Ο Θρύλος του Ιερού Δισκοπότηρου(3)

 Συνέχεια από: Δευτέρα 11 Απριλίου 2022

Ο Θρύλος του Ιερού Δισκοπότηρου

Emma Jung και Marie-Louise von Franz

Εισαγωγή γ

Στο έργο From Ritual to Romance, βιβλίο που βασίζεται στις έρευνες του Frazer (που εμφανίστηκαν το 1920), ο Jessie L. Weston, μια εξέχουσα αυθεντία στα περί Αρθούρου ρομάντζα, θεωρεί τον θρύλο του Δισκοπότηρου ως ένα εκχριστιανισμένο απομεινάρι, που δεν κατανοείται πια, ενός παλιού τελετουργικού της βλάστησης από την εγγύς Ανατολή, φοινικικού ή συριακού. Το ότι ο θρύλος πηγάζει τουλάχιστο εν μέρει από την Ανατολή, είναι αδιαμφισβήτητο, και διακρίνεται μέσα στα κείμενα. Ο L. I. Iselin παρέχει πληθώρα ενδείξεων για το γεγονός αυτό, στο εξαίρετο άρθρο του «Der morgenländische Ursprung der Grallegende» (Η ανατολική καταγωγή του θρύλου του Δισκοπότηρου). Η θεωρία του από την άλλη, προσελήφθη σε μεγάλο βαθμό από τον L. J. Ringbom στο έργο του Graltempel und Paradies (Ο ναός του Δισκοπότηρου και ο Παράδεισος). Ο Ringbom προσπαθεί να εγκαθιδρύσει την τοποθέτηση, πως ο πυρήνας του θρύλου προέρχεται από την περσική παράδοση, και έχει συλλέξει πολύ ενδιαφέρον υλικό που αφορά τη μορφή του ναού του Δισκοπότηρου, το οποίο έχει μορφή μάνταλα. Σύμφωνα με αυτόν, οι ακόλουθοι του Τζέγκης Χαν στο Ιράν, ήταν αυτοί που μετέδωσαν πολλά από τα μοτίβα που εμφανίζονται στον θρύλο του Δισκοπότηρου. Ο F. von Suhtscheck είχε ήδη ετοιμάσει το έδαφος κατά μήκος αυτών των γραμμών. Μαζί με την ανατολίτικη καταγωγή του, διακρίνεται αναμφίβολα και μια κελτική επίδραση. Σύμφωνα με τα περισσότερα κείμενα, το κάστρο του Δισκοπότηρου πρέπει να αναζητηθεί στη Βρετανία, όπου θεωρείται πως ζει ο βασιλιάς Αρθούρος και οι ιππότες του, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και ο Πέρσεβαλ. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές, το Δισκοπότηρο το μετέφερε ο Ιωσήφ από Αριμαθαίας  ή κάποιοι απόγονοι του. Το Glastonbury θεωρείται ο τόπος όπου κατέληξε το Δισκοπότηρο, και παρόλο που είναι καθαρός θρύλος, ο τόπος συνδέεται ακόμα και σήμερα με πολλούς τρόπους προς την ιστορία του Δισκοπότηρου.

Σύμφωνα με την άποψη που επικρατεί στις χώρες αυτές, το κάστρο του Δισκοπότηρου βρίσκεται στη Γαλλία ή την Ισπανία. Η ιδέα αυτή πηγάζει από δυο ποιήματα του Wolfram, το Parzival και το Titurel, όσο και από ένα έργο γνωστό ως Jüngere Titurel (ο νεότερος Titurel) του Albrecht von Scharfenberg. Αυτό το τελευταίο έργο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο δεύτερο μισό του 13^ου αιώνα, ακολουθώντας τα ποιήματα του Wolfram, και περιλαμβάνει μια ιστορία, σύμφωνα με την οποία η οικογένεια του βασιλιά του Δισκοπότηρου ήρθε στην Ισπανία από την Ανατολή, και εισήγαγε τον Χριστιανισμό εκεί και στην νότια Γαλλία. Ο Wolfram λέει πως ο προϊστάμενος του, Kyot (ποιητής, τροβαδούρος από την περιοχή της σημερινής νότιας Γαλλίας-βόρειας Ιταλίας), βρήκε την ιστορία στο Τολέδο, σε ένα παγανιστικό κείμενο, και πως από τα διαβάσματα του έφτασε στο συμπέρασμα, ότι ο Οίκος των Anjou (πιθανόν από την περιοχή της νοτιοανατολικής Αυστρίας) πρέπει να θεωρείται ως ο φύλακας του Δισκοπότηρου. Οι υπόλοιπες παραλλαγές, όλες τους παλαιότερες από αυτήν του Wolfram, δεν δίνουν καμιά ένδειξη που να στηρίζει την άποψη αυτή, η οποία έχει επικρατήσει. Στο βιβλίο του O. Rahn, «Η σταυροφορία κατά του Δισκοπότηρου», που εκδόθηκε το 1933, γίνεται προσπάθεια να αποδειχθεί πως το Δισκοπότηρο ήταν κειμήλιο ή λατρευτικό αντικείμενο των Albigenses, της αίρεσης των Καθαρών. Η ομάδα αυτή διώχθηκε και εξοντώθηκε στη Νότια Γαλλία κατά τον 13^ο αιώνα. Ο ίδιος πιστεύει, πως περιεχόμενα των καθαρών, λόγω του κινδύνου να ανακαλυφθούν, συμπλέχτηκαν με ποιητική και ρομαντική γλώσσα, και κρύβονται πίσω από τα ποιήματα για το Δισκοπότηρο. Φαίνεται επίσης πως πιστεύει, ότι το Δισκοπότηρο, το λατρευτικό αντικείμενο βρίσκεται ακόμα κρυμμένο σε μια σπηλιά στα Πυρηναία Όρη. Την άποψη αυτή μοιράζονται Γάλλοι κάτοικοι της περιοχής, και διατηρείται στο βιβλίο «Le Graal pyrénéen». Οι ιστορίες για το δισκοπότηρο περιέχουν πράγματι πολύ ανορθόδοξα χαρακτηριστικά, και η συνοδεία των ιπποτών του Δισκοπότηρου-Templeise, όπως τους αποκαλεί ο Wolfram-μπορεί να συγκριθεί με τους ακόλουθους της σέκτας των Albigenses, καθώς και περί αυτών επικρατεί η ίδια άποψη, πως συνδέονται με του Ναΐτες Ιππότες (Templars). Παρά τις όποιες αντιφάσεις που σχετίζονται με το θέμα, δεν μπορούμε να απορρίψουμε την πιθανότητα, πως οι Ναΐτες ήταν πνευματικά επηρεασμένοι από συγκεκριμένα κινήματα στο Ισλάμ, ιδιαίτερα τα εσωτερικά γνωστικιστικά. Στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του L´Islam et le Graal, ο P. Ponsoye ερεύνησε αυτές τις επιδράσεις, αλλά η έκταση της επίδρασης του ισλαμικού μυστικισμού την οποία παρουσιάζει φαίνεται αμφίβολη. Το πρόβλημα περιπλέκεται περαιτέρω, εάν το δούμε από την οπτική γωνία της ψυχολογίας, καθώς ο παραλληλισμός των συμβόλων μπορεί να προκληθεί από συγκεκριμένες αρχετυπικές ασυνείδητες ψυχικές συνθήκες (στη θέση της ιστορικής-αιτιώδους διασύνδεσης), και μπορεί επομένως να θεωρηθεί ως μια πιθανή εξήγηση.

Στο σημείο αυτό θέλουμε να επισύρουμε την προσοχή στην πολύ ενδιαφέρουσα, βαθιά και διεξοδική μελέτη για τον συμβολισμό του Δισκοπότηρου της Helen Adolf. Η συγγραφέας επιδιώκει κατ’ αρχάς να προσδιορίσει τη σχέση μεταξύ του συμβολισμού του Δισκοπότηρου και των ιστορικών γεγονότων της εποχής των σταυροφοριών. Οι διασυνδέσεις αυτής της φύσεως μπορεί να έπαιξαν κάποιο ρόλο στις ιδέες των ποιητών, αλλά φαίνεται πως δεν είναι τόσο σημαντικές, όσο τις θεωρεί η κα. Adolf. Από την άλλη, στο δεύτερο μέρος του βιβλίου της, η συγγραφέας επεκτείνεται στα αρχετυπικά στοιχεία των γεγονότων του Δισκοπότηρου και στην σύγχρονη λογοτεχνία, με ένα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο, που από πολλές απόψεις προσεγγίζει τη δική μας ψυχολογική ερμηνεία. Η κα. Adolf υποθέτει πως υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του ποιήματος του Wolfram και των Ναϊτών, που φαίνεται πως είναι σημαντική, καθώς οι υποδεέστερες επιδράσεις των διαφόρων κινημάτων της εποχής έπαιξαν ένα ρόλο, αν και είναι εσφαλμένο να ψάχνουμε την ολοκληρωμένη διαφώτιση του συμβολισμού του Δισκοπότηρου σε ένα από αυτά.

Στο σημαντικό του βιβλίο «Το ιδανικό και η πραγματικότητα στα αυλικά έπη», ο Erich Köhler κατέδειξε τις συνειδησιακές συγκρούσεις και τα προβλήματα της εποχής, και ιδιαιτέρως την προσωπική στάση του ιππότη προς τον έρωτα. Οι επισημάνσεις του θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν στον αναγνώστη ως μια περιγραφή των συλλογικών συνειδητών ιδανικών που προκάλεσαν την εξισορροπητική παραγωγή συμβόλων από το ασυνείδητο, που είναι το εστιακό σημείο της έκθεσης μας.

Σε ένα ενδιαφέρον έργο στον Ιωακείμ της Φλόρας, ο E. Anitchkof προσπαθεί να  εντοπίσει διασυνδέσεις μεταξύ των απόψεων που εκφράζονται στις διάφορες ατομικές παραλλαγές των ποιημάτων για το Δισκοπότηρο και των διδασκαλιών του Ιωακείμ, όπως και των απόψεων των Νέο-Μανιχαϊστών ή των Καθαρών, που ήταν πλατιά διαδεδομένες στη Γαλλία του 12^ου αιώνα. Μια συγγενή ιδέα προκαλεί ο J. Evola. Αυτός προχωρά ακόμα πιο πέρα, όταν επισημαίνει τις ομοιότητες μεταξύ των ιδεών που περιέχονται στα ποιήματα για το Δισκοπότηρο και εκείνων του Fedeli d´ Amore και της Ερμητικής παράδοσης. Επιπλέον σχόλια για τις διασυνδέσεις αυτές θα γίνουν στην κατάλληλη στιγμή, καθώς μπορεί να είναι περισσότερο ένα ζήτημα ψυχολογικής παρά ιστορικής διασύνδεσης. Όπως ο Jung εξήγησε στο έργο του Aion, ο χριστιανικός συμβολισμός δεν προέκυψε απλώς από το ψυχικό πρόβλημα των αντιθέτων, αλλά το πρόβλημα αυτό χαρακτηρίζει την περαιτέρω ανάπτυξη του (Χριστιανισμού), όπως υπονοείται στην αναφορά του Χριστού στον ερχόμενο «αντίχριστο». Το πρόβλημα αυτό των αντιθέτων τονίζεται από το συγχρονιστικό δεδομένο πως ο Χριστιανικός αιών διακρίνεται αστρολογικά μέσω δυο ψαριών, που το ένα αντιπαρατίθεται στο άλλο. Αντιστοιχώντας προς την σύμπτωση αυτή, πολυάριθμα πνευματικά κινήματα ιστορικής σημασίας, που ήταν εν μέρει αντίθετα προς την χριστιανική προοπτική, και θα μπορούσαν να συνοψισθούν κάτω από την ιδέα μιας παγανιστικής οπισθοδρόμησης, άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια κατά την εποχή του δεύτερου ψαριού του συμβόλου αυτού. Στα κινήματα αυτά ανήκουν ορισμένα τελετουργικά των Ναϊτών, η σεξουαλική ελευθεριότητα ορισμένων νέο-μανιχαϊστικών ομάδων και η υιοθέτηση ασκήσεων διαλογισμού και μαγικών πρακτικών από την κουλτούρα του Ισλάμ. Από την άλλη, υπήρχαν κινήματα όπως η αλχημεία ή ορισμένα κινήματα εντός της εκκλησίας βασιζόμενα στο Άγιο Πνεύμα, τα οποία προσπαθούσαν μάλλον να απαλείψουν το πρόβλημα των αντιθέτων του Χριστού και του αντιχρίστου. Σε αυτά τα κινήματα ανήκουν πολλά από αυτά που βρίσκονται στα ποιήματα για το Δισκοπότηρο, και για τον λόγο αυτό φαίνεται πως αυτά (τα ποιήματα) επαναφέρουν παγανιστικά στοιχεία σε κάποιο βαθμό. Αλλά, όπως ελπίζουμε πως θα αποδείξουμε, φαίνεται πως στον ίδιο βαθμό προσπαθούν να εξελίξουν το χριστιανικό σύμβολο.      

Συνεχίζεται

ΑΣ ΔΩΣΟΥΜΕ ΛΙΓΗ ΠΡΟΣΟΧΗ. ΣΥΜΒΟΛΟ, ΜΥΘΟΣ, ΘΡΥΛΟΣ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΛΟΥ. Ο ΜΑΝΙΧΑΙΣΤΙΚΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΖΗΛΩΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ, Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ. ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ Η ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ. Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΥΡΟΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ. ΟΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΕΤΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ. ΜΟΝΟΝ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ, Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΜΟΡΦΗ, ΠΡΟΣΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΕΠΟΧΗΣ.

ΟΠΩΣ ΔΙΔΑΣΚΕΙ Η ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Η ΟΠΟΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΝΙΚΗΣΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΜΕ ΤΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΛΑΙΣΙΟ.