"Η Αγία Τριάδα στη Δυτική Χριστιανοσύνη" του Γεωργίου Σίσκου

Παρουσίαση του βιβλίου του Γεωργίου Σίσκου Η Αγία Τριάδα στη Δυτική Χριστιανοσύνη Νεοσχολαστικισμός και Οντολογία της σχέσης Περισσότερα για το βιβλίο δείτε εδώ: https://armosbooks.gr/ Για το βιβλίο μιλούν: Κωνσταντίνος Χρήστου, Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού ΑΠΘ Παναγιώτης Υφαντής, Καθηγητής, Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ Γιώργος Ζωγραφίδης, Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής ΑΠΘ και ο συγγραφέας του βιβλίου Γεώργιος Σίσκος

"Η Αγία Τριάδα στη Δυτική Χριστιανοσύνη" του Γεωργίου Σίσκου (youtube.com)

Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣΥΝΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ. ΔΕΝ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΤΟΥ ΦΙΛΙΟΚΒΕ ΕΝΕΚΕΝ. Ο ΘΕΟΣ ΤΗΣ ΕΧΕΙ ΔΥΟ ΑΡΧΕΣ (ΑΓΙΟΣ. ΓΡ. ΠΑΛΑΜΑΣ). ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΘΕΟ. Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΑΝΙΧΑΙΣΜΟΥ. 

Γιατί ὁ Βαρθολομαῖος ἀναγνώρισε τήν «Μακεδονική Γλῶσσα»; (Απαντήσεις;)

 

ΟΔΥΣΣΕΙΑ TV: Γιατί ὁ Βαρθολομαῖος ἀναγνώρισε τήν «Μακεδονική Γλῶσσα»; ( Απαντήσεις;) (odysseiatv.blogspot.com)

ΕΠΕΙΔΗ ΕΧΕΙ ΜΕΓΑΛΗ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ.

Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Στην Περιτομή του Χριστού

 

Ο Χριστός με την περιτομή Του κατασκεύασε α) ένα φάρμακο θεραπευτικό της ασθένειας των ανθρώπων β) ένα φάρμακο ανακουφιστικό των πόνων τους και γ) ένα φάρμακο διαφυλακτικό της υγείας τους.             

α) Ένα φάρμακο θεραπευτικό της ασθένειας των ανθρώπων

Σκέψου ότι ο Ιησούς Χριστός ήλθε στον κόσμο, για να γιατρέψει τις ψυχές μας και αμέσως στην περιτομή Του, σαν ένας καλός γιατρός, ετοιμάζει ένα φάρμακο θεραπευτικό της ασθένειάς μας, ένα φάρμακο ανακουφιστικό των πόνων μας και ένα φάρμακο διαφυλακτικό της υγείας μας. Επειδή, λοιπόν, η προπατορική αμαρτία του Αδάμ προξένησε δύο μεγάλες ασθένειες σε όλο το γένος των ανθρώπων και στην μεν ψυχή και τον νου προξένησε την υπερηφάνεια και την άγνοια και όλους τους εμπαθείς λογισμούς, οι οποίοι είναι ενωμένοι μαζί με το γεννημένο σώμα και σκεπάζουν σαν ένα σύννεφο και παραπέτασμα τις ταλαίπωρες ψυχές των ανθρώπων, ενώ στο σώμα προξένησε μία κλίση προς τις ηδονές.

Γι’ αυτό είπε ο Θεολόγος Γρηγόριος στην ομιλία του για τα Γενέθλια: «Ως Χριστού μαθητής κάνε περιτομή, αφαίρεσε το κάλυμμα που υπάρχει από την γέννηση»· αυτό ο σχολιαστής Νικήτας ερμηνεύοντας αναφέρει ότι «ο άγιος Γρηγόριος με τη φράση «ἀπό γενέσεως κάλυμμα» εννοεί την προγονική αμαρτία, η οποία εισελήλυθε σε όλο το γένος· διότι αυτή η αμαρτία, σαν κάποιο σύννεφο, αμέσως με την γέννηση, προσθέτει στην ψυχή το κάλυμμα, που προέρχεται από την γέννηση, τους εμπαθείς, εννοώ, λογισμούς και την σκότωση που προέρχεται από αυτούς και την άγνοια που είναι ενωμένη με την σάρκα· περιτομή, όμως, πνευματική είναι η απομάκρυνση της σαρκικής ηδονής, και των περιττών και μη απαραίτητων».

Επειδή, λέω, η προπατορική αμαρτία και την ψυχή εξασθένησε με τους εμπαθείς λογισμούς και μάλιστα της υπερηφάνειας και παρόμοια εξασθένησε και το σώμα με την κλίση προς τις ηδονές και τα πάθη, γι’ αυτό και ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός με την περιτομή κατασκευάζει ένα φάρμακο θεραπευτικό και της ψυχής και του σώματος. Και την μεν ασθένειας του σώματος θεραπεύει περιτέμνοντας την ακροβυστία της αγίας σαρκός Του, η οποία είχε τύπο της σωματικής ηδονής· «Διότι κάθε ηδονή», αναφέρει ο πιο πάνω σοφός Νικήτας, «που δεν προέρχεται από τον Θεό και δεν γίνεται εν Θεώ, θεωρείται περίττωμα ηδονής, της οποίας τύπος είναι η ακροβυστία· η οποία πάλι δεν είναι τίποτε άλλο, παρά δέρμα, περίττωμα ηδονικού βίου».

Και πάλι με το να περιτμηθεί ο Κύριος με έναν τρόπο και ένα σχήμα μεγάλης ταπεινώσεως, θεραπεύει και την ασθένεια της ψυχής,η οποία είναι κυρίως η υπερηφάνεια· «Διότι αρχή της αμαρτίας είναι η υπερηφάνεια»[Σοφία Σειράχ, 10,13]· και μαζί με την υπερηφάνεια, την ρίζα όλων των αμαρτιών, κόβει και όλους τους άλλους εμπαθείς λογισμούς και κλάδους της αμαρτίας με μία και την ίδια τομή. Και μολονότι ο Ιησούς Χριστός, και στην γέννησή Του και στην ζωή Του και στον θάνατό Του, πάντοτε ταπεινώθηκε για μας, δεν ταπεινώθηκε, όμως ποτέ με τόση υπερβολή, όπως ταπεινώθηκε στην περιτομή Του· η οποία στάθηκε γι’ Αυτόν μία ταπείνωση, όχι μόνο πολύ μεγάλη, αλλά και τελείως ασύγκριτη κα μπορεί να πει κανείς ταπείνωση των ταπεινώσεων, διότι εδώ φαίνεται ο Ιησούς ως ένα είδος έσχατου αμαρτωλού, δηλαδή στον ασχημότερο και ταπεινότερο τρόπο που μπορεί ποτέ να βρεθεί. Και σαν αμαρτωλός, λαμβάνει ένα φάρμακο, που πρέπει να παίρνουμε εμείς οι εμπαθείς και αμαρτωλοί, που από σπέρμα και ηδονή γεννιόμαστε και με σπέρμα και ηδονή γεννάμε, και όχι Αυτός, που ήταν όχι μόνο ανώτερος από κάθε προσβολή εμπαθούς και ηδονικού λογισμού και κλίσεως προς την αμαρτία, αλλά και ούτε από σπέρμα γεννήθηκε, ούτε σπέρμα είχε καθόλου.

Και το παράδοξο είναι ότι δέχεται ένα τέτοιο φάρμακο, που όχι μόνο θα τον ταπεινώσει προσωρινά, αλλά τέτοιο που θα τυπώσει στο αγιώτατό Του σώμα μία πληγή και μία τομή μόνιμη και σχεδόν μία παντοτινή ντροπή και ύβρη της αθωότητας και της αναμαρτησίας Του· ντροπή, λέω, που είναι ολότελα ασύγκριτη, επειδή δεν φαίνεται καμία μαρτυρία του ουρανού, που να έλθει για να υψώσει αυτήν την τόση θαυμάσια ταπείνωσή Του, όπως άλλες φορές συνηθιζόταν να γίνεται· όταν οι άγγελοι και ο νέος αστέρας ύψωσαν την ταπείνωση της Γεννήσεώς Του· όταν ο Πατέρας και το Άγιο Πνεύμα ύψωσαν την ταπείνωση του Βαπτίσματός Του στον Ιορδάνη· όταν ο σκοτεινιασμένος ήλιος και η τρέμουσα γη και τα ανοιγμένα μνήματα και όλα τα στοιχεία με όλα τα κτίσματα, που τόσο αισθάνθηκαν τα Πάθη Του, ύψωσαν την ταπείνωση του θανάτου Του. Αλλά εδώ στην περιτομή Του δεν φαίνεται κανένα τέτοιο θαύμα, παρά μόνο μία καθαρή και γυμνή ταπείνωση, χωρίς κανένα ύψος και μεγαλείο, επειδή και θέλησε o Iησούς Χριστός με την τομή – για να το πω έτσι- της ίδιας Του της τιμής, να κάνει ένα φάρμακο ενεργητικότερο, για να θεραπεύσει την δική σου υπερηφάνεια.

Αχ! Αλλά τι θα γίνει με σένα, υπερήφανε και φιλήδονε, αν ούτε αυτή η τόσο υπερβολική ταπείνωση του Ιησού, ούτε αυτή η περιτομή σταθούν αρκετά, για να σε θεραπεύσουν από την υψηλοφροσύνη και από τις περιττές ηδονές;[«Περιττές ηδονές» είναι όσες είναι πάνω από τις βασικές ανάγκες του σώματος· βασικές ανάγκες του σώματος είναι εκείνα τα φαγητά και τα ποτά και τα ενδύματα, όσα διατηρούν το σώμα και φυλάγουν την δύναμή του, όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος: «Και γενικά, στα ενδύματα αρμόζει το απαραίτητο, όπως και στην τροφή· ο άρτος θα συμπληρώσει την ανάγκη, το νερό την δίψα σε εκείνον που είναι υγιής, και όσα προέρχονται από τα σπέρματα, μπορούν να διασώσουν την απαραίτητη δύναμη για τις ανάγκες του σώματος»]. Ω, πόσο πρέπει να ντραπείς, διότι δεν ντρέπεσαι, όπως πρέπει! Ή μάλλον να πούμε διότι έγινες σαν αναίσχυντη πόρνη και καθόλου δεν ντρέπεσαι: «Ὂψις πόρνης ἐγένετό σοι(:Απέκτησες και διατηρείς αδιάντροπο και θρασύ πρόσωπο πόρνης)»[Ιερ.3,3]· ω, πόσο πρέπει να φοβάσαι! Αν ο μεν Χριστός κάνει για την αγάπη σου ένα ολοκαύτωμα όλη την τιμή Του, ενώ εσύ για την αγάπη Του ούτε θέλεις να μάθεις τα πρώτα στοιχεία της χριστιανικής ταπεινώσεως, η οποία θα σε αναδείξει μεγάλο στην Βασιλεία των ουρανών· «Ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυτὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν(:Όποιος ταπεινώσει τον εαυτό του σαν το παιδάκι αυτό, αυτός είναι ο μεγαλύτερος στη Βασιλεία των ουρανών)»[Ματθ.18,4].

Και δεν σου φαίνεται, αδελφέ, ένα τερατώδες πράγμα, ο Ιησούς Χριστός που είναι η Αυτοαθωότητα, να θέλει να φαίνεται αμαρτωλός, χωρίς καμία δικαιολογία, και εσύ που είσαι καταφορτωμένος από τόσες αμαρτίες να βρίσκεις εκατό δικαιολογίες για να φαίνεσαι αλάθητος; Ή για να φαίνεσαι λιγότερο φταίχτης, μέχρι και σ’ αυτήν την εξομολόγησή σου; Δεν σου φαίνεται παράδοξο ο μεν Ιησούς, που ήταν ελεύθερος από κάθε πάθος και σαρκική ηδονή, να περιτέμνει την ακροβυστία της αναμάρτητης σάρκας Του και εσύ, ο εμπαθέστατος και ρέπων στην αμαρτία να μη θέλεις να κόψεις τουλάχιστον τις περιττές και όχι αναγκαίες ηδονές σου, σαν ένα περιττό μέλος, για να ξαλαφρώσεις λίγο από τα πάθη; Δεν σου φαίνεται παράξενο πράγμα, να βλέπεις την Αυτοτιμή να γίνεται ατιμία και εσύ ο πηλός, η αυτοατιμία, να μη θέλεις να υπομείνεις ούτε έναν λόγο υβριστικό, που θα σου πει ο αδελφός σου; Δεν σου φαίνεται παράξενο πράγμα, να βλέπεις τον Δεσπότη και δοτήρα του νόμου να υποτάσσεται ως δούλος σε νόμο, για να διδάξει εσένα να υποτάσσεσαι σε αυτόν· έπειτα εσύ ο πραγματικά δούλος να κρατάς τον τράχηλό σου υψηλό και σκληρό, σαν αδάμαστος ταύρος και άγριος ίππος και να μη θέλεις να τον λυγίσεις στον ζυγό και την υποταγή του θεϊκού νόμου για την δική σου σωτηρία;

Πραγματικά, αδελφέ, εκπληρώθηκαν σε σένα οι προφητείες εκείνες που είπαν οι προφήτες για τους σκληροτράχηλους και απειθείς Ιουδαίους: «Ἀπ᾿ αἰῶνος συνέτριψας τὸν ζυγόν σου, διέσπασας τοὺς δεσμούς σου καὶ εἶπας· οὐ δουλεύσω σοι(:Από τα αρχαιότατα χρόνια όχι απλώς απέβαλες, αλλά συνέτριψες τον ευεργετικό ζυγό των αγίων εντολών μου, διέσπασες τα σωτήρια της νομοθεσίας μου δεσμά σου και είπες με θράσος και περιφρόνηση: ‘’Δεν θα δουλεύσω πλέον σε Σένα’’)»[Ιερ.2,20]. Και πάλι: «Ὡς δάμαλις παροιστρῶσα παροίστρησεν Ἰσραήλ(:Ο ισραηλιτικός λαός έχει κυριευτεί εξ ολοκλήρου από οίστρο, όπως η νεαρή ατίθαση αγελάδα, όταν κεντηθεί από βοϊδόμυγα· έτσι και ο Ισραήλ έχει κυριευτεί από οίστρο και απέβαλε κάθε χαλινό ηθικής)»[Ωσηέ 4,16]· και μάλιστα εκπληρώθηκε σε σένα εκείνο που είπε ο πρωτομάρτυρας Στέφανος στους Ιουδαίους: «Σκληροτράχηλοι καὶ ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ καὶ τοῖς ὠσίν (:Είστε σκληροτράχηλοι και άκαμπτοι, και δεν υποτάσσεστε στον Θεό. Δεν έχετε περικόψει τη σκληρότητα και την αναισθησία της καρδιάς σας και δεν θελήσατε να απαλλαγείτε από την πνευματική σας βαρηκοΐα, για να ακούτε με καλή και ευπειθή διάθεση την αλήθεια)»[Πράξ.7,51]· διότι και εσύ είσαι στ’ αλήθεια πωρωμένος στην καρδιά. Εάν όμως στο εξής δεν θελήσεις να υποταχθείς στον νόμο και στις εντολές του Κυρίου και να περιτμηθείς πνευματικά αποκόπτοντας τις σαρκικές ηδονές και δεν φροντίσεις να βασιλεύσει ο Χριστός σε σένα με αυτήν την υποταγή και την περιτομή, άκουσε στο τέλος τι θα πάθεις από αυτό το Νήπιο, που τώρα καταφρονείς: «Πλὴν τοὺς ἐχθρούς μου ἐκείνους, τοὺς μὴ θελήσαντάς με βασιλεῦσαι ἐπ᾿ αὐτούς, ἀγάγετε ὧδε καὶ κατασφάξατε αὐτοὺς ἔμπροσθέν μου(:Αλλά και τους εχθρούς μου εκείνους που δεν με θέλησαν για βασιλιά τους, φέρτε τους εδώ και κατασφάξτε τους μπροστά μου, ρίξτε τους στον αιώνιο θάνατο)»[Λουκ.19,27].

Και λοιπόν, αδελφέ, αποφάσισε από τώρα και στο εξής να μη θέλεις να τιμάσαι μπροστά στους ανθρώπους, ούτε να επιθυμείς να ζεις πλέον σύμφωνα με την προτίμηση και την εκτίμηση των ανθρώπων, επειδή κατά τον Δαβίδ: «Ὁ Θεὸς διεσπόρπισεν ὀστᾶ ἀνθρωπαρέσκων(:Ο Θεός διεσκόρπισε οστά εκείνων, που θέλουν να ζουν για να αρέσουν στους ανθρώπους και όχι σε Αυτόν)»[Ψαλμ.52,7]. Ρίξε μία φορά από την φαντασία σου στη γη αυτό το καταραμένο είδωλο των κοσμικών τιμών και των άλλων σαρκικών ηδονών που προσκυνείς και σύντριψέ το πλέον και καταπάτησέ το. Ποια σχέση έχεις εσύ, ο αληθινός, με αυτό το ψεύτικο είδωλο; Όπως λέει ο Ωσηέ: «Τί σοι αὐτῷ ἔτι καὶ εἰδώλοις;(:Έπειτα από την προστασία και όλες αυτές τις ευλογίες και δωρεές που απολαμβάνεις από Εμένα, ποια σχέση μπορεί να έχεις πλέον εσύ ο ίδιος με τα είδωλα; Ασφαλώς καμία)»[Ωσηέ 14,9]· εσύ δεν είσαι τίποτε άλλο περισσότερο από εκείνο που είσαι μπροστά στον Κύριο, δηλαδή άτιμος και ακάθαρτος· λοιπόν θέλεις να χάσεις την αλήθεια για έναν ίσκιο;

Ευχαρίστησε τον Λυτρωτή σου που με την ταπείνωσή Του σε διδάσκει δύο μαθήματα τόσο αναγκαία για την σωτηρία σου· δηλαδή την ταπείνωση και την αποβολή των περιττών ηδονών, η οποία λέγεται «πνευματική περιτομή της καρδιάς» κατά τον Απόστολο: «Οὐ γὰρ ὁ ἐν τῷ φανερῷ Ἰουδαῖός ἐστιν, οὐδὲ ἡ ἐν τῷ φανερῷ ἐν σαρκὶ περιτομή, ἀλλ᾿ ὁ ἐν τῷ κρυπτῷ Ἰουδαῖος, καὶ περιτομὴ καρδίας ἐν πνεύματι, οὐ γράμματι, οὗ ὁ ἔπαινος οὐκ ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ᾿ ἐκ τοῦ Θεοῦ(:Διότι πραγματικός Ιουδαίος δεν είναι εκείνος που απ’ έξω φαίνεται Ιουδαίος, ούτε είναι πραγματική περιτομή η περιτομή που είναι φανερή μόνο στη σάρκα. Αλλά πραγματικός Ιουδαίος είναι ο αφοσιωμένος στον Θεό με το εσωτερικό του, που είναι απόκρυφο και μόνο στον Θεό φανερό. Και αληθινή περιτομή είναι η περιτομή της καρδιάς, που γίνεται με το Άγιο Πνεύμα και όχι με το γράμμα του Μωσαϊκού νόμου, το οποίο δεν έχει τη δύναμη να μεταβάλει την καρδιά. Και ο έπαινος του γνήσιου αυτού Ιουδαίου δεν προέρχεται από ανθρώπους, που υπόκεινται σε πλάνη, αλλά από τον Θεό)»[Ρωμ.2,28].

Και παρακάλεσέ Τον, εξαιτίας της υπερβολικής αγάπης, για την οποία θέλησε να δεχθεί στον εαυτό Του τα σημεία της αμαρτίας, να σου δώσει χάρη να ντρέπεσαι πάντοτε για τις αμαρτίες σου και όχι για την μετάνοιά σου, όπως είναι γραμμένο: «Μὴ λάβῃς πρόσωπον κατὰ τῆς ψυχῆς σου καὶ μὴ ἐντραπῇς εἰς πτῶσίν σου(:Μην υπολογίσεις για λόγους συστολής κανένα πρόσωπο ξένο προς την αλήθεια του Θεού και αμαρτήσεις εις βάρος της ψυχής και της συνειδήσεώς σου και μην ντραπείς κανένα, ώστε εξαιτίας της κακώς νοουμένης ντροπής προς αυτόν να παρασυρθείς σε πτώση και αμαρτία)»[Σοφ. Σειρ. 4,22] και: «Μὴ αἰσχυνθῇς ὁμολογῆσαι ἐφ᾿ ἁμαρτίαις σου καὶ μὴ βιάζου ῥοῦν ποταμοῦ (:Μην ντραπείς να ομολογήσεις τις αμαρτίες σου και μην εξαναγκάζεις να στραφεί προς τα πίσω το ρεύμα του ποταμού. Μην προσπαθείς δηλαδή από ντροπή να δικαιολογείς τα εσφαλμένα και να εκβιάζεις τον φυσικό ρουν των συνεπειών τους, πολλές των οποίων είναι δυνατόν να προληφθούν, εάν ομολογήσεις το σφάλμα σου και ευθύς επιμεληθείς την διόρθωσή του)» [Σοφ.Σειρ.4,26]· και να θεωρείς πάντοτε ως εντιμότερο τον άνθρωπο του κόσμου εκείνον, που με περισσότερη εμπιστοσύνη τηρεί τις εντολές του Θεού και υπόσχεται καθαρότερα πως θα τις τηρεί πάντοτε· όπως λέει ο Εκκλησιαστής: «Τέλος λόγου, τὸ πᾶν ἄκουε· τὸν Θεὸν φοβοῦ καὶ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ φύλασσε, ὅτι τοῦτο πᾶς ὁ ἄνθρωπος(:Το δε τελικό συμπέρασμα της όλης διδασκαλίας του βιβλίου αυτού άκουε ποιο είναι: Να φοβάσαι τον Θεό και να τηρείς τις εντολές Του, διότι η διπλή αυτή εντολή είναι όλος ο σκοπός και ο προορισμός κάθε ανθρώπου επάνω στη γη)»[Εκκλ. 12,13].

 β) Η περιτομή του Κυρίου ως ένα φάρμακο ανακουφιστικό των πόνων των ανθρώπων {η συνέχεια..}

ΤΡΕΛΟ-ΓΙΑΝΝΗΣ: Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Στην Περιτομή του Χριστού (trelogiannis.blogspot.com)

π. Νικόλαος Λουδοβίκος , "Γάμος και τεκνοθεσία για τα ομόφυλα(ομοφυλόφιλα) ζευγάρια"

Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=YpkOf1UFaZY

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΕΧΕΙ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΙΑ (GAY PRIDE). ΘΑ ΕΠΑΥΕ ΑΥΤΟΜΑΤΩΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ.

«ΑΓΑΠΗ: ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ ΑΓΑΠΗ;» Roberto Pecchioli

« Δεν τον ξέρω, απλώς κοιμήθηκα μαζί του. Τι είναι η αγάπη σήμερα; Στιγμιαίες σχέσεις και αν ερωτευτείς είσαι χαμένος! Έχουμε μάθει στα παιδιά μας να ζουν χωρίς να κάνουν ερωτήσεις, να συσσωρεύουν συναισθήματα, να καταναλώνουν τα πάντα σήμερα, αμέσως, τώρα!

Ο Rutger Hauer in Blade Runner είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1982 σε σκηνοθεσία Ridley Scott.

Δεν τον ξέρω, απλώς κοιμήθηκα μαζί του

Πώς είναι να παρακολουθείς ομιλίες TED, όπου οι συμμετέχοντες πληρώνουν 10.000 $ για να μάθουν τις επόμενες μεγάλες ιδέες

Μέχρι χθες, μας ήταν άγνωστη η ύπαρξη του Ted Talks, μιας πλατφόρμας πληροφορικής για συνέδρια, διαλόγους, μαθήματα και προβληματισμούς σε
βίντεο που διαχειρίζεται ένας αμερικανικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που διακινείται μέσω του Youtube. Ενδιαφερόμενοι από την είδηση ​​ότι η βίντεο-εξομολόγηση μιας Ισπανίδας φοιτήτριας είχε φτάσει τον εκπληκτικό αριθμό των ενάμισι εκατομμυρίων προβολών, προκαλώντας το γενικό ενδιαφέρον, αφιερώσαμε μια διδακτική μισή ώρα ακούγοντας τα σχόλιά της για τη ζωή της και τον κόσμο της νεότητας από την Chipi Lozano, φοιτητριας ιατρικής στο Κάντιθ, την υπέροχη λευκή πόλη με το εκθαμβωτικό φως.

                          Chipi Lozano

Ήταν ένα αυθεντικό μάθημα, ένα σοκ που μας έκανε να μετρήσουμε την αγεφύρωτη απόσταση, όχι μόνο γενεαλογική, αλλά και μετα-πολιτισμική που κάνει τόσο διαφορετικούς τους κόσμους και τις αξίες μη επικοινωνήσιμες. Η Τσίπι, τελικά, μοιάζει λίγο με τον συγγραφέα: πιο στοχαστική από πολλούς συνομηλίκους της, αφηγείται μια εμπειρία που, με όλες τις χρονικές αποστάσεις που εμπλέκονται, μας θυμίζει το αίσθημα της αποξένωσης που νιώσαμε στο γυμνάσιο, τήν πρώτη και μοναδική. φορά που περνούσαμε τις πόρτες ενός νυχτερινού κέντρου. Εξηγεί η νεαρή κοπέλα από το Κάντιθ που, περιτριγυρισμένη από μια ανθρώπινη θάλασσα που στριφογυρίζει στην πίστα υπό τον ήχο (ή το βουητό;) της μουσικής, ξέσπασε ξαφνικά σε κλάματα. Μια φίλη, όχι αδιάφορη σαν την άμορφη μάζα, τη ρώτησε τον λόγο. Τι σου συμβαίνει; Είσαι καλά; ο Σαμαρείτης ανησύχησε, γνωρίζοντας την κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών τόσο συνηθισμένη μεταξύ των νέων στον ανεξίθρησκο ναό της ντίσκο.

Η Τσίπι δεν μπορούσε να απαντήσει: ένιωθε απωθημένη από αυτή την ανθρωπότητα -τους συνομηλίκους της- για τους οποίους τίποτα δεν είχε σημασία πια, απελευθερωμένους -ή αλυσοδεμένους- σε ένα παιχνίδι στο οποίο τίποτα δεν έχει πια σημασία, εκτός από τη στιγμή, τη μαστούρα, τις ορμές. Η πρώτη ερώτηση που έκανε στον εαυτό της, μετά την ανάρρωσή της, μας εντυπωσίασε όσο και ολόκληρη η ιστορία: ποιος είναι ο ρόλος της ευαλωτότητας στις σχέσεις μεταξύ των νέων της ηλικίας μου; Φαίνεται να βρίσκουμε την απάντηση στην αρχή των στοχασμών του κοριτσιού, σε μια τομή των διαλόγων και των εκμυστηρεύσεων μεταξύ συνομηλίκων. Μιλώντας για τις σχέσεις των ζευγαριών, λέει μία: «Χρειάστηκε τέσσερις ώρες για να μου απαντήσει στο Whatsapp. Δεν θα του τηλεφωνήσω ξανά μέχρι αύριο. Εξάλλου, δεν τον ξέρω, απλώς κοιμήθηκα μαζί του». Η αμηχανία τής Τσίπι είναι μεγάλη. Η αγάπη; Τι είναι η αγάπη αν η κανονικότητα είναι οι προσωρινές σχέσεις, το «carpe diem» και η αρχή ότι αν ερωτευτείς, είσαι χαμένος; Το πρόβλημα δεν θα μπορούσε να συνοψιστεί καλύτερα. Έχουμε μάθει στα παιδιά μας να ζουν χωρίς να κάνουν ερωτήσεις, να δαγκώνουν τη ζωή, να συσσωρεύουν συναισθήματα, να καταναλώνουν τα πάντα γρήγορα, σήμερα, αμέσως, τώρα.

Φτιαγμένη από μοναχικά άτομα, χωρίς πατέρες και χωρίς μέλλον, η γενιά των παιδιών ζει με ένστικτα, αισθήσεις και αμφίβολα «συναισθήματα» στο αιώνιο παρόν, μια εποχή που δεν υπάρχει γιατί η στιγμή που το σκέφτεσαι έχει ήδη περάσει!

Καταναλώνω σημαίνει εξουθενώνω, εξαντλώ, διαβρώνω, φθείρω, κατά κάποιον τρόπο αρνούμαι το αύριο στο όνομα ενός τεράστιου «Μεγάλου Τώρα». Ευάλωτα παιδιά για πολλούς λόγους, αλλά ένας είναι ακριβώς το προκαλούμενο άγχος να δοκιμάσουν τα πάντα, να σπεύσουν σε μια μόνιμη απόρριψη, πραγμάτων και ανθρώπων. Στη γενιά που περιγράφει η Τσίπι, αυτό που τρομάζει είναι η απόλυτη έλλειψη ερωτημάτων για το νόημα, για τις αιτίες για να ζεις, κίνητρα, τόσο τυπικά της νεότητας, η πνευματική αδιαφορία, που καλύπτεται από έναν βαρύ αλλά τελικά απελπισμένο υλισμό, με την ανάγκη να ανεβάζουν κάθε φορά τον πήχη, να πηγαίνουν πιο πέρα, πέρα από όρια και φραγμούς. Η ηθική αδιαφορία είναι πιο ανησυχητική από την αυθεντική παράβαση, η οποία τουλάχιστον γνωρίζει ένα σύστημα αξιών και συνειδητά τις παραβιάζει, από περιφρόνηση, συχνά αναγνωρίζοντας στη συνέχεια τη ματαιότητα των πράξεων και της συμπεριφοράς που ήταν πάντα εκφράσεις της νεότητας.

Η κοπέλα μιλάει ήρεμα, φωτογραφίζει την πραγματικότητα της οποίας είναι μέρος χωρίς εμφανή πικρία. Αναφέρει διαλόγους μεταξύ ανδρών όπως αυτό: Δεν θυμάμαι την τελευταία φορά που γάμησα κάποια νηφάλιος. Ένας ανήσυχος φίλος ζήτησε συμβουλές: «Δεν ξέρω τι να κάνω, ο φίλος μου θέλει να με πάει σπίτι στους γονείς του. Τι είχε στο κεφάλι του; Ίσως πιστεύει ότι αυτή (η σχέση) είναι πιο σοβαρή από όσο θα έπρεπε». Από όσο θα έπρεπε: ένα στιγμιότυπο ενός κόσμου που σωπαίνει. Η ελευθερία, που μετατρέπεται σε απελευθέρωση από κάθε περιορισμό, είναι πλήρης, μπορείς να έχεις μια σχέση, δύο ή μια «ανοιχτή». Το ψυχαναγκαστικό σεξ σε καθεμία από τις παραλλαγές του όχι μόνο επιτρέπεται, αλλά είναι ασήμαντο, επικροτείται, ένα είδος κοινωνικής υποχρέωσης, με ρεκόρ να κερδίζονται όπως στο παιχνίδι του φλίπερ. Η αγάπη γίνεται ταμπού τη στιγμή που το σεξ παύει να είναι. Όχι μόνο αγάπη, αλλά και η φιλία και η ειλικρίνεια των σχέσεων.

Η επόμενη ερώτηση του κοριτσιού είναι πιο βαθιά από ό,τι φαίνεται: από πότε το να κάνεις κάτι τόσο φυσιολογικό όπως το να πιεις έναν καφέ παρέα, να μιλήσεις, να συζητήσεις, να ανοιχτείς ειλικρινά άρχισε να είναι πιο οικείο, δύσκολο και απαιτητικό από το να κοιμηθείς με κάποιον; Έχουμε ένα άλλο, πιο προκλητικό ερώτημα που κάνουμε στον εαυτό μας, την «υγρή» γενιά που επέτρεψε την υπαρξιακή ήττα των παιδιών μας. Από πού προέρχονται αυτού του είδους οι κυψέλες, αν όχι από εμάς, η μαζική φυγή των νεότερων από την ιδέα της δέσμευσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρώιμη νεότητα σήμερα διαρκεί πολύ περισσότερο από τριάντα χρόνια, όταν σε όλες τις προηγούμενες γενιές οι άντρες και οι γυναίκες ήταν από καιρό γονείς, εργάτες, ενήλικα μέλη της κοινωνίας; Διασκέδαση μιας νύχτας, σχέσεις μιας νύχτας, αμοιβαία αυτοχρησιμοποίηση, στάση μιας νύχτας. «Ξέρω την αγαπημένη σου στάση στο Κάμα Σούτρα και το σημάδι στη βουβωνική χώρα σου, αλλά πώς είπες ότι σε λένε; Γεια σου, όμορφε, ίσως σου τηλεφωνήσω αύριο», καταλήγει η Chipi. Δεν είναι - προφανώς - απλώς θέμα ευτελισμού του σεξ, αλλά μάλλον φόβος των συναισθημάτων, της δέσμευσης, που είναι φόβος για τον εαυτό του, για το αύριο, για οτιδήποτε είναι στερεό, επομένως άγνωστο.

Δεν φταίνε αν ανήκουν σε μια γενιά της οποίας οι πατεράδες, από την αγωνία να μην τους αφήσουν να τους λείψει τίποτα - και την ελάχιστα κρυμμένη επιθυμία καί να μην αναλάβουν, με τη σειρά τους, εκπαιδευτικές ευθύνες και να πουν όχι - κατέληξαν να μεταμορφώσουν τα παιδιά τους σε γενιά αμεσότητας. Θέλεις κάτι; Να τα λεφτά, πήγαινε, όλα με την γκροτέσκο επίκληση «παρακαλώ». Θέλουν τα πάντα και τα θέλουν τώρα. Γιατί να εκπλαγείτε αν κανείς δεν έχει μεταδώσει την αξία της επιμονής, της δέσμευσης να κατακτήσει κάτι, της υπομονής. Μήπως έχουμε δώσει ένα παράδειγμα; Πολύ πρόσφατο, στην επίμονη επιθυμία να μην αναλάβουμε δεσμεύσεις, να μην σκεφτόμαστε ποτέ μακροπρόθεσμα και να μην διακυβεύουμε συναισθήματα, είναι ένα πρωτοφανές φαινόμενο, ο φόβος να χάσουμε κάτι, να μην ζήσουμε έντονα. Αμερικανοί ψυχολόγοι το ονόμασαν «σύνδρομο FOMO». Ο φόβος της απώλειας, ο φόβος του αποκλεισμού, της μη συμμετοχής στο επικίνδυνο παιχνίδι της κατανάλωσης -ακόμα και του εαυτού σου- των συναισθηματικών εμπειριών, κατά προτίμηση ακραίων, των καινοτομιών, των μόνων πραγμάτων για τα οποία αξίζει να ζεις.

Η πολύ ανθρώπινη και ειλικρινής εξομολόγηση τής Τσίπι Λοζάνο; Σήμερα έχουμε πάρα πολλούς κακούς δασκάλους, στην υπηρεσία μιας κακής δύναμης, που εργάζονται για να επαναφέρουν τον άνθρωπο σε μια ζωότητα χωρίς αθωότητα, για να το πετύχουν αυτό είναι απαραίτητο να διαγράψουμε τα υποκείμενα ερωτήματα!

