Συνέχεια από: Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2019
Ο ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ.
Τής Maria Isabel Santa Cruz.
Στον Χαρμίδη, 160 D- 161a, χρησιμοποιείται το παρείναι και υπογραμμίζεται η σχέση του με τό οποίον! Μετά την απόρριψη τού πρώτου χαρακτηρισμού τής σοφίας που πρότεινε ο Χαρμίδης, ξεκινά μία νέα έρευνα. Ερωτάται λοιπόν να εξετάσει πιο προσεκτικά και να ερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η παρουσία εκείνης τής αρετής καθαυτής.
«Είναι ανάγκη να ξαναρχίσεις να εξετάζεις πιο προσεκτικά ακόμη, και όταν ανακαλύψεις τον χαρακτήρα (οποίον τινα) που σού προσφέρει την σοφία που είναι παρούσα και πώς καθίστασαι έτσι… (ποία τις ούσα τοιούτον απεργάζοι το αν…)»
Ενώ στον Χαρμίδη, 169 D-E δεν εμφανίζεται το λεξιλόγιο τής παρουσίας, αλλά το ρήμα έχειν, και τίθεται με έμφαση το γεγονός ότι η απόκτηση μιάς ποιότητος προσφέρει τήν ίδια ποιοτική αναβάθμιση (τοιούτος… οιόνπερ). Και πράγματι εάν κάποιος-λέγεται-κατέχει τήν επιστήμη που γνωρίζει τον εαυτό της (…τοιούτος αν αυτός είκ οιόνπερ έστιν ο έχειν). Το παράδειγμα έχει σημασία. Όταν κάποιος κατέχει την ταχύτητα είναι ταχύς. Όταν κατέχει το κάλλος είναι όμορφος, την επιστήμη είναι σοφός. Επομένως συμπεραίνεται ότι, όταν κατέχεται η επιστήμη η οποία γνωρίζει τον εαυτό της, τότε όποιος την κατέχει θα γνωρίσει και τον εαυτό του. Ας σημειώσουμε την συνεχή χρήση τού ρήματος έχειν: έχη, έχει (169 Ε), Έχων, έχει (170 Β, D), έχων, έχει (172 Β). Χαρμίδης, 175 Ε: παρούσα και έχεις για τρείς φορές, 176 Α, έχω… μη έχω).
Στον Λάχη, 198 Ε 55 βρίσκεται μία χρήση τού παραγίγνεσθαι που πλησιάζει στα χωρία πού εξετάσαμε. Και πράγματι εκεί χρησιμοποιείται εκείνο το ρήμα για να σημαίνει σε κάτι που συμβαίνει σε κάτι άλλο και το καθιστά καλύτερο. Το παράδειγμα τού Πλάτωνος στο 190 Α είναι τού οράματος το οποίο όταν γίνεται παρόν (παραγενόμενο) στα μάτια, τα καθιστά καλύτερα. Στο 190 Β διαβάζουμε ότι πρόκειται για την κατανόηση τής υποθέσεως εάν η αρετή η οποία είναι παρούσα στις ψυχές (παραγενομένη) τίς καθιστά καλύτερες. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι εδώ όπως και στον Χαρμίδη, η παρουσία κάποιου πράγματος καθιστά (ποιείν) το Χ να γίνει F. Στο 190 D, τίθεται το θέμα τής ανδρείας και τού τρόπου με τον οποίο μπορούμε να προσπαθήσουμε να είναι παρούσα στους νέους (τοίς νεανισκοίς παραγένοιτο). Δύο γραμμές πιο κάτω χρησιμοποιείται παραγένεσθαι.
Ας σημειώσουμε ότι στο χωρίο τού Λύση, όπως και στους παράλληλους τόπους τού Λάχη, Χαρμίδη, Ιππία Μείζονα και Ευθύδημο, δεν παίζει η λέξη τής μετοχής. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό. Σε ένα διαφωτιστικό άρθρο, ο Norio Fujisawa, ισχυρίζεται ότι δεν μπορούμε να συμπεριλάβουμε στην ίδια ομάδα την μεταφορά τού έχειν και εκείνη τού μετέχειν, μεταλαμβάνειν! Ενώ η μετοχή δείχνει μία σχέση ανάμεσα στο ιδιαίτερο άτομο και την Μορφή, το Έχειν υποδηλώνει μία σχέση ανάμεσα στο ιδιαίτερο άτομο και την ιδιότητα η οποία είναι παρούσα σ ’αυτό και λαμβάνει το όνομά του από την Μορφή! Και πράγματι να πούμε ότι Α μετέχει τού Β δεν απαιτεί και δεν εμπλέκει την παρουσία τού ιδίου τού Β στο Α, μάλιστα δε θα την αρνιόταν. Περισσότερο περιγράφει την σχέση του Χ με το Φ, δηλαδή την υπερβατική Φόρμα, και πρέπει να διακρίνουμε καθαρά από τον άλλο τύπο τής σχέσης. (Φαίδων, 100 D 5-7).
[Η ερμηνεία ελευθερώνεται από τον Ross ο οποίος διαβάζει μετέχειν σαν όρο τής “immanenza” περιλαμβάνοντας τον στο ίδιο γκρουπ τού έχειν, εννείναι, παρείναι!]
Ο Fujisawa θέλει να αποδείξει ότι το ρήμα τής μετοχής εμφανίζεται στους μέσους διαλόγους! Στον Λυσία, όπως και στον Ευθύδημο και στον Ιππία, εμφανίζοντας έχειν, ενείναι κ.τ.λ. αλλά ποτέ μετέχειν! Το ίδιο συμβαίνει στον Ευθύφρονα, τον Μένωνα, τον Γοργία, τον Κρατύλλο. Στους πρώτους διαλόγους λοιπόν, από την στιγμή κατά την οποία παίζονται μόνον οι όροι τής παρουσίας και τού έχειν ή προσλαμβάνειν, μοιάζει να αποκλείεται κάθε αναφορά στις Μορφές!
Ο Πλάτων καταλήγει να ανυψώσει στο επίπεδο τής Μορφής την αφηρημένη ποιότητα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει στους πρώτους διαλόγους, στους οποίους υπογραμμίζεται αντιθέτως η διάκριση ανάμεσα στην ποιότητα και στην απόδοση ποιότητος. Χωρίς όμως εκείνη η διάκριση, να συνεπάγεται καθαυτή ότι πρέπει να συλλάβουμε την ποιότητα σαν ανήκουσα σε ένα ανώτερο οντολογικό επίπεδο και μάλιστα «χωρισμένο».
Η παρουσία μιας ποιότητος σε ένα υποκείμενο συνιστά μία φυσική έκφραση και δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέσουμε ότι αυτή παραπέμπει πέραν. Δεν χρειάζεται λοιπόν, να διαβάσουμε τις σελίδες τών πρώτων διαλόγων σαν μία προπαρουσίαση των ξεχωριστών Μορφών και την αιτία! Αρκεί να τις συλλάβουμε σαν περιέχουσες μία διάκριση στο εννοιολογικό πεδίο: Μία ποιότητα-ομορφιά, λευκότης π.χ.-είναι αναμφισβήτητα διαφορετική από τα διάφορα ιδιαίτερα πράγματα όπου δίδεται, αλλά είναι επίσης και διαφορετική από τις διάφορες εμφανίσεις τού ωραίου ή τού λευκού που παρουσιάζονται στα ξεχωριστά άτομα!
Πιστεύω επομένως ότι η ερμηνεία τών πρώτων διαλόγων μπορεί να γίνει, κατ’ αρχάς αποφεύγοντας τις επιστημολογικές ή μεταφυσικές θεωρίες των επόμενων διαλόγων. Γιατί να μιλήσουμε με τους όρους αυτών των θεωριών όταν ο Πλάτων δεν τις έχει ακόμη θέσει με ξεκάθαρο τρόπο;
Συνεχίζεται.
Ο ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ.
Τής Maria Isabel Santa Cruz.
Στον Χαρμίδη, 160 D- 161a, χρησιμοποιείται το παρείναι και υπογραμμίζεται η σχέση του με τό οποίον! Μετά την απόρριψη τού πρώτου χαρακτηρισμού τής σοφίας που πρότεινε ο Χαρμίδης, ξεκινά μία νέα έρευνα. Ερωτάται λοιπόν να εξετάσει πιο προσεκτικά και να ερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η παρουσία εκείνης τής αρετής καθαυτής.
«Είναι ανάγκη να ξαναρχίσεις να εξετάζεις πιο προσεκτικά ακόμη, και όταν ανακαλύψεις τον χαρακτήρα (οποίον τινα) που σού προσφέρει την σοφία που είναι παρούσα και πώς καθίστασαι έτσι… (ποία τις ούσα τοιούτον απεργάζοι το αν…)»
Ενώ στον Χαρμίδη, 169 D-E δεν εμφανίζεται το λεξιλόγιο τής παρουσίας, αλλά το ρήμα έχειν, και τίθεται με έμφαση το γεγονός ότι η απόκτηση μιάς ποιότητος προσφέρει τήν ίδια ποιοτική αναβάθμιση (τοιούτος… οιόνπερ). Και πράγματι εάν κάποιος-λέγεται-κατέχει τήν επιστήμη που γνωρίζει τον εαυτό της (…τοιούτος αν αυτός είκ οιόνπερ έστιν ο έχειν). Το παράδειγμα έχει σημασία. Όταν κάποιος κατέχει την ταχύτητα είναι ταχύς. Όταν κατέχει το κάλλος είναι όμορφος, την επιστήμη είναι σοφός. Επομένως συμπεραίνεται ότι, όταν κατέχεται η επιστήμη η οποία γνωρίζει τον εαυτό της, τότε όποιος την κατέχει θα γνωρίσει και τον εαυτό του. Ας σημειώσουμε την συνεχή χρήση τού ρήματος έχειν: έχη, έχει (169 Ε), Έχων, έχει (170 Β, D), έχων, έχει (172 Β). Χαρμίδης, 175 Ε: παρούσα και έχεις για τρείς φορές, 176 Α, έχω… μη έχω).
Στον Λάχη, 198 Ε 55 βρίσκεται μία χρήση τού παραγίγνεσθαι που πλησιάζει στα χωρία πού εξετάσαμε. Και πράγματι εκεί χρησιμοποιείται εκείνο το ρήμα για να σημαίνει σε κάτι που συμβαίνει σε κάτι άλλο και το καθιστά καλύτερο. Το παράδειγμα τού Πλάτωνος στο 190 Α είναι τού οράματος το οποίο όταν γίνεται παρόν (παραγενόμενο) στα μάτια, τα καθιστά καλύτερα. Στο 190 Β διαβάζουμε ότι πρόκειται για την κατανόηση τής υποθέσεως εάν η αρετή η οποία είναι παρούσα στις ψυχές (παραγενομένη) τίς καθιστά καλύτερες. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι εδώ όπως και στον Χαρμίδη, η παρουσία κάποιου πράγματος καθιστά (ποιείν) το Χ να γίνει F. Στο 190 D, τίθεται το θέμα τής ανδρείας και τού τρόπου με τον οποίο μπορούμε να προσπαθήσουμε να είναι παρούσα στους νέους (τοίς νεανισκοίς παραγένοιτο). Δύο γραμμές πιο κάτω χρησιμοποιείται παραγένεσθαι.
Ας σημειώσουμε ότι στο χωρίο τού Λύση, όπως και στους παράλληλους τόπους τού Λάχη, Χαρμίδη, Ιππία Μείζονα και Ευθύδημο, δεν παίζει η λέξη τής μετοχής. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό. Σε ένα διαφωτιστικό άρθρο, ο Norio Fujisawa, ισχυρίζεται ότι δεν μπορούμε να συμπεριλάβουμε στην ίδια ομάδα την μεταφορά τού έχειν και εκείνη τού μετέχειν, μεταλαμβάνειν! Ενώ η μετοχή δείχνει μία σχέση ανάμεσα στο ιδιαίτερο άτομο και την Μορφή, το Έχειν υποδηλώνει μία σχέση ανάμεσα στο ιδιαίτερο άτομο και την ιδιότητα η οποία είναι παρούσα σ ’αυτό και λαμβάνει το όνομά του από την Μορφή! Και πράγματι να πούμε ότι Α μετέχει τού Β δεν απαιτεί και δεν εμπλέκει την παρουσία τού ιδίου τού Β στο Α, μάλιστα δε θα την αρνιόταν. Περισσότερο περιγράφει την σχέση του Χ με το Φ, δηλαδή την υπερβατική Φόρμα, και πρέπει να διακρίνουμε καθαρά από τον άλλο τύπο τής σχέσης. (Φαίδων, 100 D 5-7).
[Η ερμηνεία ελευθερώνεται από τον Ross ο οποίος διαβάζει μετέχειν σαν όρο τής “immanenza” περιλαμβάνοντας τον στο ίδιο γκρουπ τού έχειν, εννείναι, παρείναι!]
Ο Fujisawa θέλει να αποδείξει ότι το ρήμα τής μετοχής εμφανίζεται στους μέσους διαλόγους! Στον Λυσία, όπως και στον Ευθύδημο και στον Ιππία, εμφανίζοντας έχειν, ενείναι κ.τ.λ. αλλά ποτέ μετέχειν! Το ίδιο συμβαίνει στον Ευθύφρονα, τον Μένωνα, τον Γοργία, τον Κρατύλλο. Στους πρώτους διαλόγους λοιπόν, από την στιγμή κατά την οποία παίζονται μόνον οι όροι τής παρουσίας και τού έχειν ή προσλαμβάνειν, μοιάζει να αποκλείεται κάθε αναφορά στις Μορφές!
Ο Πλάτων καταλήγει να ανυψώσει στο επίπεδο τής Μορφής την αφηρημένη ποιότητα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει στους πρώτους διαλόγους, στους οποίους υπογραμμίζεται αντιθέτως η διάκριση ανάμεσα στην ποιότητα και στην απόδοση ποιότητος. Χωρίς όμως εκείνη η διάκριση, να συνεπάγεται καθαυτή ότι πρέπει να συλλάβουμε την ποιότητα σαν ανήκουσα σε ένα ανώτερο οντολογικό επίπεδο και μάλιστα «χωρισμένο».
Η παρουσία μιας ποιότητος σε ένα υποκείμενο συνιστά μία φυσική έκφραση και δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέσουμε ότι αυτή παραπέμπει πέραν. Δεν χρειάζεται λοιπόν, να διαβάσουμε τις σελίδες τών πρώτων διαλόγων σαν μία προπαρουσίαση των ξεχωριστών Μορφών και την αιτία! Αρκεί να τις συλλάβουμε σαν περιέχουσες μία διάκριση στο εννοιολογικό πεδίο: Μία ποιότητα-ομορφιά, λευκότης π.χ.-είναι αναμφισβήτητα διαφορετική από τα διάφορα ιδιαίτερα πράγματα όπου δίδεται, αλλά είναι επίσης και διαφορετική από τις διάφορες εμφανίσεις τού ωραίου ή τού λευκού που παρουσιάζονται στα ξεχωριστά άτομα!
Πιστεύω επομένως ότι η ερμηνεία τών πρώτων διαλόγων μπορεί να γίνει, κατ’ αρχάς αποφεύγοντας τις επιστημολογικές ή μεταφυσικές θεωρίες των επόμενων διαλόγων. Γιατί να μιλήσουμε με τους όρους αυτών των θεωριών όταν ο Πλάτων δεν τις έχει ακόμη θέσει με ξεκάθαρο τρόπο;
Συνεχίζεται.
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου