Roberto Pecchioli - Ο Τζορτζ Σόρος και η Ανοιχτή Κοινωνία (8)

 Συνέχεια από: Πέμπτη 31 Αυγούστου 2023

KATA ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ (ΤΟ ΑΝΤΙΦΩΝΟ ΤΟΥ ΣΟΡΟΣ)

Επιμέλεια Lorenzo Maria Pacini

2

Η ΑΝΟΙΚΤH ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΠEΡΓΚΣΟΝ ΣΤΟΝ ΠOΠΕΡ

<<Κάθε κοινωνία δεν είναι τίποτα περισσότερο από αυτό που απομένει στο τέλος μιας διαδικασίας διάλυσης της κοινότητας>>. MAX SCHELER

ΓΕΝΙΚΑ

Δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει τη ζωή, τη δράση - οικονομική και πολιτική - και τον ίδιο τον Τζορτζ Σόρος χωρίς την έννοια της ανοικτής κοινωνίας. Όταν ήταν νέος, φιλοδοξούσε να γίνει ένας μεγάλος οικονομολόγος όπως ο Τζον Κέινς ή ένας λαμπρός φυσικός αλά Άλμπερτ Αϊνστάιν. Με άλλα λόγια, είχε υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό του και το καθοριστικό κατόρθωμα των νεότερων χρόνων του ήταν να βρει το δικό του δρόμο από την πολύ υψηλή γνώμη που είχε για τις ικανότητές του. Η εμμονή με τα χρήματα ήρθε αργότερα, ίσως ως αντίδραση στα δύσκολα χρόνια της εφηβείας. Πάντα, ωστόσο, είχε την επιθυμία να γίνει φιλόσοφος, να διατυπώσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα σκέψης. Δεν τα κατάφερε, παρά τις ειδικές σπουδές και την αναμφισβήτητη σταθερότητα. Η ίδια η θεωρία της αντανακλαστικότητας, στην οποία απέδιδε πάντοτε μεγάλη σημασία και στην οποία απέδιδε πολλά εύσημα για τις επιτυχίες του στον οικονομικό τομέα, δεν είναι παρά μια μάλλον μπανάλ απομίμηση, προσαρμοσμένη στην κερδοσκοπική χρηματοδότηση, της γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν. "Ουσιαστικά, υποστηρίζει ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές επηρεάζονται συνεχώς από την ατελή γνώση όσων συμμετέχουν σε αυτές". Πολύ λίγο για τα έκτακτα αποτελέσματα ενός άπειρου αριθμού συναλλαγών. Τίποτα που να εξηγεί την προθυμία του να εκπληρώσει ένα σχέδιο, να εκπληρώσει μια αποστολή, αυτή του πολιτικού φιλάνθρωπου, όπως αυτοαποκαλούνταν. Ο ίδιος, πάντως, παραδέχτηκε πολλές φορές ότι καλλιεργούσε από την εφηβεία του το όνειρο να επηρεάσει την ιστορία. Άλλωστε, ο ρόλος του είναι αυτός του αμείλικτου κοινωνικού αρχιτέκτονα, προικισμένου με τα οικονομικά μέσα, την επιμονή και την αποφασιστικότητα να υλοποιεί σταδιακά τους στόχους του, όπως τον δίδαξε το φιλελεύθερο-σοσιαλιστικό περιβάλλον της Φαμπιάνικης Σχολής Οικονομικών του Λονδίνου.

Παρ' όλα αυτά, δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει τίποτα από το φαινόμενο Σόρος ή τη συντριπτική επιτυχία του στις αγορές και στο ρόλο του longa manus («μακρύ χέρι»: πρόσωπο με εκτεταμένες εξουσίες που λειτουργεί κρυφά και μερικές φορές στα όρια της νομιμότητας, για λογαριασμό ή προς όφελος άλλων) του διεθνούς προοδευτισμού, χωρίς να αναλύσει τις συνεχείς προσπάθειές του να ορίσει και κυρίως να συγκεκριμενοποιήσει τις βασικές έννοιες της πολιτικής του φιλοσοφίας, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας είναι η ιδέα της ανοικτής κοινωνίας.

Η ΑΝΟΙΚΤH ΚΟΙΝΩΝIΑ ΓΙΑ ΤΟΝ HENRI BERGSON

Η έννοια της ανοικτής κοινωνίας αναπτύχθηκε το 1932 από τον Henri Bergson, τον Γάλλο φιλόσοφο του "élan vital" [του βιταλισμού, της ζωτικής ορμής], στο τελευταίο από τα μεγάλα έργα του, “Οι δύο πηγές της ηθικής και της θρησκείας”. Για τον Bergson, η μία από τις πηγές της ηθικής είναι φυλετική και η άλλη οικουμενική - η πρώτη γεννά την κλειστή κοινωνία, η άλλη την ανοιχτή κοινωνία. Η προσέγγισή του ήταν κατά βάση φιλοσοφική, σε αντίθεση με την προσέγγιση -που έτεινε περισσότερο προς την κοινωνική και πολιτική ανάλυση- που ακολούθησε δεκατρία χρόνια αργότερα ο Karl Popper στο έργο του “Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της”. Σύμφωνα με τον Bergson, έχοντας φτάσει σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο τεχνικών επιτευγμάτων, ένα ηθικό άλμα είναι απαραίτητο αν ο άνθρωπος θέλει να κυριαρχήσει στις διαδικασίες που έχει θέσει σε κίνηση. Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται ένα ψυχικό συμπλήρωμα. Στη νεωτερικότητα, μια κλειστή κοινωνία βασισμένη σε ζωώδη συμπεριφορά και σε περιοριστικούς κανόνες δεν μπορεί πλέον να υπάρξει. Πίσω από αυτές δεν κρύβεται η λογική, αλλά το ένστικτο της διατήρησης της κοινωνίας. Εξ ου και ο κομφορμισμός, η επιθυμία για κοινοτική συνοχή που φέρνει την ακινησία, τη διατήρηση του status quo, το φόβο της αλλαγής. Η ηθική της κλειστής κοινωνίας συνδέεται με απρόσωπους τύπους και το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η προσκόλληση στην πατρίδα.

Η ανοιχτή κοινωνία που περιγράφει ο Bergson έχει ως θεμέλιο μια ηθική που καθοδηγείται από τη λογική και την αγάπη για την ανθρωπότητα. Αναπτύσσει μια πολύμορφη ζωή, με κλίση στην πρόοδο, ανοιχτή στη συμβολή όλων των ανθρώπων. Η πολιτική της έκφραση είναι η σύγχρονη δημοκρατία. Η ηθική της ανοικτής κοινωνίας ενσαρκώνεται σε προσωπικά πρότυπα - τους Έλληνες φιλοσόφους, τους χριστιανούς αγίους - που επιδεικνύουν τον ηρωισμό τους, παρασύροντας τη θέληση των ατόμων πέρα από τα στεγανά της κοινωνίας, ενδίδοντας στη ζωτική ορμή. Η ανοικτή κοινωνία, σύμφωνα με τον Bergson, δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί: ήρθε η ώρα να γίνει το άλμα, θέτοντας στο επίκεντρο των πάντων την αγάπη για την ανθρωπότητα, που στην κλειστή κοινωνία καταπνίγεται από τον ατομικιστικό εγωισμό. Η αυθεντική επανάσταση είναι πνευματική και έγκειται στην ορμή που γίνεται δημιουργικό συναίσθημα, ένας πόρος που ο καθένας κατέχει μέσα του, ο οποίος προκαλείται από την επικοινωνία και την ενσυναίσθηση.

Έννοιες που ο George Soros γνώριζε και μελετούσε, αλλά οι οποίες δεν ενίσχυαν το ενεργητικό του πνεύμα, στο οποίο η σκέψη ήθελε να γίνει αμέσως πράξη. Ωστόσο, η επιρροή του Bergson, με την επιμονή του στις δύο αντίθετες μορφές του φυλετικού ανήκειν και της οικουμενικής ανθρώπινης κατάστασης, υποκρύπτει την ενόχλησή του για τις "οργανικές" κοινωνίες, που βασίζονται σε μια ισχυρή κοινοτική ταυτότητα, την οποία ο Soros βλέπει ως καπνό στα μάτια και πολεμά στο όνομα ενός αφηρημένου οικουμενισμού, εχθρού κάθε κοινού ανήκειν. Η ανοιχτή κοινωνία, όχι για τον Bergson, αλλά για τον George Soros, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ριζοσπαστική, απεριόριστη πραγμάτωση του φιλελευθερισμού, μιας ψευδώς "αδύναμης" ιδεολογίας, η οποία, αφημένη στον εαυτό της, κατακρημνίζεται στον σχετικισμό και τον υποκειμενισμό, το έναυσμα για τον πόλεμο όλων εναντίον όλων. Όλα ισχύουν, επειδή τίποτα δεν ισχύει - εκτός από τον εαυτό του - και το άτομο πρέπει να αφεθεί ελεύθερο να κάνει και να αναιρεί κατά βούληση και ιδιοτροπία, χωρίς να υποστηρίζεται από μια βασική αξιακή και κοινοτική δομή που θεωρείται κλειστή, και χωρίς να υπάρχουν όρια, κόκκινες γραμμές που δεν πρέπει να ξεπεραστούν.

ΝΑΜΑΣΤΕ.ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΓΙΔΑ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΙΧΜΑΛΩΤΙΣΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΙΑ Ο ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ ΕΠΙΒΑΛΛΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΑΡΝΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ, ΤΟΝ ΗΣΥΧΑΣΜΟ ΑΚΡΙΒΩΣ,ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΤΗΣ ΝΟΕΡΑΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ Η ΟΠΟΙΑ ΜΑΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΟΥ ΘΕΛΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΜΑΣ.

 Η ΚΛΕΙΣΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΜΑΣ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟ. 

ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΙΡΩΝΙΑ, ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΙ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΑΡΝΗΘΟΥΝ ΤΟ ΘΕΛΗΜΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ, ΟΧΙ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΟΠΩΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΝΟΜΙΖΟΥΝ, ΥΠΑΚΟΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΣΚΛΗΡΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ HOMO ECONOMICUS. ΑΣ ΣΗΜΕΙΩΣΟΥΜΕ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΙΑ ΤΩΝ ΖΗΛΩΤΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΚΛΕΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ.