Νταβός 2020

Χρεοκοπημένες χώρες-αποικίες όπως η Ελλάδα, οι οποίες προσπαθούν να υιοθετήσουν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο σαράντα χρόνια μετά την εμφάνιση του, στα πρόθυρα της κατάρρευσης του, κάνουν ένα πολύ μεγάλο λάθος – το οποίο δεν θα τους κοστίσει μόνο την απώλεια των περιουσιακών τους στοιχείων αλλά, πολύ χειρότερα, την εξαφάνιση τους ως Έθνος, εάν δεν αλλάξουν αμέσως τακτική. Εάν δεν εκπονήσουν και εάν δεν δρομολογήσουν ένα ορθολογικό οικονομικό μοντέλο, βασισμένο στις θετικές και αρνητικές εμπειρίες των άλλων ανεπτυγμένων κρατών – αφού είναι δείγμα σοβαρής ηλιθιότητας το να προσπαθεί κανείς να ανακαλύψει τον τροχό ή το να υιοθετεί παρωχημένα και αποτυχημένα οικονομικά μοντέλα.

Ανάλυση

Ξεκίνησε χθες το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) στο Νταβός – το οποίο τα τελευταία χρόνια τοποθέτησε τα ηθικά του πρότυπα υψηλότερα, κρίνοντας από το καινούργιο μανιφέστο του στην 50η του επέτειο (πηγή). Πρόκειται για ένα σύνολο δεοντολογικών αρχών ως καθοδήγηση των εταιρειών στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, για έναν καλύτερο καπιταλισμό (!) – εντός του οποίου αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:

“Οι εταιρείες οφείλουν να πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο τους στους φόρους, να μην δείχνουν καμία ανοχή απέναντι στη διαφθορά, να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού τους και να προωθούν ισότιμους όρους ανταγωνισμού”.

Στην έκθεση τώρα του WEF για την Παγκόσμια Ανταγωνιστικότητα του 2019, στην οποία η Ελλάδα ευρίσκεται στο νούμερο 59 (αμέσως μετά ακολουθούν οι χρεοκοπημένες Ν.Αφρική και Τουρκία), χάνοντας δύο θέσεις σε σχέση με το 2018 παρά τα μεγάλα λόγια της κυβέρνησης (γράφημα, πηγή), επικρίνονται οι αυξανόμενες κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες – ενώ ταυτόχρονα τονίζεται ότι, η ανισότητα δεν είναι το μοιραίο επακόλουθο της παγκοσμιοποίησης και των νέων τεχνολογιών, αλλά μπορεί να καταπολεμηθεί πολιτικά.

Ως πρότυπα αναφέρονται οι σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες δεν έχουν εξελιχθεί μόνο στις τεχνολογικά πιο προηγμένες, καινοτόμες και δυναμικές οικονομίες του πλανήτη – αλλά προσφέρουν επί πλέον καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και κοινωνικής προστασίας, ενώ είναι πιο συνεκτικές και αειφόρες, σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους. Στα πλαίσια αυτά, εύλογα αναρωτιέται κανείς πόσο σοβαρές είναι τέτοιες αναφορές – αφού στην πραγματικότητα ο σκοπός του WEF είναι η απρόσκοπτη συνεργασία μεταξύ των πολιτικών και των δισεκατομμυριούχων που ουσιαστικά κυβερνούν τον πλανήτη.

Ειδικότερα, οι μεγάλες πολυεθνικές είναι αυτές που μεταφέρουν τα κέρδη τους στις φορολογικές οάσεις που έχουν δημιουργήσει με την εξαγορά των πολιτικών, για να μην πληρώνουν φόρους – οπότε δεν δείχνουν καμία προθυμία να προσφέρουν το δίκαιο μερίδιο τους. Εκτός αυτού πιέζουν το μισθολογικό κόστος, αφενός μεν με το άνοιγμα των συνόρων στους φθηνούς μετανάστες (ανάλυση), αφετέρου με τη μεταφορά πολλών εργασιών τους σε αδιαφανείς υπεργολάβους, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο – ενώ οι χαμηλοί μισθοί και οι επισφαλείς, συχνά άθλιες συνθήκες απασχόλησης που προσφέρουν, αποτελούν βασικό πυλώνα των επιχειρηματικών μοντέλων τους, υπεύθυνο για τις κλιμακούμενες εισοδηματικές ανισότητες.

Βέβαια, οι δισεκατομμυριούχοι δεν ανησυχούν μήπως το WEF τους επιβάλει να συμμορφωθούν με το μανιφέστο του – εκτός από τις γενικόλογες, θεωρητικές δηλώσεις για τα μάτια του κόσμου. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από την τεράστια απόκλιση που διαπιστώνεται μεταξύ των δηλώσεων και των πραγματικών ενεργειών στην έκθεση για την Παγκόσμια Ανταγωνιστικότητα του 2019, λίγες σελίδες μετά τη σύνοψη της: στην αξιολόγηση των εργασιακών συνθηκών στα σκανδιναβικά κράτη προνοίας.

Εν προκειμένω, στο δείκτη μέτρησης της ανταγωνιστικότητας με την ονομασία «Ευελιξία στον καθορισμό των μισθών» η Φινλανδία, η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία κατατάσσονται στις θέσεις από 118 έως 133 μεταξύ συνολικά 141 κρατών – πολύ πιο πίσω από χώρες όπως οι Η.Π.Α., η Μ. Βρετανία, το Κατάρ ή η Σαουδική Αραβία. Οι κορυφαίες θέσεις που αφορούν την ανταγωνιστικότητα ως προς το συγκεκριμένο δείκτη, καταλαμβάνονται από κράτη με αδύναμα εργατικά συνδικάτα, με κατακερματισμένες συλλογικές διαπραγματεύσεις και με περιορισμένες μισθολογικές συμφωνίες.

Κάτι ανάλογο ισχύει επίσης για το δείκτη «Φορολογικός συντελεστής εργασίας» – ο οποίος συμπεριλαμβάνει όλους τους φόρους των εργαζομένων, μαζί με τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Εδώ οι κορυφαίες θέσεις καταλαμβάνονται από τις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν διαθέτουν καθόλου κράτος προνοίας – ενώ όσον αφορά τις ανεπτυγμένες οι Η.Π.Α. με το περιορισμένο κοινωνικό κράτος τους οδηγούν το δείκτη στη θέση 29, με τη Σουηδία στη θέση 132. Εξαίρεση αποτελεί μόνο η Δανία που καταλαμβάνει τη 13η θέση, επειδή το κράτος προνοίας της χρηματοδοτείται από την προοδευτική φορολογία και όχι από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης – οι οποίες δεν είναι καθόλου δημοφιλείς στις επιχειρήσεις.

Τέλος, όσον αφορά το δείκτη «Διαδικασίες προσλήψεων και απολύσεων», η 5η θέση καταλαμβάνεται από τις Η.Π.Α. και η 11η από τη Μ. Βρετανία – ενώ η Φινλανδία, η Νορβηγία και η Σουηδία που διαθέτουν ισχυρούς νόμους προστασίας από τις απολύσεις ευρίσκονται πολύ πίσω, μεταξύ των θέσεων 85 και 97. Η Ελλάδα δε καταλαμβάνει τις χειρότερες θέσεις, όσον αφορά την αγορά εργασίας και το χρηματοπιστωτικό σύστημα (γράφημα) – ενώ αμέσως μετά ακολουθούν οι Θεσμοί.

Σε κάθε περίπτωση, το μήνυμα που εκπέμπει το WEF με την αξιολόγηση του, όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, είναι ξεκάθαρο: όσο μεγαλύτερη είναι η προστασία από τις απολύσεις, όσο πιο δεσμευτικές οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και όσο υψηλότερες οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, για παράδειγμα για τη χρηματοδότηση του συστήματος Υγείας ή της υποχρεωτικής ασφάλισης γήρατος (συντάξεις κλπ.), τόσο χαμηλότερη η ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Επομένως όταν εθνικές κυβερνήσεις, όπως η σημερινή της Ελλάδας, έχουν τοποθετήσει ως στόχο τους την άνοδο της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, θα πρέπει (α) να διευκολύνουν τις διαδικασίες απολύσεων, (β) να καταργήσουν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και (γ) να μειώσουν δραστικά το κοινωνικό κράτος. Μεταξύ άλλων με τη βοήθεια των μεταναστευτικών εισροών και αδιαφορώντας για την εγκληματικότητα τα πρώτα χρόνια – όπως οι Η.Π.Α. και η Μ. Βρετανία (που όμως προσέλκυσε στην αρχή ήρεμους μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη), ενώ στη Σουηδία προωθείται κάτι ανάλογο (ανάλυση).

Τα υπόλοιπα είναι μόνο λόγια για τα μάτια του κόσμου – γεγονός που τεκμηριώνεται στην Ελλάδα από τη μεταφορά των παράνομων μεταναστών στην ενδοχώρα, καθώς επίσης από το ότι δεν υιοθετείται κανένα σοβαρό μέτρο μείωσης των εισροών τους, όπως το κλείσιμο των ΜΚΟ.

Ουσιαστικά λοιπόν το WEF ακολουθεί πιστά τη γραμμή του ΔΝΤ/Παγκόσμιας Τράπεζας, των Αγορών και της Κομισιόν – της πραγματικής παγκόσμιας Τρόικα που ζητάει από χρεοκοπημένες χώρες-οφειλέτες, όπως από την Ελλάδα, την απορρύθμιση των αγορών εργασίας τους με τη δραματική άνοδο των κοινωνικών ανισοτήτων, το ξεπούλημα των κερδοφόρων εταιρειών κοινωνικής ωφέλειας στις πολυεθνικές που θα αυξήσουν την κερδοφορία τους αυξάνοντας κατακόρυφα τις τιμές, των υπολοίπων κερδοφόρων επιχειρήσεων, τον πλειστηριασμό των σπιτιών των νοικοκυριών κοκ.

Ποιές είναι αυτές οι Αγορές; Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, όπου μερικές εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, όπως οι μεγαλύτερες δέκα στο γράφημα που ακολουθεί (με κεφάλαια 30,79 τρις $ που μπορούν να πολλαπλασιασθούν με τη βοήθεια της κατάλληλης μόχλευσης έως και 50 φορές), ελέγχουν τις κεντρικές τράπεζες, τις εμπορικές και τις μεγαλύτερες πολυεθνικές – οπότε είναι οι πραγματικοί κυρίαρχοι του πλανήτη.

Περαιτέρω, από την πλευρά των πολυεθνικών, οι απαιτήσεις αυτές έχουν φυσικά νόημα – εν πρώτοις επειδή οι συλλογικές συμβάσεις που επιβάλλονται από τα ισχυρά εργατικά συνδικάτα, οι οποίες ισχύουν τόσο για τις μεγάλες, όσο και για τις μικρές επιχειρήσεις, καθιστούν δύσκολη την επιθυμητή μείωση των μισθών στις αλυσίδες των υπεργολάβων. Όσον αφορά τη μειωμένη προστασία από τις απολύσεις, ουσιαστικά μετατοπίζει τους επιχειρηματικούς κινδύνους στους εργαζομένους – ενώ διευκολύνει τους επενδυτές να αποσύρουν γρήγορα τα κεφάλαια τους, μεταφέροντας τα σε άλλες χώρες. Τέλος, με τις χαμηλές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης μειώνεται το κόστος εργασίας και μεταφέρεται η επιβάρυνση στο κράτος – το οποίο αναγκάζεται να περιορίσει τις δαπάνες για την Υγεία, την Παιδεία κλπ. για να μη χρεοκοπήσει.

Παράλληλα, η συγκέντρωση του πλούτου σε λίγους, καθιστά ελεγχόμενο τον πληθωρισμό, τα χρηματιστήρια και γενικότερα τις αγορές παγίων – ενώ ταυτόχρονα, με τους ευέλικτους μισθούς των νεοφιλελεύθερων μοντέλων, μπορεί κανείς να υπολογίσει την ισορροπία των αγορών σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης.

Εν τούτοις, ο ρυθμός ανάπτυξης μειώνεται λόγω του περιορισμού της ζήτησης εξαιτίας της μη ισορροπημένης αναδιανομής των εισοδημάτων, καθώς επίσης της μείωσης των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία, η παραγωγικότητα των εργαζομένων ακολουθεί μία καθολική πορεία, ενώ οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούν μακροπρόθεσμα – αντίθετα στοχεύουν σε βραχυπρόθεσμα κέρδη, αυξάνοντας τους κινδύνους κραχ.

Ακόμη δε και πρόσφατες μελέτες του ΔΝΤ έχουν αποδείξει ότι, οι ισχυροί θεσμοί της αγοράς εργασίας έχουν ευεργετικές επιπτώσεις – αφού τεκμηριώθηκε πως η ανάπτυξη σε χώρες με χαμηλές εισοδηματικές ανισότητες ήταν όχι μόνο υψηλότερη, αλλά και πιο ισχυρή σε σχέση με χώρες που είχαν μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες (πηγή). Μία άλλη έρευνα από το 2015, επίσης του ΔΝΤ, αποδίδει την αυξανόμενη ανισότητα στη διάβρωση των θεσμών της αγοράς εργασίας (πηγή) – τονίζοντας τις θετικές επιπτώσεις του συνδικαλισμού στην Οικονομία. Παρ’ όλα αυτά όμως, το ΔΝΤ συνεχίζει να επιβάλλει την ίδια νεοφιλελεύθερη πολιτική στις χώρες που εισβάλει, όπως στην Ελλάδα – γνωρίζοντας πως το φάρμακο που προτείνει είναι στην ουσία δηλητηριώδες, με κριτήριο τις δικές του έρευνες.

Κάτι ανάλογο ισχύει για τον ΟΟΣΑ, ο οποίος έχει αναθεωρήσει τη θέση του από το 1994 -όπου υποστήριζε την απορύθμιση της αγοράς εργασίας. Σήμερα πιστεύει ακριβώς το αντίθετο (πηγή) αναφέροντας πως οι χώρες με συντονισμένες μισθολογικές πολιτικές, ως αποτέλεσμα συλλογικών συμβάσεων, έχουν υψηλότερο επίπεδο απασχόλησης και χαμηλότερη ανεργία, σχετικά με τις υπόλοιπες – οι οποίες όμως έχουν αξιολογηθεί θετικά ως προς την ανταγωνιστικότητα τους από το WEF!

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, είναι φανερό πως οι κλιμακούμενες εισοδηματικές ανισότητες είναι ο σημαντικότερος λόγος της αυξανόμενης κοινωνικής πόλωσης και της εχθρότητας της συντριπτικής πλειοψηφίας των Πολιτών απέναντι στην παγκοσμιοποίηση. Ως εκ τούτου ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, το δόγμα της ζούγκλας καλύτερα που προωθείται, έχοντας καταστρέψει εκ των άνω την ελεύθερη αγορά, δεν πρόκειται να επιβιώσει – εάν δεν αλλάξει αμέσως κατεύθυνση. Το να προσπαθεί πάντως να στρέψει την προσοχή της κοινής γνώμης αλλού, όπως στην κλιματική απάτη, δεν είναι ότι καλύτερο – ούτε θα έχει διάρκεια.

Στα πλαίσια αυτά, χρεοκοπημένες χώρες όπως η Ελλάδα που προσπαθούν να υιοθετήσουν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο σαράντα χρόνια μετά την εμφάνιση του, κάνουν ένα πολύ μεγάλο λάθος – το οποίο δεν θα τους κοστίσει μόνο την απώλεια των περιουσιακών τους στοιχείων αλλά, πολύ χειρότερα, την εξαφάνιση τους ως Έθνος εάν δεν αλλάξουν αμέσως τακτική.

Εάν δεν εκπονήσουν και δρομολογήσουν ένα ορθολογικό οικονομικό μοντέλο, βασισμένο στις θετικές και αρνητικές εμπειρίες των άλλων κρατών της Δύσης – αφού είναι δείγμα σοβαρής ηλιθιότητας το να προσπαθεί κανείς να ανακαλύψει τον τροχό ή το να υιοθετεί παρωχημένα και αποτυχημένα οικονομικά μοντέλα.

Πληροφορίες: IMF, WEF, Makrokop.

 Βασίλης Βιλιάρδος25 Ιανουαρίου 2020

https://analyst.gr/2020/01/25/davos-2020/