ΕΥΗΜΕΡΙΑ, ΤΟ ΑΒΑΤΑΡ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ - Roberto Pecchioli (Μέρος πρώτο)

Οι ουτοπίες του Διαφωτισμού είχαν καταστροφικά αποτελέσματα. Η μεγάλη αποτυχημένη υπόσχεση της νεωτερικότητας είναι η ευτυχία: μόλις καταργηθεί η έρευνά (επιδίωξή) της, όλα μετατοπίζονται στην ευημερία, στην υλική κατανάλωση.

Αμερικανική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας. 4 Ιουλίου 1776.

Η ευτυχία είναι η μεγάλη αποτυχημένη (ανεκπλήρωτη) υπόσχεση της νεωτερικότητας, που διασταυρώνεται από τις μεγάλες αφηγήσεις της προόδου, της ελευθερίας και της ευτυχίας. Η ουτοπία του Διαφωτισμού είχε καταστροφικά αποτελέσματα, μετατρέποντας σύντομα σε απελευθέρωση της ύλης, που ανέτρεψε το όραμα της ζωής των Ευρωπαίων και των Αμερικανών. Ο Τόμας Τζέφερσον, εμπνευστής της Αμερικανικής Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας στις 4 Ιουλίου 1776, πρέπει πιθανώς να έχει παραλείψει την τεράστια σημασία του προοιμίου που του αποδίδεται, στο οποίο δηλώνει: Θεωρούμε τις ακόλουθες αλήθειες αυτονόητες: Όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι. Έχουν προικιστεί από τον Δημιουργό με ορισμένα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα. Μεταξύ αυτών των δικαιωμάτων είναι η ζωή, η ελευθερία και η επιδίωξη της ευτυχίας.

Ας επιχειρήσουμε μια αξιολόγηση του εύρους, του πεδίου εφαρμογής, των αποτελεσμάτων και των συνεπειών της προαναφερθείσας φόρμουλας, που διατυπώθηκε με τόση σοβαρότητα και χαιρετίστηκε στην Ευρώπη από τον πιο ριζοσπαστικό από τους Γάλλους επαναστάτες, τον Louis-Antoine Saint-Just (Λουί-Αντουάν Σεν Ζυστ). Σε μια ομιλία του το 1794, λίγο μετά την ψήφιση του νόμου του τρόμου, ήλπιζε ότι η αγάπη για την αρετή και την ευτυχία, μια «νέα ιδέα στην Ευρώπη», θα εξαπλωθεί στη Γαλλία. Λίγο πολύ τα ίδια χρόνια, ο οικονομολόγος γιος του Διαφωτισμού και της Επανάστασης, Jean Baptiste Say, όρισε την ατομική ευτυχία ως προς τη σύγκριση μεταξύ της ποσότητας των υλικών αναγκών και της ικανότητας ικανοποίησής τους, δηλώνοντας: «η ευτυχία είναι ανάλογη με την ποσότητα προϊόντων που έχει κανείς στη διάθεσή του». Παρόμοια συλλογίστηκε και ο Άγγλος Jeremy Bentham, για τον οποίο η ευτυχία συνέπιπτε με τη χρησιμότητα. Με βάση αυτό γεννήθηκε η νεωτερικότητα και αναπτύχθηκε μέχρι σήμερα.

Γιατί δεν είμαστε σήμερα πιο ευτυχισμένοι από τους προγόνους μας, παρά τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο, τη μεγαλύτερη ψυχαγωγία και το προσδόκιμο ζωής που επεκτείνονται από την ιατρική πρόοδο; Η ευτυχία ορίζει μια διαρκή κατάσταση του νου που περιλαμβάνει τη χαρά της ζωής, την προσμονή, την προοπτική, την γόνιμη ένωση με τον περιβάλλοντα κόσμο, ενώ η ευημερία είναι ένα ουσιαστικά αισθητηριακό περαστικό συναίσθημα!

 Ακούγοντας την ιστορία, κανένα πολιτικό καθεστώς, καμία ανθρώπινη ιδεολογία δεν κατάφερε να πετύχει την ευτυχία. Το σύστημα της φιλελεύθερης αγοράς έχει αντικαταστήσει την ευτυχία, μια πνευματική συνθήκη, με το υλικό υποκατάστατό της, την ιδέα (και την πρακτική) της ευημερίας. Είναι ένα μαγικό κόλπο, μια προσομοίωση τέλεια συντονισμένη με τους μηχανισμούς των δημοσίων σχέσεων, του μάρκετινγκ και της διαφήμισης που μετατρέπονται σε ιδεολογία, όραμα του κόσμου. Ένας Γάλλος διανοούμενος ενάντια στο ρεύμα, ο Philippe Grasset, παρατηρώντας τα ατελείωτα διαφημιστικά αποσπάσματα σε μια από τις διαφορετικές τηλεοπτικές αλυσίδες, εξηγεί ότι «συνειδητοποίησε με έναν πολύ δυνατό, αν όχι βάναυσο τρόπο, σαν μια αστραπή που ξαφνικά φωτίζει τήν φανταστική αλλαγή σε αυτές τις δραστηριότητες από την αρχή, της δεκαετίας του 1960». Μέσα στο όργιο των μηνυμάτων, αναγνωρίζοντας το εύρος των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν, τήν επιδεικτική πολυτέλεια, το εύρος στη χρήση των πιο εκλεπτυσμένων τεχνολογιών για την κατασκευή των εικόνων που αποτελούν τόσα μηνύματα, ο Grasset υπογραμμίζει την εξαιρετική μοναδικότητα ενός λόγου στον οποίο η ιδεολογική μορφή προηγείται της ιδιαιτερότητας του περιεχομένου, του ίδιου του περιεχομένου, γιά νά γίνει η ανακοίνωση μιας πειστικής αλλά ανελέητης ιδεολογίας.

Στην επικοινωνία που γενικά ονομάζουμε διαφήμιση, εκδηλώνεται μια βαθιά ιδεολογία της μορφής που ξεπερνά τον εαυτό της. Οποιαδήποτε συζήτηση αποκλείεται, δεν εγείρεται ούτε γίνεται παραδεκτή η παραμικρή αντίρρηση. Η νεωτερικότητα γίνεται μετανεωτερικότητα στον ατομικισμό και στον ορίζοντα μιας μετα-ελευθεριακής κοινωνίας, εμποτισμένης με μια πολυπολιτισμικότητα που αποτελείται από υποχρεωτικές ποσοστώσεις, παγκοσμιοποιημένη παραγωγικότητα που γιορτάζει και αναπαράγει τον εαυτό της αποικίζοντας τη φαντασία μέσω του επαναληπτικού καταναγκασμού. Δεν υπάρχει εναλλακτική στο σύστημα, και γιατί θα έπρεπε να υπάρχει, εάν το ρητό μήνυμα το υποθέτει ως το μόνο ικανό να διασφαλίσει την ευημερία, λιγότερη ευτυχία μιας ανθρωπότητας όλο και λιγότερο sapiens.

Από τη στιγμή που η μετανεωτερικότητα ζει στο άγχος της ρύθμισης των πάντων, εφηύρε μέρες αφιερωμένες στις πιο ποικίλες αιτίες. Η Παγκόσμια Ημέρα Ευτυχίας γιορτάζεται στις 20 Μαρτίου κάθε έτους υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, κάτι που από μόνο του εξασφαλίζει το φιάσκο της πρωτοβουλίας. Σε μια ταραγμένη και μελαγχολική κοινωνία, σκόπιμα χαμόγελα και χειρονομίες ψεύτικου ενθουσιασμού ευδοκιμούν κάτω από την ιδεολογική αυτοκρατορία της «θετικής» σκέψης, ανάμεσα σε κουρασμένους πανηγυρισμούς, κενές φράσεις, μεγαλειώδεις κοινοτοπίες. Η ευτυχία, που αποτελούσε πυλώνα της πολιτικής σκέψης του Αριστοτέλη - αν και προοριζόταν για τον Θεό - ανάγεται, στις σύγχρονες κοινωνίες της αγοράς, σε μια ψυχολογική και οικονομική κατηγορία που πρέπει να γιορτάζεται σε καθορισμένη ημερομηνία. Αποχαρακτηρίζεται ως ευημερία ώστε να υπολογίζεται με κομψές εξισώσεις, σκοπός των οποίων είναι η μέτρηση της ποιότητας ζωής μέσω υλικών προτύπων.

Η πρόθεση είναι να οριστεί μια κατάσταση του νου με στατιστικούς όρους, μια εννοιολογική κατηγορία που αποφεύγει τον αριθμητικό υπολογισμό, καθώς βασίζεται σε ένα αναπόφευκτο μεταφυσικό στοιχείο. Οι λεγόμενοι ειδικοί αδυνατούν να αποδεχτούν, με μαθηματικά μοντέλα στό χέρι, ότι οι πιο ευημερούσες οικονομικά κοινωνίες πλήττονται από επιδημίες κατάθλιψης, δυστυχίας που χαρακτηρίζεται από τον πόνο μέχρι τίς πολλές αυτοκτονίες που αναφέρονται στις ειδήσεις. Η «τεχνική» λύση αναζητείται με βιοϊατρικούς όρους, με την άνοδο μιας εκπληκτικής επιστήμης της ευτυχίας. Η ύπαρξή της και μόνο καταδεικνύει την τρομερή κατάχρηση της λέξης «επιστήμη», καθώς και τον επείγοντα χαρακτήρα μιας φιλοσοφίας της επιστήμης που νά βασίζεται σε πιο στέρεα ηθικά και γνωσιολογικά θεμέλια.

Μια βραδιά στη Madame Geoffrin di Lemonnier, 1812.

Οι ουτοπίες του Διαφωτισμού είχαν καταστροφικά αποτελέσματα. Η μεγάλη αποτυχημένη υπόσχεση της νεωτερικότητας είναι η ευτυχία: μόλις καταργηθεί η έρευνά της, όλα μετατοπίζονται στην ευημερία, στην υλική κατανάλωση.

Οι κριτικές που στοχεύουν αυτή τη διάφανη ιδεολογία της ευτυχίας που εκφράζεται με όρους υλικής ευημερίας που περιγράφεται με αριθμούς δεν είναι σε θέση να σημειώσουν πρόοδο στο ισχυρό μέτωπο της λεγόμενης θετικής σκέψης, που στοχεύει στην «ευτυχισμένη» έκσταση μέσω της εμπορευματικής μορφής. Το σφρίγος της κριτικής, σε συνδυασμό με την απελπιστική πρακτική της αναποτελεσματικότητα, οδηγεί στην πολιτική αδυναμία οποιασδήποτε κριτικής ή σύγκρουσης ιδεών σε δημοκρατίες που βασίζονται στην αγορά. Στον ορίζοντα του ανθρωπολογικού φιλελευθερισμού, που δεν αγνοεί καμία πτυχή της ζωής, η ευτυχία συλλαμβάνεται ως μια καθολική ιδιότητα που βιώνεται υποκειμενικά ως ευημερία. Σε σύγχυση με την κατάσταση του νου που σχετίζεται με τη βιολογική υγεία, η ευτυχία ταυτίζεται με την ευημερία, μια αδιαφανής έννοια που ανάγει το πρόβλημα της ευτυχίας σε βιοχημεία.

Τα αγχολυτικά, τα αντικαταθλιπτικά και τα ευφορικά φάρμακα εξαπλώνονται, γελοία εγχειρίδια που υπόσχονται αυτοδημιούργητη ευτυχία τυπώνονται και γίνονται best-seller. Θα ήταν γέλιο, θα ήταν πηγή καλού χιούμορ αν το χαμόγελο δεν περιείχε μια σαρδόνια πίκρα. Σε αυτά τα μικρά έργα, τις μικρές οπερέτες εξυψώνονται εκατομμύρια ελαχιστοποιημένα «εγώ» που ζουν σε μια εγωκεντρική, υποκειμενική αλλά αδιαμφισβήτητη διάσταση. Εύθραυστες  προσωπικότητες «αυτογνωσίας» μασούν με απόλαυση προϊόντα οικολογικής καθαρότητας, σημειώνουν κάθε τάση της ψυχής, τους κιρκάδιους ρυθμούς του σώματος, καταγράφουν όνειρα και καρδιακούς παλμούς, καλωσορίζουν κάθε παρατήρηση της γύρω πραγματικότητας στην οποία κάθε λεπτομέρεια ορίζεται σε συνάρτηση με τήν ατομική ευημερία. Οι «απελευθερωμένες», κοσμοπολίτικες συνειδήσεις ασκούν την πιο σχολαστική αυτοανάλυση αναζητώντας μια διαρκή ισορροπία, πεπεισμένες ότι ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από το υπερτροφικό και άρα δυστυχισμένο εγώ τους. Ένα σύμπαν στο μέγεθος του ομφαλού.

Εφόσον η μετανεωτερικότητα ζει στο άγχος της ρύθμισης των πάντων, έχει εφεύρει μέρες αφιερωμένες στις πιο ποικίλες αιτίες.

Οι ψεύτικες θρησκείες της αυτογνωσίας εκφράζουν επίπονα τα θαύματα της εγωλατρίας στην εξατομικευμένη μορφή μιας διανεμητικής καθολικής ευτυχίας, που βιώνεται ως δικαίωμα. Το πρόβλημα είναι ότι το άτομο, η υποκειμενική συνείδηση, δεν συντηρείται: απαιτεί έναν ουσιαστικό δεσμό, τη σύγκριση με τους άλλους. Η ατομική ταυτότητα προκύπτει από το να ανήκεις σε μια κοινή δομή, η οποία φανερώνει την αδυναμία να είναι κάποιος άνθρωπος αν δεν βρίσκεται σε επικοινωνία με άλλους ανθρώπους. Η ίδια η ιδέα της ευτυχίας είναι ένα ιστορικό προϊόν των πραγματικών συνθηκών και όχι ένα αφηρημένο καθολικό κριτήριο που ισχύει για όλους με βάση στατιστικές παραμέτρους. Η ευτυχία ορίζεται με χίλιους διακριτούς, αμέτρητους τρόπους, πολύ λιγότερο με την κενή διαφημιστική αισιοδοξία της σύγχρονης σκέψης που στοχεύει στη στατιστική: τήν ευτυχία τών λογιστών.

Η Μεγάλη Ύφεση του 1929.

Στη δεκαετία του 1920 έφτασε στις ΗΠΑ το πρώτο κύμα σύγχρονης επικοινωνίας, μια βουλιμική μοντερνιστική άνοια. Στα τρελά και βρυχόμενα χρόνια του Φιτζέραλντ, πριν καταλήξει στο κραχ του 1929 και βυθιστεί στη Μεγάλη Ύφεση, γινόταν λόγος για τη φιλοσοφία της ευτυχίας (ή της αισιοδοξίας). Σήμερα είναι κάτι άλλο, μια μινιμαλιστική πρακτική ύπαρξης ή μάλλον η απλή δυνατότητα ύπαρξης. Αυτό που επιδιώκεται είναι ένα είδος «υπέρ τά πάντα», ένα είδος "υπερ-παντός", του οποίου το αποτέλεσμα είναι ο διανθρωπισμός (1) και ο Homo Deus. Εκφράζεται μια φιλοσοφία της στιγμής, το Big Now, τό μεγάλο τώρα, του οποίου το κέντρο δεν είναι πια η ευτυχία αλλά η ευημερία. Είναι μια χυδαία και εμπορική παρωδία, μια εννοιολογική ληστεία, μια προσομοίωση που στήθηκε ως τοτέμ από την καταναλωτική κοινωνία. Είναι η εμπορευματοποίηση της έννοιας της ευτυχίας προς όφελος της ιδεολογίας του συστήματος, της αγοράς, της επιθυμίας, της κατανάλωσης. Μια ανθρωπολογική επανάσταση που χτίστηκε γύρω από το τραπέζι σήμαινε ότι τό comfort, η άνεση, η ευκολία - μια περαιτέρω χυδαιοποίηση της ευημερίας - πήραν τη θέση τους ανάμεσα στις θεμελιώδεις αξίες, σε σημείο να γίνουν η κατ' εξοχήν φιλοδοξία της νέας ιδεολογίας που προορίζεται να διαιωνίσει τους κανόνες τού συστήματος.

Η ευτυχία χειραγωγήθηκε; Σε σύγχυση με την κατάσταση του νου που σχετίζεται με τη βιολογική υγεία, η ευτυχία ταυτίζεται με την ευημερία, μια αδιαφανής έννοια που ανάγει το πρόβλημα της ευτυχίας σε βιοχημεία! 

 Οι ψυχολόγοι διακρίνουν τις εργαλειακές οργανικές αξίες (μέσα) από τις τερματικές τελικές αξίες, οι οποίες βρίσκουν τον αυτοσκοπό τους. Έννοιες όπως η ασφάλεια, η ταχύτητα αποτελούν μέρος της λειτουργικής σφαίρας, ενώ η φιλία, η αγάπη και η ελευθερία είναι μέρος της τελικής σφαίρας. Ο Milton Rokeach, ο ψυχολόγος που θεώρησε αυτή την κλίμακα στη δεκαετία του 1960, ήταν ο πρώτος που έδειξε τήν άνεση ως «τελική» αξία, τήν κεντρική αρχή της ζωής. Σε αυτή τη βάση, η καταναλωτική κοινωνία μπόρεσε να μετατρέψει την ευημερία σε εμπόρευμα, μεταμφίεση ευτυχίας. Στην ουσία πούλησε την ευχαρίστηση, ή μάλλον την ελπίδα, την προσδοκία, αποκαλώντας την ευτυχία. Η ευημερία που μετατρέπεται σε υποχρεωτική αρχή είναι ένα μέσο για να γίνουν έννοιες όπως αυτή των «πολιτών του κόσμου» - η γλώσσα της παγκοσμιοποίησης - να μεταβούν από μια ιδέα με τη δική της εννοιολογική αξιοπρέπεια σε μια χυδαία μετα-ιδεολογία που ενσωματώνεται στον απεριόριστο καταναλωτισμό. Αποτέλεσμα της οποίας είναι η αναπαραγωγή του Συστήματος στην υπερφιλελεύθερη μορφή του.

Εν τω μεταξύ, το χάσμα μεταξύ εκείνων που μπορούν να επεκτείνουν την ευημερία σε νέες ψεύτικες ανάγκες, ιδιοτροπίες ή ανέσεις και όλων των άλλων συνεχίζει να βαθαίνει. Η έκπληξη των οικονομολόγων για την έλλειψη ευτυχίας των ευκατάστατων εμπλουτίστηκε από τη συμβολή του Richard Easterlin, του θεωρητικού του παραδόξου που φέρει το όνομά του. Έκπληκτος από την ευθυμία που παρατήρησε στις φτωχές χώρες, δημιούργησε ένα επιτυχημένο μαθηματικό μοντέλο

Ρίτσαρντ Ίστερλιν.

(όλα σήμερα πρέπει να εκφράζονται με εξισώσεις!) καταδεικνύοντας την κακή φτωχή σχέση μεταξύ εισοδήματος, υλικής ευημερίας και ευτυχίας.

Μια ξεκάθαρη αποτυχία, αποδεδειγμένη  γεωμετρικά, του έργου που προέκυψε με τον Διαφωτισμό πριν από δυόμισι αιώνες, την πηγή των μεγάλων αφηγήσεων της προόδου και της ευτυχίας. Πράγματι, ακόμη και οι πιο υλιστές άνθρωποι ήταν πεπεισμένοι εκείνη την εποχή ότι η τεχνική πρόοδος ήταν συνώνυμη με την ηθική πρόοδο. Ο άνθρωπος, σύμφωνα με το όραμα του Condorcet, θα ήταν ικανός να κατανοήσει την ευθύνη για την ευημερία και να ζήσει μιά ζωή πιο ευτυχισμένη, αφού πίστευε ότι η σχέση μεταξύ ελευθερίας και ευτυχίας ήταν εμφανής. Η ελευθερία δεν θεωρήθηκε μόνο το θεμέλιο ενός χειραφετισμένου πολιτικού σχεδίου, αλλά ο ουσιαστικός σύνδεσμος ενός συμβολαίου που έθετε την ελεύθερη επιλογή ως εκ των ων ουκ άνευ (απαραίτητη προϋπόθεση) της ευτυχίας. Το επόμενο βήμα της αφομοίωσης της κοινωνίας στην αγορά, το μάρκετινγκ, ήταν εύκολο – ψευδές συνώνυμο της ελεύθερης επιλογής του καταναλωτή – εγγυητή της ίδιας της δημοκρατίας.

Είναι πολύ εύκολο να δούμε ότι η νεωτερικότητα δεν τήρησε την υπόσχεσή της. Ο άνθρωπος δεν έχει κάνει σημαντική πρόοδο στο δρόμο προς την ευτυχία. Το αντίθετο φαίνεται να ισχύει, όχι μόνο σε στατιστικούς όρους που επιβεβαιώνουν ότι δεν είμαστε πιο ευτυχισμένοι από τους προγόνους μας παρά τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο, τη μεγαλύτερη ψυχαγωγία και το προσδόκιμο ζωής που επεκτείνονται από την ιατρική πρόοδο. Μια αγωνία άγνωστη στις προηγούμενες γενιές έχει εξαπλωθεί. Ο αθεϊσμός σε συνδυασμό με τον πιο βαρύ υλισμό προκαλεί τη φρίκη του θανάτου, που φέρνει μαζί του την αδυναμία ανοχής, σύλληψης και ακόμη και παρατήρησης ασθένειας, δυστυχίας και κινδύνου. Η αναζήτηση της ευτυχίας, με όλο τον σεβασμό στον Τζέφερσον και στο αμερικανικό όνειρο, έχοντας εξαντλήσει τις ψευδαισθήσεις σχετικά με την ηθική πρόοδο της ανθρωπότητας, έγινε μια συγκλονιστική αποτυχία του Διαφωτισμού.

Το σύστημα της φιλελεύθερης αγοράς έχει αντικαταστήσει την ευτυχία με τόν «θεό της κατανάλωσης» ! 

 Τι μπορούμε λοιπόν να υποσχεθούμε στους ανθρώπους, και μάλιστα σε άτομα, αν η ευτυχία δεν είναι πλέον ένας εύλογος ορίζοντας; Ο καπιταλισμός, κληρονόμος και ωφελούμενος της επαναστατικής καταιγίδας, βρήκε την απάντηση: το «κοσμικό» και απτό υποκατάστατο της ευτυχίας είναι η ευημερία. Επρόκειτο να προτείνει (επιβολή) σε γενιές ανίκανες να είναι ευτυχισμένες ένα είδος avatar, δηλαδή την ευημερία. [Δηλ. το θέμα ήταν να προταθεί (να επιβληθεί) στις γενιές που δεν είναι ικανές για ευτυχία ένα είδος άβαταρ, η ευημερία ακριβώς].Το avatar, που οι χρήστες του δικτύου το γνωρίζουν καλά, είναι μια αναπαράσταση, όχι μια συγκεκριμένη, πραγματική μορφή. Η ευημερία γίνεται το άβαταρ της ευτυχίας καθώς παίρνει την εμφάνισή της. Avatar, στα σανσκριτικά, σημαίνει "αυτός που κατεβαίνει". ήταν ο ορισμός της θεότητας που δεν εμφανιζόταν στους ανθρώπους παρά μόνο έμμεσα.

Η ευτυχία ορίζει μια διαρκή κατάσταση του νου που περιλαμβάνει τη χαρά της ζωής, την προσμονή, την προοπτική, την γόνιμη ένωση με τον περιβάλλοντα κόσμο, η ευημερία είναι ένα ουσιαστικά αισθητηριακό περαστικό/παροδικό συναίσθημα. Επομένως, υπάρχει μια φιλοσοφική παράδοση που μιλά για την ευτυχία, αλλά καμία δεν επικεντρώνεται στην ευημερία. Η κοινωνία της αγοράς περιφρονεί κάθε πνευματική ένταση, πολεμά κάθε ηθική που δεν βασίζεται στη στιγμή, στην ποσότητα, σε οτιδήποτε δεν είναι μετρήσιμο και πωλήσιμο. Για το λόγο αυτό, τα οικονομικά της υποκατάστατης ευτυχίας διαδίδουν την ιδέα ότι οι εξωτερικοί παράγοντες έχουν μικρή επίδραση στην ευημερία, η οποία είναι ένα ατομικό και ηδονιστικό γεγονός. Καταργεί έτσι την αναζήτηση της ευτυχίας, μετατοπίζοντάς την στην απόλαυση, προσφέροντας ευεξία, ευχαρίστηση, κατανάλωση. Όλα μαζί, δεν είναι παρά άβαταρ, ολογραφικές αναπαραστάσεις, υποκατάστατα που ενώνονται με την αρχή της εμπορευματοποίησης της ζωής μέσα από μια ψυχολογία του να έχεις, μια ψυχολογία της ύπαρξης. Η εποχή μας έχει φέρει σε πέρας την αναγωγή της ευτυχίας στον εργαλειακό υπολογισμό που εκφράζεται στη λογιστική μονάδα του χρήματος, ένα παγκόσμιο κίνητρο.

Ο Κάρολος Ντίκενς έγραψε στο Ντέιβιντ Κόπερφιλντ την αυγή της βιομηχανικής επανάστασης: «Ετήσιο εισόδημα είκοσι λίρες, ετήσια έξοδα δεκαεννέα λίρες δεκαεννέα σελίνια και έξι πένες. Αποτέλεσμα: ευτυχία. Ετήσιο εισόδημα είκοσι λίρες, έξοδα είκοσι λίρες και έξι πένες, αποτέλεσμα: Απόγνωση»

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

(1) Ο μεταανθρωπισμός (ή ο διανθρωπισμός, μερικές φορές συντομογραφείται σε >H ή H+ ή H-plus) είναι ένα πολιτιστικό κίνημα που υποστηρίζει τη χρήση επιστημονικών και τεχνολογικών ανακαλύψεων για την αύξηση των φυσικών και γνωστικών ικανοτήτων και τη βελτίωση εκείνων των πτυχών της ανθρώπινης κατάστασης που θεωρούνται ανεπιθύμητες, όπως η ασθένεια και η γήρανση, επίσης με στόχο έναν πιθανό μετα-ανθρώπινο μετασχηματισμό.

BENESSERE, L’AVATAR DELLA FELICITÀ. (Parte prima) - Inchiostronero