Μετά τις διακοπές θα πάτε όλοι σπίτι στην ευτυχία και τη δυστυχία
Ο S ENECA ΞΑΝΑΓΡΑΦΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιστολή του Σενέκα στον ΛουκίλιοΑγαπητέ Lucilio, τι θα κάνεις τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά; Δεν θα ήθελα να σε ταλαιπωρήσω με τα συγκινητικά μου γράμματα και να σου χαλάσω τις βαρετές διακοπές. (Ναι, πλήξη είπα, χαρά δεν είπα, για να παραθέσω τον Φράνκο Καλιφάνο). Τώρα που μπαίνουμε στην οξεία φάση των εορτασμών, θα ήθελα να ενημερώσω την επιστολή μου για την ευτυχία. Θα ανταλλάξετε ένα βουνό από χαρούμενες ευχές, ένα μαζικό προληπτικό τελετουργικό που υποδηλώνει πόσο πρωτόγονη είναι η νεωτερικότητα σας. Τις καλύτερες ευχές αυτοπροσώπως και πάνω απ' όλα μέσα από εκείνα τα λιλιπούτεια γράμματα που ονομάζεις whatsapp, sms ή αφήνοντας φωνητικά μηνύματα, πάντα με αυτό το κολασμένο τέχνασμα που κάνει την αλληλογραφία μου ξεπερασμένη για μένα. Μη λες, αγαπητέ Λουκίλιε, ότι είμαι ο συνηθισμένος παιδαγωγός με τις ταραχώδεις περγαμηνές μου. Δόξα τω Θεώ δεν έχω κινητό, αλλιώς θα σέ κατέκλυζα και θα έπρεπε απλά να μπλοκάρεις την επαφή...
Μετά τις διακοπές θα επιστρέψετε όλοι στο σπίτι στην ευτυχία και την ατυχία και θα ξαναφορέσετε το συνηθισμένο ένδυμα της μετριότητας. Οι διακοπές έχουν το προνόμιο να αλλάζουν την κανονικότητα και να κάνουν την επιθυμία για ευτυχία να εμφανίζεται ορμητική και επιτακτική. Αλλά φέρνουν στο φως και τη βυθισμένη δυστυχία, αποκαλύπτουν τον πόνο και τη μελαγχολία, ανακαλύπτουν τις ελλείψεις και την ορφάνια. Όσοι απουσιάζουν ζυγίζουν περισσότερο από αυτούς που είναι παρόντες. Έτσι στις γιορτές η ευτυχία και η δυστυχία απελευθερώνονται, πάνε χέρι-χέρι, ανταλλάσσουν μέρη και αρχίζουν να χορεύουν. Κι εσύ θα γιορτάσεις πολύ, Λουκίλιε, ότι με διαβάζεις και με αγαπάς, δεν έχω καμία αμφιβολία. αλλά μετά στην πρακτική ζωή δεν σε νοιάζει η συμβουλή μου και ζήσε όπως θέλεις και πήγαινε εκεί που σε πάει η καρδιά σου, η κοιλιά σου ακόμα και το ποταπό σου μέλος, η λεγόμενη mentula. Εγώ, ως κλασικός, θα περάσω τη μετάβαση της χρονιάς στο περιθώριο, αναλογιζόμενος την ευτυχία και τις διαφημίσεις της. Τα γράμματά μου για την ευτυχία εξακολουθούν να πωλούνται σαν κέικ ενόψει των γιορτών. Δύο χιλιάδες χρόνια μετά την πρώτη έκδοση, είναι ωραίο να βλέπεις τον εαυτό σου στην αειθαλή κατάταξη, ακόμα κι αν νιώθεις λίγο απατημένος για τα πνευματικά δικαιώματα, που δεν έχω μαζέψει εδώ και χιλιετίες. Δεν πειράζει που για μένα τα καθήκοντα προηγούνται των δικαιωμάτων, αλλά είμαι στωικός, όχι ηλίθιος.
Και μετά αισθάνεσαι μπερδεμένος να γίνεις best seller σε μια εποχή που σκέφτεται το αντίθετο από μένα. Εντάξει, έζησα κάτω από τον Καλιγούλα και τον Νέρωνα, αλλά εσύ υπό τον Κόντε και τον Ντράγκι... Νιώθω να με τραβάει ο χιτώνας σχεδόν παντού. Είδα στο βιβλιοπωλείο μια μάζα από βιβλία αφιερωμένα στην ευτυχία και σχεδόν όλα γραμμένα από βάρβαρους, Κέλτες, Γαλάτες ή παρόμοια. Σημείωσα λόγω επαγγελματικής παραμόρφωσης: υπάρχει ακόμη και ιστορικό της ευτυχίας, λες και η ευτυχία θα μπορούσε να έχει ιστορία, ενώ αντίθετα είναι μια εκροή της. Μιλάμε και για την οικονομία της ευτυχίας αλλά η ευτυχία είναι ό,τι πιο αντιοικονομικό υπάρχει, ζει στα απόβλητα. Κάποτε κοντά σου, ακόμα και ο civis romanus Antonello Venditti με έβαλε στα τραγούδια του. Πήγαινε και ενόχλησε στον Epicuro (που και που μου διαφεύγει μια ισπανόφωνη έκφραση, γιατί είμαι από την Κόρδοβα) και άσε με ήσυχο που δεν είμαι καν από τη Ρόμα, αλλά από τη Ρεάλ Μαδρίτης. Όλα αυτά τα βιβλία και τα CD κοστίζουν πολύ περισσότερο από τα φτηνά γράμματά μου για την ευτυχία. Αυτή η άχρηστη δαντέλα που κρέμεται από το λαιμό σου σαν χρωματιστό λουρί, που την λες γραβάτα, πληρώνεις είκοσι φορές παραπάνω από το βιβλίο μου μόνο και μόνο επειδή είναι υπογεγραμμένο από ράφτη. Και ένα βιβλίο με την υπογραφή του Σενέκα, δύο χιλιάδων ετών, κοστίζει μόνο μισό σεστέρζο... Ντροπή, άθλιοι.
Για το θέμα της ευτυχίας αναφέρω δύο Γάλλους απογόνους: τον Louis Aragon που είπε:" Όποιος μιλάει για ευτυχία έχει λυπημένα μάτια" καί τον Προυστ "Τα ευτυχισμένα χρόνια είναι πάντα χαμένα". Πόσο δυστυχισμένη πρέπει να είναι μια εποχή που εξυψώνει τόσο φανατικά την ευτυχία, γράφει γι' αυτήν, τραγουδά γι' αυτήν, μιλάει γι' αυτήν, την πλημμυρίζει με ευχές... Πρέπει να είναι σκλάβα ενός πάσχοντος, αρρωστημένου ηδονισμού. Μακάρι να ήταν επικούρειοι, αλλά όχι, είναι χαρούμενοι αλλά δυστυχισμένοι, πεινασμένοι για χαρά αλλά απελπισμένοι, άπληστοι και αχόρταγοι... Γιατί η ευτυχία εξαφανίζεται μόλις ζητηθεί, φτάνει απροσδόκητα, ένας πτητικός και φυγάς φιλοξενούμενος. Οι χαρές και οι λύπες πονάνε, αλλά σε διαφορετικές στιγμές. Γιατί η ευτυχία αργά ή γρήγορα πληρώνεται, αγαπητοί αιώνιοι νέοι. Οι χειμώνες έρχονται για να μας κάνουν να πληρώνουμε τα καλοκαίρια.
Κάποτε νόμιζες ότι η ευτυχία ήταν ένα δημόσιο, πολιτικό αγαθό, ακόμη και το πιο οικείο και ιδιωτικό. Τώρα έχετε πέσει στο αντίθετο λάθος και πιστεύετε ότι η ευτυχία είναι μόνο μια προσωπική υπόθεση. Αλλά η ευτυχία δεν είναι πολιτική διακήρυξη ούτε είναι κόκκινα εσώρουχα, οικεία πράγματα... Αντίθετα, υπάρχουν δυστυχίες που προέρχονται από τη δημόσια ζωή και άλλες από την ιδιωτική ζωή.
Η ευτυχία, αγαπητέ Λουκίλιε, δεν είναι έργο αλλά χάδι, είναι η φευγαλέα σύγκλιση του κλίματος, η αναστολή και οι χειρονομίες, η ευτυχισμένη μοναξιά ή η ταιριαστή παρέα. Δεν είναι πολιτικό πρόγραμμα αλλά εξωτερικό πρόγραμμα. Φανταστείτε αν θα μπορούσε να είναι ένα βιομηχανικό ή καταναλωτικό σχέδιο. Η ευτυχία ανθίζει άγρια και ανάλαφρα στον κήπο της λήθης. Όσοι λένε: είμαι ευτυχισμένος, λένε ψέματα. Γιατί η ευτυχία είναι προσδοκία ή μνήμη, όνειρο ή αμνησία. Όταν είσαι συνειδητός η ευτυχία δεν είναι παρούσα, όταν είναι παρούσα δεν είναι συνειδητή. Η ευτυχία μπορεί νά έχει ανοιχτή καρδιά, αλλά τα μάτια της είναι κλειστά. Αντίθετα, αναζητήστε τη σοφία, όχι την ευτυχία. Και όχι μόνο επειδή είναι πιο σημαντική και δίνει ευδαιμονία, είναι μια πιο αληθινή και πιο διαρκής ευτυχία, αλλά και επειδή η ευτυχία ζει στις κλοπές και στις ενέδρες, αγαπά να αυτοσχεδιάζει και έχει ψεύτικο όνομα. Εν ολίγοις έχει δίκιο ο Lucilio, ένας συνάδελφος του Venditti, ο ημισυνονόματός μου - Lucio Dalla - που τραγούδησε τρυφερά και μυστηριώδη: «Ευτυχία, σε ποιο νυχτερινό τρένο θα ταξιδέψει...».
«Κάθε βράδυ πριν πάμε για ύπνο πρέπει να αναρωτιόμαστε: ποια αδυναμία ξεπέρασα σήμερα; Ποιες αρετές έχω αποκτήσει;» (Σενέκας)
Και στον Συριζα είναι ευτυχισμένοι γιατί βρήκαν επιτέλους την φιλοσοφία που τους ταιριάζει: ''σύμπτωση των αντιθέτων'', έγιναν οπαδοί του Nicola Cusano και προτείνουν ως αρχηγό τους: Εφοπλιστή-Αριστερό, Aνδρόγυνος, είναι το πρώτο κόμμα που εισάγει την αλχημεία.
ΑπάντησηΔιαγραφή