«ΤΟ ΥΠΆΚΟΥΟ ΠΟΊΜΝΙΟ ΤΟΥ PETER PAN» Ρομπέρτο Πετσιόλι

 " Είναι εκπληκτικό το πώς το αγελαίο πνεύμα έχει συντρίψει τόσο βαθιά έναν παραδοσιακά επαναστατικό λαό

ΤΟ ΥΠΆΚΟΥΟ ΠΟΊΜΝΙΟ ΤΟΥ PETER PAN

---

Διαβάζουμε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που διεξήχθη από τον ισπανό ομόλογό του Istat σχετικά με τις συνήθειες και τις πεποιθήσεις του πληθυσμού αυτής της χώρας, τόσο παρόμοιες με τις δικές μας. Το συμπέρασμα είναι αποκαρδιωτικό, αλλά όχι απροσδόκητο: ένα υποταγμένο και γονατισμένο ποίμνιο, έτοιμο να πιστέψει και να δεχτεί κάθε ανοησία αρκεί να είναι «νέα», απλωμένο με τη δύναμη της επικοινωνίας και την αίγλη της μόδας.  Το αναγνωρίζουν «Προτιμούν να ακολουθούν την πλειοψηφία, ακόμα κι αν διαφωνούν, από φόβο μήπως περιθωριοποιηθούν». Είναι εκπληκτικό το πώς το πνεύμα της αγέλης έχει συντρίψει έναν παραδοσιακά επαναστατικό λαό τόσο βαθιά, σε σημείο να τον υποβιβάζει σε ανθρώπινο χυλό από φόβο μήπως εκφράσει τη διαφωνία του «λόγω των επιπτώσεων που μπορεί να έχει στη ζωή μας».

Μια συντριπτική ήττα για την ιδέα της ελευθερίας, η οποία ευδοκιμεί στις αντιφάσεις. Η μελέτη περιέχει καταστροφικές αποκαλύψεις. Μια ερώτηση αφορούσε τις διατροφικές συνήθειες στην εποχή της διαφημιστικής πίεσης και της κοινωνικής μόδας. Η πλειοψηφία απάντησε ότι: θα έτρωγε τα αγαπημένα της φαγητά χωρίς περιορισμούς, αν δεν υπήρχε η «αφήγηση» για την υγεία και οι ανοησίες της Ατζέντας του 2030, που μας θέλει να είμαστε καταναλωτές εντόμων και άλλων απολαύσεων ξένων προς τις κλίσεις του είδους. (Π.Ι.)

Κοινή φιλοδοξία είναι νά έχει στενές σχέσεις μέ πολλά άτομα.  Εδώ είναι ένα αποφασιστικό σημείο: η σεξουαλική ασυδοσία απαλλαγμένη από συναισθήματα και κανόνες είναι ακριβώς αυτό που θέλουν οι κύριοι του ποιμνίου.Είμαστε τόσο χειραγωγημένοι και υπάκουοι που εσωτερικεύουμε τις κατευθυντήριες γραμμές του συστήματος σαν να ήταν αυτόνομες επιθυμίες. Η έρευνα περιλαμβάνει μια σειρά πληροφοριών που σκιαγραφούν ένα πανόραμα τής ανθρώπινης χωματερής, το οποίο μπορούμε να επεκτείνουμε στην Ιταλία, την υπόλοιπη Ευρώπη και την κατεστραμένη Δύση:  παραδέχονται ότι τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Twitter, Instagram) καθορίζουν τον τρόπο δράσης και σκέψης τους. Περισσότεροι από τους μισούς υποβάλλονται σε δίαιτες ή καλλυντικές διαδικασίες για να «μην απορριφθούν». Σχεδόν οι μισοί από αυτούς παρακολουθούν τηλεοπτικές σειρές μόδας. 

Μια περαιτέρω γροθιά στο στομάχι είναι η απάντηση για το ρόλο της οικογένειας. Θα ήταν σημαντικό να γνωρίζαμε πώς τέθηκε η ερώτηση, αλλά η πιο κοινή γνώμη είναι:«Η οικογένεια είναι ένα μεγάλο εμπόδιο για την ανεξαρτησία μας» ετικέτα. Η ανθρώπινη λάσπη στην οποία έχουμε κατέβει μοιράζεται κατά γράμμα όλες τις κατευθυντήριες γραμμές, όλα τα κλισέ του πολιτισμού που έχει επιβληθεί τον τελευταίο μισό αιώνα. Επίσης, παραιτείται οικειοθελώς από την οικογένεια, τον φυσικό θεσμό που θα μπορούσε να τον σώσει από μια ύπαρξη χωρίς νόημα και κατεύθυνση, έτσι ώστε να μην έχει εμπόδια σε μια αφηρημένη ανεξαρτησία, αποτελούμενη από ακραίο υποκειμενισμό, την επιθυμία για «ολοκλήρωση» και την επιθυμία να λύσει όλους τούς περιορισμούς. Δεν είναι περίεργο ότι κάθε ανοησία και ηλιθιότητα που προέρχεται από το κέντρο της αυτοκρατορίας γίνεται αμέσως μοντέρνα, ακολουθούμενη από τον ενθουσιασμό του κοπαδιού. Σκεφτείτε το Halloween, το οποίο αντικατέστησε τη γιορτή των αγίων και την επισημότητα των νεκρών με φεστιβάλ βασισμένα σε σατανικές μεταμφιέσεις. Οι κολοκύθες που τρυπιούνται για να φτιάξουν ανθρωπόμορφα αντικείμενα είναι η αλληγορία των άδειων κεφαλιών μας γεμάτων πριονίδι που παρέχεται με μεγάλο κόστος από το σύστημα. Από την άλλη, επιτρέψαμε στον εαυτό μας να εμβολιαστεί με σκευάσματα που δεν έχουν ανοσοποιηθεί κατά της πανδημίας και έχουμε πείσει ακόμη και τους εαυτούς μας ότι η αύξηση της θνησιμότητας – χωρίς θανάτους «με» ή «για» Covid – προκαλείται από την κλιματική αλλαγή που παράγεται από τον κακό άνθρωπο, το ίδιο, επιπλέον, αναδιαμορφώνεται με πλάνα «trick or treat». Παραδίδουμε τους εαυτούς μας και τα παιδιά μας σε πραγματικούς κατά συρροή θηρευτές που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η οικογένεια καταστέλλει την αυτονομία και την ανεξαρτησία. Στό Η κατάργηση του ανθρώπου, ο C.S. Lewis έγραψε ότι θα έρθει η ώρα που «χειραγωγοί οπλισμένοι με τις δυνάμεις ενός κράτους που καλύπτει τα πάντα και μιας ακαταμάχητης επιστημονικής τεχνολογίας», θα έχει αναμορφώσει πλήρως τις γενιές. Αυτή η στιγμή έφτασε. Είμαστε ένα παιδαριώδες και ακυβέρνητο πλήθος, μια άμορφη μάζα που δέχεται άκριτα οτιδήποτε νέο από ψηλά. Νεκρά φύλλα στο έλεος του ανέμου. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της σημερινής κοινωνίας είναι η τεράστια ταχύτητα με την οποία ορισμένες νέες, παράξενες και ασυνήθιστες έννοιες ή ιδέες φτάνουν σε ευρεία αποδοχή, ανεξάρτητα από το πόσο παράλογες είναι. Η τηλεόραση και τα κοινωνικά δίκτυα αρκούν για να ξεκινήσουν ένα επαναλαμβανόμενο μήνυμα, τυλιγμένο σε μια σαγηνευτική αφήγηση, κατά προτίμηση «καλοπροαίρετη», για να προσληφθεί μια ιδέα γρήγορα και χωρίς κριτική κρίση. Όλο και περισσότερες νέες πεποιθήσεις – συχνά ανόητες ή τρελές – εμφανίζονται σαν από το πουθενά, να εξαπλώνονται και να καταφέρνουν να σπάσουν κάθε αγκυροβόλιο όχι μόνο στο παρελθόν, αλλά και στην κοινή λογική, στη λογική, στην πιο προφανή αλήθεια, σαν η σκέψη να παρασύρεται μεταξύ συναισθημάτων και μόδας.

Οι κατευθυντήριες γραμμές του νηπιακού πνεύματος και του πνεύματος των αγελάδων είναι ο καταναγκασμός να επαναλαμβάνουμε και η πολιτικά ορθή γλώσσα που δεν τηρούμε πλέον. Νέες λέξεις, έννοιες, πεποιθήσεις, συνήθειες εμφανίζονται ξαφνικά, ασταθείς και ευμετάβλητες. Κάποιες λέξεις αντικαθίστανται από άλλες – επινοούνται – επειδή ξαφνικά θεωρούνται προσβλητικές για κάποιον, ή λογοκρίνονται ως ρατσιστικές, σεξιστικές, μεροληπτικές, παρόλο που δεν φαίνονταν έτσι «πριν».

Ο αριθμός των «ταυτοτήτων φύλου» εκτινάσσεται στα ύψη και περιμένει να ξεπεραστεί την επόμενη μέρα. Η γενική συναίνεση αποτελεί ένδειξη ευρείας συμμόρφωσης και έλλειψης κριτικής σκέψης. Βρισκόμαστε στο σημείο όπου πολλοί είναι πεπεισμένοι ότι ο αντικομφορμισμός είναι η τήρηση και η υποστήριξη των κριτηρίων που κηρύττουν τα μεγάφωνα του συστήματος, επιτιθέμενοι σε όσους τα αμφισβητούν. Ο κόσμος έχει γυρίσει ανάποδα.

Ταυτότητα φύλου

Γιατί τόσοι πολλοί είναι πρόθυμοι να πιστέψουν οτιδήποτε; Από πού προέρχεται η τάση να υιοθετείται γρήγορα η γνώμη της πλειοψηφίας, η οποία είναι η ιδέα που επιβάλλουν οι κυρίαρχοι τής γλώσσας για τους δικούς τους σκοπούς; Μια υπόθεση είναι αυτή που προέβαλε ο  Δαβίδ Ρίσμαν, σε δοκίμιο τού 1950. Ήδη εκείνη την εποχή υπήρξε μια δραστική αλλαγή στον χαρακτήρα τού μέσου ανθρώπου, μια ριζική μεταμόρφωση στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώθηκαν τα κριτήρια για τις επιλογές ζωής. Αυτή η μετατόπιση είναι μέρος μιας ευρείας εξέλιξης προς μια όλο και πιο ευέλικτη ανθρώπινη προσωπικότητα. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Zygmunt Bauman θα μιλούσε για μια ρευστή κοινωνία. Στη φύση, αυτό που είναι υγρό διασκορπίζεται ή παίρνει τη μορφή ενός δοχείου, δηλαδή εκείνων που καθοδηγούν και προσανατολίζουν τις κοινωνικές διαδικασίες. Για τον Riesman, υπάρχουν τρεις ιστορικές φάσεις μέσα από τις οποίες έχει περάσει ο άνθρωπος:Το άτομο καθοδηγημένο από την παράδοση· τό «εσωτερικά κατευθυνόμενο» και τέλος η ετερο κατευθυνόμενη προσωπικότητα, τυποποιημένη, σίριαλ, κομφορμιστική, άρα αποδεκτή από την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει.Είναι το χειρότερο αποτέλεσμα της ισότητας. Δεν είναι δυνατόν να σχεδιάσουμε μια κοινωνία ατόμων παρά μόνο πείθοντάς τα ότι πρέπει να είναι «σαν όλους τους άλλους». Έχοντας επιτύχει αυτό το αποτέλεσμα, η κοινωνία έχει ήδη παραδοθεί στον ιδιοκτήτη τής αγέλης.

Η καπιταλιστική πυραμίδα

Στις κοινωνίες του χθες, οι περισσότεροι άνθρωποι οδηγούνταν από την παράδοση. Οι άκαμπτες ιδέες, σταθερές από γενιά σε γενιά, ήταν αρκετές, δεν υπήρχε ανάγκη αναζήτησης νέων λύσεων επειδή υπήρχαν λίγα νέα προβλήματα. Οι μεγάλοι μετασχηματισμοί που επέφερε η Βιομηχανική επανάσταση παρήγαγαν ένα άτομο με πιο ευέλικτο χαρακτήρα, καθοδηγούμενο από το εσωτερικό φόρουμ, ένα θέμα που διατήρησε ορισμένες θεμελιώδεις αρχές και αξίες, αλλά, βυθισμένο σε μια μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, δεν κατέφυγε πλέον σε σταθερούς κανόνες. Ο καθένας έτεινε να διατυπώνει τα δικά του κριτήρια, αποφασίζοντας τη δική του πορεία σε κάθε νέα κατάσταση. Δεν υπήρχε σηματοδοτημένη διαδρομή, αλλά το άτομο είχε ακόμα μια πυξίδα για να προσανατολιστεί. Η επιτάχυνση της τεχνολογικής αλλαγής και της μαζικής κουλτούρας έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση του υποκειμένου που καθοδηγείται από άλλους, το οποίο έρχεται σε ρήξη με το παρελθόν και στερείται αρχών για να διατυπώσει τα δικά του κριτήρια: περιορίζεται στη μίμηση του περιβάλλοντος. Δεν υπάρχουν πλέον σταθερές αξίες, αλλά ταχέως μεταβαλλόμενες ιδέες. Όλα είναι στο έλεος της μόδας ή της επιρροής των μέσων ενημέρωσης. Το εφηβικό στάδιο, με την κυρίαρχη επιρροή της ομάδας των συνομηλίκων και τις συναισθηματικές της παρορμήσεις, επεκτείνεται συμβολικά στην υπόλοιπη ζωή, δημιουργώντας έναν ανθρώπινο τύπο του οποίου πρωταρχικός στόχος είναι η έγκριση. Εξαπλώνεται μια μαζική παιδαριοποίηση που περιφρονεί την εμπειρία ως άχρηστη στην τεχνολογική αλλαγή. Το άτομο έχασε την πυξίδα του, αλλά ήταν εξοπλισμένο με ραντάρ για να ανιχνεύσει τη θέση άλλων. Για τον Riesman, ο ετεροκατευθυνόμενος κόσμος του μοναχικού πλήθους είναι ένα είδος εξελικτικής αντίδρασης: η ευελιξία ως διαδικασία προσαρμογής σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Αναπόφευκτα, δεν είχε την προνοητικότητα να προβλέψει τις συνέπειες. Η υπερβολική ευελιξία δημιουργεί εύπλαστες προσωπικότητες, εύκολα διαμορφωμένες από την εξουσία, μια άμορφη μάζα που παίρνει ιδιότροπα μεταβαλλόμενες μορφές. Αυτοί οι άνθρωποι νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι, ανοιχτόμυαλοι, αλλά είναι εύκολη λεία  τού περιβάλλοντος, των μέσων μαζικής ενημέρωσης, των περισσότερο ή λιγότερο κρυφών πειστικών, ομάδων πίεσης. Η ευελιξία τους είναι φαινομενική γιατί, αφού πειστούν, παίρνουν μια δογματική, επιθετική στάση απέναντι σε όσους δεν συμμερίζονται την άποψη της στιγμής. Η καθοδήγηση από το περιβάλλον οδηγεί σε έναν κόσμο αντιφάσεων: το μοναχικό πλήθος. Η έλλειψη άγκυρας εξηγεί τη φυσικότητα με την οποία αποδεχόμαστε τώρα την ανησυχητική κατάρρευση των αρχών στις οποίες βασίζεται το κράτος δικαίου: ισότητα ενώπιον του νόμου, ατομική ελευθερία, περιορισμός της εξουσίας. Όλο και περισσότεροι νόμοι αναδύονται που παραβιάζουν αυτές τις αρχές, κανόνες που παρέχουν ειδικά δικαιώματα σε ορισμένες ομάδες ή νέα προνόμια.

Η πανδημία πρόσφερε μια ακτινογραφία της έλλειψης αρχών και της κραυγαλέας αποσύνδεσης από το παρελθόν, ακόμη και το πρόσφατο. Ο περιορισμός ολόκληρου του πληθυσμού, που θεωρήθηκε αντιπαραγωγικός για όλα τα σχέδια καταπολέμησης των επιδημιών και της παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων, επιβλήθηκε στη συνέχεια στη μία χώρα μετά την άλλη απλώς και μόνο επειδή άλλες κυβερνήσεις είχαν αποφασίσει να το πράξουν: μια σαφώς οριζόντια απόφαση. Η αστάθεια των κριτηρίων επικράτησε εν αγνοία της πλειοψηφίας. Αρχικά, μια θορυβώδης μάζα ενέκρινε τη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων των ανεμβολίαστων. Μόλις επιτεύχθηκε ο μαζικός εμβολιασμός, με ανάμεικτα αποτελέσματα και προφανή εκβιασμό, το ίδιο πλήθος πίεσε για τη διατήρηση των περιορισμών. Έδειξε επίσης αδιαφορία για τις εμπειρίες του παρελθόντος, αποδεχόμενος με απειλητικό, υστερικό και θυμωμένο τρόπο, την ιδέα ότι μια απλή μάσκα θα μπορούσε να σταματήσει έναν αναπνευστικό ιό. Η χθεσινή ανθρωπότητα ήξερε ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεκαετίες, αιώνες συσσωρευμένης γνώσης έχουν εξαφανιστεί μπροστά στη συντριπτική εντολή – που διαδίδεται σε δίκτυα και ενοποιημένες εφημερίδες – να πιστεύουμε σε ψευδο-επιστημονικά δόγματα των οποίωνοι μαρτυρίες , στίς λευκές στολές, είναι συχνά αντιφατικές, αναξιόπιστες, επιβαρυμένες από την εγγύτητα με τις φαρμακευτικές πολυεθνικές και τον συμβιβασμό με την πολιτική εξουσία. Οι παιδοποιημένες μάζες σύντομα ξέχασαν ότι οι επιστημονικές προτάσεις δεν είναι απόλυτες αλήθειες, αλλά προσωρινά επιτεύγματα που μπορούν να διαψευστούν. Οι «εσωστρεφείς» προσωπικότητες έχουν αποδειχθεί μειοψηφία, αν και όχι αμελητέες, σε σύγκριση με μια τεράστια άκριτη μάζα που τροφοδοτείται από τα συνθήματα των μέσων ενημέρωσης. Εξ ου και η αδυναμία αμοιβαίας κατανόησης και αμηχανίας μπροστά στην αστάθεια και την αδιαλλαξία του πλήθους.

Το άτομο που καθοδηγείται από την εσωτερική του τρύπα είναι πιο ισορροπημένο, ελεύθερο και κριτικό. Μοιράζεται κάποιες αρχές και αξίες με την ομάδα, αλλά έχει αρχές που δεν εγκαταλείπει. Αν και ενάντια στο ρεύμα, είναι λιγότερο χειραγωγήσιμο επειδή η προσκόλληση σε βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις λειτουργεί ως φρένο στα ένστικτα, τη συναισθηματική επιρροή του περιβάλλοντος, των μέσων ενημέρωσης, των κυβερνώντων και των ομάδων πίεσης. Χωρίς επαρκή αποδεικτικά στοιχεία κρίσης, που προέρχονται από τον πολιτισμό, την κοινότητα και τις προσωπικές πεποιθήσεις, τα άτομα γίνονται αιχμάλωτοι ανούσιων αλλά άμεσα πειστικών δογμάτων, συνθημάτων, παραδόσεων και γίνονται πρόθυμα να διαγράψουν κάθε παρελθόν που ορίζεται ως κακό και λάθος. Ο David Riesman δεν μπορούσε να φανταστεί ότι το πλήθος που ανέλυσε θα απαιτούσε μια μέρα την απομάκρυνση των αγαλμάτων του Thomas Jefferson, του πατέρα του αμερικανικού έθνους. Οι μεταμοντέρνες γενιές, μαζί τόν animus τής αγέλης πάσχουν από το σύνδρομο Peter Pan, την ψυχολογική κατάσταση εκείνων που αποτυγχάνουν να μεγαλώσουν, να ενηλικιωθούν και να αναλάβουν την ευθύνη. Η τραγωδία είναι ότι αυτή η ασθένεια που μας παιδοποιεί, μας κάνει ευάλωτους και αδύναμους, είναι επιδημική επειδή είναι ετεροκατευθυνόμενη από τη δύναμη που θέλει να είμαστε εγκεκριμένοι, μέ γραμμωτό κώδικα βοοειδών. Στο έλεος του παρόντος και της «τελευταίας» μόδας, των καλαμιών στον άνεμο ή των νεκρών φύλλων, είναι ικανοποιημένες να είναι «όπως όλοι οι άλλοι»: ο Peter Pan και η συμμορία των χαμένων παιδιών.

Roberto PECCHIOLI 

«IL DOCILE GREGGE DI PETER PAN» - Inchiostronero