Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (7)

 Συνέχεια από: Τετάρτη 21 Απριλίου 2021

Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική Χριστολογία.
Του Xavier Tilliette.
6. Η προτεσταντική φιλοσοφία: Pierre Thevenaz.

         

Δίπλα στις σκέψεις οι οποίες εισπήδησαν απευθείας στην επιστήμη τού Χριστού και τού Σταυρού του, είναι δυνατόν να υφίσταται μία φιλοσοφία η οποία λαμβάνει υπ'όψιν της στα σοβαρά την προειδοποίηση και το ανάθεμα του Παύλου ή μήπως καταστρέφεται απο το ίδιο το γεγονός; Δέν είναι μέσα στην σύγχυση η σοφία των σοφών; Υπάρχει όμως μία εναλλακτική στο θεμέλιο της φιλοσοφίας. Η εξίσωση philosophia Christus κρύβει ένα δίλημμα, αλλά το δίλημμα μπορεί να κατανοηθεί μόνον σαν ένας αρμός, μία ένωση: η τρέλλα του σταυρού και η φιλοσοφία η οποία υπέστη την τιμωρία και την κρίση; Τί κατάληξη έχει η φιλοσοφία όταν τίθεται απέναντι απο το κήρυγμα; Ο Thevenaz, ο ελβετός φιλόσοφος, ο οποίος απεβίωσε νέος το 1955 σε ηλικία 42 ετών, προσπάθησε με τον ορισμό της "προτεσταντικής φιλοσοφίας" να διατηρήσει ταυτόχρονα τα καθήκοντα της φιλοσοφίας και την ριζικότητα της πίστης. Στοχάστηκε για πολύ καιρό, ακούραστα, τους στίχους τής πρός Κορινθίους επιστολής, οι οποίοι ενέπνευσαν ένα ατελές έργο, ένα δυνατό σχέδιο κατά ένα μέρος δημοσιευμένο μετά τον θάνατο του συγγραφέως. Προτεσταντική φιλοσοφία δέν σημαίνει ένα είδος τού γένους "Χριστιανική φιλοσοφία". Σύμφωνα με τον Thevenaz η Χριστιανική φιλοσοφία δέν υπάρχει, αλλά ακολουθώντας το παράδειγμα του Roger Mehl συμφιλιώνεται με την συνθήκη του πιστού φιλοσόφου, στο περιβάλλον τού Προτεσταντισμού. Ο Thevenaz είναι φιλόσοφος και πιστός ολόκληρος, και παρ'όλη την διάσταση φιλοσοφίας και πίστης, αρνείται να ζήσει κάτω απο διπλό καθεστώς, να κάνει δύο μέρη στη ζωή του, την ζωή του.

          Ο πιστός φιλόσοφος υφίσταται στο πνεύμα του, δηλαδή στην φιλοσοφική νόηση, το χτύπημα του κηρύγματος του σταυρού. Η Χριστιανική εμπειρία είναι μία "εμπειρία-shock", καί η φιλοσοφία δέν ξεφεύγει απο τον μεγάλο σεισμό που καταστρέφει τα είδωλα. Αλλά ενώ οι θρησκευτικοί στοχαστές αποδέχονται κατ'ουσίαν την εικονοκλαστία, την αυτοκτονία τής νοήσεως ή την θυσία του νού, ο προτεστάντης φιλόσοφος κάνει επερώτηση, αφήνεται να στηθεί με την πλάτη στον τοίχο, όπου εξοπλίζει την απάντηση του. Σε ποιά αμφισβήτηση πρέπει να απαντήσει; Η μωρία του Σταυρού είναι ταυτοχρόνως η επιστήμη του εσταυρωμένου Χριστού, γεννά τις θαυμαστές παραδοξολογίες των Πάσκάλ και των Κίρκεγκαρντ, αλλά αντιστρόφως πείθει επίσης και για την μωρία των σοφών. Αυτός ο χιασμός των πραγμάτων κρατάει τον Thevenaz. Η μωρία του Σταυρού η οποία μεταφέρεται, μεταλλάσεται σε σοφία, η φιλοσοφία κατηγορούμενη και απειλούμενη για μωρία. Αυτός στέκεται στην "κατηγορία της μωρίας" Ο Θεός λέει στην νόηση ότι είναι μωρή και άφρονη και ανακαλεί την άβυσσο που ορθάνοιχτα στέκεται μπρός μας, την πνοή της μωρίας που μας κάνει να τρέμουμε: και πράγματι η νόηση κάτω απο το χτύπημα μίας ριζικής αμφισβητήσεως εκ μέρους του Θεού που την πανικοβάλλει, απο τον Σταυρό του Χριστού που την κρίνει, παραπατά και χάνει την σιγουριά της και βυθισμένη στο σκάνδαλο, αισθάνεται να την πλησιάζει ο άνεμος της τρέλλας.

          Σε τί συνίσταται η μωρία της, η οποία τόσο εκπληκτικά κατηγγέλθη απο τον θάνατο στο Σταυρό; Ο Thevenaz την χαρακτηρίζει με μία μόνο λέξη: αυτισμός, μία ακραία μορφή αυτάρκειας, η πιό απειλητική αποξένωση καθότι είναι μία ναρκισσιστική αποξένωση. Αυτός την αφήνει για λίγο και αποδεικνύει τον κίνδυνο με μία σειρά φαινομενολογικές μειώσεις, οι οποίες κέρδισαν τον θαυμασμό ενός Ρικέρ. Η ριζική μείωση του νοήματος προκαλεί την έκρηξη του αυτισμού τής νοήσεως και της λογικής, αποκαλύπτει την ψευδαίσθηση της, την γύμνια της και μ'αυτόν τον τρόπο την θεραπεύει, την ελευθερώνει απο έναν εφιάλτη.

          Σε κάθε περίπτωση όμως, απο την κατηγορία της μωρίας που απευθύνθηκε στην φιλοσοφία, στην προτεσταντική γραμμή, συμπεραίνεται ότι η φιλοσοφία είναι "χωρίς απόλυτο" και ότι η νόηση δέν είναι θεία. Η λεγόμενη "Χριστιανική φιλοσοφία" επέλεξε τον μεγάλο κίνδυνο, να γίνει ο Θεός του Αβραάμ και του Ιησού Χριστού το θεμέλιο της φιλοσοφίας. Αφού δηλαδή ο Θεός προτίμησε διαφορετικές οδούς απο την φιλοσοφική νόηση για να αποκαλυφθεί στον άνθρωπο.

          Αλλά όπως ακριβώς είμαστε ευαίσθητοι στην ριζικότητα του Ευαγγελίου του Σταυρού που εξανεμίζει την αλαζονία της νοήσεως χωρίς να την καταδικάσει στην αυτοκτονία (του παραλόγου), το ίδιο ακριβως μένουμε έκθαμβοι μπρός σε μία φιλοσοφία "απο-απολυτοποιημένη", εκλαϊκευμένη", εθνική οπωσδήποτε στο όνομα της πίστεως της και πάντοτε αμφισβητούμενης, για την εκκοσμίκευση της. Δέν διατρέχουμε όμως μ'αυτόν τον τρόπο, να ξαναπέσουμε στην διχοτομία της πίστεως και της γνώσεως η οποία αποδυναμώνει και την μία καί την άλλη; Ο Thevenaz και ο Ρικέρ μετά απ'αυτόν είδαν τον κίνδυνο. Ακόμη και αν η μεταφυσική εκθρονίσθηκε και το Απόλυτο εξορίσθηκε, ο Χριστιανισμός δέν βάζει ένα τέλος στον φιλοσοφικό στοχασμό περί του Θεού. Βεβαίως η φιλοσοφία περιορίζεται ή αναλαμβάνει το μοναδικό χρέος της εγρήγορσης και της επαγρυπνήσεως, του αγώνος χωρίς σύνορα, τον οποίο μόνον η φιλοσοφία είναι ικανή να διεξάγει με επιτυχία, με τον όρο να επιτρέπει τον ζωντανό Θεό να την βοηθά με ριζικότητα. Παραμένει λοιπόν αναγκαία και πολύτιμη μέσα στην σημασία της ίδιας της πίστεως. Ένας προτεσταντισμός που θα απέκλειε την φιλοσοφία θα κορόϊδευε βαρειά τον εαυτό του.

          Η φιλοσοφία όμως η αφιερωμένη στην πίστη εξαντλείται μήπως στην κριτική της παρουσία; Απο μία φιλοσοφία όμως θεραπευμένη και αποτοξινωμένη θα πρέπει μήπως να περιμένουμε μία συνεισφορά μόνον αρνητική και μία ερμηνευτική τής υποψίας, μετά και την δική της κατάληξη στους υπόπτους; Κάτι όμως απο την σοφία του Εσταυρωμένου μπόρεσε να ενσταλλάξει στην κεκαθαρμένη απο την μωρία της φιλοσοφία. Δέν είναι δυνατόν πλέον η φιλοσοφία καθαυτή να παραμείνει ανεπηρέαστη απο την επιστήμη του Χριστού. Η φιλοσοφική Χριστολογία στις ιστορικές της μορφές, φανερώνει μία παράδοση μίας Philosophia Christi η οποία συγκεκριμενοποιεί την Χριστιανική φιλοσοφία και σώζει το δικαίωμα της φιλοσοφίας να εκφραστεί για τον Χριστό!

          Είναι αυτονόητο βεβαίως ότι και εκεί πρόκειται για ένα σύνταγμα (συντάσσομαι) στο οποίο η πολεμική στιγμή υπερισχύει, με μία γεύση ρεβάνς. Δηλαδή ακόμη και ο Χριστός και οι μαθητές του αντιπαράθεσαν μία φιλοσοφία απέναντι στην Εθνική φιλοσοφία και αυτή η φιλοσοφία είναι αυθεντική και ισχύουσα, μάλιστα δέ έιναι αξεπέραστη και νικηφόρα.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.