Συνέχεια από: Παρασκευή 19 Αυγούστου 2022
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥ
ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΑΠΘ
Σύμβουλος Καθηγητής κ. Χρ. Σταμούλης
Μεταπτυχιακός Φοιτητής: Δημήτριος Δουμάνης
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2015
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥ.
Δ) ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ.
Είναι διάχυτη στον σύγχρονο κόσμο η άποψη ότι η εκκλησία του Χριστού δημιουργήθηκε, εν χρόνω, την ημέρα της Πεντηκοστής113. Ότι πριν την Θεία ενανθρώπηση η Εκκλησία του Χριστού δεν υφίστατο, καθόσον, όπως είπαμε και παραπάνω, ο Χριστός θεωρείται ότι εμφανίζεται με την θεία ενανθρώπιση. Τύπος και εικόνα της εκκλησίας ήταν διάφορες θεοφάνειες, ιστορικά στιγμιότυπα της ιστορίας του Ισραήλ στην Π.Δ., παρότι σε αυτό το θεόπνευστο βιβλίο, ο όρος Εκκλησία εμφανίζεται 96 φορές όπως «Εκκλησία Θεού, Εκκλησία Κυρίου, Εκκλησία Υψίστου κ.τ.λ.». Ο ίδιος όμως ο Λόγος ήταν που έδινε συνοχή έστω και χωρίς το Θείο Του σώμα στην Εκκλησία (qahal) του ισραηλιτικού λαού. Ο ίδιος όμως ο Λόγος τόσο στην παλαιά όσο και στην καινή, άσαρκος αρχικά, ενσώματος στην συνέχεια, δένει ολόκληρη την ιστορία με την θεία τριαδική ενότητα114. Ο ίδιος ο Χριστός είναι, που μέσω του Αγίου του Θεού Πνεύματος, βρίσκεται μέσα στο νού των προφητών και ομιλεί δι αυτών115.[ΜΟΝΟΝ ΕΦΟΣΟΝ ΤΑΥΤΙΣΟΥΜΕ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ , ΣΑΝ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΤΑΥΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ. ΠΑΡΟΤΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΚΑΤΗΓΓΕΙΛΕ ΤΗΝ ΝΟΜΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ,ΤΟΥΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ, Η ΟΠΟΙΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΤΑΥΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ,“Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι κλείετε τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων· ὑμεῖς γὰρ οὐκ εἰσέρχεσθε, οὐδὲ τοὺς εἰσερχομένους ἀφίετε εἰσελθεῖν” κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (κεφ. ΚΓ/ στιχ. 14.ΑΓΝΟΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. ΜΙΑ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΓΝΟΙΑ].
β. Δημιουργία ή αποκάλυψη της εκκλησίας;
Η Πεντηκοστή συνέβη ένα Σάββατο ή μια Κυριακή, στα τέλη Μαΐου του 30 μ. Χ.116. Στις πράξεις των Αποστόλων, ο Απ. Λουκάς μας διηγείται πώς το Άγιο Πνεύμα «εν είδη πυρίνων γλωσσών», κατήλθε στους μαθητές του Χριστού117. Το ερώτημα που εύλογα παρουσιάζεται, είναι τι ακριβώς συνέβη την ημέρα της Πεντηκοστής. Η Εκκλησία δημιουργείται ή απλά αποκαλύπτεται την συγκεκριμένη ημέρα; Προεκτείνοντας το ερώτημα, μήπως μας παγιδεύουν οι σημερινές συγκυρίες και δεν θέτουμε το ερώτημα κάν επί της σωστής βάσεως;[ΦΥΣΙΚΑ Η ΑΠΛΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΔΕΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙΝΗ ΚΤΙΣΗ, ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ, ΠΡΟΣΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΚΑΣΤΟΤΕ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ, ΔΕΝ ΠΡΟΥΠΟΘΕΤΕΙ ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑ, ΔΗΛ. ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΘΕ ΝΟΣΟΥ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΜΑΛΑΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΠΑΝΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΕΙ Η ΚΑΙΝΗ ΚΤΙΣΗ ΧΑΡΙΝ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΗΣ ΔΙΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ, ΤΗΣ ΤΑΞΕΩΣ ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ.]
Αν θεωρήσουμε ότι τότε δημιουργείται η Εκκλησία του Χριστού πολλά και βασανιστικά ερωτήματα παρουσιάζονται που αφορούν ως επί τω πλείστον τον ίδιο τον Χριστό. Η Θεία γέννηση, τα θαύματα Του, η βάπτισή Του από τον Πρόδρομο, το Τίμιο πάθος, αλλά και αυτές ακόμα η Ανάσταση και η Ανάληψη Του, ήταν εκτός της Αγίας Του Εκκλησίας;[ΤΟΝ ΔΙ' ΗΜΑΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΤΕΡΑΝ ΣΩΤΗΡΙΑΝ(ΟΧΙ ΥΜΕΤΕΡΑΝ)ΚΑΤΕΛΘΟΝΤΑ ΕΚ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΚΑΙ ΣΑΡΚΩΘΕΝΤΑ ΕΚ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΚΑΙ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΑΝΤΑ] Δηλαδή όλη η ιστορία της Θείας Οικονομίας συνέβηκε εκτός της Εκκλησίας; Ο Άναρχος και Προαιώνιος Υιός και Λόγος του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος έλαβε εν χρόνω σύνολη την ανθρώπινη φύση στην Θεία του Υπόσταση, παραδίδοντας σε μας το μυστήριο της Θείας ευχαριστίας, έξω και εκτός του μυστηρίου της Εκκλησίας; Η Πεντηκοστή μόνη της δηλαδή συντελεί στην σωτηρία του ανθρωπίνου γένους; Ο Παράκλητος μόνος Του ενεργεί το μυστήριο της σωτηρίας; Φυσικά και όχι.[Ο ΣΚΟΠΟΣ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΙΣΧΡΗΣ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ. ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΩΣ ΤΗΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΠΙΣΤΕΩΣ. ΕΜΕΝΕ ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΗ ΜΟΝΟΝ Η ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΑΛΛΑ ΒΡΕΘΗΚΕ ΛΥΣΗ. ΦΟΒΕΡΗ ΟΙΗΣΗ. ΜΙΑ ΣΤΑΜ(Ν)ΟΥΛΑ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ. Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΛΟΙΠΟΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΤΗΡ, Η ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ, ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ, Η ΜΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η ΠΑΠΙΚΗ, ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ, ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΑΝΥΠΑΡΚΤΟ ΣΑΝ ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΙΟΥ, ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΓΗΤΕΥΤΩΝ ΤΗΣ ΔΙΨΑΣΜΕΝΗΣ ΓΙ' ΑΓΑΠΗ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ. Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ, ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΚΑΙ Η ΖΩΗ Η ΑΙΩΝΙΟΣ ΣΤΗΝ ΛΗΘΗ ΤΑΥΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ. ΤΙ ΒΛΕΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΜΠΡΟΣ ΣΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ; ΤΟΥΣ ΨΕΥΔΟΠΡΟΦΗΤΕΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ]
Κάθε ενέργεια του Τριαδικού Θεού έχει την αιτία της στον Θεό Πατέρα «εξ ού τα πάντα», πραγματοποιείται διά του Θεού Υιού «δι’ ού τα πάντα», και γίνεται τελειοποιητική για τον κόσμο διά του Θεού Αγ. Πνεύματος «εν ώ τα πάντα»118[ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:ΑΛΛ' ΗΜΙΝ ΕΙΣ ΘΕΟΣ Ο ΠΑΤΗΡ ΕΞ' ΟΥ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΚΑΙ ΗΜΕΙΣ ΕΙΣ ΑΥΤΟΝ, ΚΑΙ ΕΙΣ ΚΥΡΙΟΣ ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, ΔΙ' ΟΥ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΚΑΙ ΗΜΕΙΣ ΔΙ' ΑΥΤΟΥ. ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΘΕΣΗ]. Χαρακτηριστικός είναι ο α’ αναθεματισμός του «όρου πίστεως», της εν Κωνσταντινούπολη Ε’ Οικουμενικής Συνόδου: «Εί τις ούχ ομολογεί Πατρός και Υιού και αγίου Πνεύματος μίαν φύσιν, ήτοι ουσίαν, μίαν τε δύναμιν και εξουσίαν, Τριάδα ομοούσιον, μίαν θεότητα εν τρισίν υποστάσεσιν, ήγουν προσώποις, προσκυνουμένην, ο τοιούτος ανάθεμα έστω. Είς γάρ Θεός και Πατήρ, εξ ού τα πάντα, και είς Κύριος Ιησούς Χριστός, δι’ ού τα πάντα, και έν Πνεύμα άγιον, εν ώ, τα πάντα»119.[ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΜΙΡΗΣ ΣΑΝ ΣΤΑΜ(Ν)ΟΥΛΑ]
γ. Εκκλησία και ιστορία
Η θεώρηση βέβαια της Αγίας Πεντηκοστής ως απαρχή της Εκκλησίας, δημιουργεί ένα ακόμη συγκεκριμένο πρόβλημα. Εμφανίζει την Εκκλησία αυθαίρετα στον ρου της ιστορίας, χωρίς ρίζες, χωρίς παρελθόν, το κυριότερο όμως, χωρίς καμία σχέση προς την κτίση και την δημιουργία του κόσμου. Όμως η «Εκκλησία είναι συνέχεια της ιστορίας του Ισραήλ»[ΨΕΥΔΟΜΕΝΟΣ ΛΟΙΠΟΝ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΥΣΤΑΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ ΤΟ ΣΤΑΥΡΟ ΟΜΟΛΟΓΗΣΕ ΟΤΙ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟΥΤΟΥ; ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ!!! Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΜΟΣΧΟΥ.]120.Οι χριστιανοί θεολόγοι των πρώτων αιώνων[ΟΙ ΑΠΟΛΟΓΗΤΕΣ. Ο ΚΥΡΙΟΣ ΥΠΗΡΞΕ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΠΟΛΟΓΗΤΗΣ, Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, ΜΟΝΟ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΔΕΝ ΤΟΥ ΒΡΗΚΑΜΕ ΑΚΟΜΗ!!!] το βίωναν διαφορετικά. «Ισραηλιτικόν γάρ το αληθινόν, πνευματικόν, και Ιούδα γένος και Ιακώβ και Ισαάκ και Αβραάμ, του εν ακροβυστία επί τη πίστει μαρτυρηθέντος υπό του Θεού και «ευλογηθέντος και πατρός πολλών εθνών» κληθέντος, ημείς εσμέν, οι δια τούτου του σταυρωθέντος Χριστού τω Θεώ προσαχθέντες, ως και προκοπτόντων ημίν των λόγων αποδειχθήσετε»121. Στην προσπάθειά τους ν’ αντιμετωπίσουν τους Ιουδαίους που υποστήριζαν ότι ο χριστιανισμός είναι μια νεοφανής αίρεση, αυτοί απαντούσαν ότι «ο χριστιανισμός αρχίζει με την δημιουργία και ότι είναι κληρονομιά του πατριάρχη Αβραάμ»122. Και φυσικά η κληρονομιά του Αβραάμ είναι κληρονομία της κλήσεώς του από τον Χριστό και της πίστης του σ’ Αυτόν: «τι ούν πλέον ενθάδε ο Χριστός χαρίζεται τω Αβραάμ; Ότι διά της ομοίας κλήσεως φωνή εκάλεσεν αυτόν, ειπών «εξελθείν από της γής εν η ώκει». Και ημάς δε άπαντας δι’ εκείνης της φωνής εκάλεσε, και εξήλθομεν ήδη από της πολιτείας, εν η εζώμεν κατά τα κοινά των άλλων της γής οικητόρων κακώς ζώντες, και συν τω Αβραάμ την αγίαν κληρονομήσομεν γήν, εις τον απέραντον αιώνα την κληρονομίαν ληψόμενοι, «τέκνα του Αβραάμ δια την ομοίαν πίστην όντες» (βλ. Γαλ. 3,6 ε.ε.)»123. Είναι προφανής και η σωτηριολογική και η ιστορική διάσταση του προβλήματος.[ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΔΕΝ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. ΑΠΟΛΟΓΗΤΗΣ ΕΙΝΑΙ. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ Π.Δ. Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ Η ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ, Η ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΚΕΝΩΝ ΤΗΣ, Η ΦΑΡΙΣΑΙΚΗ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΟΤΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΡΕΙΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ]
Γι' αυτό το λόγο, αρκετούς αιώνες αργότερα ο εκ των μεγαλυτέρων θεολόγων της Ορθοδοξίας Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, τονίζει εμφαντικά το ίδιο ακριβώς σημείο. Οι προπάτορες ήταν εξ αρχής εντός της Εκκλησίας του Χριστού και ο παλαιός όπως και ο νέος Ισραήλ, ανήκει στην ίδια Εκκλησία η οποία είναι και Βασιλεία του Θεού.[ Ο ΑΓΙΟΣ ΔΕΝ ΣΥΜΠΕΡΑΙΝΕΙ ΠΟΤΕ. ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ, ΦΩΣ ΕΚ ΦΩΤΟΣ. ΘΑ ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ]124 Ο Χριστός ως Βασιλιάς της ορατής και αοράτου κτίσεως, σ’ ένα βασίλειο βασιλεύει, στην Εκκλησία Του. Εδώ πρέπει να τονιστεί και η συμβολική σημασία της Πεντηκοστής ως εκκλησιαστικής εορτής. Όλες οι εορτές όπως αποτυπώνονται στο λειτουργικό έτος και στις εκκλησιαστικές περιόδους, έχουν και εκφράζουν την ίδια εσχατολογική προοπτική της Εκκλησίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και η Πεντηκοστή, συμβολίζει την μέλλουσα ζωή μέσα στον κόσμο και συνδέεται με την καινή ζωή που ζουν οι πιστοί, ήδη από τον παρόν καιρό, ως μέτοχοι του «μέλλοντος αιώνος». Υπό αυτήν την προοπτική η Πεντηκοστή είναι υπόμνημα της προσδοκώμενης αναστάσεως: « και πάσα δε η Πεντηκοστή της εν τω αιώνι προσδοκωμένης αναστάσεως εστίν υπόμνημα».125[ΟΙ ΟΜΙΛΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ, ΔΙΝΟΥΝ ΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΟ. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΟΙ ΔΟΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΥΤΕ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ. ΔΕΝ ΘΑΒΟΥΝ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ]
δ. Πεντηκοστή και Άγιο Πνεύμα
Εδώ, αυτό που πρέπει τώρα να τονιστεί, είναι η σημασία της εν «είδη πυρίνων γλωσσών», φανέρωσις του αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής. Ως γνωστόν με την Ενανθρώπηση έγινε γνωστός στους ανθρώπους ο Θεός Πατήρ, «Άγιος ισχυρός, δι’ ού τον Πατέρα εγνώκαμεν»126 . Βέβαια σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης ακόμα και οι άγγελοι πρίν από την έλευση του Χριστού γνώριζαν μόνο «την απλήν και μονοειδή» Σοφία του Θεού. Μετά όμως την αποκάλυψη του απ’ αιώνος μυστηρίου «εν σαρκί», μέσω του Χριστού-Εκκλησίας, οι άγγελοι γνωρίζουν και την «ποικίλη του Θεού σοφίαν»127. Στην Πεντηκοστή λοιπόν είναι προφανής η σημασία της αποστολής του Αγίου Πνεύματος, το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο,[ΤΠΟΤΕ ΑΛΛΟ ΝΑ ΠΕΙΣ ΤΟ ΣΤΑΜΟΥΛΗ ΤΟ ΛΟΧΙΑ ΤΟΥ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ. Η ΚΩΜΩΔΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΕΛΟΣ] αλλά η συνέχεια, η κατακλείδα, η σφραγίδα και η συμπλήρωση της επαγγελίας της σάρκωσης του Χριστού128.
Ο ίδιος ο Χριστός στέλνει το Άγιο Πνεύμα του Θεού Πατρός στον κόσμο της Εκκλησίας, όπως μας το είπε: «συμφέρει υμίν ίνα εγώ απέλθω. Εάν γάρ εγώ μη απέλθω, ο Παράκλητος ουκ ελεύσεται προς ημάς, εάν δε πορευθώ, πέμψω[ΟΧΙ ΕΚΠΟΡΕΥΣΩ. ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ ΤΩΝ ΚΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΛΕΚΤΩΝ] αυτόν προς ημάς»129 έτσι ώστε πλέον όλο το[ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ] Τριαδικό πλήρωμα, όπως νωρίτερα είχε φανερωθεί η προσκύνηση της αγίας Τριάδος των τριών Θεϊκών Προσώπων στην Βάπτιση130, να φανερωθεί στους ανθρώπους «το εντελές πλήρωμα αυτής το τριαδικόν η ανθρωπίνη του κόσμου φύσις, ώσπερ νούν τινά δεξαμένη το Πνεύμα το Άγιον, ουκ εκ των εκτός μεταβατικώς εν αυτή ενδημήσαν, αλλ’ εκ των εντός εαυτής, τουτέστι της ψυχής και του λόγου, ήγουν του Πατρός και του Υιού αυτή φανερωθέν»131. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, γέννηση, αύξηση κατά την ηλικία του σώματος, βάπτιση, πάθος, Σταύρωση, Ανάσταση, Ανάληψη και τέλος Πεντηκοστή αποτελούν το ένα και μοναδικό γεγονός της Θείας Οικονομίας με το οποίο συγκροτήθηκε η Εκκλησία της Καινής Διαθήκης.
Πλέον η ήδη υπάρχουσα Εκκλησία της Παλαιάς Διαθήκης, που τώρα, η ίδια είναι πλέον η Εκκλησία της Καινής, με την Πεντηκοστή εξυψώνεται σε τέτοιο ύψος ώστε δια αυτής να αποκαλύπτεται και σε αυτούς ακόμα τους αγγέλους η Σοφία του Θεού. Πλέον η σοφία του Θεού δεν αποκαλύπτεται μέσα στην Εκκλησία, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, αλλά αρχής γενομένης δια της Πεντηκοστής, αποκαλύπτεται διαμέσου της Εκκλησίας όχι μόνον το μυστήριον της Θείας Ενανθρωπήσεως, αλλά όλα τα μυστήρια, όλα τα δόγματα όλες οι ανεξιχνίαστες βουλές του Θεού132. Πλέον η Εκκλησία έχει την δυνατότητα όχι μόνον να κηρύττει τον λόγο του Θεού, αλλά και να τον ερμηνεύει κιόλας.[ΝΑ ΤΟΝ ΕΞΗΓΕΙ ΠΛΕΟΝ. ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΔΕΝ ΕΡΜΗΝΕΥΣΑΝ, ΕΞΗΓΗΣΑΝ. ΚΑΤΙ ΑΝΕΦΙΚΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΠΟΥ ΚΑΛΟΥΜΑΣΤΕ ΕΠ'ΑΡΤΩ ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ ΣΑΡΚΙΟ ΜΑΣ]
Ο κόσμος της Εκκλησίας, οι πιστοί του Τριαδικού Θεού, είδαν με την Πεντηκοστή «εν είδη πυρίνων γλωσσών», όπως το είχαν δει τρία χρόνια νωρίτερα οι μαθητές του προδρόμου «εν είδη περιστεράς» και το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος[ΔΕΝ ΕΦΑΝΕΡΩΘΗ Η ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ. ΔΕΝ ΕΧΡΙΣΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ.]133. Το είδαν και έχουν πλέον την πίστη και την βεβαιότητα ότι βρίσκεται μαζί τους συνεχώς «και το Πνεύμα το Άγιον επεδήμησεν εν κόσμω»134. Αυτή η βεβαιότητα εκφράζεται και στις αποφάσεις πλέον εν συνόδω της Εκκλησίας «ως έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν»135. Και φυσικά η Εκκλησία ζει την αγία Πεντηκοστή κάθε φορά που με την επίκληση του αγίου Πνεύματος έχει την δυνατότητα να μεταβάλει υλικά πράγματα, κτίσματα, σε θεοειδή και θεοποιημένα υποκείμενα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ευχές της επικλήσεως του Θεού στην Θεία Ευχαριστία κατά την ώρα του τροπαρίου «Σε υμνούμεν»136. Εκείνη την ώρα κατέρχεται, ή καλύτερα να πούμε επιφοιτά, για να μην δώσουμε τοπικές διαστάσεις, το Πανάγιον Πνεύμα, ως «πανταχού παρόν και τα πάντα πληρών»137 και μεταβάλει τον «άρτον και οίνον» σε Σώμα και Αίμα Θεού.[ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΔΕΝ ΤΑΥΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ. Ο ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΔΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ]
Αλλά και σε αυτόν ακόμα τον άνθρωπο, την ώρα της βαπτίσεως του, με την επίκληση του αγίου Πνεύματος η Εκκλησία δίνει την δυνατότητα στο νερό να μεταβληθεί σε «ύδωρ ζωής» και να «ξεπλένει» το προπατορικό αμάρτημα. Στη συνέχεια με το άγιο μύρο, λάδι δηλαδή και αρώματα πριν τον καθαγιασμό τους, έχει η Εκκλησία την δυνατότητα, όχι μόνο να το καταστήσει άγιο, αλλά να το καταστήσει «σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου»138. Αφήσαμε για το τέλος για να καταδείξουμε την σύνδεση Εκκλησίας και Πεντηκοστής, το μυστήριο της χειροτονίας των κληρικών. Εκεί, ιδιαίτερα στην χειροτονία των επισκόπων, η Εκκλησία έχει την δυνατότητα να πραγματοποιεί κάθε φορά Πεντηκοστή. Γι’ αυτό το λόγο και σε αυτές τις χειροτονίες, σε όποια μέρα και αν γίνονται, ψάλλεται απαραλάκτως η ακολουθία της Πεντηκοστής.
Εν κατακλείδι, αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό, είναι ότι αν θεωρήσουμε την Πεντηκοστή ως αρχή της Εκκλησίας, ουσιαστικά προκαλούμε βαθύ χάσμα ανάμεσα τους. Η Εκκλησία ύστερη χρονικά της Πεντηκοστής, καθίσταται «υποδεέστερη» αυτής. Η Εκκλησία πλέον δεν συνέχει την Πεντηκοστή, αλλά συνέχεται υπ’ αυτής. Το αποτέλεσμα δυστυχώς θα είναι η Εκκλησία να μην έχει την εξουσία ούτε να συγχωρεί αμαρτίες, αλλά ούτε και να αγιάζει αντικείμενα και ανθρώπους. [ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ .ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΘΕΟΣ,ΕΞΕΡΧΟΜΕΝΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ]
Τέλος Α' Κεφαλαίου.
 |
| Hans Urs Von Balthasar - Ο Νέος Αυγουστίνος, στον οποίο έχουν υποκύψει ήδη και οι "Ορθόδοξοι" Θεολόγοι. |
Το Άγιο Πνεύμα απο το ένα μέρος, είναι οπωσδήποτε το πνεύμα το οποίο ενεργεί, είναι ενεργό, ανάμεσα στον Χριστό και την Εκκλησία. Αλλά απο το άλλο μέρος Αυτό είναι το Άγιο Πνεύμα που
πέμπεται απο την ενότητα Χριστός Εκκλησία (όπως απο την αιώνια ενότητα τού Πατρός με τον Υιό)
και επομένως είναι άνοιγμα το οποίο η ένωση αγάπης ανάμεσα στην Νύμφη και τον Νυμφίο δοκιμάζει πρός το νέο, πρός τον Υιό, πρός τον κόσμο τής δημιουργίας, και σήμερα ακριβώς προς τον "εκκοσμικευμένο" μή-Χριστιανικό κόσμο.
Το Βατικανό ΙΙ κατεύθυνε με διακεκριμένο τρόπο τον στοχασμό του πρός αυτό το άνοιγμα, και παρότρυνε τους Χριστιανούς να πράξουν παρομοίως. Ακριβώς σ'αυτό τό σημείο η μετά-συνοδική περίοδος είναι ένας χρόνος που ανήκει στο σύμβολο τού Αγίου Πνεύματος.
πέμπεται απο την ενότητα Χριστός Εκκλησία (όπως απο την αιώνια ενότητα τού Πατρός με τον Υιό)
και επομένως είναι άνοιγμα το οποίο η ένωση αγάπης ανάμεσα στην Νύμφη και τον Νυμφίο δοκιμάζει πρός το νέο, πρός τον Υιό, πρός τον κόσμο τής δημιουργίας, και σήμερα ακριβώς προς τον "εκκοσμικευμένο" μή-Χριστιανικό κόσμο.
Το Βατικανό ΙΙ κατεύθυνε με διακεκριμένο τρόπο τον στοχασμό του πρός αυτό το άνοιγμα, και παρότρυνε τους Χριστιανούς να πράξουν παρομοίως. Ακριβώς σ'αυτό τό σημείο η μετά-συνοδική περίοδος είναι ένας χρόνος που ανήκει στο σύμβολο τού Αγίου Πνεύματος.
Σημειώσεις
113. Βλ. σχ. :ΧΡ.ΑΝΔΡΟΎΤΣΟΥ, Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, εκδ.: Αστήρ, Αθήναι 1956, σ. 263 «Ταύτην (την Εκκλησία) δε και ιδρύει προπαρασκεύασας μεν δια της εκλογής και του καταρτισμού των Αποστόλων εις όργανα της απολυτρωτικής αυτού ενεργείας και της Εκκλησίας αυτού θεμελίους λίθους, καθαγιάσας δ’ αυτήν κατά την Πεντηκοστήν, την γενέθλιον της Εκκλησίας ημέραν…», σελ.: 269, «Ού μόνον ο ιδρύσας αυτήν Ιησούς Χριστός, σάρξ γενόμενος και εν τοίς ανθρώποις αναστραφείς, εθεμελίωσεν αυτήν…». ΠΑΝ. ΤΡΕΜΠΈΛΑ.: Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, εκδ.: αδελφότης θεολόγων η «ΖΩΗ», Αθήναι 1959, σελ.:323, «Και θα ηδύνατο μεν ως ημέρα γενέθλιος αυτής(της Εκκλησίας) να χαρακτηρισθή η ημέρα της Πεντηκοστής, ότε κατήλθεν επί τους πρώτους μαθητάς πάντας το Πνεύμα το Άγιον…. Η πρώτη εν τούτοις εμφάνισης αυτής εσημειώθη εν τώ Χριστώ….. Ούτοι παιδαγωγούμενοι και διδασκόμενοι υπ’ αυτού θα απετέλουν ού μόνον τους πρώτους θεμελίους της οσονούπω οικοδομούμενης Εκκλησίας….». Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω καθηγητές, αναφέρονται και στην Εκκλησία πρό Χριστού χωρίς όμως να της δίνουν την πρέπουσα βαρύτητα. Πιθανότατα αυτό να οφείλεται και στην ασάφεια ως προς την προτεραιότητα του καθιδρύματος ή της κοινωνίας, όσον αφορά την Εκκλησία, στην σκέψη των δύο καθηγητών, όπως τονίζει και ο Νικ. Ματσούκας στην δογματική του που προαναφέραμε και στις σ.σ. 351-356.
114. Ν.ΜΑΤΣΟΎΚΑ.: Δογματική και συμβολική θεολογία Β΄ εκδ.: Π. Πουρναρά Θεσ/νίκη 2010. σ.369.
115. Αναφερόμενος ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης στις επιστολές του απ. Παύλου, Α’ Κορ. 7,40 και Β’ Κορ. 13,3, τονίζει την Παύλεια θέση για τη σχέση Χριστού και προφητών της Παλαιάς Διαθήκης: «Νούς και λόγος η θειότης εστίν, “εν αρχή τε γαρ ήν ο Λόγος”, και οι προφήται κατά Παύλον νούν Χριστού έχουσι, τον εν αυτοίς λαλούντα».
116. ΑΠ. ΓΛΑΒΊΝΑ.: Ιστορία της Εκκλησίας, Α. Π. Θ. Υπ. Δημοσιευμάτων θεσ/νίκη 1995, σ.σ.20-21.
117. Πρ. 2, 1- 4.
118. Α΄ Κορ. Η΄, 6.
119. ΙΩΑΝ. ΚΑΡΜΊΡΗ: Τα δογματικά και συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, Αθήνα 1960, σ. 193.
120. Ν. ΜΑΤΣΟΎΚΑ, Δογματική και συμβολική θεολογία Α΄, εκδ. Π. Πουρναρά Θεσ/νίκη 2009, σ. 133
121. ΙΟΥΣΤΊΝΟΥ, Απολογία α΄, P.G. 6, 500A.
122. Ν. ΜΑΤΣΟΎΚΑ, Δογματική και συμβολική θεολογία Α΄, εκδ. Π. Πουρναρά Θεσ/νίκη 2009, σ. 183.
123. ΙΟΥΣΤΊΝΟΥ, Απολογία α΄, P.G. 6, 752. Επίσης στο ίδιο κείμενο και στην στήλη 764, εμφανίζεται ο Τρύφων να ρωτάει: «τι ούν; Φησίν ο Τρύφων. Υμείς Ισραήλ έστε και περί υμών λέγει ταύτα;», ο άγιος του απαντά: «ως ούν από του ενός Ιακώβ εκείνου, του και Ισραήλ επικληθέντος, το πάν γένος υμών προσηγόρευτο Ιακώβ και Ισραήλ, ούτω και ημείς από του γεννήσαντος ημάς εις Θεόν Χριστού, ως και Ιακώβ και Ισραήλ και Ιούδα και Ιωσήφ και Δαβίδ, και Θεού τέκνα αληθινά καλούμεθα και εσμέν, οι τας εντολάς του Χριστού φυλάσσοντες.» Και στην στήλη 640: « τον χρόνον πάντα εμισείτο υπό του αδελφού ο Ιακώβ, και ημείς νύν και αυτός ο Κύριος ημών μισείται υφ’ ημών και υπό των άλλων απλώς ανθρώπων, όντων πάντων τη φύσει αδελφών. Ισραήλ επεκλήθη Ιακώβ, και Ισραήλ και ο Χριστός αποδέδεικται, ο ών και καλούμενος Ιησούς…… Μήτι ούν επί τον Ιακώβ τον πατριάρχην οι από των εθνών ελπίζουσιν, αλλ’ ούκ επί τον Χριστόν, και υμείς δε αυτοί; Ως ούν Ισραήλ τον Χριστόν και Ιακώβ λέγει, ούτω και ημείς εκ της κοιλίας του Χριστού λατομηθέντες Ισραηλιτικόν το αληθινόν εσμέν γένος. Αυτώ δε μάλλον τω ρητώ προσέχωμεν.». Έχει προηγηθεί στις στήλες 765-767 και 768-772 η ανάλυσή του περί του ότι Ισραήλ λέγετε και ο Χριστός.
124. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΠΑΛΑΜΆ, ΆΠΑΝΤΑ ΤΑ ΈΡΓΑ, Ομιλία ΝΣΤ΄, Ομιλία ΝΕ΄, Ε.Π.Ε. τομ. 11, σ. 378, 390 αντίστοιχα.
125. ΜΕΓ. ΒΑΣΙΛΕΊΟΥ, Περί Αγίου Πνεύματος 27,66, P.G. 32, 192B.
126. Δοξαστικό των στιχηρών του εσπερινού της Πεντηκοστής.
127. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΝΎΣΣΗΣ, Εξήγησις εις το Άσμα των Ασμάτων, Λόγος ζ’, P.G. 44, 948BC: «Ού μόνον η ανθρωπίνη φύσις επαιδεύθη τα θεία δια της χάριτος ταύτης μυστήρια, αλλά και ταις αρχαίς και ταις εξουσίαις εν τοις επουρανίοις εγνωρίσθη η πολυποίκιλος σοφία του Θεού διά της κατά Χριστόν εν τοις ανθρώποις οικονομίας φανερωθείσα». Επίσης στο ίδιο κείμενο στους στίχους 948CD-949A: «Μόνην γάρ εν τοις πρό τούτου χρόνοις την απλήν τε και μονοειδή του Θεού Σοφίαν αι υπερκόσμιοι δυνάμεις εγίγνωσκον… διά της Εκκλησίας γνωρίζεται ταις υπερκοσμίοις δυνάμεσι η ποικίλη του Θεού Σοφία». Βλ σχ. Κ. ΣΚΟΥΤΈΡΗ, Η Εκκλησιολογία του αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Αθήναι 1969, σ. 29.
128. «Πεντηκοστήν εορτάσωμεν, και Πνεύματος επιδημίαν, και προθεσμίαν συμπλήρωσιν, και το μυστήριον….». Α΄ τροπάριο στα στιχηρά του εσπερινού της Πεντηκοστής. Επίσης, «Την μεθέορτον πιστοί, και τελευταίαν εορτήν, εορτάσωμεν φαιδρώς, αύτη εστί Πεντηκοστή, επαγγελίας συμπλήρωσις, και προθεσμίας, ενταύτη γάρ το πύρ, του Παρακλήτου ευθύς, κατέβη επί γής….». Κάθισμα στην α’ στιχολογία του όρθρου της Πεντηκοστής.
129. Ιωάν. Ιστ’, 7.
130. «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε, η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις..». Απολυτίκιο εορτής των Θεοφανείων.
131. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΝΎΣΣΗΣ, Περί του τι έστι το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν, P.G. 44, 1337D-1340A.
132. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΝΎΣΣΗΣ, Εξήγησις εις το Άσμα των Ασμάτων, P.G. 44, 948C-949Α.: «Τώ όντι γάρ δια της Εκκλησίας γνωρίζεται ταις υπερκοσμίοις δυνάμεσιν η ποικίλη του Θεού Σοφία η δια των εναντίων θαυματουργήσασα τα μεγάλα θαυμάσια, πως γέγονε δια θανάτου ζωή και δικαιοσύνη δια της αμαρτίας και δια κατάρας ευλογία και….. πώς ο Λόγος σάρξ γίνεται, πώς η ζωή θανάτω μίγνυται, πώς τω ιδίω μώλωπι την ημετέραν εξιάται πληγήν, πώς…. Πώς το αόρατον εν σαρκί φανερούται, πώς… πώς και τη δουλεία καταμίγνυται και εν τη βασιλεία μένει, ταύτα γάρ πάντα και τα τοιάυτα ποικίλα όντα και ούχ απλά της σοφίας έργα διά της Εκκλησίας οι φίλοι του νυμφίου μαθόντες εκαρδιώθησαν».
133. βλ. σχ. ΑΘ. ΓΙΈΒΤΙΤΣ, Η εκκλησιολογία του Απ. Παύλου, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1984, σ. 146, όπου ο συγγραφέας, παρουσιάζει με πολύ όμορφο τρόπο τις θέσεις του αγίου Χρυσοστόμου για την σημασία του ερχομού του αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία: «Στις ομιλίες του στην Πεντηκοστή, όπως και αλλού, ο ι. Χρυσόστομος μιλάει πολύ καθαρά για την μεγάλη σημασία, την οποία έχει για την Εκκλησία ο ερχομός του Αγ. Πνεύματος. Ιδιαίτερα δε ο ιερός πατέρας τονίζει τον πολύ στενό σύνδεσμο που υπάρχει ανάμεσα στον ερχομό του Πνεύματος και τις «οικονομίες» του Σωτήρα Χριστού, και μάλιστα την Ανάληψη. “Έδει γάρ σφαγήναι τον αμνόν, και την αμαρτίαν αφανισθήναι(με το Σταυρό), και καταλυθήναι την έχθραν και την Ταφήν γενέσθαι και την Ανάστασιν και τότε το Πνεύμα παραγενέσθαι”(στον Ματθ. Ομ. 11, 3. P.G. 57, 197. Παραβλ. Στην Αγία Πεντηκοστή, ομ. 1, 3, P.G. 50, 457.)». “Άλλως δε έδει εν ουρανώ φανήναι την ημετέραν φύσιν και τας καταλλαγάς γενέσθαι απηρτισμένας, και τότε ελθείν το Πνεύμα”(του ιδίου, Στις πράξ. Ομ. 1, 5. P.G. 60, 20.)». Η Αποστολή του Αγίου Πνεύματος ήταν αποτέλεσμα της δικής συμφιλίωσης με το Θεό, την οποία ολοκλήρωσε ο Χριστός με την Ανάληψη Του και όχι μονάχα αποτέλεσμα, αλλά και απόδειξη αυτής της συμφιλίωσης. “Της καταλλαγής του Θεού δώρον έστι το δοθήναι το Πνεύμα το Άγιον”(Στην αγία Πεντηκοστή, ομ.1,3, P.G. 50, 457), λέει ο Χρυσόστομος. Μετά την Ανάληψή Του ο Χριστός “χαρίζεται ημίν(δηλ. στην Εκκλησία) την επιδημίαν του Πνεύματος του Αγίου, και δι’ αυτού τα μυρία ημίν από των ουρανών αγαθά χορηγεί…. Και τα λοιπά πάντα, όσα την Εκκλησίαν του Θεού κοσμείν είωθεν, εντεύθεν έχει την χορηγίαν…. Τοιαύτη γαρ η του Αγίου Πνεύματος Δύναμις”( στην αγ. Πεντηκοστή, ομ. 2, 1 P.G. 50, 463-5, . Παράβλ. Ομ. 1,2 στο ίδιο 455. Παράβλ. Στην Ρωμ. Ομ. 9, 3 P.G. 60, 470.».
134. Δοξαστικό των στιχηρών του εσπερινού της Πεντηκοστής.
135. Πρ. ιε’ 28: «έδοξε γαρ τω αγίω Πνεύματι και ημίν μηδέν πλέον επιτίθεσθαι υμίν βάρος πλήν των επάναγκες τούτων, απέχεσθαι ειδωλοθύτων και αίματος και πνικτού και πορνείας, εξ ων διατηρούντες εαυτούς εύ πράξετε. Έρρωσθε». Η απόφαση της πρώτης Αποστολικής Συνόδου στα Ιεροσόλυμα, στην οποία πήρε μέρος και ο απ. Παύλος.
136. «Έτι προσφέρομέν σοι την λογικήν ταύτην και αναίμακτον λατρείαν, και παρακαλούμεν και δεόμεθα, και ικετεύομεν, κατάπεμψον το Πνεύμα σου το άγιον εφ’ ημάς, και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα». Ευχή που αναγινώσκει ο ιερουργών ιερεύς ή αρχιερέυς μετά την εκφώνηση «τα σα εκ των Σών σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα».
137. «Βασιλεύ Ουράνιε Παράκλητε, το Πνεύμα της Αληθείας, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν, και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος, και σώσον αγαθέ τας ψυχάς ημών». Δοξαστικό των αίνων της Πεντηκοστής. Δεν είναι τυχαίο ότι το παρόν τροπάριο είναι η εισαγωγική προσευχή σε όλες σχεδόν τις ιερές ακολουθίες. Αυτός που ετοιμάζεται να προσευχηθεί, ζητά από το Άγιο Πνεύμα να έρθει και να σκηνώσει, να μείνει δηλαδή επάνω του, όχι βέβαια μόνο την ώρα της προσευχής, αλλά μέχρι τέλους, έτσι ώστε να σώσει την ψυχή του, ν’ αγιασθεί.
138. Ευχή που απαγγέλει ο Αρχιερέας (ή ο ιερέας), την ώρα που τελεί το μυστήριο του Βαπτίσματος. Σε κάθε επίκληση ο χορός των ψαλτών απαντά με το «Αμήν».
114. Ν.ΜΑΤΣΟΎΚΑ.: Δογματική και συμβολική θεολογία Β΄ εκδ.: Π. Πουρναρά Θεσ/νίκη 2010. σ.369.
115. Αναφερόμενος ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης στις επιστολές του απ. Παύλου, Α’ Κορ. 7,40 και Β’ Κορ. 13,3, τονίζει την Παύλεια θέση για τη σχέση Χριστού και προφητών της Παλαιάς Διαθήκης: «Νούς και λόγος η θειότης εστίν, “εν αρχή τε γαρ ήν ο Λόγος”, και οι προφήται κατά Παύλον νούν Χριστού έχουσι, τον εν αυτοίς λαλούντα».
116. ΑΠ. ΓΛΑΒΊΝΑ.: Ιστορία της Εκκλησίας, Α. Π. Θ. Υπ. Δημοσιευμάτων θεσ/νίκη 1995, σ.σ.20-21.
117. Πρ. 2, 1- 4.
118. Α΄ Κορ. Η΄, 6.
119. ΙΩΑΝ. ΚΑΡΜΊΡΗ: Τα δογματικά και συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, Αθήνα 1960, σ. 193.
120. Ν. ΜΑΤΣΟΎΚΑ, Δογματική και συμβολική θεολογία Α΄, εκδ. Π. Πουρναρά Θεσ/νίκη 2009, σ. 133
121. ΙΟΥΣΤΊΝΟΥ, Απολογία α΄, P.G. 6, 500A.
122. Ν. ΜΑΤΣΟΎΚΑ, Δογματική και συμβολική θεολογία Α΄, εκδ. Π. Πουρναρά Θεσ/νίκη 2009, σ. 183.
123. ΙΟΥΣΤΊΝΟΥ, Απολογία α΄, P.G. 6, 752. Επίσης στο ίδιο κείμενο και στην στήλη 764, εμφανίζεται ο Τρύφων να ρωτάει: «τι ούν; Φησίν ο Τρύφων. Υμείς Ισραήλ έστε και περί υμών λέγει ταύτα;», ο άγιος του απαντά: «ως ούν από του ενός Ιακώβ εκείνου, του και Ισραήλ επικληθέντος, το πάν γένος υμών προσηγόρευτο Ιακώβ και Ισραήλ, ούτω και ημείς από του γεννήσαντος ημάς εις Θεόν Χριστού, ως και Ιακώβ και Ισραήλ και Ιούδα και Ιωσήφ και Δαβίδ, και Θεού τέκνα αληθινά καλούμεθα και εσμέν, οι τας εντολάς του Χριστού φυλάσσοντες.» Και στην στήλη 640: « τον χρόνον πάντα εμισείτο υπό του αδελφού ο Ιακώβ, και ημείς νύν και αυτός ο Κύριος ημών μισείται υφ’ ημών και υπό των άλλων απλώς ανθρώπων, όντων πάντων τη φύσει αδελφών. Ισραήλ επεκλήθη Ιακώβ, και Ισραήλ και ο Χριστός αποδέδεικται, ο ών και καλούμενος Ιησούς…… Μήτι ούν επί τον Ιακώβ τον πατριάρχην οι από των εθνών ελπίζουσιν, αλλ’ ούκ επί τον Χριστόν, και υμείς δε αυτοί; Ως ούν Ισραήλ τον Χριστόν και Ιακώβ λέγει, ούτω και ημείς εκ της κοιλίας του Χριστού λατομηθέντες Ισραηλιτικόν το αληθινόν εσμέν γένος. Αυτώ δε μάλλον τω ρητώ προσέχωμεν.». Έχει προηγηθεί στις στήλες 765-767 και 768-772 η ανάλυσή του περί του ότι Ισραήλ λέγετε και ο Χριστός.
124. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΠΑΛΑΜΆ, ΆΠΑΝΤΑ ΤΑ ΈΡΓΑ, Ομιλία ΝΣΤ΄, Ομιλία ΝΕ΄, Ε.Π.Ε. τομ. 11, σ. 378, 390 αντίστοιχα.
125. ΜΕΓ. ΒΑΣΙΛΕΊΟΥ, Περί Αγίου Πνεύματος 27,66, P.G. 32, 192B.
126. Δοξαστικό των στιχηρών του εσπερινού της Πεντηκοστής.
127. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΝΎΣΣΗΣ, Εξήγησις εις το Άσμα των Ασμάτων, Λόγος ζ’, P.G. 44, 948BC: «Ού μόνον η ανθρωπίνη φύσις επαιδεύθη τα θεία δια της χάριτος ταύτης μυστήρια, αλλά και ταις αρχαίς και ταις εξουσίαις εν τοις επουρανίοις εγνωρίσθη η πολυποίκιλος σοφία του Θεού διά της κατά Χριστόν εν τοις ανθρώποις οικονομίας φανερωθείσα». Επίσης στο ίδιο κείμενο στους στίχους 948CD-949A: «Μόνην γάρ εν τοις πρό τούτου χρόνοις την απλήν τε και μονοειδή του Θεού Σοφίαν αι υπερκόσμιοι δυνάμεις εγίγνωσκον… διά της Εκκλησίας γνωρίζεται ταις υπερκοσμίοις δυνάμεσι η ποικίλη του Θεού Σοφία». Βλ σχ. Κ. ΣΚΟΥΤΈΡΗ, Η Εκκλησιολογία του αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Αθήναι 1969, σ. 29.
128. «Πεντηκοστήν εορτάσωμεν, και Πνεύματος επιδημίαν, και προθεσμίαν συμπλήρωσιν, και το μυστήριον….». Α΄ τροπάριο στα στιχηρά του εσπερινού της Πεντηκοστής. Επίσης, «Την μεθέορτον πιστοί, και τελευταίαν εορτήν, εορτάσωμεν φαιδρώς, αύτη εστί Πεντηκοστή, επαγγελίας συμπλήρωσις, και προθεσμίας, ενταύτη γάρ το πύρ, του Παρακλήτου ευθύς, κατέβη επί γής….». Κάθισμα στην α’ στιχολογία του όρθρου της Πεντηκοστής.
129. Ιωάν. Ιστ’, 7.
130. «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε, η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις..». Απολυτίκιο εορτής των Θεοφανείων.
131. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΝΎΣΣΗΣ, Περί του τι έστι το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν, P.G. 44, 1337D-1340A.
132. ΓΡΗΓΟΡΊΟΥ ΝΎΣΣΗΣ, Εξήγησις εις το Άσμα των Ασμάτων, P.G. 44, 948C-949Α.: «Τώ όντι γάρ δια της Εκκλησίας γνωρίζεται ταις υπερκοσμίοις δυνάμεσιν η ποικίλη του Θεού Σοφία η δια των εναντίων θαυματουργήσασα τα μεγάλα θαυμάσια, πως γέγονε δια θανάτου ζωή και δικαιοσύνη δια της αμαρτίας και δια κατάρας ευλογία και….. πώς ο Λόγος σάρξ γίνεται, πώς η ζωή θανάτω μίγνυται, πώς τω ιδίω μώλωπι την ημετέραν εξιάται πληγήν, πώς…. Πώς το αόρατον εν σαρκί φανερούται, πώς… πώς και τη δουλεία καταμίγνυται και εν τη βασιλεία μένει, ταύτα γάρ πάντα και τα τοιάυτα ποικίλα όντα και ούχ απλά της σοφίας έργα διά της Εκκλησίας οι φίλοι του νυμφίου μαθόντες εκαρδιώθησαν».
133. βλ. σχ. ΑΘ. ΓΙΈΒΤΙΤΣ, Η εκκλησιολογία του Απ. Παύλου, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1984, σ. 146, όπου ο συγγραφέας, παρουσιάζει με πολύ όμορφο τρόπο τις θέσεις του αγίου Χρυσοστόμου για την σημασία του ερχομού του αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία: «Στις ομιλίες του στην Πεντηκοστή, όπως και αλλού, ο ι. Χρυσόστομος μιλάει πολύ καθαρά για την μεγάλη σημασία, την οποία έχει για την Εκκλησία ο ερχομός του Αγ. Πνεύματος. Ιδιαίτερα δε ο ιερός πατέρας τονίζει τον πολύ στενό σύνδεσμο που υπάρχει ανάμεσα στον ερχομό του Πνεύματος και τις «οικονομίες» του Σωτήρα Χριστού, και μάλιστα την Ανάληψη. “Έδει γάρ σφαγήναι τον αμνόν, και την αμαρτίαν αφανισθήναι(με το Σταυρό), και καταλυθήναι την έχθραν και την Ταφήν γενέσθαι και την Ανάστασιν και τότε το Πνεύμα παραγενέσθαι”(στον Ματθ. Ομ. 11, 3. P.G. 57, 197. Παραβλ. Στην Αγία Πεντηκοστή, ομ. 1, 3, P.G. 50, 457.)». “Άλλως δε έδει εν ουρανώ φανήναι την ημετέραν φύσιν και τας καταλλαγάς γενέσθαι απηρτισμένας, και τότε ελθείν το Πνεύμα”(του ιδίου, Στις πράξ. Ομ. 1, 5. P.G. 60, 20.)». Η Αποστολή του Αγίου Πνεύματος ήταν αποτέλεσμα της δικής συμφιλίωσης με το Θεό, την οποία ολοκλήρωσε ο Χριστός με την Ανάληψη Του και όχι μονάχα αποτέλεσμα, αλλά και απόδειξη αυτής της συμφιλίωσης. “Της καταλλαγής του Θεού δώρον έστι το δοθήναι το Πνεύμα το Άγιον”(Στην αγία Πεντηκοστή, ομ.1,3, P.G. 50, 457), λέει ο Χρυσόστομος. Μετά την Ανάληψή Του ο Χριστός “χαρίζεται ημίν(δηλ. στην Εκκλησία) την επιδημίαν του Πνεύματος του Αγίου, και δι’ αυτού τα μυρία ημίν από των ουρανών αγαθά χορηγεί…. Και τα λοιπά πάντα, όσα την Εκκλησίαν του Θεού κοσμείν είωθεν, εντεύθεν έχει την χορηγίαν…. Τοιαύτη γαρ η του Αγίου Πνεύματος Δύναμις”( στην αγ. Πεντηκοστή, ομ. 2, 1 P.G. 50, 463-5, . Παράβλ. Ομ. 1,2 στο ίδιο 455. Παράβλ. Στην Ρωμ. Ομ. 9, 3 P.G. 60, 470.».
134. Δοξαστικό των στιχηρών του εσπερινού της Πεντηκοστής.
135. Πρ. ιε’ 28: «έδοξε γαρ τω αγίω Πνεύματι και ημίν μηδέν πλέον επιτίθεσθαι υμίν βάρος πλήν των επάναγκες τούτων, απέχεσθαι ειδωλοθύτων και αίματος και πνικτού και πορνείας, εξ ων διατηρούντες εαυτούς εύ πράξετε. Έρρωσθε». Η απόφαση της πρώτης Αποστολικής Συνόδου στα Ιεροσόλυμα, στην οποία πήρε μέρος και ο απ. Παύλος.
136. «Έτι προσφέρομέν σοι την λογικήν ταύτην και αναίμακτον λατρείαν, και παρακαλούμεν και δεόμεθα, και ικετεύομεν, κατάπεμψον το Πνεύμα σου το άγιον εφ’ ημάς, και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα». Ευχή που αναγινώσκει ο ιερουργών ιερεύς ή αρχιερέυς μετά την εκφώνηση «τα σα εκ των Σών σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα».
137. «Βασιλεύ Ουράνιε Παράκλητε, το Πνεύμα της Αληθείας, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν, και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος, και σώσον αγαθέ τας ψυχάς ημών». Δοξαστικό των αίνων της Πεντηκοστής. Δεν είναι τυχαίο ότι το παρόν τροπάριο είναι η εισαγωγική προσευχή σε όλες σχεδόν τις ιερές ακολουθίες. Αυτός που ετοιμάζεται να προσευχηθεί, ζητά από το Άγιο Πνεύμα να έρθει και να σκηνώσει, να μείνει δηλαδή επάνω του, όχι βέβαια μόνο την ώρα της προσευχής, αλλά μέχρι τέλους, έτσι ώστε να σώσει την ψυχή του, ν’ αγιασθεί.
138. Ευχή που απαγγέλει ο Αρχιερέας (ή ο ιερέας), την ώρα που τελεί το μυστήριο του Βαπτίσματος. Σε κάθε επίκληση ο χορός των ψαλτών απαντά με το «Αμήν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου