ΟΥΣΙΟΛΟΓΙΑ. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ. (2)

Συνέχεια από: Tρίτη 23 Ιουλίου 2019

ΟΥΣΙΟΛΟΓΙΑ. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ.   

Του Giuseppe Sergi.

          
ΙΙ. Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ.

        
Η ουσία, όρος γενικότατος, ολόκληρη ύπαρξις, απλή, μοναδική, είναι αδρανής και ανενέργητος, εάν υπολογισθεί στην πρώτη της κατάσταση. Αλλά εάν θα σκεπτόμαστε πάντοτε μ ’αυτόν τον τρόπο, δεν θα είχαμε το φαινομενικό σύμπαν διακριτό από τον Θεό δημιουργό, και γι’ αυτό δεν θα είχαμε τον δυαλισμό δύο διαφορετικών ουσιών στην καταγωγή τους και στην φύση τους. Επομένως στην καθολική ουσία βρίσκουμε μία δύναμη, στην αρχή πράξεως και δραστηριότητος. Η ουσία χωρίς δύναμη είναι πτώμα, δεν είναι ζωντανή, γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι πραγματική, διότι το ζών είναι δημιουργικό και δραστήριο. Εάν υπολογίσουμε την ακίνητη ουσία σαν πραγματική, αυτό έγινε για την πρώτη και απλή ιδέα της πραγματικότητος και της υπάρξεως. Υπολογιζόμενη όμως τώρα στην ολότητα της εάν την θέσουμε ακίνητη και αδρανή, θα ήταν αφηρημένη, καθότι είναι αδύνατον να συλλάβουμε την πραγματική ουσία χωρίς να την συλλάβουμε ενεργό, καθώς δεν υπάρχει ύπαρξη χωρίς ζωή, ούτε ζωή χωρίς κίνηση, ούτε κίνηση χωρίς δύναμη, ούτε δύναμις χωρίς ισχύ. Η ουσία επομένως σαν πραγματική και συγκεκριμένη πρέπει να είναι αναγκαίως δυναμική. Η ενέργεια είναι η δύναμις της ουσίας και δεν διακρίνεται από αυτή, αλλά τής είναι ταυτόσημη, διότι μοναδική είναι η ουσία, ένα, το όν, θα έλεγα με τον Παρμενίδη, ούτε έχει κάτι άλλο εκτός του όντος και χωρίς αυτό δεν υπάρχει ενέργεια. Εάν αυτή ξεχώριζε από την ουσία, δεν θα υπήρχε ενότης αλλά δυαλισμός. Δεν είναι λοιπόν ιδέα την οποία προσθέτουμε στην ουσία, αλλά την βρίσκουμε σ ’αυτή, διότι είναι η ίδια. Στην ενότητα και την απλότητα δεν μπορούμε να την διακρίνουμε παρά μόνον αφαιρετικώς. Συγκεκριμένα είναι η ίδια άτμητος ουσία, η οποία γίνεται δημιουργός, παράγει την καθολική δυάδα και το φαινομενικό σύμπαν της ύλης και των φαινομένων.

          Έκανε ο Παρμενίδης ακίνητο και ανενεργό την ουσία, μη-παραγωγική και γι’αυτό ακίνητον; Ποια άλλη ουσία όμως μπορούσε να καθορίσει; Καθότι καμία δύναμις, καμία δραστηριότητα δεν έθεσε στην καθολική ουσία και το όν επομένως είναι ου διαιρετόν και το μη όν ούκ έστι, καθώς τίποτε δεν υπάρχει που να δύναται να το παράγει! Αυτό είναι το λάθος του Ελεατισμού το οποίο ανασκεύασε ο Πλάτων στον Σοφιστή! Το Ελεατικό όν δεν είναι η ενεργητικότης τής χωρισμένης και παραγωγικής ουσίας, είναι η πρώτη διαίσθηση του Θεόκοσμου σαν καθαρά πραγματικού. Γι’ αυτό η ύπαρξη του αισθητού σύμπαντος απορρίπτεται σαν φαινομένου, όχι σαν ουσία, δηλαδή το αισθητό είναι χωρίς πραγματικότητα, δεν μετέχει του όντος, το οποίο είναι ουσία αληθινή και πραγματική.

          Οι πυθαγόριοι δεν απέκλεισαν την έννοια τής δυνάμεως, αλλά έθεσαν και θεμελίωσαν αυτό που είναι αρχή των πραγμάτων, χρησιμοποίησαν την λέξη αρχή η οποία εκφράζει την δυνατότητα και την δύναμη αυτού που παράγει, και έτσι μίλησαν των αριθμών αρχάς είναι αρχάς των όντων πάντων (Αριστ. Μετ. Ι, 5) τις οποίες ο Αριστοτέλης εξηγεί καλώς σαν αιτίες και η αιτία είναι ήδη μία δύναμης δημιουργική και ενεργός. Έθεσαν ακόμη τον αριθμό σαν αρχή και τον αριθμό γινόμενο και παραγόμενο από το Ένα (τον δ’ αριθμόν εκ του ενός) και το ένα σαν αρχή τών πραγμάτων (το εν, στοιχείον και αρχή είναι τών όντων) Μετφ, ΧΙΙΙ, 6. Το ίδιο συναντούμε και στα αποσπάσματα του Φιλόλαου : εν αρχά πάντων.

          Επίσης με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο οι Ελεάτες από το όν δεν ξεχώρισαν ούτε διέκριναν την σκέψη, οι Πυθαγόριοι δεν ξεχώρισαν την δύναμη, την δραστηριότητα, αλλά σκέφτηκαν ότι η ουσία, το όν, ήταν το ίδιο με την ενεργητική του δύναμη! Το όν είναι ουσία και δύναμις και αρχή, όπως είναι ένα, καθώς αυτοί έθεσαν το ένα σαν ίσο με το όν (το όν το εν) Μετφ. ΙΙΙ, 1,4!

          Και ο Εμπεδοκλής εννόησε ενεργητική την ουσία τού σύμπαντος αφού τήν υπολόγισε ήσυχη, απολαμβάνουσα την αρμονία. Η φιλία, η φιλότης, είναι η δύναμις η οποία κρατά ενωμένη την ουσία του σύμπαντος και ίσως μ ‘αυτή την σημασία είναι το ίδιο με την αρμονία, αλλά σαν δημιουργός δύναμις λαμβάνει το όνομά τής Αφροδίτης.

Ούτις δια παντός ελισσομένην δεδάηκε

Θνητός αανήρ.

         
Η Κύπρις η οποία δίνει μορφή στα μάτια και στολίζει με ωραίες γωνίες, η οποία συμμετέχει στον σχηματισμό των πραγμάτων και στην οργανωμένη ανάμιξη. Η Αφροδίτη τέλος είναι η πρώτη από τις θεότητες, ονομαζόμενη Κύπρις Βασίλεια, πριν από τον ίδιο τον Δία και τον Ποσειδώνα. Η φιλία γι’ αυτό ονομάστηκε ένα και αιτία από τον Αριστοτέλη και από τον Φιλόπονο ταυτοποιός δύναμις, αλλά δεν πιστεύω ότι η φιλία του Εμπεδοκλή είναι παρόμοια με την φιλία του Παρμενίδη, διότι αυτός απέρριψε τον φαινομενικό τρόπο, θέτοντας ένα μόνον όν και σ' αυτό που ονομάζει μη-όν του αφαίρεσε την πραγματικότητα. Επομένως εάν μίλησε για την φαινομενική τάξη του σύμπαντος και τις εμφανίσεις του, το έκανε για να δείξει τα πράγματα τα οποία ανήκουν στην δόξα σε αντίθεση με την επιστήμη και την αλήθεια. Για την γένεση των Θεών και των πραγμάτων που δεν είναι, μίλησε με τον τρόπο του μύθου. Ενώ ο Εμπεδοκλής μίλησε για τα αισθητά πράγματα και την τάξη του κόσμου χωρίς να αποκλείσει την πραγματικότητά τους.

          Χρησιμοποιώ την αριστοτελική λέξη ενέργεια διότι μ ’αυτή έχουμε την πιο καθαρή και ακριβή ιδέα τής δύναμης που είναι έμφυτη στην ουσία!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.