Καλύτερα να μην κάνεις επιλογές, να μην παίρνεις θέση παρά μόνο να ακολουθείς τη μόδα και το ρεύμα. Ας μην μας διαφεύγει ποτέ κάτι «δυνατό», χωρίς να καταλαβαίνουμε -αλλά κανείς δεν το εξηγεί- ότι, παραδόξως, ότι το άγχος να θέλουμε τα πάντα, να νιώθουμε τα πάντα, είναι αυτό που μας εμποδίζει να ελευθερώσουμε τα συναισθήματά μας και να ζήσουμε μακροχρόνια χαρά. Η ίδια η Chipi το αποκαλύπτει με κάποια ειλικρίνεια, αναγνωρίζοντας ότι ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι μεγάλωνε, μέσα σε μια σχέση -έρωτας ή φιλίας- μόνο όταν άρχισε να αισθάνεται ευάλωτη, χωρίς προστασία, με άλλα λόγια όταν άρχισε να πιστεύει και να ασχολείται με συναισθήματα.

Ευαλωτότητα , άγχος για προστασία: τίποτα διαφορετικό από την κατάσταση της νεολαίας όλων των εποχών. Τους αφήσαμε στον εαυτό τους, από μια παρεξηγημένη αίσθηση ελευθερίας, να τηρήσουν

Πολ Βιρίλιο.

μόδες και το πνεύμα της εποχής, για να μην αναλαμβάνουμε ευθύνες. Είναι πραγματικά παιδιά μας. Το τρέξιμο με ιλιγγιώδη ταχύτητα με το τρόλεϊ στο χέρι, ως μεταμοντέρνοι νομάδες χαμηλού κόστους, έχει γίνει έτσι η κουβέρτα του Linus, το αντικείμενο που δίνει ασφάλεια και που δεν μπορεί να στερηθεί, τη μαγική και απαραίτητη προστασία της γενιάς του Erasmus. Ο Paul Virilio μίλησε για τη δύναμη της ταχύτητας, στις πράξεις, στις «ρευστές» αξίες, στις ανάγκες, αλλά κατέληξε να αναγνωρίσει ότι, έζησε στο μύθο της βιασύνης, της φλεγόμενης ζωής, στην πραγματικότητα μια μάζα «αποτρεπόμενων/αποτρελαμένων», δηλαδή ανθρώπων για που δεν αξίζει να δεσμευτείς σε τίποτα, που καταλήγουν σε έναν μολυβένιο κομφορμισμό ντυμένο ως παράβαση, ακραίες συνήθειες που γίνονται ρουτίνα. Η ηλικία στην οποία αντιμετωπίζονται ορισμένες εμπειρίες μειώνεται επικίνδυνα, αλλά ο νεαρός ενήλικας ωριμάζει αργά. Ως έφηβοι, θέλετε να είστε "όπως όλοι οι άλλοι", είναι απαραίτητο να είστε μέρος μιας ομάδας, της φρατρίας (Στην αρχαία Αθήνα, μια σύμπραξη οικογενειών που πίστευαν ότι είχαν έναν κοινό πρόγονο) των συνομηλίκων. Αργότερα, δημιουργείται επίγνωση και διαμορφώνεται προσωπικότητα.

Έτυχε στην Τσίπι την ώρα που έκλαιγε μέσα στο χάος της ντίσκο, όταν αναγνώρισε ότι ήταν διαφορετική. Με τα βάσανα, ανακάλυψε τον εαυτό της, έναν δρόμο που η μεταμοντερνικότητα καθυστερεί και αποθαρρύνει. Πρέπει να είμαστε για πάντα «όπως όλοι οι άλλοι», δηλαδή καταναγκαστικοί καταναλωτές, που επιθυμούν μηχανές λεία ενστίκτων που πρέπει να ικανοποιηθούν γρήγορα για να ορμήσουμε προς νέες περιπέτειες. Σύμφωνα με ανθρωπολόγους όπως ο Arnold Gehlen και φιλοσόφους όπως ο Edmund Husserl, το κεντρικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου είναι η ικανότητα να «αναβάλλει», δηλαδή να μην είναι δέσμιος της στιγμής, της ορμής, του καθαρού ενστίκτου. Πάρα πολλοί κακοί δάσκαλοι, στην υπηρεσία μιας κακής δύναμης, εργάζονται για να επαναφέρουν τον άνθρωπο σε μια ζωότητα χωρίς αθωότητα, για να επιτευχθεί αυτό είναι απαραίτητο να διαγραφούν τα υποκείμενα ερωτήματα.

Ο Χάιντεγκερ μίλησε για τήν «ρίψη» των ανθρώπινων όντων στον κόσμο. Πεταγμένος, ριγμένος από την παιδική ηλικία στη δίνη της ζωής, στερημένος από μεταδιδόμενες αρχές, ο καθένας «είναι μόνος στην καρδιά της γης» και καταλήγει να αφήσει τον εαυτό του να ζήσει, λεία των ενστίκτων και των πιο εκθαμβωτικών φώτων. Η Τσίπι τρομοκρατήθηκε από την ευαλωτότητά της. Τότε, φαίνεται ότι το αποδέχτηκε ως φυσικό στοιχείο της συνθήκης του να είσαι άνθρωπος. Υπάρχει μόνο η δέσμευση να νικήσουμε τη δρομοκρατία «ΔΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ. Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ» και όχι να ζούμε «αποθαρρυμένοι» από αγώνες, από αρχές, από την κρίση του καλού και του κακού. Ο Τηλέμαχος, γιος του Οδυσσέα, ένας μακρινός πατέρας, συνειδητοποιεί ότι έχει ενηλικιωθεί αναφωνώντας: «Κρίνω το καλό και το κακό».

Δεν τον ξέρω, απλώς κοιμήθηκα μαζί του. Τι είναι η αγάπη σήμερα; Στιγμιαίες σχέσεις… και αν ερωτευτείς είσαι χαμένος! Έχουμε μάθει στα παιδιά μας να ζουν χωρίς να κάνουν ερωτήσεις, να συσσωρεύουν συναισθήματα και να καταναλώνουν τα πάντα σήμερα και αμέσως!

Φτιαγμένη από μοναχικά άτομα, χωρίς πατέρες και χωρίς μέλλον, η γενιά των παιδιών ζει με ένστικτα, αισθήσεις και αμφίβολα «συναισθήματα» στο αιώνιο παρόν, μια εποχή που δεν υπάρχει γιατί μέχρι να το σκεφτείς έχει ήδη περάσει. Για το λόγο αυτό, καταλήγει να μην γνωρίζει καν αυτούς «με τους οποίους πάει για ύπνο» σε μια μηχανική πράξη από την οποία φαίνεται να διώχνεται η αγάπη, αντικαθίσταται από συναίσθημα και απλή έλξη, μια έντονη αλλά φευγαλέα ηλεκτρική εκκένωση, στην οποία κάποιος χρησιμοποιεί και χρησιμοποιείται. Η πολύ ανθρώπινη και ειλικρινής ομολογία τής Τσίπι Λοζάνο μας λέει, τελικά, όσα ξέραμε και δεν θέλαμε να μεταδώσουμε, προδίδοντας τα ίδια μας τα παιδιά.

Το πείραμα του Pavlov και τα εξαρτημένα αντανακλαστικά

Κάποιος ανακαλύπτει μόνος του την αλήθεια, απορρίπτει τις χίμαιρες της κατανάλωσης και αρνείται να καταλήξει σαν το σκυλί του Παβλόφ, που του έτρεχαν τα σάλια όχι στο φαγητό -δηλαδή στην πραγματικότητα- αλλά στο άκουσμα του κουδουνιού που το ανακοίνωνε. Το να ζεις καθημερινά, να αρπάζεις τη στιγμή, να πίνεις τη ζωή μέχρι την τελευταία σταγόνα είναι συναρπαστικό, αλλά τελικά όλα έχουν την αξία που θέλουμε να τους δώσουμε και αγαπάμε μόνο αυτό που πραγματικά γνωρίζουμε, αυτό που έχουμε ζήσει. Ο Μικρός Πρίγκιπας του Saint Exupéry, που γνώριζε για την αγάπη και τον πολιτισμό, είπε το εξής: οι άντρες του πλανήτη σας καλλιεργούν χίλια τριαντάφυλλα στον ίδιο κήπο, αλλά δεν ξέρουν τι ψάχνουν. Είναι ο χρόνος που πέρασες με το τριαντάφυλλό σου που το έκανε μοναδικό.

«L'AMORE: MA È ANCORA AMORE?» - Inchiostronero (www-inchiostronero-it.translate.goog)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (205)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 

Συνέχεια από Κυριακή, 24 Δεκεμβρίου 2023

Jacob Burckhardt
ΤΟΜΟΣ 3ος
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΟΙ ΕΠΙΣΤHΜΕΣ ΚΑΙ Η ΕΥΦΡAΔΕΙΑ

IΙ. Η ΡΗΞΗ ΜΕ ΤΟ ΜΥΘΟ - 4

Όταν οι επίσημες αρχές είχαν την πρόθεση να βλάψουν έναν φιλόσοφο τον παρέπεμπαν για ασέβεια, η οποία στην πραγματικότητα συνιστούσε μόνο το πρόσχημα συγκάλυψης του φθόνου για την ενδεχόμενη  επιρροή του σε πολιτικές προσωπικότητες της συγκεκριμένης πόλης. Και τούτο συνέβη αρχικά εναντίον του Αναξαγόρα, εκ μέρους των εχθρών του Περικλή, επειδή υποστήριζε ότι ο ήλιος είναι ένας διάπυρος λίθος, ή μια μεταλλική πυρακτωμένη μάζα, ότι η σελήνη είναι μία δεύτερη Γη, απέδωσε τους οιωνούς σε φυσικά φαινόμενα, προσέδωσε ηθική ερμηνεία στους Ομηρικούς μύθους, και αλληγορική στα ονόματα των θεών. Ο φιλόσοφος αντιμετώπισε δυσχερείς συνέπειες, αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την πόλη των Αθηνών και απεβίωσε στη Λάμψακο. Εν τούτοις ήταν αυτός που εισήγαγε στην φιλοσοφία την έννοια του νοός αν και μόνο ως μιας αρχικής ώθησης, παραδίδοντας τη συνέχεια στους φυσικούς νόμους. Ο Πρωταγόρας ο οποίος στο έργο του Περί θεών αναφέρει: «Για τους θεούς δεν μπορώ να ξέρω ούτε αν υπάρχουν ούτε αν δεν υπάρχουν» διώχθηκε από τους Αθηναίους, και τα βιβλία του, ακόμη και αυτά που διδάχθηκαν στο Λύκειο, συνελέγησαν και παραδόθηκαν στην πυρά. Εντονότερες διώξεις υπέστη ο Διαγόρας, ο οποίος κατηγορήθηκε επιπλέον ότι διέδωσε τα μυστήρια (των Ελευσίνιων), και επικηρύχτηκε έναντι ποσού αξίας ενός ταλάντου· μετέβη στην Κόρινθο, όπου και απεβίωσε χωρίς καμιά περεταίρω συνέπεια για τη ζωή του. Ο Διογένης ο Απολλωνιάτης, ο οποίος δίδασκε ότι η θάλασσα κάποτε θα ξηρανθεί, διασώθηκε χάρη στην φυγή του. Για τον Σωκράτη θα μιλήσουμε αργότερα. Σε γενικές γραμμές η αθηναϊκή δημοκρατία υπήρξε εξαιρετικά συντηρητική σε ότι αφορά τους θεούς, μόνο όμως απέναντι στη φιλοσοφία, ενώ η ίδια τους είχε παραδώσει ως βορά στην κωμωδία· μετά την ψήφιση νόμου, με την προτροπή του Διοπείθη το 432 π. Χ., σύμφωνα με τον οποίο διώκονταν όλοι εκείνοι που δεν πίστευαν στους θεούς και επεδίωκαν να ερμηνεύσουν τα φυσικά φαινόμενα, οι μελέτες των φυσικών φαινομένων στην Αθήνα θα έπρεπε να παραμείνουν κρυφές. Αλλά βαθμιαία η αντίσταση στη φιλοσοφική έρευνα υποχώρησε. Ο Ξενοφάνης υποστήριζε ήδη τη νέα καθαρά προσωπική του σύλληψη το «ἓν και πᾶν», ενάντια στην πολυθεϊστική και ανθρωπομορφική λαϊκή θρησκεία, λέγοντας ότι «αν οι λέοντες είχαν λόγο θα αναπαρίσταντο ως θεοί με τη μορφή του λέοντος». Ο Δημόκριτος απαρνήθηκε τους θεούς της λαϊκής παράδοσης, ανήγαγε την αιτία της γενέσεως των πάντων στην ανάγκη (η οποία ωστόσο δεν ήταν κατά βάθος πολύ ευνοϊκότερη από τη μοίρα της λαϊκής παράδοσης), και απέδειξε ότι σκοπός της υπάρξεως είναι η ειρήνη της ψυχής, η οποία δεν διασαλεύεται ούτε από το φόβο, ούτε από την προκατάληψη· η σχολή του ατομισμού, της οποίας υπήρξε εμπνευστής, καλλιέργησε το έδαφος στον σκεπτικισμό και στον Επίκουρο. Οι αντιπαραθέσεις που προκάλεσαν αυτές οι απόψεις, χαρακτηριστικό δείγμα των οποίων συνιστούν οι Νεφέλες του Αριστοφάνη, παρότι έκαναν θραύση στην Αθήνα, δεν έβλαψαν τη φιλοσοφία. Διότι αφ’ ενός η διαρκής απειλή κατά της ζωής και της περιουσίας, που τροφοδότησαν οι συκοφάντες, ενείχε πολύ περισσότερους κινδύνους για την ανώτερη κοινωνική τάξη από ότι στις μέρες μας, με αποτέλεσμα να αμβλύνεται ο φόβο του θανάτου και κατά συνέπεια και ο φόβος της παραπομπής για ασέβεια, και αφ’ ετέρου πολλοί ήταν αυτοί που παρέκαμπταν την απειλή της ασέβειας, όπως ο Επίκουρος, ο οποίος αρνήθηκε επιδέξια όχι τους ίδιους του θεούς, αλλά την κυριαρχία τους στο σύμπαν.

Προορισμός της ελληνικής φιλοσοφίας εξ άλλου, χάρη στην κατ’ αρχήν απόλυτη ανεξαρτησία της από τη λαϊκή θρησκευτική παράδοση, δεν ήταν η αθεΐα, αλλά ο μονοθεϊσμός, και κατάληξη της επανάστασής της, δια του νεοπλατωνισμού ήταν να συστήσει θρησκεία.

Αλλά η αμφισβήτηση του Ομήρου και του Ησιόδου, δηλαδή των σημαντικότερων προτύπων ολόκληρης της ύπαρξης και της συνολικής πολιτιστικής ελληνικής παράδοσης, είναι σαφώς ουσιωδέστερη από την αμφισβήτηση των θεών. Η οποία αρχίζει να διαφαίνεται στον Πυθαγόρα, στο όνομα συνήθως ενός μέγιστου σεβασμού προς τους θεούς, των οποίων οι Πυθαγόρειοι διατήρησαν με σχολαστική θρησκευτικότητα τη λατρεία, τοποθετώντας και την ίδια την ηθική τους σε θρησκευτικά θεμέλια, σαν να ήταν εφικτή η διατήρηση της πίστης σε πολλαπλούς θεούς ως θυσία στο μύθο του μοναδικού θεού. Και ενώ ο Πυθαγόρας υποστήριζε ότι είχε γνώση των βασάνων που υφίσταντο οι ποιητές στον Άδη, ο Ηράκλειτος δήλωνε ότι ο Όμηρος (όπως και Αρχίλοχος) θα έπρεπε να αποκλειστεί από τους ποιητικούς αγώνες, και ότι του άξιζε να μαστιγωθεί, και ο Ξενοφών, οποίος εξ άλλου καταπολέμησε το μύθο στο όνομα μιας σχεδόν πανθεϊστικής διδασκαλίας, έγραψε ελεγείες και ιάμβους κατά του Ομήρου και του Ησιόδου, στις οποίες τους κατέκρινε για όλες τις αναφορές τους στους θεούς. Γνωρίζουμε επίσης τη μεταχείριση που τους επεφύλαξε ο Πλάτων στην Πολιτεία του, δίνοντας μάλιστα λαβή σε ορισμένους να εκτιμήσουν ότι οφειλόταν στον άμετρο φθόνο του για τον Όμηρο· την διάσταση του φιλοσόφου με το μύθο πιστοποιεί και η σαφής απόρριψη της τραγικής ποίησης, όπως και της γλυπτικής τέχνης από τον Σωκράτη.

Η ρήξη των στοχαστών με το μύθο θα είχε πλέον επικρατήσει, και η ηθική και η διαλεκτική θα είχαν συνδέσει άμεσα την τύχη τους με τη φυσική, όταν η σοφιστική παρενέβη με τη μορφή ενός καινοφανούς φαινομένου. Ως κοινωνικό φαινόμενο, θα την εξετάσουμε στο τελευταίο μέρος του κεφαλαίου· εδώ θα περιοριστούμε να αναδείξουμε τη θέση που κατέχει στην εξέλιξη της ελληνικής σκέψης και γνώσης.

Οι σοφιστές αντιπροσώπευαν για τους φιλοσόφους μια σοβαρή ανταγωνιστική δύναμη· γι αυτό και όταν έπαιρναν το λόγο αντιμετώπιζαν συχνά δύσκολες καταστάσεις· θα πρέπει όμως να διακινδυνεύσουμε να αναμετρηθούμε με τις συνήθεις προκαταλήψεις. Όλοι έφθασαν στην Αθήνα από διαφορετικές τοποθεσίες: ο Πρωταγόρας από τα Άβδηρα, ο Γοργίας από τους Λεοντίνους, ο Ιππίας από την Ήλιδα, ο Πρόδικος από την Κέα. Είχαν σημαντική απήχηση, εκφωνούσαν λόγους στις εορταστικές εκδηλώσεις, συνέγειραν ολόκληρη την πόλη, αποσπούσαν τις μεγαλύτερες τιμές, και αμείβονταν πλουσιοπάροχα. Και οι φιλόσοφοι δυσκολεύονταν να κατανοήσουν πώς εξασφάλιζαν τέτοια επιτυχία παρότι απαιτούσαν αμοιβή· μια από τις πιθανές ερμηνείες είναι ότι ο άνθρωπος συνήθως αποδίδει μεγαλύτερη αξία σ’ αυτό για το οποίο του ζητείται αντίτιμο, από αυτό που προσφέρεται δωρεάν. Εγκαταστάθηκαν λοιπόν στην Αθήνα, και επιφανείς άνδρες, όπως ο Περικλής και ο Θουκυδίδης, σύχναζαν στις σχολές τους, και παρακολουθούσαν τη διδασκαλία τους, γεγονός το οποίο απαιτεί κάποιου είδους ερμηνεία. Και δεν αρκεί να το ερμηνεύσουμε απλώς με το επιχείρημα της απουσίας σεβασμού προς την ηθική. Διδάσκοντας ότι τίποτε δεν είναι καθαυτό καλό ή κακό, παρά μόνο σε σχέση με κάποια συγκεκριμένη αντίληψη ή σύμβαση, ότι κριτήριο κάθε επιλογής είναι η εκτίμηση των υπέρ και των κατά, καθώς και το γεγονός ότι στο θρησκευτικό πεδίο οι σοφιστές δεν υπήρξαν μόνο σκεπτικιστές αλλά αρνητές, ώθησαν πιθανότατα τους Αθηναίους σε κάθε είδους παραλογισμούς. Ας μας επιτραπεί όμως να αμφισβητήσουμε το γεγονός ότι άνθρωποι σαν τους σοφιστές ήταν σε θέση να επιβάλλουν αυτόν τον τρόπο σκέψης σε ευρεία κλίμακα· πιστεύουμε ότι ήταν ήδη υπαρκτός και ότι του πρόσφεραν απλώς έναν τρόπο έκφρασης. Αντιθέτως, αν υπήρξε ένας τομέας στον οποίο διέπρεψαν αυτός ήταν η μεθοδικά επεξεργασμένη ευφράδεια, της οποίας η επεξεργασία σχετιζόταν κατά βάθος με τη διδασκαλία της υποκειμενικής μαθητείας, και την προσφυγή στην επιβολή της πειθούς. Επί πλέον, παρότι κατείχαν μια φαινομενική και όχι μια πραγματικά αντικειμενική γνώση, είχαν επίγνωση του τρέχοντος φιλοσοφικού προβληματισμού· η διαλεκτική τους, στην οποία τα σοφίσματα (δάνεια των Ελεατών) έπαιζαν σημαντικό ρόλο, συνιστούσαν χωρίς αμφιβολία μια διανοητική άθληση, και παρότι η γενική μόρφωσή τους στερείτο βάθους, και δεν είχαν τη δυνατότητα «να βελτιώσουν» την ανθρώπινη υπόσταση, πρόσφεραν τουλάχιστον γνώσεις και πρακτικές για τις οποίες εισέπρατταν την ευγνωμοσύνη των πολιτών. Ο Ιππίας θεωρήθηκε ότι εκπροσωπεί το «φρέαρ της γνώσεως» εμφανιζόμενος στην Ολυμπία με μία περιβολή, της οποίας και η τελευταία λεπτομέρεια, όπως η πέτρα στο δαχτυλιδιού του νικητή, είχε σχεδιαστεί από τον ίδιο· η σημαντικότερη προσφορά τους όμως ήταν αυτή η ευρεία γνώση την οποία διέδωσαν σε μια εποχή που τα βιβλία ήταν σπάνια, αλλά υπήρχε μεγάλη δίψα για μάθηση. Θα πρέπει να μεταφερθούμε νοερά σ’ εκείνη την εποχή αν επιθυμούμε να κατανοήσουμε γιατί η επιρροή τους υπήρξε αντίστοιχη με των Ιταλών ανθρωπιστών της Αναγέννησης. Είχαν μια δική τους θεωρία για το σύμπαν και την αστρονομία, κατείχαν γνώσεις γεωμετρίας, ερμήνευαν τους συγγραφείς, δίδασκαν μουσική, κατανοούσαν την γραμματική, ο Ιππίας δίδασκε την μνημοτεχνική επιστήμη· επιπλέον, στο πλαίσιο της ανταλλαγής απόψεων, εισήγαγαν την ιστορία και την αρχαιολογία, τη θεωρία των πολιτικών συστημάτων, δηλαδή μια συγκριτική μελέτη των συνταγμάτων, την οποία μπορούμε να εκλάβουμε ως προσχέδιο των Πολιτικών του Αριστοτέλη, τη γνωριμία με τις αποικίες, την επιστήμη του δικαίου και της διοίκησης των υποθέσεων του Κράτους. Και παρότι η περίφημη πρόκληση του Γοργία, που ισχυριζόταν ότι μπορούσε να απαντήσει σε οποιουδήποτε είδους ερώτηση, αφορούσε πιθανότατα μόνο τις λογικές διεργασίες, και δεν σήμαινε ότι ο σοφιστής θα ήταν σε θέση να καλύψει οποιοδήποτε ερώτημα σε όλους τους τομείς της γνώσης, οι σοφιστές διέθεταν ένα απόθεμα γνώσεων το οποίο ενδέχεται να ωφέλησε την Ελλάδα εκείνης της εποχής· αντιπροσώπευαν ένα δυσυπέρβατο συμβάν του ελληνικού βίου, που δεν είναι δυνατόν να υποτιμηθεί στο βαθμό που επιχειρήθηκε.

(συνεχίζεται)

ΟΙ ΥΠΟΨΙΕΣ ΓΙΑ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΣΟΦΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΕΞΗΣ, ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΔΕΚΤΕΣ.

«DAVID HUME: ΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΒΛΕΜΜΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ» Συντακτική ομάδα Inchiostronero

 Το να περιγράψεις τις σκέψεις ενός συγγραφέα σε λίγες μόνο γραμμές δεν είναι ποτέ εύκολο

D AVID H UME: TΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΒΛΕΜΜΑ

ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ

---

Το να  περιγράφεις τις σκέψεις ενός συγγραφέα σε λίγες γραμμές δεν είναι ποτέ εύκολο. Αν δέ, όπως στην περίπτωση του Ντέιβιντ Χιουμ , είναι κάποιος που έχει επηρεάσει τον φιλοσοφικό προβληματισμό και εξακολουθεί να τον επηρεάζει με βαθύ τρόπο, το έργο φαίνεται σχεδόν αδύνατο. Αναγκαζόμαστε να κάνουμε περικοπές, να αποφύγουμε ορισμένες πτυχές, να δώσουμε μια συγκεκριμένη προοπτική.

Νά λοιπόν, προοπτική : αν έπρεπε να συνοψίσω τη φιλοσοφία του David Hume σε μια λέξη, θα έλεγα "προοπτική". Φυσικά, υπάρχουν πολλοί κεντρικοί όροι στον προβληματισμό του Σκωτσέζου φιλοσόφου μας: «συνήθεια», για παράδειγμα, ή «σκεπτικισμός». ή πάλι, «εξάσκηση» Ωστόσο, κανείς δεν καταλαβαίνει πραγματικά το νόημα: το βλέμμα προς τον κόσμο είναι μια προοπτική ματιά. Φαίνεται ασήμαντο, αλλά δεν είναι. Αν πάρουμε αυτό ως σημείο εκκίνησης, τότε μπορούμε να δούμε ότι όλα τα άλλα προκύπτουν από αυτήν τη δήλωση.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα.

Παίζω μπιλιάρδο. Σκοπεύω, χτυπάω το λευκό που κυλά στο πράσινο χαλί και χτυπά μια μπάλα. Αυτό κινείται και μπαίνει στην τρύπα. Σκοπεύω ξανά, χτυπάω το λευκό που αρχίζει να κυλά ξανά μέχρι να χτυπήσει μια άλλη μπάλα, η οποία με τη σειρά της κινείται. Αν χτυπούσα ξανά την άσπρη μπάλλα θα ήξερα ότι θα κουνηθεί, αν ήμουν αρκετά καλός θα χτυπούσε μια άλλη μπάλα, η οποία θα κινούνταν λόγω της πρόσκρουσης κ.λπ.

Γιατί ξέρω; Γιατί μπορώ να προβλέψω τι θα συμβεί;

Θα απαντήσετε: "Το ξέρετε αυτό γιατί γνωρίζετε ότι η σύγκρουση της μπάλας Α στη μπάλα Β προκαλεί την κίνηση της μπάλας Β, και εσείς με τη σειρά σας το ξέρετε αυτό επειδή έχετε μια σειρά από έννοιες, αν και ελάχιστες, μηχανικής κ.λπ.." Πολύ πιθανόν

Ξέρω ότι η μπάλα Β θα κινηθεί γιατί θα χτυπηθεί από την μπάλα Α. Ξέρω ότι η κίνηση του ενός προκαλεί την κίνηση του άλλου. Αλλά γιατί ξέρω ότι υπάρχει αυτή η σχέση; Βλέπω αντικείμενα: ένα τραπέζι, μερικές μπάλες. Δεν βλέπω σχέσεις, σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος. Από πού πηγάζει η ικανότητά μου να βλέπω σχέσεις, να διαβλέπω συσχετίσεις, να προβλέπω γεγονότα;

Ντέιβιντ Χιουμ

Λέγαμε, προοπτική: στον κόσμο καταλαμβάνουμε πάντα μια συγκεκριμένη θέση και από αυτό ερευνούμε τι μας περιβάλλει. Έχουμε μια άποψη, σίγουρα μεταβλητή, που αλλάζει αλλά δεν την εγκαταλείπουμε ποτέ. Ξεκινώντας από αυτό το «σημείο μηδέν» προσανατολιζόμαστε, κινούμαστε, ενεργούμε και ως εκ τούτου σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας και με τον έξω κόσμο.

Και η σχέση είναι αέναη, είναι μια συνεχής ροή που αποτελείται από δράσεις και αντιδράσεις, στην οποία προσπαθούμε, πρέπει να προσπαθούμε , να βλέπουμε κανονικότητες.

Γιατί έχουμε αυτή την ανάγκη; Γιά να ζούμε. Φανταστείτε να κάνετε στον εαυτό σας αγωνιώδεις ερωτήσεις κάθε βράδυ όπως: «Θα ανατείλει αύριο ο ήλιος; Θα έχω ακόμα το κεφάλι μου κολλημένο στον λαιμό μου; Θα ξυπνήσω στο κρεβάτι μου ή στην άλλη άκρη του κόσμου;». Ή προσπαθήστε να σκεφτείτε αν έπρεπε πάντα να αμφισβητούμε την εγκυρότητα της βαρύτητας και αντί να βγούμε από την πόρτα βγούμε έξω από το παράθυρο. Η περισσότερο από θεμιτή υποψία είναι ότι δεν θα υπερβαίναμε την πρώτη επιβεβαίωση.

Συνηθίζουμε τον κόσμο. Προσπαθούμε να πιστεύουμε ότι υπάρχουν νόμοι, ότι δεν είναι όλα τυχαία. Και είμαστε τόσο συνηθισμένοι που πιστεύουμε ότι η συνήθεια μας είναι αποτέλεσμα του κόσμου και όχι των αναγκών μας. «Η συνήθεια είναι ο μεγάλος οδηγός της ανθρώπινης ζωής», έγραψε ο φιλόσοφός μας.

Εάν η μπάλα Β κινηθεί, η αιτία είναι η κρούση που υφίσταται η μπάλα Α: αυτός είναι ένας αμετάβλητος νόμος του κόσμου. Γιατί; Ποιός τό είπε; Δεν είναι επίσης αλήθεια ότι μπορούμε να σκεφτόμαστε το αντίθετο από αυτό που υπάρχει στον κόσμο χωρίς να πέσουμε σε ένα κουβάρι αντιφάσεων; Δεν μπορούμε ίσως να σκεφτούμε ότι η μπάλα Α χτυπά την μπάλα Β και αυτή μένει ακίνητη; Πού είναι λοιπόν ο αμετάβλητος νόμος; Μάλλον έχουμε συνηθίσει να πιστεύουμε ότι αν η μπάλα Α χτυπήσει την μπάλα Β τότε η μπάλα Β κινείται. Αλλά είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που ειπώθηκε πριν!

Και δεν μπορούμε ίσως να σκεφτούμε ότι αν αφήσω το στυλό θα επιπλέει στον αέρα; Σίγουρα, είναι περίεργο, αλλά όχι αδύνατο. Τουλάχιστον, όχι με τον ίδιο τρόπο που είναι αδύνατο να σκεφτεί κανείς ότι 2+2=5. Σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχουν συνήθειες που να έχουν σημασία: 2 μονάδες από κάτι που προστίθενται σε 2 μονάδες από κάτι δίνουν 4 μονάδες από κάτι. Το να σκέφτεσαι το αντίθετο είναι φάρσα. Επομένως, πρέπει να διακρίνουμε: οι λογικές αλήθειες (ή για να το θέσω à la Hume: αλήθειες της λογικής) δεν έχουν την ίδια θέση με τις αλήθειες του κόσμου (γνωστοί και ως αλήθειες των γεγονότων). Το πρώτο πρέπει να είναι αληθινό και επομένως είναι πάντα αληθινό , το δεύτερο μπορεί να είναι ψευδές και επομένως είναι συχνά αληθινό . Τι μου εγγυάται ότι είναι συχνά αληθινές; Τίποτα, απλώς η συνήθεια να πιστεύεις ότι είναι.

Van Gogh The Night Café , 1888

Ας προσπαθήσουμε να το πούμε με πιο ακριβείς όρους. Ο Χιουμ μάς προειδοποιεί να μην υποθέτουμε εκ των προτέρων ότι η γνώση μας για τον κόσμο είναι το αποτέλεσμα της νομιμότητας που βρίσκεται κάτω από αυτήν. Η επιστήμη, που μελετά τη φύση και πιστεύει ότι μπορεί να προσδιορίσει τους νόμους της, λειτουργεί στην πραγματικότητα μέ μια διανοητική κατασκευή, χρήσιμη (πράγματι: απαραίτητη, από την άποψή μας) για να μπορεί να λειτουργεί στον κόσμο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η προοπτική είναι κεντρικός όρος: λόγω της ύπαρξής μας στον κόσμο σύμφωνα με μια συγκεκριμένη οπτική γωνία πρέπει να εξοπλιστούμε με εκείνα τα εργαλεία που μας επιτρέπουν να κατανοούμε και επομένως να ενεργούμε λογικά. Είναι αυθαίρετα εργαλεία, λέει ο Hume, τα οποία λειτουργούν όσο μας είναι χρήσιμα και τα οποία μπορούμε να τα εγκαταλείψουμε όταν πάψουν να μας εξυπηρετούν.

Μια πτυχή αξίζει να τονιστεί. Για να προκύψει αυτή η προσοχή στη σχετικότητα όλης της γνώσης (σχετικότητα που, παρεμπιπτόντως, δεν είναι σχετικισμός, εγκατάλειψη κάθε κριτηρίου για να κρίνουμε την επιτυχία μιας θεωρίας, επειδή, όπως είδαμε, το κριτήριο είναι η ικανότητα να γίνει αυτός ο κόσμος κατανοητός ) , δεν γίνεται να επαναπαυόμαστε στο δόγμα, στην «προκατάληψη». Για να το θέσω σε ένα σύνθημα, de omnibus dyshimandum: πρέπει να αμφιβάλλεις για τα πάντα. Εδώ ο Χιουμ ενσαρκώνει κυρίως αυτό το πνεύμα, το φτιάχνει σαν ένα δεύτερο δέρμα, νευρώνοντας τη δική του αντανάκλαση με αυτό το αίμα.

Είπαμε στην αρχή: το να συνοψίζεις τις σκέψεις ενός συγγραφέα σε λίγες γραμμές είναι δύσκολο έργο. Ένας στοχαστής ικανός να «ξυπνήσει από τον δογματικό ύπνο» φιλοσόφους του διαμετρήματος του Immanuel Kant, που εξακολουθεί να κυριαρχεί στα πιο σημαντικά σύγχρονα γνωσιολογικά ρεύματα, θα απαιτούσε σελίδες και σελίδες για να γίνουν πραγματικά κατανοητές και να αφομοιωθούν. Στην πραγματικότητα, δεν αρκεί να αναφέρουμε, όπως κάναμε, την άγρια ​​κριτική που τον κράτησε αφοσιωμένο σε όλη του τη ζωή ενάντια σε κάθε μορφή δογματισμού, που ισχυρίζεται ότι κατέχει την αλήθεια χωρίς ποτέ να αμφισβητεί τις προϋποθέσεις της: επιχείρησε, ακολουθώντας τούς Αγγλους εμπειριστές,  να ανιχνεύσουν μια σχεδόν φυσιολογική ανακατασκευή των γνωστικών διεργασιών που αποτελούν τη βάση της γνώσης και επιτρέπουν τη δημιουργία συνδέσεων μεταξύ των παγκόσμιων γεγονότων, ασχολήθηκε με την ηθική, υπερασπιζόμενος αυτούς που αρνούνταν την ελεύθερη βούληση, τής αισθητικής και της ιστορίας. Ένας πολύπλευρος στοχαστής, εν ολίγοις, ουσιαστικός πρόδρομος της φιλοσοφίας του δέκατου όγδοου και του δέκατου ένατου αιώνα.

Simone Coletto

«DAVID HUME: LO SGUARDO FILOSOFICO È UNO SGUARDO PROSPETTICO» - Inchiostronero