Lucrezia Fava-Von Herrmann: Συνέντευξη για τον Χάιντεγκερ και τη Γνώση (3)

Συνέχεια από: Παρασκευή 21 Ιουνίου 2024

                                                      
Lucrezia Fava - Συνέντευξη με τον καθηγητή von Herrmann για τον Χάιντεγκερ και τη Γνώση

Lucrezia Fava: 3) Η οντολογική διαφορά μεταξύ του είναι και του όντος, μια διαφορά που στον Wegmarken γίνεται σαφής στο πέρασμα από το Sein von Seiendem στο Seyende des Seyns με το οποίο το πρώτο, το είναι του όντος, διασφαλίζεται στον εαυτό του• η αυτοαποκάλυψη του είναι ως αρχική και αναγκαία συνθήκη της εκδήλωσης του όντος• έτσι η αντίθεση μεταξύ του όντος που αποκαλύπτεται στο είναι και ως ον και του ίδιου του Είναι που συγκαλύπτει τον εαυτό του, το όριο και η αντίσταση που επιβάλλει το Είναι στη δυνατότητα κατανόησής του στην απολυτότητά του• η συνεχής περιπλάνηση του ανθρώπου, μέχρις ότου αγνοήσει την ουσιαστική δυναμική του Seyn, δηλαδή την Αλήθεια, τη Lichtung, το Ereignis• αυτά είναι μερικά από τα θέματα που μπορούν να μαρτυρήσουν, κατά τη γνώμη μου, μια Γνωστική θέση επίσης και κυρίως στην πορεία που ακολουθεί το Sein und Zeit (Είναι και Χρόνος). Αν έπρεπε να υποδείξετε τόπους και στιγμές στη σκέψη του Χάιντεγκερ στις οποίες είναι δυνατόν να εντοπίσουμε μια Γνωστική θέση, ποιες θα επιλέγατε; 

Friedrich-Wilhelm von Herrmann: Όσον αφορά το τρίτο ερώτημα: αυτό το σύνολο θεμάτων που απαριθμήσατε και στα οποία, σύμφωνα με εσάς, υπάρχει μια συγγένεια με τη γνώση αποτελεί το δεύτερο τρόπο σκέψης (Denkweg) του Χάιντεγκερ. Ο Χάιντεγκερ, βέβαια, δεν σκέφτηκε τον Γνωστικισμό και δεν βασίστηκε σε αυτόν ούτε για να ορίσει την πρώτη μορφή του Seinsfrage (ερωτήματος περί του Είναι) ούτε για να περιγράψει τη δεύτερη. Μπορούμε όμως να αναρωτηθούμε αν αυτό που ο Χάιντεγκερ και με τους δύο τρόπους επεξεργασίας κατανοεί, δείχνει και εξηγεί, έχει χαρακτήρα συγγενικό ή κοντινό στον διακριτικό χαρακτήρα της Γνώσης. Το συζητήσαμε αυτό με αφορμή την επίσκεψή του στο Φράιμπουργκ. 

Κατά τη μετάβαση από την οριζόντια-υπερβατική προσέγγιση στην ιστορικο-εμπειρική προσέγγιση του ζητήματος του όντος, αλλάζει και η κατανόηση της οντολογικής διαφοράς μεταξύ του είναι και του όντος. Το πρώτο μονοπάτι ασχολείται με τη διαφορά μεταξύ της αλήθειας ή της εκκαθάρισης του όντος και του όντος στο είναι-ανακαλυφθέν ή στο είναι-φανεροθέν . Εδώ η αλήθεια (διαφάνεια) του είναι βιώνεται και σκέφτεται ως προϋπόθεση της δυνατότητας του γίγνεσθαι-ανακαλυπτόμενου και του είναι-αποκαλυπτόμενου του όντος. Αυτό που ο Χάιντεγκερ στο Sein und Zeit (Είναι και Χρόνος) ονομάζει το είναι-ανακαλυπτόμενο του όντος είναι κατά τον πρώτο τρόπο θεωρίας αυτό που γίνεται δυνατό από αυτό που το καθιστά δυνατό, δηλαδή την αλήθεια του είναι. 

Η οντολογική διαφορά που συναντάται με τον πρώτο τρόπο, και η οποία καθορίζεται στη διατύπωση του δυνατού και του δυνατού, αλλάζει με τον δεύτερο τρόπο, με την έννοια ότι η εκκαθάριση του όντος, που λαμβάνει χώρα και αραιώνει, δεν είναι πλέον μόνο αυτό που καθιστά το ον δυνατό στο να εκδηλωθεί (στο γίγνεσθαι), αλλά είναι επίσης αυτό που, συνεχίζοντας να ρίχνεται και να παραλαμβάνεται και να προβάλλεται στο ον, σώζει τον εαυτό του ως και στην εκδήλωση του όντος. Η ανάκτηση της αποκάλυψης του είναι μέσα και ως εκδήλωσης του όντος ανήκει κατ' ουσίαν στην ενυπάρχων σχίσιμο της αλήθειας, όπως αυτή εκτυλίσσεται και συλλαμβάνεται στο ιστορικό της γίγνεσθαι. Ο τόμος 65 της Gesamtausgabe (Beiträge zur Philosophie) περιέχει το κεφάλαιο "Die Wesung der Wahrheit als Bergung" (σ. 389 κ.ε). Η ανάκτηση στην οποία η αλήθεια του Είναι [Seyn] καταφεύγει είναι από την πλευρά της μια άλλη μορφή "συγκάλυψης". Η ριγμένη-σχεδιασμένη λέπτυνση του Είναι συγκαλύπτει τον εαυτό της, ενώ καταφεύγει στην οντότητα που συνιστά την αποκαλυμμένη ή εκδηλωμένη μορφή της.

Η γραφή του "Seyn" με "y" ανήκει αποκλειστικά στην ιστορική-ενδεχόμενη επεξεργασία του Seinsfrage, γι' αυτό και είναι σκόπιμο εδώ να μιλήσουμε για το ζήτημα του Seyn.

Η οντολογική διαφορά που αναλύεται στην οριζόντια-υπερβατική επεξεργασία μετασχηματίζεται κατά την ιστορικο-βιωματική διαδρομή σε Unter-Schied (Διαφορά), "Unter" με την έννοια του inter, between, intimacy ["Inter", Zwischen ή Innigkeit]- ενώ το "Schied" είναι η Διαφορά στην οποία συνίσταται το Γεγονός. Στον τόμο 73.1 υπάρχει μια εκτενής ενότητα με τίτλο "Ontologische Differenz und Unterschied".

Lucrezia Fava: 4) Η χαϊντεγκεριανή φιλοσοφία αναζητά, προσπαθεί να ορίσει και να καλλιεργήσει μια σκέψη ικανή να στραφεί στην ίδια της την προέλευση, δηλαδή να αποκαλύψει μέσα της, διαφοροποιώντας την από τον εαυτό της, την αρχή που θεμελιώνει και διατηρεί την ανθρώπινη ταυτότητα στον εαυτό της. Προκειμένου να αναδυθεί μια τέτοια σκέψη, πρέπει πρώτα να ανοίξουμε το δρόμο προς αυτήν, υπερβαίνοντας όσα σκέφτηκαν και αποκάλυψαν οι πρώτοι Έλληνες στοχαστές: την ουσία του θεμελίου ως το είναι-παρόν του όντος, την παρουσία του "προκείμενου", την προφανή θετικότητα του φανερωμένου και εκδηλούμενου φαινομένου. Μπορούμε να ορίσουμε αυτή την υπέρβαση με μεγαλύτερη ακρίβεια, να πούμε σε τι συνίσταται και σε τι οδηγεί; Ποια υστεροβουλία/κρυφή σκοπιμότητα (ποιες περαιτέρω λεπτομέρειες) θα μας άφηνε να δούμε ο Χάιντεγκερ;

Friedrich-Wilhelm von Herrmann: Ως απάντηση στην τέταρτη ερώτηση, κάτι σημαντικό έχει ήδη ειπωθεί στο παρελθόν. Η προέλευση της δυτικής φιλοσοφίας, σύμφωνα με τον Χάιντεγκερ, είναι η πρώτη αρχή, της οποίας οι βασικές λέξεις είναι η Φύσις, η Αλήθεια και ο Λόγος (δηλαδή η προσωκρατική σκέψη). Μέσα στον ορίζοντα αυτών των βασικών θεμελιωδών λέξεων βρίσκεται το "είναι" [Sein], το "είναι-παρών" [Anwesen]. Για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη 'είναι' σημαίνει επίσης 'είναι-παρών', αλλά μαζί τους η έννοια της φύσης και της αλήθειας ως συνολικής ανάδυσης στην αποκάλυψη έχει ήδη οπισθοχωρήσει, είναι κρυμμένη. Ακόμη και στην πρώτη αρχή οι στοχαστές δεν ερεύνησαν και δεν εξήγησαν την αλήθεια στην ουσία της, ωστόσο έδωσαν μορφή στη βασική εμπειρία της σκέψης. Σύμφωνα με τον Χάιντεγκερ, η φιλοσοφία του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη αποκλίνει από ό,τι προηγήθηκε, επειδή η σκέψη τους απομακρύνεται από την αλήθεια  αντί να προσπαθήσει να εμβαθύνει σε αυτήν. Η ιστορία της εξέλιξης της πρώιμης αρχής της προσωκρατικής σκέψης συνεπάγεται το γεγονός ότι η αλήθεια, και μαζί της η αρχική περιοχή της φύσης και του λόγου, κλείνει, υποχωρεί, αποσύρεται, καλύπτεται όλο και περισσότερο. Η αλήθεια κατανοητή ως ἀλήθεια γίνεται αλήθεια ως ομοίωση, συμφωνία, ορθότητα. 

Η αρχική αρχή [της σκέψης] κρύβεται, και αυτή η απόκρυψη μας εμποδίζει από το να συλλάβουμε την Αλήθεια ως τέτοια, από το να την ανακαλύψουμε στην κατανόηση και να την αφήσουμε να κυριαρχήσει. Η απόκρυψη δεν μας επιτρέπει να συλλάβουμε την αλήθεια ως την αλήθεια του Seyn (Είναι). Η απόκρυψη της ουσίας του Seyn είναι από μόνη της μια μορφή πέπλου που ανήκει στην πλήρη ουσία της Αλήθειας. Ο Χάιντεγκερ αντιλαμβάνεται τη δυνατότητα και την αναγκαιότητα της ανάπτυξης της σκέψης της ουσίας, της ουσιαστικής μονιμότητας της αλήθειας. Με αυτή την εμπειρία της σκέψης, γίνεται ορατή η άλλη αρχή, στην οποία η αλήθεια, για πρώτη φορά, συλλαμβάνεται και εξηγείται ως η αλήθεια του Seyn. Η πρώτη αρχή και η συνέχειά της μέχρι την ακραία αφαίρεσή (απόσυρσή) της, και η άλλη αρχή, η υπέρβαση επομένως της πρώτης προς την κατεύθυνση της άλλης - αυτή είναι η ιστορία του Seyn. Ο Χέγκελ συνέλαβε την ιστορία του είναι ως την ιστορία του απόλυτου πνεύματος• ο Χάιντεγκερ σκέφτεται την ιστορία του είναι ως την ιστορία της πρώτης αρχής, τη συνέχεια της πρώτης αρχής και της άλλης αρχής. Η ιστορία της συνέχειας της πρώτης αρχής, μια ιστορία που αρχίζει με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, είναι η ιστορία της μεταφυσικής• δεν σκέφτεται την αλήθεια του είναι, αλλά σκέφτεται το είναι ως οντότητα και αντιλαμβάνεται την ιστορία ως την ιστορία των μεταβαλλόμενων μορφών της οντότητας. Ωστόσο, ο Χάιντεγκερ δεν προσφέρει κάποια φτηνή κριτική στη μεταφυσική, τόσο που ακόμη και η μεγάλη μεταφυσική από τον Πλάτωνα στον Χέγκελ είναι γι' αυτόν «κορυφές που υψώνονται, ποτέ δεν αναρριχήθηκαν και αδύνατον να αναρριχηθούν» (ga 65, σελ. 187) δηλαδή ακατάκτητες και ανίκητες, επειδή αντλούν την ιδιαίτερη ιστορική τους αλήθεια από την ιστορία του Seyn (Είναι).

Συνεχίζεται

https://www.academia.edu/43573578/Von_Herrmann_intervista_su_Heidegger_e_la_Gnosi

ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΚΑΘΑΡΑ ΟΤΙ Ο ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΠΑΙΖΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΩΝΤΑΣ ΝΑ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΕΙ ΤΗ ΒΑΣΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΚΙΝΑΤΗ ΟΤΙ ΟΙ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΤΙΣΤΕΣ ΟΤΑΝ ΠΡΟΣΛΑΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΔΙΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΤΙΣΤΟΣ. ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΠΟΚΑΤΕΣΤΗΣΑΝ ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΚΑΙ Ο ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΝΕΑ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΑΚΤΙΣΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡ. ΠΑΛΑΜΑ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΔΙΑΚΡΙΝΕΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΟΥΣΙΑ (ΤΟ ΕΙΝΑΙ) ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΠΟΡΡΕΟΥΝ ΟΙ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ, ΑΠΟ ΤΑ ΕΝΕΡΓΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ (ΤΑ ΟΝΤΑ) ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΟΥΣΙΩΝΟΥΝ ΔΕΝ ΥΠΟΣΤΑΣΙΑΖΟΥΝ ΟΠΩΣ ΦΑΝΤΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΝΕΟΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΕΩΣ ΤΟΝ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟ. Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΠΟΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΗΝ ΨΕΥΔΟΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΜΕ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥΣ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ. 

ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΘΑ ΦΑΝΕΙ ΚΑΘΑΡΑ.