για εμάς δεν πρόκειται πλέον για το σώμα και το μυαλό, αλλά για το μυαλό στην μηχανή και για το δικό μας ανθρώπινο μυαλό. Κάθε μέρα, κάθε λεπτό, μόλις το μηχάνημα παράγει ένα καινούργιο email ή μία νέα συμβουλή, λαμβάνει χώρα μία αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο γνωστικούς κόσμους. Η διαταγή, η οποία περιμένει την εκτέλεσή της από το πρόσωπο και το περιεχόμενο που μεταφέρει με την δομή μίας εντολής. Γι’αυτό ακόμη και η πλοήγηση στο διαδίκτυο κατά βάθος είναι τόσο κουραστική. Αισθανόμαστε ότι κάπου υπάρχει μία διαταγή, ή ένας συναγερμός που  μας οδηγεί. Δεν ψάχνουμε μόνο για νέα, αλλά ψάχνουμε να ελευθερωθούμε από αυτό που μας καθοδηγεί.

          Ήταν αναπόφευκτο ότι αυτό το σύστημα που τελειοποιήθηκε στο Internet θα μας οδηγούσε να αναρωτηθούμε εάν υπάρχει η ελεύθερη βούληση. Αυτή η ερώτηση έγινε τόσο συγκεκριμένη ώστε δεν αφορά πλέον μόνον τους φιλοσόφους τής ηθικής. Πολλοί αναρωτιούνται πώς θα εξελιχθεί στο μέλλον η μορφή του συγγραφέως. Αλλά δεν είναι μόνον ένα θύμα δικαιώματος, δηλαδή πνευματικής ιδιοκτησίας μίας σκέψης, μίας φωτογραφίας, ενός κειμένου. Θα γίνει πιο ουσιώδες και θα μας αφορά όλους. Πρόκειται, εν τέλει, για την ερώτηση εάν μέσα στο ίδιο το κεφάλι μας θα αισθανόμαστε ακόμη κάπως έξυπνοι και δημιουργικοί. Με άλλα λόγια, εάν θα έχουμε ακόμη τον έλεγχο των σκέψεων μας και των πράξεως μας!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.