Παρασκευή 19 Απριλίου 2024

Η θεά της αντίφασης – Roberto Pecchioli


Στην αρχή ήταν η Θεά Λογική. Η Λογική ήταν με τον Άνθρωπο και η Λογική ήταν ο Θεός. Τότε συνειδητοποιήσαμε ότι η λογική ήταν λάθος, τουλάχιστον μερικές φορές, και την εκθρονίσαμε, αντικαθιστώντας την με μια νέα, πιο σκληραγωγημένη Θεά, την Επιστήμη, συνοδευόμενη από τον εκτελεστικό της υπάλληλο, την Τεχνική. Ακόμα και η Θεά Επιστήμη, όμως, δείχνει το σχοινί: μετά από δύο χρόνια επιδημίας λέει τα πάντα και το αντίθετό τους, μέσα από τα στόματα των αρχιερέων, των ιολογίων, των ειδικών και «όσων γνωρίζουν». Οι ιέρειες της Επιστήμης, οι Εστιάδες Παρθένες της επικοινωνίας και της Μοναδικής Δημοσιογραφίας δεν τα πάνε καλύτερα: τα πέπλα αλλάζουν κάθε μέρα και το έργο τού απεγκλωβισμού από εντολές και αντιεντολές, ο Λόγος του σήμερα και η Αλήθεια του αύριο, γίνεται μια ακροβατική δοκιμασία θάρρους για υπηρέτες και μπατλερ.

Το μόνο που μένει είναι η τελευταία θεά, όχι, όχι η Ελπίδα, που έχει αλλάξει επάγγελμα και είναι υπουργείο Υγείας (ένα ντροπιαστικό οξύμωρο). Η νέα Θεά, η μόνη που δεν κάνει ποτέ λάθη, είναι η Αντίφαση. Η εποχή μας δεν είναι η εποχή της αυθαιρεσίας ή της μετα-αλήθειας – το πολιτικά ορθό ψέμα – αλλά της Αντίφασης. Στην Ιταλία, πάντα στην πρώτη γραμμή, η θεά έχει έναν διακεκριμένο προφήτη, τον Walter Veltroni. Ο πρώην κομμουνιστής δημοκράτης έκανε μια τέχνη από την αντίφαση, ή μάλλον ήταν ο πρώτος που κατάλαβε ότι ένα πράσινο πάσο πολλαπλών χρήσεων είναι περιεκτικό, ανεκτικό, μοντέρνο. Εντάχθηκε στο PCI σε πολύ νεαρή ηλικία, εξηγώντας ότι το έκανε ως θαυμαστής του Τζον Κένεντι και ότι ήταν ένα είδος πέμπτης φάλαγγας στον ζοφερό κόκκινο μονόλιθο. Ο Veltroni ήταν στο PCI, αλλά κατά βάθος ήταν ένας περήφανος δημοκράτης: κομμουνιστής "αλλά και "αντικομμουνιστής. Ο Maurizio Crozza τον κορόιδευε τόσο πολύ, προάγοντας τον σε ισόβιο γραμματέα του κόμματος "Maanchist", που η πολιτική τύχη του καλού Walter μειώθηκε. Όχι εκείνες της Θεάς Αντίφασης, που ήρθαν στην εξουσία με όλες τις τιμές.

Στην Ιταλία, η Θεά της Αντίφασης είχε αφοσιωμένους οπαδούς για αιώνες και αιώνες. Franza ή Ισπανία, εφόσον υπάρχει φαί είναι το πραγματικό εθνικό σύνθημα, και αλλάζοντας γνώμη κάθε δύο ή τρεις φορές, υποστηρίζει μια θέση και το αντίθετό της αδιάφορα, είναι τά ευρέως διαδεδομένα αθλήματα στα οποία έχουμε ξεπεράσει τους Έλληνες σοφιστές. Ο καημένος ο Σωκράτης αγωνίστηκε να βρει την αλήθεια εκθέτοντας την αντίφαση, και ξέρουμε τι του συνέβη. Καλύτερα να αντικρούσετε τον εαυτό σας και να ζήσετε καλά. Η διαλεκτική μέθοδος του Χέγκελ και του Μαρξ, οι οποίοι επιτέθηκαν στην αντίφαση των άλλων για να διατυπώσουν νέες αλήθειες, έχει επίσης εξαφανιστεί. Ο υγρός χρόνος «αλλάζει προφορά και σκέψη» όπως η κινητή γυναίκα στον Rigoletto (brr, μια σεξιστική σύγκριση). Το να είσαι ιριδίζων, δηλαδή αντιφατικός, είναι ένα μετάλλιο ανδρείας που είναι εύκολο να κατακτηθεί: απλά πρέπει να πας με τη ροή και να κάνεις όπως ο Groucho Marx. Ο μεγάλος ηθοποιός σε μια σκηνή εξέθεσε τις ιδέες του σε ένα προσεκτικό κοινό. Τέλος, δήλωσε: Αυτές είναι οι αρχές μου. Αν δεν σας αρέσουν, έχω άλλες.

Ο ίδιος ο φιλελευθερισμός, η υποχρεωτική πολιτική επανάσταση της Δύσης, έχει υποκλιθεί στη Θεά της Αντίφασης. Ξεκίνησε διακηρύσσοντας την ελευθερία για όλους, ισχυριζόμενος ότι υπερασπίζεται τις μειονότητες και τη σκέψη των αντιφρονούντων, στη συνέχεια, μετά το τέλος του πραγματικού κομμουνισμού, έχασε δύο γράμματα και έγινε ελευθεριασμός. Τώρα ολοκληρώνει την παραβολή του μετατρεπόμενος σε ελευθεριοκτόνο φιλελευθερισμό, αναγκαστικό προοδευτισμό, νοσηρό (και ψεύτικο) δημοκρατισμό. Ο Karl Popper, θεωρητικός της ανοικτής κοινωνίας, ξεκίνησε. Είναι κρίμα που η φιλελεύθερη μελλοντική ανθρωπότητα είναι ανοιχτή μόνο σε φίλους. Ανεκτική και ανοιχτή, «αλλά και» σφραγισμένη σε όσους δεν μοιράζονται τις αξίες της, δηλαδή μισαλλόδοξη. Ξεφλούδισαν τις παλιές ετικέτες για να εφαρμόσουν νέες. Η Θεά της Αντίφασης, όπως η Αταλάντη, έχει δεμένα τα μάτια «αλλά και» τα αυτιά της βουλωμένα: ούτε βλέπει ούτε ακούει τις δικές της αντιφάσεις. Η μετανεωτερικότητα είναι φαινομενικά απολίτικη, στην πραγματικότητα χονδροειδώς ιδεολογική· Η σκέψη σε μοτίβα, τόσο άμεσα όσο και ευμετάβλητα, είναι ο κανόνας.

Η αντίφαση έχει κατακτήσει την ηγεμονία στην παρακμή της κοινότητας – μακροχρόνιας, σταθερής, με τους κανόνες και τις αρνήσεις της – υπέρ της κοινωνίας, δηλαδή του συμβολαίου και του κέρδους που είναι τα μόνα κριτήρια συνύπαρξης. Η σύμβαση έχει ρήτρες, παραγράφους, όρους ισχύος και ισχύει για όσο χρονικό διάστημα είναι απαραίτητο για τα συμβαλλόμενα μέρη. Αυτό που μας άρεσε χθες – δηλαδή μας βόλευε – δεν ισχύει πλέον σήμερα. Ένα αμετάφραστο αλλά κατανοητό ισπανικό ρητό στα ιταλικά, λέει για έναν αξιωματούχο που άλλαξε γνώμη και διέταξε τον γραφέα " από όπου dije digo, digo Diego". Εκεί που είπα "λέω", τώρα λέω "Ντιέγκο". Δεν είχε νόημα, ήταν μια αντίφαση, ή αν προτιμάτε, μια απορία.

Διακηρύσσουμε με στεντοριανή φωνή την ελευθερία, που αρνούμαστε σε όσους δεν σκέφτονται όπως εμείς: είναι προφανές ότι κάνουν λάθος, με τα σημερινά κριτήρια. Για εκείνους του αύριο, περιμένουμε εντολές από τη θεά. Είμαστε υπερατομικιστές, αλλά αν κάποιος δεν σκοπεύει να εμβολιαστεί ή απλά αντιτίθεται στη νομιμότητα των περιορισμών, το πλήθος απαιτεί σταύρωση για να μήν βλάψει το δημόσιο συμφέρον. Εξάλλου, ο Βαραββάς προτιμήθηκε επίσης από τον Ιησού λίγες ημέρες μετά τη θριαμβευτική είσοδο του Μεσσία στην Ιερουσαλήμ. Απαιτούμε, επιδεικνύουμε δικαιώματα, «αλλά και» απαιτούμε καθήκοντα, φυσικά και άλλα. Ο Sergio Mattarella μίλησε για το καθήκον να εμβολιαστούμε και πόσο αυτή η χειρονομία είναι αλληλεγγύη. Είναι περίεργο το γεγονός ότι δεν είμαστε σε θέση να δείξουμε έμπρακτη αλληλεγγύη προς εκείνους που υποφέρουν, εκείνους που είναι άρρωστοι, φτωχοί ή επισφαλείς. Ένα αφηρημένο βλέμμα, ένας αναστεναγμός και φεύγεις.

Συγκινούμαστε από μακρινές θλίψεις, αλλά δεν σκουπίζουμε τα δάκρυα των γειτόνων μας. Η θεά της αντίφασης πάσχει από πρεσβυωπία. Σχεδόν κανείς δεν εξαιρείται από την επιρροή της ισχυρής θεότητας: σε μια συνομιλία των αντιπάλων των ιογενών έκτακτων αναγκών, διαβάζουμε με διασκέδαση το ζήτημα ορισμένων λιονταριών πληκτρολογίου. Διαδηλώνουμε, αλλά είναι εξουσιοδοτημένη η συνάντηση; Μια μοναδική περίπτωση να γίνει η επανάσταση με τη συγκατάθεση των ανωτέρω και τη συνοδεία των Καραμπινιέρων!

Δεν πιστεύουμε πλέον στον Θεό, αυτόν στον οποίο συνηθίζουμε να «πιστεύουμε», και υπερασπιζόμαστε με φοβισμένο θυμό το μικρό κομμάτι της ύπαρξης που μας απομένει. Ο Giorgio Agamben, ένας ηλικιωμένος φιλόσοφος, την αποκάλεσε "zòe", γυμνή ζωή, δύο προσόντα που καθίστανται βέβαιο ότι τα λόγια της θα πέσουν στο κενό. Κάνουμε τα πάντα για τη Ζωή, αλλά αν η ζωή δεν έχει πια «ιδιότητες», λένε οι απόστολοι της ευθανασίας, ζήτω ο θάνατος. Καλύτερα αν είναι κάποιου άλλου, φυσικά. Μια βούληση υπέρ μας εκτιμάται. Συγκινούμαστε – θα θέλαμε να μάθουμε περισσότερα – μπροστά στα παιδιά που υποφέρουν, αλλά προτιμούμε να μην γεννιούνται. Η σεξουαλικότητα πρέπει να είναι ελεύθερη και να μην παράγει άλλα αποτελέσματα εκτός από σωματική και εφήμερη ευχαρίστηση. Ωστόσο, είναι καλύτερο να φροντίσετε τον εαυτό σας με μια πλήρη σύμβαση: εάν ο σύντροφος είναι γυναίκα (εξακολουθεί να συμβαίνει ...) η συγκατάθεση πρέπει να είναι ρητή και λεπτομερής, με την περιγραφή των επιτρεπόμενων πρακτικών.

Τρομοκρατούμαστε από τη βία, «αλλά και» από τη σχετική τιμωρία. Ας μην αγγίξει κανείς τον Κάιν, αλλά ποιος σκέφτεται τον Άβελ; Και αν ένας απερίσκεπτος άνδρας βάλει χέρι σέ  μια γυναίκα στον πισινό της για την κάμερα, να ξέρετε ότι κινδυνεύει με έξι έως δώδεκα χρόνια φυλάκισης. Αν σκοτώνεις και ληστεύεις ξεφεύγεις με λιγότερα, αλλά κάθε φορά έχει τις προτεραιότητές της. Έχουμε εμμονή με την ασφάλεια, αλλά αν κάποιος υπερασπίσει τον εαυτό του, την οικογένειά του και τα υπάρχοντά του, σηκώνουμε το δάχτυλό μας με αποδοκιμασία: όχι, αυτή είναι η Άγρια Δύση. Αυτό των εγκληματιών είναι ένα ωραίο καρναβάλι στο οποίο κάθε αστείο μετράει.

Διεκδικούμε την κυριαρχία της ζωής μας, την αυτονομία και το αδιαμφισβήτητο των επιλογών μας, αλλά ακολουθούμε δουλικά κάθε μόδα, ειδικά την πιο ηλίθια. «Είμαι δικός μου» και εν τω μεταξύ καλωσορίζουμετσιπ, ηλεκτρονικές κάρτες και τεχνητές συσκευές που έχουν καταλάβει τη ζωή μας. Ντυνόμαστε και συμπεριφερόμαστε όπως υπαγορεύει η αγορά. Ό, τι μας αρέσει ή απωθούμε ανάλογα με το τι επιβάλλει το τσίρκο της επίδειξης και της ψυχαγωγίας. Νιώθουμε ελεύθεροι και μισούμε τους λίγους αντάρτες. Η Θεά της Αντίφασης πιστεύεται χωρίς αμφιβολία και γίνονται καθημερινές θυσίες.

Η προηγμένη, ανεκτική και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία έχει αποδείξει ότι η τρέλα δεν υπάρχει, και αν υπάρχει, είναι λάθος της κοινωνίας. Ταυτόχρονα, αντιμετωπίζουμε σαν τρελούς εκείνους που δεν σκέφτονται ως οι εντολές τής εξουσίας. Αυτό που είναι γνωστό σε εκείνους που φορτίζουν την πηγή των σκέψεων μας γίνεται ασθένεια. Ο Covid δεν είναι η μόνη επιδημία σε εξέλιξη: διάφορες «φοβίες» είναι ανεξέλεγκτες, πρέπει να αντιμετωπίζονται με ειδικές θεραπείες και να θεωρούνται εγκλήματα. Εκείνοι που φοβούνται το «ίδιο» – αυτό σημαίνει ομοφοβία – είναι δημόσιοι εχθροί, οι «τρανσφοβικοί» είναι ακόμη χειρότεροι. Ζούμε στην ευτυχισμένη εποχή της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ανοχής, της προόδου, της απελευθέρωσης από όλα τα ταμπού, περιορισμούς και πεποιθήσεις του παρελθόντος. Γιατί όμως παίρνουμε ψυχιατρικά φάρμακα, νιώθουμε δυστυχισμένοι, καταθλιπτικοί, ανεκπλήρωτοι;

Η Θεά της Αντίφασης είναι πραγματικά ισχυρή: κερδίζει και δεν αφήνει τον εαυτό της να αναγνωριστεί. Ότι έχει συμβόλαιο συνεργασίας, μιά Κοινοπραξία με τον Σατανάσο, του οποίου το αριστούργημα είναι να μας έχει πείσει για την ανυπαρξία του. Εκείνοι που αντιπροσωπεύουν τον εκθρονισμένο Θεό στη γη, τον γενειοφόρο γέρο – αλίμονο, αρσενικό – που αντιπροσωπεύεται από τον Μιχαήλ Άγγελο με το χέρι απλωμένο προς τον Άνθρωπο – με τη σειρά τους πέφτουν σε αντίφαση. Κήρυξε τη σωτηρία μέσω του εξαγνισμού, προσαρμόστηκε στην υγιεινή. Οι υγειενιστές δέν μάς πάνε στον παράδεισο,αλλά υπερασπίζονται τή Ζωή.

Ακόμη και η αγαθοεργία – μια καρικατούρα καλοσύνης – είναι μια γκροτέσκα αντίφαση. Είμαστε καλοπροαίρετοι από απόσταση. Αν το κακό μας αγγίξει, επιστρέφουμε στους Κάιν όλων των εποχών. Επικαλούνται παραδειγματικές τιμωρίες κατά του «μολύσματος» και υπάρχουν εκείνοι που προτείνουν συνοπτικές εκτελέσεις. Ο Vincenzo De Luca, κυβερνήτης του Sacro Campano Impero – μεταμορφωμένος στην καρικατούρα του μιμητή του Crozza – επικαλέστηκε ναπάλμ εναντίον των ανεμβολίαστων και όσων παραβιάζουν τους κανόνες του. Ευτυχώς είναι αριστερός και με αυτό το στόμα μπορεί να λέει ό,τι θέλει, όπως η ηθοποιός σε ένα παλιό καρουζέλ μιας μάρκας οδοντόκρεμας. Είναι πιθανό ότι κανείς δεν παρατηρεί την αντίφαση, είναι πιθανό ότι η θεά κάνει κάποιον να χάσει το μυαλό του.

Είδαμε μια κυρία να απειλεί να μηνύσει τον κλητήρα ενός γραφείου που αναγκάστηκε να μετρήσει τη θερμοκρασία όσων εισέρχονται στις εγκαταστάσεις: είχε φροντίσει να μην υπερβαίνει τους 37 βαθμούς. Παραβίασε τή δική μου privasy , ούρλιαξε. Πολύ αλήθεια, αλλά ο ένοχος δεν είναι ο ατυχής θυρωρός, αλλά η δύναμη που έχει καταλάβει το φυσικό μας σώμα. Ποια ιδιωτικότητα έχει απομείνει σε εκείνους που ελέγχονται από κάμερες, ηλεκτρονικές συσκευές, παρακολουθούνται σε κινήσεις, έξοδα, γούστα, ακολουθούμενοι βήμα προς βήμα από όλο και πιο απειλητικές σκιές; Καμμία, και ο κακός είναι ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας.

Έχουμε εμμονή με την υγεία, ζούμε ως άρρωστοι άνθρωποι «αλλά και» ως υγιείς φαντασιακοί που περιμένουν καθησυχασμό. Όπως ο Ettore Petrolini, ο οποίος είπε την τελευταία του ατάκα καθώς εξέπνευσε, αφού οι γιατροί τον καθησύχασαν για την κατάστασή του: δόξα τω Θεώ, τουλάχιστον πεθαίνω υγιής. Υγιείς άνθρωποι στη δίνη των εθισμών, της κατάχρησης ουσιών στο όνομα της ατομικής ελευθερίας και του άγχους απόδοσης, για να ανταγωνιστούν στην αγορά εργασίας, της φιλοδοξίας, του σεξ. Ο Walter Veltroni, εφευρέτης του "αλλά και" έχει την απόλυτη πλειοψηφία. Απόρρητο «αλλά και «διαφάνεια, ελευθερία» αλλά και «ασφάλεια, δικαιώματα» αλλά και «επιτήρηση».

Ζούμε στο Truman Show, ένα αποξενωτικό, αντιφατικό mise-en-scène, παρακολουθούμε ένα παιχνίδι στο οποίο επευφημούμε και για τις δύο ομάδες, ανάλογα με τη στιγμή. Στη Θεία Κωμωδία, ο Γκουίντο ντα Μοντεφέλτρο βρίσκεται στην κόλαση επειδή «δεν μπορεί κανείς να απαλλάξει εκείνους που δεν μετανοούν, ούτε να μετανοούν καί νά επιθυμούν μαζί μπορούν / για την αντίφαση που δεν τους επιτρέπουν». Ο σκοτεινός Μεσαίωνας.  Σήμερα η αντίφαση επιτρέπεται, πράγματι βασιλεύει. Συνειδητοποιημένοι για την υγεία και λιθοβολημένοι, εχθροί του καπνίσματος και του αλκοόλ «αλλά και» καπνιστές και προσκολλημένοι στο μπουκάλι, είμαστε σαν τη γάτα του Schroedinger, ζωντανοί «αλλά και» νεκροί. Μυστήριο της κβαντικής φυσικής, θαύμα της Θεάς Αντίφασης.

1 σχόλιο: