Φλωρένσκυ - Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΡΩΣΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ( Ι )

 Φλωρένσκυ

Η φιλοσοφική σκέψη της Ρωσίας κατέχει μια ιδιαιτερότητα μέσα στον Ευρωπαικό πολιτισμό. Μια ιδιαιτερότητα που της επιτρέπει να τοποθετηθεί και χρονολογικά και όσον αφορά την πρόοδο η οποία καταλήγει στην εμφάνιση της, στο εσωτερικό του μοντέρνου κόσμου. Η φιλοσοφία στη Ρωσία άρχισε να εμφανίζεται στον 18ο αιώνα, σαν κάτι ξεχωριστό και αυτόνομο.
Οι Ρώσοι ιστορικοί αποδίδουν αυτή τη σιωπή τόσων αιώνων, στην Βυζαντινή μιζέρια η οποία προσπάθησε να καθοδηγήσει το Ρωσικό πνεύμα.

Γεγονός είναι πάντως ότι μέσω του Βυζαντίου η Ρωσία εκχριστιανίστηκε, αλλά δέν εξελληνίστηκε. Το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα, τόσο καθοριστικό για τον Βυζαντινό πολιτισμό, δέν μεταφυτεύθηκε στη Ρωσία. Ταυτοχρόνως δέ η λειτουργική γλώσσα η οποία μετεδόθη απο τον Κύριλο και τον Μεθόδιο κατ’αρχάς στους Σλάβους και η οποία σιγά σιγά εμπλουτισμένη κυριάρχησε σε ολόκληρη την Ορθόδοξη ανατολή, λειτούργησε σαν το Σινικό τείχος που προστάτεψε και αποξένωσε ταυτοχρόνως τη Ρωσία απο τη Λατινική γλώσσα και τον Ευρωπαικό πολιτισμό.

Ένας άλλος παράγων εξίσου σημαντικός ο οποίος συνέβαλε στην καθυστέρηση της φιλοσοφικής και επιστημονικής σκέψης υπήρξε το σχίσμα της Ορθοδόξου Ρωσικής Εκκλησίας ανάμεσα στα 1653 και 1656. Το οποίο σχίσμα είχε σαν αιτία και αφορμή την μεταρρύθμιση της Ρωσικής Εκκλησίας, της λειτουργικής της παραδόσεως απο τον πατριάρχη Nikon με την σύμφωνη γνώμη του Τσάρου Αλεξέι, δευτέρου διαδόχου της δυναστείας των Ρωμανώφ, προκειμένου να δεχθούν στη Ρωσική Εκκλησία την Εκκλησία της Ουκρανίας, βαθιά επηρεασμένης ήδη απο τον Καθολικισμό. Απο την αντίδραση στην μεταρρύθμιση και το σχίσμα προέκυψε το κίνημα των σχισματικών (Raskol’niki) οι οποίοι ζητούσαν την επιστροφή στις παραδοσιακές μορφές λατρείας.

Ποιό ήταν το αποτέλεσμα αυτής της μεταρρυθμίσεως; Να εγκαταλειφθή η Μυστική παράδοση της Εκκλησίας της Ρωσίας, ο Ησυχασμός. Και η σταδιακή κυριαρχία της νέας Εκκλησίας εκ μέρους της κοσμικής εξουσίας των Τσάρων.

Αυτή η κυριαρχία φανερωνοταν ξεκάθαρα στην πρόοδο και στη συνεχή αύξηση του κύρους, της ιστορικής έννοιας «Μόσχα—Τρίτη Ρώμη» η οποία έδινε και έναν εσχατολογικό χαρακτήρα στη Ρωσία.

Αυτή η επιρροή του εσχατολογικού οράματος ξεκίνησε με την ανεξαρτησία της Ρωσικής Εκκλησίας απο το Βυζάντιο στα 1589. Κατά μια μεγάλη ειρωνεια δέ της ιστορίας, το όραμα επεβλήθη στους Ρώσους απο τον ίδιο τον πατριάρχη Κων/πόλεως Ιερεμία, με μια επιστολή του προς τον Τσάρο, με την οποία ουσιαστικά ίδρυε το πατριαρχείο της Μόσχας.

«Επειδή η αρχαία Ρώμη έπεσε θύμα της αιρέσεως του Απολλινάριου, και η δεύτερη Ρώμη η Κων/πολη βρίσκεται κάτω απο την κατοχή των άθεων Τούρκων, σήμερα αγαθέ Τσάρε, έναπόκειται στο μεγάλο σου Ρωσικό Βασίλειο, την Τρίτη Ρώμη, το χρέος να ξεπεράσει στην πίστη όλα τα προηγούμενα βασίλεια. Όλα τα πιστά βασίλεια έχουν ενωθεί τώρα στο δικό σου και μόνον εσύ τώρα έχεις το δικαίωμα να ονομάζεσαι Χριστιανός Αυτοκράτωρ όλης της οικουμένης»

Απο δώ και έπειτα η Ρωσία γίνεται η «Αγία Ρωσία» και αυτή η αγιότης γίνεται η βάση της Ρωσικής Κοσμολογίας. Η Ρωσική εθνική ιδέα βρίσκεται μέσα στην έννοια «Μόσχα. Τρίτη Ρώμη», παιρνοντας μαζί και το εσχατολογικό νόημα, ότι η Μόσχα δηλαδή είναι πλέον ο φύλακας της καθαρής οικουμενικής Ορθοδοξίας, διότι δέν θα υπάρξει τέταρτη Ρώμη.

Αυτή η ίδια η πίστη στην Αγία Ρωσία, η πεποίθηση πώς έξω απο αυτή δέν υπάρχουν άλλοι δρόμοι σωτηρίας για τη Ρωσία, γίνεται το βασικό της πνευματικό κεφάλαιο, χωρίς το οποίο οι Ρώσοι δέν είναι τίποτε.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος