Σχέση τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν Πολιτεία

 

+Ἀρχιμ. Σαράντη Σαράντου, ἐφημερίου Ἱ. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀμαρουσίου

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟ τον π. Βασίλειο Κοκολάκη, Γραμματέα ΕΠΜ, Φιλόλογο.

ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ 30-06-24 ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ: Ἐκκλησία καί Πολιτεία στήν ἐποχή τῆς Μεγάλης Ἐπανεκκίνησης

Εἰσαγωγικά

Ἄκρα εὐγνωμοσύνη αἰσθανόμαστε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, οἱ μέσης δηλαδή μορφώσεως Ἕλληνες, οἱ καλοπροαίρετοι καί ἀληθινά διαβασμένοι Ἕλληνες, γιατί ὁ ὑψηλός ἀρχαιοελληνικός πολιτισμός μας ἐπηρεάστηκε καί διαποτίστηκε ἀπό τήν ἄκτιστη Χάρη πού ἡ ἁγιωτάτη Ἐκκλησία μας τοῦ προσέφερε.

Ἤδη ἡ θεία Πρόνοια εἶχε, πρό Χριστοῦ, πριμοδοτήσει τόν εὐγενικό καί ἐκπολιτιστικό ἀγώνα τοῦ Μακεδόνα Μ. Ἀλεξάνδρου καί ἡ ἀπείρου ἀξίας Ἑλληνική γλώσσα μαζί μέ τόν Ἑλληνικό πολιτισμό εἶχαν ἁπλωθεῖ σ’ ὅλον τόν κόσμο. Ἔτσι εἶχαν προετοιμασθεῖ οἱ ἀνθρώπινες συνειδήσεις καί εἶχαν παιδαγωγικά εὐαισθητοποιηθεῖ στά μέτρα τοῦ ἀνθρωπίνως δυνατοῦ γιά νά ὑποδεχθοῦν τή χριστιανική πίστη καί χριστιανική ζωή γενικότερα.

Ὁ ἀρχαιοελληνικός λόγος ἄρρηκτα δεμένος μέ τόν ἀρχαιοελληνικό πολιτισμό ἐξασφάλισαν τήν ἀπαραίτητη ψυχοσωματική ἰσορροπία, τό πιό κατάλληλο ἔδαφος, πάνω στό ὁποῖο ἑδράστηκε ὁ θεανθρωποποιημένος πολιτισμός, πού ἔδεσε τό Ἔθνος μας μέ τήν ἀληθινή χριστιανική πίστη καί ζωή.

Ἀρχή - θεμέλια τοῦ νέου πολιτειακοῦ συστήματος

Αὐτός ὁ θεανθρώπινης ὑφῆς πολιτισμός ἐγκαθιδρύεται πάνω στόν πλανήτη μας ἀπό τότε πού τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Παναγίας Τριάδος σαρκώνεται καί εἰσέρχεται διακριτικά καί ἁπλᾶ μέσα στήν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἡ ζωή Του, ἡ διδασκαλία Του, τά θαύματά Του, ἡ συμπεριφορά Του, τό μαρτύριό Του, ὁ θάνατός Του, ἡ Ἀνάστασή Του καί ἡ Ἀνάληψή Του δείχνουν παντοῦ καί πάντοτε ὅτι δέν εἶναι ἕνας αὐθεντικῆς ἐπιβολῆς Θεός, ἀλλά Θεός καί ἄνθρωπος, πού σέβεται τήν ἀρχική, ἀρχετυπική δημιουργία, πού εἶναι δημιουργία ἀγάπης καί ἐλευθερίας. Δέν εἶναι ὁ σταυρωτής καί βασανιστής, ἀλλά ὁ ἑκουσίως καί ὑπέρ ἡμῶν παθών καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν σταυρωθείς καί Ἀναστάς, συνανιστῶν μαζί Του ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος.

Οἱ θεοκήρυκες Ἅγιοι Ἀπόστολοι τή διδασκαλία καί τή ζωή τοῦ θεανθρώπου Κυρίου εὐαγγελίστηκαν σ’ ὅλον τόν κόσμο, ὡς οἱ πρῶτοι φιλόθεοι και ἀκραιφνῶς φιλάδελφοι.

Ἄμεσοι ἀποδέκτες τοῦ ἀνακαινιστικοῦ μηνύματος τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ἀπεδείχθησαν οἱ πρόγονοί μας, οἱ Ἕλληνες. Οἱ Ἀθηναῖοι, ἐνῷ ἄκουσαν μέ προσοχή τόν Ἀπ. Παῦλο, ἐπιφυλάχθηκαν νά ἀπαντήσουν θετικά. Ἡ περαιτέρω ὅμως συμπεριφορά τους ἔναντι στή νέα πίστη ἐπιβεβαιώνει τή βαθειά πεῖνα καί δίψα τους γιά τή Ἀλήθεια σ’ ὅλα τά ἐπίπεδα ζωῆς. Γιαυτό καί δέχτηκαν τήν Ἀλήθεια ὑποστασιοποιημένη στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ. Ἡ Ἀλήθεια, ὁ Χριστός, ἡ διδασκαλία Του, ἡ νοοτροπία Του, ἡ ζωή Του ἔγιναν ζωή τῶν Ἑλλήνων καί ὅλων τῶν μετεχόντων τῆς ἀρχαιοελληνικῆς Παιδείας.

Σημασία τῆς Θεολογίας στήν ἐξέλιξη τοῦ πολιτειακοῦ συστήματος

Οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας εἶχαν ἀποτυπώσει στά ἔργα τους, στά δημιουργήματά τους τήν ἰσορροπία καί τήν ἁρμονία ἀνάμεσα στήν ὕλη καί στό πνεῦμα, ἀνάμεσα στό σῶμα καί στήν ψυχή, ἀνάμεσα στή θεότητα καί τήν ἀνθρωπότητα.

Βέβαια ξέφευγαν «μονοφυσιτικά» ἐνίοτε ἀπ’ αὐτήν τήν ἰσορροπία, γιατί μεταπτωτικά, χωρίς τό Φῶς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί πολύ περισσότερο χωρίς τήν ἀποκάλυψη ἐκ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ γλυστροῦσαν στή θεοποίηση τῆς ὕλης καί τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν, ἀπολυτοποιοῦσαν τά πάθη καί ἔπεφταν στήν εἰδωλολατρία. Γιαυτό καί ὁ θεοφώτιστος πατήρ ἡμῶν Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὀνομάζει καί θεωρεῖ τούς θεούς τῶν προγόνων μας δαιμόνια, ὅπως ἀκριβῶς καί τούς περιγράφει ὁ Προφητάνακτας Δαυίδ «στόμα ἔχουσι καί οὐ λαλήσουσι…» (Ψαλ. 134).

Ἡ Ὀρθόδοξη χριστιανική θεολογία ἔγινε ἀσμενέστατα δεκτή ἀπό τούς προγόνους μας. Ἔδιωξε ἀπό τά μυαλά καί ἀπό τίς καρδιές τους καί ἀπό τή λατρεία τους τό ψεῦδος τῶν μυθικῶν θεῶν καί τούς συνέδεσε μέ τόν Τριαδικό Θεό μέσῳ τῆς ἀκτίστου Θείας Χάριτος. Κατέρρευσε ἡ πλάνη τῆς εἰδωλολατρίας μετά ἀπό τά ἡρωικά μαρτύρια καί τίς θαρραλέες ὁμολογίες τῶν ἑκατομμυρίων Ἁγίων μαρτύρων. Ὅμως ἡ πλειονότητα τῶν ἀρχαίων ναῶν διατηρεῖται μέχρι σήμερα. Ἡ συλλογική Ἑλληνική μνήμη καί ὁ συλλογικός σεβασμός στίς ρίζες τῆς πανάρχαιας θρησκείας μας διαλαλεῖ μυστικά, ταπεινά καί σοβαρά τήν τεράστια διαφορά ἀνάμεσα στό πανάρχαιο μεταπτωτικό σκοτάδι καί τή σημερινή, πάντοτε σύγχρονη Ὀρθόδοξη ἀλήθεια, πού ἐκτείνεται ὡς ἀμείωτη διά βίου Ὀρθοπραξία μέ προοπτικές αἰωνίου μετά τοῦ Χριστοῦ ζωῆς στήν οὐράνια Βασιλεία Του.

Ἡ Ὀρθόδοξη δογματική διδασκαλία εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή τροφή τοῦ νοῦ, τῆς καρδιᾶς καί τῆς ὅλης ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ ἄρρηκτα συνδέεται μέ τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας μέσα στά ὁποῖα ὁ Χριστός σημαίνεται, φανερώνεται.

Ἡ Ὀρθόδοξη δογματική διδασκαλία εἶναι συγκροτημένη ἀπό

v τή θεόπνευστη, ἰσόκυρη καί ἰσοστάσια Παλαιά Διαθήκη, τῆς ὁποίας τό πνευματικό ὁπλοστάσιο ἐπικαλοῦνται οἱ Ἅγιοι Πατέρες,

v ἀπό τήν Καινή Διαθήκη,

v ἀπό τίς θεοφώτιστες ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί

v ἀπό τίς ἁγιοπνευματικές ἐμπειρίες τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.

Τό Χριστολογικό δόγμα ὑλοποιεῖται καί ἁπλώνεται μέσα στίς κοινωνίες.

Ἡ εὔθραυστη ἀρχαιοελληνική ἰσορροπία ὕλης καί πνεύματος στερεώθηκε μέ τήν σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου ἀπό τήν ὁποία ἔκτοτε καί μέχρι σήμερα οἰκοδομήθηκε αὐτό τό λαμπρό οἰκοδόμημα τῆς στενῆς συνεργασίας καί τῆς ἀλληλοπεριχωρήσεως Ἐκκλησίας καί Πολιτείας. Βέβαια καί πάλι ἡ μεταπτωτική ἀδυναμία μπορεῖ νά ἐμφανίζει μονοφυσιτικά συμπτώματα καί τάσεις ἐπιβολῆς τοῦ ἑνός πρός τόν ἄλλο φορέα. (Μόνο συμβατικά μποροῦμε νά ὀνομάσουμε τήν Ἐκκλησία μας «φορέα» καί κυρίως ὅσον ἀφορᾷ τήν ὀργάνωσή της μέσα στόν κόσμο.

Τό Χριστολογικό δόγμα ἀποτελεῖ τή θεωρητική καί πρακτική βάση τοῦ νέου πολιτειακοῦ συστήματος. Ἰσορροπημένες προσω-πικότητες οἱ πρόγονοί μας, δέχονται μέ χαρά καί ἀγαλλίαση τό φώτισμα πού παρέχει τό ἅγιο Βάπτισμα καί τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού δίνει τό ἱερό Μυστήριο τοῦ Χρίσματος καί ἀποκτοῦν ὅλες τίς ἐμπειρίες τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ διαποτίζει τά βάθη τῆς ψυχῆς τους, ἀλλά καί δραστηριο-ποιεῖ ὅλους τούς μηχανισμούς γιά ἀκατάπαυστη δημιουργία μέσα στόν κόσμο μέ προοπτικές αἰώνιας ζωῆς.

Τό Χριστολογικό δόγμα (τέλειος Θεός καί τέλειος, δηλ. πραγματικός ἄνθρωπος) ἁπλώνεται σ’ ὅλη τή ζωή τους. Ὄχι μόνο μυστικά, ψυχικά, πνευματικά ζοῦν καί λατρεύουν τό θεάνθρωπο Χριστό, ἀλλά καί φανερά, κοινωνικά, πολιτιστικά.

H ΣΥΝΕΧΕΙΑ: https://aktines.blogspot.com/2024/07/blog-post_95.html

O M. BAΣΙΛΕΙΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΑΝ ΤΟΝ ΦΥΛΑΚΑ ΑΓΓΕΛΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ.Ο ΚΥΡΙΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΕΝ ΙΔΡΥΣΕ ΑΚΡΙΒΩΣ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΑΛΛΑ ΦΑΝΕΡΩΣΕ ΤΗΝ ΟΔΟ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ.ΤΗΝ ΟΔΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ. ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΚΡΑΤΗΣΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΘΥΣΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΣΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ ΤΗΝ ΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΟΥ ΖΩΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΝ ΘΕΣΜΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ, ΤΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΤΑΣΗ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΕΚΚΛΗΣΙΑ.

 Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΝΩΡΙΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΑΠΑΝΘΡΩΠΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΣΥΝΑΨΕ ΙΕΡΟ ΓΑΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ.  Η ΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΑΦΗΣΕ ΤΙΣ ΕΡΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΠΕΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΓΙΑ ΝΑ ΡΙΖΩΣΕΙ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. 

ΣΗΜΕΡΑ Η ΤΥΠΙΚΗ ΠΊΣΤΗ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΠΕΠΛΟ ΤΟΥ ΠΑΠΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΣΕ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ, ΟΝΟΜΑΖΕΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΔΟΞΑΖΕΙ ΕΝΑΝ ΠΑΤΕΡΑ ΓΙΑ ΘΕΟ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΜΑΣ ΔΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. ΕΤΣΙ ΒΑΠΤΙΖΕΙ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΔΗΛ. ΣΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ,ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΝΟΕΙ ΜΙΑ ΤΕΡΑΤΩΔΗ ΑΛΛΟΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ, ΤΗΝ ΧΑΡΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ.

Ο Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΔΕΝ ΠΡΟΙΚΙΣΕ ΤΗΝ ΘΕΣΜΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕ ΤΑ ΑΝΩΤΕΡΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΓΝΩΡΙΖΕ ΕΜΠΕΙΡΙΚΩΣ ΟΤΙ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΓΙΟΤΗΤΑ. Η ΘΕΣΜΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΘΡΥΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗ  ΚΑΙ ΕΛΕΕΙΝΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΥΣΣΩΔΗ ΑΓΙΟΜΑΧΙΑ ΤΗΣ, ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ, ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ ΤΗΣ ΑΓΙΟΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΣΕ ΑΓΙΟΠΟΙΗΣΗ.

   Το Άγιο Πνεύμα απο το ένα μέρος, είναι οπωσδήποτε το πνεύμα το οποίο ενεργεί, είναι ενεργό, ανάμεσα στον Χριστό και την Εκκλησία. Αλλά απο το άλλο μέρος 

Αυτό είναι το Άγιο Πνεύμα που πέμπεται απο την ενότητα Χριστός Εκκλησία(όπως απο την αιώνια ενότητα τού Πατρός με τον Υιό)

και επομένως είναι άνοιγμα το οποίο η ένωση αγάπης ανάμεσα στην Νύμφη και τον Νυμφίο δοκιμάζει πρός το νέο, πρός τον Υιό, πρός τον κόσμο τής δημιουργίας, και σήμερα ακριβώς 

προς τον "εκκοσμικευμένο"  μή-Χριστιανικό κόσμο.

 Το Βατικανό ΙΙ κατεύθυνε με διακεκριμένο τρόπο τον στοχασμό του πρός αυτό το άνοιγμα, και παρότρυνε τους Χριστιανούς να πράξουν παρομοίως. Ακριβώς σ'αυτό τό σημείο η μετά-συνοδική περίοδος είναι ένας χρόνος που ανήκει στο σύμβολο τού Αγίου Πνεύματος.

SPIRITUS CREATOR (1)

Θεολογικά δοκίμια ΙΙΙ, ΠΝΕΥΜΑ! 
του Hans Urs Von Balthasar.

Δύο Βέλγοι επίσκοποι καταδικάστηκαν επειδή αρνήθηκαν την εκπαίδευση για διάκονο σε μια γυναίκα

 

Μονσινιόρ Λικ Τέρλιντεν

Το πολιτικό δικαστήριο του Mechelen καταδίκασε τον πρώην αρχιεπίσκοπο Mechelen-Βρυξελλών, καρδινάλιο Jozef De Kesel, και τον διάδοχό του, Monsignor Luc Terlinden, για διακρίσεις. Οι δύο επίσκοποι είχαν αρνηθεί, λίγους μήνες πρίν, την εγγραφή μιας γυναίκας στη διακονική εκπαίδευση, επειδή δεν μπορεί να λάβει ιερά τάγματα, λόγω τού θελήματος του Χριστού, ιδρυτή της Εκκλησίας.

Πρέπει να θυμηθούμε για άλλη μια φορά ότι το μυστήριο των Αγιασμών επιφυλάχθηκε για το ανδρικό φύλο από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό. Αυτή είναι η πάγια παράδοση της Εκκλησίας. Και πρέπει να προστεθεί ότι το Τάγμα αποτελείται από τουλάχιστον τρεις βαθμούς, σύμφωνα με τη Σύνοδο του Τρεντ: επισκοπή, ιεροσύνη και διακονία. Η Εκκλησία επομένως δεν έχει τη δύναμη να αποδώσει αυτό τήν Τάξη σε μια γυναίκα.

Η γυναίκα που τής αρνήθηκε αυτή η εκπαίδευση έφερε την υπόθεσή της ενώπιον της αστικής δικαιοσύνης, για λόγους διάκρισης «σε σύγκρουση με το βελγικό Σύνταγμα», εξηγεί η La Croix. Και η δικαιοσύνη αποφάνθηκε υπέρ της την Τρίτη 25 Ιουνίου 2024. Αλλά πρέπει να παραδεχτούμε ότι η απόφαση είναι και αστεία - είναι μια σαφής παρέμβαση στο εκκλησιαστικό δίκαιο - και αντιφατική.

Έτσι, σημειώνει ο La Croix , «παρά το ότι κήρυξε τον εαυτό του αναρμόδιο να κρίνει τις υποθέσεις της Εκκλησίας, «το δικαστήριο πιστεύει ότι οι αρχιεπίσκοποι έκαναν λάθος στην αξιολόγηση της υποψηφιότητας», εξηγεί ο Luc De Cleir, υπεύθυνος Τύπου του δικαστηρίου Mechelen». στα σχόλια που αναφέρει η La Libre Belgique.
Το La Croix αναφέρει επίσης τον πατέρα Tommy Scholtes, εκπρόσωπο της Βελγικής Επισκοπικής Διάσκεψης.

Ο τελευταίος σημειώνει ένα παράδοξο «στην απόφαση του Δικαστηρίου, το οποίο καταδικάζει ενώ δηλώνει αναρμόδιο να καθορίσει ποιος μπορεί ή δεν μπορεί να γίνει δεκτός στην εκπαίδευση διακόνων». παρατηρεί με οξυδέρκεια: «Μπορεί ακόμη και να μας επικρίνουν επειδή δεχθήκαμε κάποιον στην εκπαίδευση γνωρίζοντας ότι δεν θα μπορούσε να φτάσει μέχρι το τέλος».

Η Le Figaro θέτει το ερώτημα: «θα μπορούσε αυτή η απόφαση να δημιουργήσει προηγούμενο;» Ο Louis-Léon Christians, κάτοχος της έδρας του δικαίου και των θρησκειών στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβέν, απαντά κατηγορηματικά «όχι», επικαλούμενος το La Croix .

Και η Le Figaro εξηγεί ότι «το δικαστήριο διευκρίνισε ότι δεν έχει «καμία δικαιοδοσία» να ανατρέψει τις αρνήσεις του αρχιεπισκόπου και του προκατόχου του, ούτε να καθορίσει τα άτομα που μπορούν ή δεν μπορούν να γίνουν δεκτά στην εκπαίδευση του διακόνου, επειδή αυτό θα ήταν «αντίθετα με τήν θρησκευτική ελευθερία'".

Αυτή η εξήγηση οδηγεί στο ερώτημα: σε τι βασίζεται η απόφαση του δικαστηρίου; Και τι θα μπορούσε να εμποδίσει αυτή την καταγγελία να επαναληφθεί αύριο και μεθαύριο με νέους καταγγέλλοντες;

Μιά καταγγελία που δεν προκαλεί έκπληξη

Δυστυχώς, δεν ήταν πολύ δύσκολο να προβλεφθεί ότι αυτή η κατάσταση θα προέκυπτε, λόγω των δισταγμών– υπολογισμένων; – της ιεραρχίας, γύρω από το ζήτημα τής γυναικείας διακονίας, ενώ τα πράγματα είναι πεντακάθαρα από τη σκοπιά του δόγματος της Εκκλησίας. Κανονικά,  αυτό τό λέγεται και ας λέγεται, επιτρέψτε μας να πιστεύουμε ότι αυτό το θέμα συζητείται στην Εκκλησία.

Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν είναι αθώος σε αυτό το θέμα, δημιουργώντας μια επιτροπή για το θέμα, μετά μια δεύτερη, και αφήνοντας αμφιβολίες. Κι ας είπε, άλλωστε, αρκετές φορές «όχι». Ο τελευταίος ήταν ξεκάθαρος, απαντώντας σε ερώτηση για τήν γυναικεία διάκονία, μπροστά στο τηλεοπτικό κανάλι CBS, είπε: «Αν μιλάμε για διακόνους με ιερά τάγματα, όχι».

Αλλά την ίδια στιγμή ο Πάπας αφήνει λίγο πολύ τη συζήτηση να συνεχιστεί. Αυτό επιτρέπει, για παράδειγμα, την εκπαίδευση τής γυναικείας διακονίας στη Γερμανία ή αυτό το αίτημα στο Βέλγιο. Αν τα πράγματα είχαν τοποθετηθεί ξεκάθαρα, αυτοί οι δύο επίσκοποι δεν θα είχαν καταδικαστεί.

 

https://www-unavox-it.translate.goog/ArtDiversi/DIV5969_Condannati_due_vescovi_belgi.html?_x_tr_sl=it&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=wapp&_x_tr_sch=http

Η ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΓΩ - JEAN-PAUL SARTRE (7)

   Συνέχεια από: Τρίτη 2 Ιουλίου 2024

Η υπερβατικότητα του Ego

IΙ. Συγκρότηση του Ego
 

Δ) ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ EGO ΩΣ ΠΟΛΟΥ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΩΝ

 

Μόλις μάθαμε να διακρίνουμε το «ψυχικό» από τη συνείδηση. Το ψυχικό είναι το υπερβατικό αντικείμενο της ανασκοπικής συνείδησης (*Θα πρέπει όμως να ιδωθεί και να προσεγγιστεί μέσω της αντίληψης των συμπεριφορών. Υπολογίζουμε να επεξηγήσουμε αλλού την λειτουργική ταυτότητα όλων των ψυχολογικών μεθόδων) [35], επίσης είναι το αντικείμενο της επιστήμης που ονομάζεται ψυχολογία. Το Ego εμφανίζεται στην ανασκόπηση ως ένα υπερβατικό αντικείμενο, που πραγματώνει τη διαρκή σύνθεση του ψυχικού. Το Ego είναι προς την πλευρά του ψυχικού. Θα σημειώσουμε εδώ ότι το Ego που εξετάζουμε είναι ψυχικό και όχι ψυχοφυσικό. Δεν διακρίνουμε αυτές τις δύο όψεις του Ego μέσω κάποιας αφαίρεσης. Το ψυχοφυσικό Εγώ [Μοί] είναι ένας συνθετικός εμπλουτισμός του ψυχικού Ego, που μπορεί πολύ καλά (και χωρίς κανενός είδους αναγωγή) να υπάρχει στην ελεύθερη κατάσταση. Λόγου χάριν, είναι βέβαιο πως όταν λέμε: «Είμαι ένας αναποφάσιστος», δεν στοχεύουμε άμεσα το ψυχο-φυσικό Εγώ [Μοί] [αλλά μόνο το ψυχικό].
 

Θα ήταν ελκυστικό να καταστήσουμε το Εγώ «πόλο-υποκείμενο», σαν τον «πόλο-αντικείμενο» που ο Χούσερλ τοποθετεί στο κέντρο του εννοηματικού πυρήνα. Αυτός ο πόλος-αντικείμενο είναι ένα [άγνωστο] Χ που στηρίζει τους προσδιορισμούς [του].

«Τα κατηγορήματα είναι κατηγορήματα “κάποιου πράγματος” αυτό το “κάποιο πράγμα” ανήκει επίσης στον υπό εξέταση πυρήνα και είναι πρόδηλο ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτόν· είναι το σημείο της κεντρικής ενότητας για την οποία μιλήσαμε πιο πάνω. Είναι το σημείο επαφής των κατηγορημάτων, το έρεισμά τους. Αλλά δεν είναι διόλου ενότητα των κατηγορημάτων, με την έννοια ενός οποιουδήποτε συμπλέγματος, μιάς οποιασδήποτε σύνδεσης των κατηγορημάτων. Πρέπει να είναι αναγκαστικά διακριτό από αυτά, μολονότι κανείς δεν μπορεί να το θέσει πλάι τους ή να το χωρίσει από αυτά. Είναι, επίσης, τα κατηγορήματά του: αδιανόητα χωρίς αυτό και ωστόσο διακριτά από αυτό» [36].

Με αυτά ο Χούσερλ επιδιώκει να τονίσει πως θεωρεί τα πράγματα ως συνθέσεις τουλάχιστον ιδεατά αναλύσιμες. Χωρίς αμφιβολία, αυτό το δέντρο, αυτό το τραπέζι είναι συνθετικά συμπλέγματα και κάθε ποιότητα είναι συνδεδεμένη με κάθε άλλη. Είναι όμως επίσης συνδεδεμένη μ' αυτήν καθόσον ανήκει στο ίδιο αντικείμενο Χ. Αυτό που λογικά πρωτεύει είναι οι μονομερείς σχέσεις χάρη στις οποίες κάθε ποιότητα ανήκει (έμμεσα ή άμεσα) σ' αυτό το Χ όπως ένα κατηγόρημα σ' ένα υποκείμενο. Ως συνέπεια αυτών είναι πάντοτε δυνατόν [να προβούμε σε] μια ανάλυση. Η θεώρηση [του Χούσερλ] είναι πολύ συζητήσιμη. Όμως δεν είναι εδώ το κατάλληλο σημείο για να την εξετάσουμε. Εκείνο που μας ενδιαφέρει, είναι ότι μια αδιάλυτη συνθετική ενότητα που θα στήριζε εαυτήν δεν θα είχε καμία ανάγκη της στήριξης ενός [αγνώστου] Χ ερείσματος, με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι είναι πραγματικά και συγκεκριμένα μη-αναλύσιμη. Είναι ανώφελο, για παράδειγμα, αν αναφερόμαστε σε μια μελωδία, να υποθέτουμε ένα Χ που θα παρείχε στήριγμα στις διάφορες νότες. Η ενότητα προέρχεται εδώ από το απολύτως αδιάλυτο των στοιχείων που δεν μπορούν να συλληφθούν ξεχωριστά, παρά μόνο μέσω της αφαίρεσης. Το υποκείμενο του κατηγορήματος θα είναι εδώ η συγκεκριμένη ολότητα, και το κατηγόρημα θα είναι μια ποιότητα που θα αποχωρίζεται μέσω αφαίρεσης από την ολότητα, και το οποίο δεν θα αποκτά την πλήρη σημασία του παρά σε επανασύνδεση με την ολότητα (*Άλλωστε ο Χούσερλ γνώριζε πολύ καλά αυτό τον τύπο της συνθετικής ολότητας, στον οποίο είχε αφιερώσει μια αξιοσημείωτη μελέτη: την Τρίτη Λογική Έρευνα).

Για τους ίδιους λόγους θα αρνηθούμε να δούμε στο Ego ένα είδος πόλου Χ που θα ήταν το στήριγμα των ψυχικών φαινομένων. Ένα τέτοιο Χ θα ήταν εξ ορισμού αδιάφορο προς τις ψυχικές ποιότητες στις οποίες θα ήταν στήριγμα. Αλλά το Ego, όπως πρόκειται να δούμε, δεν είναι ουδέτερο έναντι των καταστάσεών του, «διακυβεύεται» μέσα από αυτές. Ακριβώς, όμως, ένα στήριγμα δεν πρέπει να είναι ούτως συμβιβασμένο μ' αυτό που στηρίζει, παρά μόνο στην περίπτωση κατά την οποία είναι μια συγκεκριμένη ολότητα που στηρίζει και περιέχει τις προσίδιες ποιότητές της. Το Ego δεν είναι τίποτε έξω από τη συγκεκριμένη ολότητα των καταστάσεων και των δράσεων που στηρίζει. Αναμφίβολα, είναι υπερβατικό ως προς όλες τις καταστάσεις που ενώνει, αλλά όχι ως ένα αφηρημένο Χ που η αποστολή του είναι μόνο να ενώνει: μάλλον η άπειρη ολότητα των καταστάσεων και των δράσεων δεν αφήνεται ποτέ να μειωθεί σε μία κατάσταση ή σε μία δράση. Αν αναζητούσαμε για τη μη-ανασκοπημένη συνείδηση κάτι ανάλογο αυτού που είναι το Ego για τη δευτεροβάθμια συνείδηση, μάλλον θα πρέπει να σκεφθούμε τον Κόσμο, θεωρημένο ως την άπειρη συνθετική ολότητα όλων των πραγμάτων. Συμβαίνει, πράγματι, να συλλαμβάνουμε τον Κόσμο πέρα από το άμεσο περιβάλλον μας σαν μια απέραντη συγκεκριμένη ύπαρξη. Στην περίπτωση αυτή τα πράγματα που μας περιστοιχίζουν εμφανίζονται μόνο σαν το ακραίο σημείο αυτού του Κόσμου που τα ξεπερνά και τα εμπερικλείει. Το Ego είναι για τα ψυχικά αντικείμενα ό,τι ο Κόσμος για τα πράγματα. Μόνο που η εμφάνιση του Κόσμου στο υπόβαθρο των πραγμάτων είναι αρκετά σπάνια· χρειάζονται ιδιαίτερες συνθήκες (που έχουν περιγραφεί πολύ καλά από τον Χάιντεγγερ στο Είναι και Χρόνος) ώστε να «αποκαλυφθεί». Αντίθετα, το Εγώ εμφανίζεται πάντοτε στον ορίζοντα των καταστάσεων. Κάθε κατάσταση, κάθε δράση δίδεται σαν να μη μπορεί, χωρίς αφαίρεση, να διαχωριστεί από το Εγώ. Και αν μια κρίση χωρίσει το Εγώ από την κατάστασή του (όπως στη φράση: Εγώ είμαι ερωτευμένος), αυτό μπορεί να συμβεί μόνο για να τις συνδέσει αμέσως μετά. Η κίνηση του χωρισμού θα οδηγούσε σε μια σημασία κενή και ψεύτικη, αν δεν δινόταν από μόνη της ως ελλιπής και αν δεν συμπλήρωνε εαυτήν από μια κίνηση σύνθεσης.

Αυτή η υπερβατική ολότητα συμμετέχει στον αμφίβολο χαρακτήρα κάθε υπερβατικότητας· δηλαδή οτιδήποτε μας παραδίδουν οι εποπτείες μας του Ego μπορεί πάντοτε να αντιφάσκεται από τις μεταγενέστερες εποπτείες και δίνεται ως τέτοιο. Λόγου χάριν, μπορώ να δω με ενάργεια ότι είμαι οργισμένος, ζηλιάρης, κ.λπ., κι ωστόσο μπορεί να σφάλλω. Για να το πούμε αλλιώς, μπορώ να σφάλλω όταν σκέπτομαι ότι έχω ένα τέτοιο Εγώ [Μοί]. Το σφάλμα δεν διαπράττεται άλλωστε στο επίπεδο της κρίσης, αλλά ήδη στο επίπεδο της προκρισιακής ενάργειας. Αυτός ο αμφίβολος χαρακτήρας του Ego μου –ή ακόμα και το εποπτικό σφάλμα που έκανα– δεν σημαίνει ότι διαθέτω ένα αληθινό Εγώ (Μοί) που το αγνοώ, αλλά μόνο ότι το αποβλεπόμενο Ego φέρει ἐν ἑαυτῷ τον χαρακτήρα του αμφίβολου (σε ορισμένες περιπτώσεις, [τον χαρακτήρα] του επίπλαστου). Δεν αποκλείεται εδώ η μεταφυσική υπόθεση σύμφωνα με την οποία το Ego μου δεν θα συντίθετο από στοιχεία που έχουν υπάρξει στην πραγματικότητα (είτε πριν δέκα χρόνια, είτε πριν ένα δευτερόλεπτο), αλλά θα αποτελείτο μόνο από ψευδείς αναμνήσεις. Η δύναμη του «Κακόβουλου Δαίμονα» εκτείνεται ως εδώ.

Όμως, αν ανήκει στη φύση του Ego να είναι ένα αμφίβολο αντικείμενο, δεν έπεται εξ αυτού ότι είναι υποθετικό. Το Ego πράγματι είναι μια αυθόρμητη υπερβατική ένωση των καταστάσεων και των δράσεών μας. Για το λόγο αυτό δεν είναι μια υπόθεση. Δεν λέω: «Ίσως να έχω ένα Ego», όπως μπορώ να πω: «Ίσως να μισώ τον Πιέρ». Δεν αναζητώ εδώ ένα ενοποιό νόημα των καταστάσεών μου. Όταν ενώνω τις συνειδήσεις μου υπό την κεφαλίδα «Μίσος», τους προσθέτω ένα ορισμένο νόημα, τις χαρακτηρίζω. Αλλά όταν ενσωματώνω τις καταστάσεις μου στη συγκεκριμένη ολότητα Εγώ [Μοί], δεν τους προσθέτω τίποτε. Πράγματι, η σχέση του Εγώ προς τις ποιότητες, τις καταστάσεις και τις δράσεις δεν είναι ούτε μια σχέση απόρροιας (όπως η σχέση της συνείδησης με το συναίσθημα), ούτε μια σχέση ενεργοποίησης (όπως η σχέση της ποιότητας με την κατάσταση). Είναι μια σχέση ποιητικής παραγωγής (με την έννοια του ποιείν), ή, αν προτιμάμε, μια σχέση δημιουργίας.

Ο καθένας, αναφερόμενος στα αποτελέσματα της εποπτείας του, μπορεί να διαπιστώσει ότι το Ego δίδεται ως παραγωγός των καταστάσεών του. Εδώ επιχειρούμε μια περιγραφή αυτού του υπερβατικού Ego, έτσι όπως αυτό αποκαλύπτεται στην εποπτεία. Εκκινούμε λοιπόν από ετούτο το αναντίρρητο γεγονός: κάθε νέα κατάσταση είναι συνδεδεμένη άμεσα (ή έμμεσα μέσω της ποιότητας) με το Ego όπως με την καταγωγή της. Αυτός ο τρόπος δημιουργίας είναι βέβαια μια δημιουργία εκ του μηδενός, με την έννοια ότι η κατάσταση δεν δίδεται ως να υπήρχε ήδη μέσα στο Εγώ [Μοί]. Ακόμα και αν το μίσος δίδεται ως ενεργός πραγματοποίηση μιάς ορισμένης δύναμης μνησικακίας ή μίσους, παραμένει κάτι το καινούργιο σε σχέση με τη δύναμη που πραγματώνει. Έτσι, η ενοποιητική πράξη της ανασκόπησης επανασυνάπτει κάθε καινούργια κατάσταση, μ' έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο, με τη συγκεκριμένη ολότητα Εγώ [Μοί]. Δεν περιορίζεται να το συλλάβει σαν να επανασυνδέεται με αυτή την ολότητα, σαν να θεμελιώνεται πάνω της: [η ανασκόπηση] σκοπεύει σε μια σχέση που διαπερνά το χρόνο αντίστροφα και που προσφέρει το Εγώ [Μοί] ως πηγή της κατάστασης. Το ίδιο συμβαίνει, φυσικά, με τις δράσεις σε σχέση με το Εγώ. Όσο για τις ποιότητες, πέρα από το ότι προσδιορίζουν ποιοτικά το Εγώ [Μοi], δεν δίδονται σαν κάτι μέσω του οποίου υπάρχει (όπως λόγου χάριν είναι η περίπτωση ενός αθροιστικού συνόλου: κάθε πέτρα, κάθε τούβλο υπάρχει από μόνο του και το αθροιστικό τους σύνολο υπάρχει από το καθένα τους). Αντίθετα, το Ego διατηρεί τις ποιότητές του με μια αληθινά συνεχή δημιουργία. Ωστόσο, δεν συλλαμβάνουμε το Ego σαν να ήταν τελικά μια καθαρή πηγή δημιουργίας πίσω από τις ποιότητές του. Δεν φαίνεται ότι θα μπορούσαμε να βρούμε ένα σκελετικό πόλο αν αφαιρούσαμε τη μία μετά την άλλη όλες τις ποιότητες. Αν το Ego εμφανίζεται σαν κάτι πέρα από κάθε ποιότητα ή πέρα από όλες τις ποιότητες, αυτό συμβαίνει γιατί είναι αδιαφανές όπως ένα αντικείμενο: θα χρειαζόταν να μπούμε στη διαδικασία μιάς ατέλειωτης αποφλοίωσης για να αφαιρέσουμε όλες τις δυνάμεις του. Και στο τέλος αυτής της αποφλοίωσης δεν θα απέμενε πλέον τίποτε, το Ego θα είχε χαθεί. Το Ego είναι δημιουργός των καταστάσεών του και υποστηρίζει τις ποιότητές του μέσα στην ύπαρξη μ' ένα είδος συντηρητικής αυθορμησίας. Δεν θα πρέπει να συγχέουμε αυτή τη δημιουργική ή συντηρητική αυθορμησία με την Υπευθυνότητα, που είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση δημιουργικής παραγωγής προερχόμενη από το Ego. Θα είναι ενδιαφέρον να μελετήσουμε τους διαφόρους τύπους μετάβασης από το Ego στις καταστάσεις του. Πρόκειται, ως επί το πλείστον, για μια μετάβαση μαγική. Άλλες φορές μπορεί να είναι έλλογη (στην περίπτωση, λόγου χάριν, της ανασκοπημένης βούλησης). Αλλά πάντοτε με ένα στοιχείο ακατανοησίας, τον λόγο της οποίας θα εξηγήσουμε ευθύς αμέσως. Σε κάθε μια από τις διαφορετικές συνειδήσεις (προλογικές, παιδικές, σχιζοφρενικές, λογικές κ.λπ.) ποικίλλει η εκδοχή της δημιουργίας, αλλά παραμένει πάντοτε μια ποιητική παραγωγή. Μία εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση, και μεγάλου ενδιαφέροντος, είναι εκείνη της ψύχωσης της επίδρασης. Τι θέλει να πεί ο άρρωστος με τούτα τα λόγια: «Με κάνουν να έχω άσχημες σκεψεις»; Θα δοκιμάσουμε να το μελετήσουμε σ' ένα άλλο έργο[37]. Ωστόσο, ας παρατηρήσουμε εδώ ότι η αυθορμησία του Ego δεν αποφάσκεται: κατά κάποιο τρόπο είναι γητεμένη [envoutée], αλλά πάντως παραμένει.

Όμως αυτή η αυθορμησία δεν θα πρέπει να συγχέεται με εκείνη της συνείδησης. Πράγματι, το Ego, όντας αντικείμενο, είναι παθητικό. Πρόκειται λοιπόν για μια ψευδο-αυθορμησία που θα μπορούσε βολικά να συμβολισθεί με το ανάβλυσμα μιάς πηγής, ενός αρτεσιανού φρέατος κ.λπ. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται παρά για μια φαινομενικότητα. Η αληθινή αυθορμησία πρέπει να είναι απολύτως διαυγής: είναι αυτό που παράγει και δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο. Συνδεδεμένη συνθετικά με κάτι άλλο από τον εαυτό της, θα περιέκλειε πράγματι κάποια σκοτεινότητα και επίσης μια κάποια παθητικότητα κατά την μεταμόρφωσή της. Θα χρειαζόταν, πράγματι, να δεχθούμε ότι μεταβάλλεται από αυτή την ίδια σε άλλο πράγμα, κάτι που θα προϋπέθετε ότι η αυθορμησία ξεφεύγει από τον εαυτό της. Η αυθορμησία του Ego διαφεύγει εαυτής, εφόσον το μίσος του Ego, μολονότι δεν μπορεί να υπάρξει μόνο του αυτό το ίδιο, διαθέτει παραταύτα μια ορισμένη ανεξαρτησία σε σχέση με το Ego. Έτσι ώστε το Ego ξεπερνιέται πάντοτε από αυτό που παράγει, παρ' ότι, από μιάν άλλη πλευρά, μπορεί να είναι αυτό που παράγει. Εξ ου κι αυτές οι κλασικές στο είδος τους φράσεις κατάπληξης: «Εγώ [Μοί], εγώ είμαι ικανός να το κάνω αυτό!», «Εγώ [Μοι], εγώ μπορώ να μισήσω τον πατέρα μου!» κ.λπ., κ.λπ. Προφανώς, εδώ, το συγκεκριμένο σύνολο του έως σήμερα αποβλεπόμενου Εγώ [Μοί] επιβαρύνει το Εγώ παραγωγό, και το κρατάει κάπως πίσω από αυτό που μόλις παρήγαγε. Ο δεσμός του Ego με αυτές τις καταστάσεις παραμένει λοιπόν μια ακατανόητη αυθορμησία. Αυτή την αυθορμησία περιέγραψε ο Μπεργκσόν στα Άμεσα Δεδομένα της Συνείδησης, αυτήν εκλαμβάνει ως ελευθερία, χωρίς να κατανοεί ότι περιγράφει ένα αντικείμενο και όχι μια συνείδηση, κι ότι ο δεσμός που θέτει είναι εντελώς παράλογος, διότι ο παραγωγός είναι παθητικός σε σχέση με το δημιουργούμενο [38]. Όσο όμως παράλογος και αν είναι, αυτός ο δεσμός είναι εκείνος που διαπιστώνουμε στη εποπτεία του Ego. Και συλλαμβάνουμε το νόημά του: το Ego είναι ένα αντικείμενο που συλλαμβάνεται αλλά και συγκροτείται από την ανασκοπική συνείδηση. Είναι μια δυνητική εστία ενότητας, και η συνείδηση το συγκροτεί κατ' αντίστροφη πορεία από εκείνη που ακολουθεί η πραγματική παραγωγή: ό,τι είναι πραγματικά πρώτο, είναι οι συνειδήσεις, μέσω των οποίων διαμορφώνονται οι καταστάσεις, και μετά, μέσω αυτών, το Ego. Αλλά καθώς η τάξη έχει αναστραφεί από μια συνείδηση που φυλακίζεται μέσα στον Κόσμο για να φύγει εαυτήν, οι συνειδήσεις δίδονται ως απορρέουσες από τις καταστάσεις και οι καταστάσεις ως παραγόμενες από το Ego. Έπεται ότι η συνείδηση προβάλλει την προσίδια αυθορμησία της στο αντικείμενο Ego για να του απονείμει τη δημιουργική δύναμη που του είναι απολύτως αναγκαία. Μόνο που αυτή η αυθορμησία, αναπαριστώμενη και υποστασιοποιούμενη σ' ένα αντικείμενο, γίνεται μια αυθορμησία νόθα και υποβαθμισμένη, που συντηρεί με τρόπο μαγικό τη δημιουργική της δύναμη ενώ γίνεται παθητική. Εξ ου και ο βαθύς παραλογισμός της έννοιας του Ego. Γνωρίζουμε κι άλλες υποβαθμισμένες όψεις της συνειδητής αυθορμησίας. Δεν θα παραθέσω παρά μία και μόνο: μια εκφραστική και λεπταίσθητη μίμηση μπορεί να μας παραδώσει το βίωμα του συνομιλητή μας με όλο του το νόημα, με όλες τις αποχρώσεις του, όλη του τη φρεσκάδα. Μα το παραδίδει υποβαθμισμένο, δηλαδή παθητικό. Περιβαλλόμαστε έτσι από μαγικά αντικείμενα που σαν να φυλάττουν μια ανάμνηση της αυθορμησίας της συνείδησης, και ταυτοχρόνως είναι αντικείμενα του κόσμου. Ιδού γιατί ο άνθρωπος είναι πάντοτε ένας μάγος για τον άνθρωπο. Στην πραγματικότητα, αυτός ο ποιητικός δεσμός δύο παθητικοτήτων, από τις οποίες η μία δημιουργεί την άλλη αυθόρμητα, είναι η ίδια η βάση της μαγείας, είναι το βαθύ νόημα της «συμμετοχής». Ιδού γιατί επίσης είμαστε μάγοι για εμάς τους ίδιους, κάθε φορά που συλλογιζόμαστε το Εγώ [Μοί] μας.

Λόγω αυτής της παθητικότητας το Ego είναι επιδεκτικό θυμικού επηρεασμού. Τίποτε δεν μπορεί να επενεργήσει στη συνείδηση, διότι είναι αιτία του εαυτού της. Αντίθετα, όμως, το Ego που παράγει κλονίζεται από αυτό που παράγει. «Διακυβεύεται» από αυτό που παράγει. Εδώ υπάρχει μια αντιστροφή της σχέσης: η δράση η η κατάσταση επιστρέφει στο Ego για να το προσδιορίσει ποιοτικά. Και αυτό μας επιστρέφει στη σχέση συμμετοχής. Κάθε νέα κατάσταση που παράγεται από το Ego χρωματίζει και παραλλάσσει το Ego την ίδια στιγμή που το Ego την παράγει. Το Ego κατά κάποιο τρόπο γητεύεται από αυτή τη δράση, συμμετέχει σ' αυτήν. Το έγκλημα που διέπραξε ο Ρασκόλνικοφ δεν είναι κάτι που ενσωματώνεται στο Ego του. Η μάλλον, για να είμαστε ακριβείς, είναι το έγκλημα αλλά με μια μορφή συμπυκνωμένη, με τη μορφή ενός μώλωπα. Έτσι, ό,τι παράγει το Ego εντυπώνεται πάνω του· και θα πρέπει να προσθέσουμε: και μόνο ό,τι παράγει. Θα μπορούσαμε να αντιτείνουμε σ' αυτά ότι το Εγώ [Μοί] μπορεί να μεταμορφωθεί από συμβάντα εξωτερικά (κατάρρευση, πένθος, απογοητεύσεις, αλλαγή του κοινωνικού περιβάλλοντος κ.λπ.). Όμως αυτό ισχύει μόνο στο βαθμό που αυτά [τα εξωτερικά συμβάντα] είναι για αυτό [το Εγώ (Moi)] η αφορμή καταστάσεων ή δράσεων. Όλα συμβαίνουν σαν η φασματική αυθορμησία του Ego να το προστατεύει από κάθε άμεση επαφή με τον εξωτερικό κόσμο, σαν να μη μπορεί να επικοινωνήσει με τον Κόσμο παρά μόνο διαμέσου των καταστάσεων και των δράσεων. Βλέπουμε λοιπόν τον λόγο αυτής της απομόνωσης: οφείλεται απλούστατα στο ότι το Ego είναι ένα αντικείμενο που εμφανίζεται μόνο στην ανασκόπηση, και που, εξ αυτού του γεγονότος, είναι ριζικά αποκομμένο από τον Κόσμο. Δεν ζει στο ίδιο πεδίο.

(συνεχίζεται)

Σημειώσεις
[35]. Ο Σάρτρ παραπέμπει στο χειρόγραφο που επεξεργαζόταν την περίοδο 1937-38, υπό τον τίτλο “Η Ψυχή”, και το οποίο δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας, πέρα πιθανότατα από ορισμένα αποσπάσματα που αποτέλεσαν την βάση για το Σχεδίασμα μιάς θεωρίας περί συγκινήσεων [Esquisse d'une Théorie des émotions) (1939), και για το Φαντασιακό (1940).]
[36] Ιδέες §131, σ. 270.
[37] . Πρόκειται είτε για το ανέκδοτο χειρόγραφο της Ψυχής, είτε για Το Φαντασιακό – βλ. το κεφ. του Τέταρτου Μέρους για την «Παθολογία της φαντασίας».
[38]. Henri Bergson (1859-1941), Τα άμεσα δεδομένα της συνείδησης [Essai sur les données immédiates de la conscience, Paris: PUF, 1959 (1889) – μτφ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδόσεις Καστανιώτη, 1998], βλ. Ιδιαίτερα το Τρίτο Κεφάλαιο «Η οργάνωση των συνειδητών καταστάσεων».

Η ΜΕΤΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΣ Ρομπέρτο ​​Πεκιόλι

  

Piccarda Donati fatta rapire dal convento di Santa Chiara dal fratello Corso
Raffaello Sorbi (Firenze1844-1931)

Η μετανεωτερικότητα, στο ταξίδι της προς το υπερπέραν, απλώνεται «πέρα από τον άνθρωπο»: από τον άνθρωπο στον υπεράνθρωπο, ένα σχοινί τεντωμένο ανάμεσα στην ωμή ζωότητα και τον «επαυξημένο» άνθρωπο, συγχωνευμένο, ενσωματωμένο σε ένα «Τεχνοεπιστημονικό έργο» που προκαλεί "ανατριχίλα".

Trasumumanar significar per verba non si porìa. Το νόημα δεν μπορεί να εξηγηθεί με λόγια, υπερβαίνει την ανθρώπινη κατάσταση. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η Piccarda Donati (1) απαντά στον Δάντη στο τρίτο κάντο (Canto III) του Παραδείσου, όταν ρωτήθηκε για την πνευματική εμπειρία του μακαριωτικού οράματος του Θεού. O Μεσαίωνας κοίταζε και σκεφτόταν συνεχώς τον Θεό. Το κέντρο της περήφανης νεωτερικότητας ήταν ο άνθρωπος που είχε ενηλικιωθεί, αγωνιζόμενος προς την πρόοδο. Η μετανεωτερικότητα, στο ταξίδι της προς το υπερπέραν, προχωρά παραπέρα. Το να απλώνεις το χέρι πέρα ​​από το ανθρώπινο δεν σημαίνει πια, όπως για τον Δάντη, υπέρβαση, αλλά πέρασμα, τρέξιμο «μπροστά». Από τον άνθρωπο στον πέρα ​​από τον άνθρωπο, ένα τεντωμένο σκοινί ανάμεσα στην ωμή ζωότητα και τον «επαυξημένο», λιωμένο άνθρωπο, ενσωματωμένο σε ένα τεχνοεπιστημονικό έργο που προκαλεί ρίγη.

Ρούμπενς - Η εξόντωση του Προμηθέα 1618.

Βιώνουμε μια αποφασιστική μετάβαση στην οποία η απόλυτη νεωτερικότητα, ο διάδοχός της, ρίχνει τη μάσκα της και αποκαλύπτει το πρόσωπό της. Η παράλογη φυγή του σύγχρονου ανθρώπου που ο Paul Virilio (2) ονόμασε δρομοκρατία, κίνηση, ταχύτητα ως τέλος, ξεδιπλώνει όλη της τη δύναμη και φωτίζει ένα από καιρό προετοιμασμένο αποτέλεσμα. Είναι η υπεροχή του γίγνεσθαι έναντι της ύπαρξης, ο προμηθεϊκός αγώνας ενάντια στο πεπρωμένο και τη φύση. Βαθιά προσβεβλημένος που δεν είναι δημιουργός του εαυτού του, ο δυτικός άνθρωπος διατάσσει την τελική νίκη του Ηράκλειτου. Όλα κυλούν, "Τὰ πάντα ῥεῖ", το νερό του ποταμού δεν είναι ποτέ το ίδιο. Ωστόσο, είναι πάντα νερό, αλλά τα καθόλου τά αρνούνται πεισματικά. Μόνο αυτό που βλέπετε αξίζει, οι Έλληνες είχαν προβλέψει όλη την πορεία του πολιτισμού που ίδρυσαν.

Ο κυνικός Αντισθένης (3), πρόδρομος του πιο ασφυκτικού υλισμού, αρνήθηκε την αντικειμενικότητα των εννοιών, μειωμένων σε καθαρή υποκειμενικότητα. Η πλατωνική «ιδέα» χλευάστηκε: Βλέπω το άλογο, όχι την ιππασία. Η απάντηση του Πλάτωνα στο Συμπόσιο, με το στόμα του Σωκράτη, ήταν ωμή: έχεις μόνο τα μάτια του σώματος. Στην αρχή ήταν ο Λόγος, ο λόγος που φωτίζεται από την υπέρβαση που νικά το Χάος. Τότε ο Φάουστ (4) , ο πυρετώδης ερευνητής της γνώσης, εισέβαλε και η πρωτοκαθεδρία πέρασε στη Δράση, καθαρή πράξη. Im Anfang war die Tat , στην αρχή ήταν η Δράση. Ο Καρλ Μαρξ πρέπει να επηρεάστηκε από αυτήν, εγκαινιάζοντας τη φιλοσοφία της πράξης που αποσκοπούσε στην αλλαγή του κόσμου, με την εκρηκτική δύναμη της XI Θέσης για τον Φόιερμπαχ (5). Η τρομπέτα της νεωτερικότητας ακούγεται στη μουσική της επανάστασης: οι φιλόσοφοι μέχρι τώρα ερμήνευσαν τον κόσμο, τώρα είναι τό θέμα τής μεταμόρφωσής του, διέταξε ο άνθρωπος από την Τρίερ.

Ζώντας τρανς; Ας το συζητήσουμε επιτέλους. Δεν είναι μια αναπόφευκτη μοίρα, πόσο μάλλον η φυσική κατάληξη της «προοδευτικής» ιστορίας του είδους μας. Homo sum, humani nihil a me alienum puto, έγραψε ο Lucretius, ο μυστηριώδης συγγραφέας του De rerum natura, η φύση των πραγμάτων. Είμαι άνθρωπος, τίποτα ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο. Ανθρώπινο, ακριβώς, όχι υπεράνθρωπο.

Με την αποφασιστική υποστήριξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, που έχουν περιθωριοποιήσει την ηθική και την αλήθεια, το ταξίδι ολοκληρώνεται. Δεν αναρωτιόμαστε πλέον αν κάτι είναι καλό ή κακό, σωστό ή λάθος, αλλά αν είναι «τεχνικά» εφικτό, εφικτό και κερδοφόρο. Η δράση του Φάουστ εγκαινίασε μια νέα αλχημεία, στην οποία η φιλοσοφική πέτρα δεν μετατρέπεται πλέον σε χρυσό, αλλά μεταμορφώνεται, τροποποιεί, διεισδύει, υπερβαίνει την ύλη για να την αναδημιουργήσει. Μεταμορφώνει, δηλαδή, επανασχεδιάζει, επαναπεξεργάζεται, σφυρηλατεί έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, του οποίου η κούρσα μοιάζει με εκείνη ενός τρένου χωρίς οδηγό του οποίου η επιταχυνόμενη κίνηση προχωρά προς τον γκρεμό υπακούοντας σε έναν απρόσωπο και ακυβέρνητο αυτοματισμό.

Έχουμε χάσει το κέντρο, τη φόρμα. Η ιστορία αποσύρεται, τα πάντα κρίνονται, δαγκώνονται και χωνεύονται με τον παραμορφωτικό φακό των ειδήσεων ή μάλλον των πληροφοριών. Επομένως, δεν διακρίνουμε πλέον την ποιότητα, ούτε ξέρουμε πώς να δούμε αυτό που είναι απαραίτητο. Η φιλοσοφία, η αρχαία μητέρα κάθε γνώσης, υποβιβάζεται σε ένα μάταιο λογοπαίγνιο για μυημένους και υποχωρεί στην κοινωνιολογία, που δεν αξιολογεί, περιγράφει. Η ίδια διαφορά μεταξύ ψηφιακής φωτογραφίας ή photoshop και τέχνης. Η τελευταία παρακμάζει σε θαυμασμό, κατάπληξη, παραξενιά και απόδοση. Ό,τι είναι όμορφο δεν είναι όμορφο, αλλά αυτό που γίνεται ευχάριστο από τη βιομηχανία της συναίνεσης. Επικροτούμε το τεράστιο, το πρωτάκουστο, το μεγαλύτερο και το νεότερο. Αυτό που έχει σημασία, ειδικά στην αρχιτεκτονική, είναι η λειτουργικότητα: πρέπει να «υπηρετεί» κάτι. Δεν επιτρέπεται καμία διακόσμηση, μετά τον Adolf Loos (Αυστριακός αρχιτέκτονας, που θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της σύγχρονης αρχιτεκτονικής), αλλά η αξία του συμβόλου έχει χαθεί. Η μουσική απορρίπτει την αρμονία και τονίζει τον ρυθμό, την παραφωνία, μερικές φορές υποβαθμίζοντας σε σειριακό θόρυβο.

Μηχανικοί εξοπλισμένοι με μαθηματικό λογισμικό σχεδιάζουν τέλεια εναλλάξιμα κτίρια για εταιρείες, νοσοκομεία ή δικαστικά μέγαρα. Είναι το βασίλειο της ποσότητας και της λογιστικής. Θα χρειαζόταν μια δυνατή και περιεκτική σκέψη για να ξεπεράσει, να «μεταανθρωπίσει» μια στείρα, ασφυκτική εποχή, τον εχθρό των συμβόλων. Ένας μη τετριμμένος διανοούμενος, ο Marcello Veneziani, το κατάλαβε αυτό στο Nostalgia degli dei (Νοσταλγία για τους θεούς). Ας παραθέσουμε ένα σημαντικό απόσπασμα. «Βιώνουμε, στο ασυνείδητο της σκέψης, μια ριζική επανάσταση που αλλάζει το νόημα και το πεπρωμένο της ανθρωπότητας. Είναι η επανάσταση που βαδίζει προς την εξουδετέρωση των αυθεντικών ταυτοτήτων και διαφορών, την κατάργηση της φύσης. Ο μηδενισμός των δομών, των ρόλων και των σχέσεων στις οποίες βασίστηκε μέχρι τώρα η ανθρωπότητα: οικογένεια, φύλα, τεκνοποίηση. Προχωράμε προς μια κοινωνία unisex, όπου η ενοποίηση των φύλων αποτελεί προοίμιο της απόλυτης παροδικότητας τους. Εστιάζουμε στις επιφανειακές συγκρούσεις μεταξύ ομοφοβίας και ομοφιλίας, αλλά η συνεχιζόμενη διαδικασία είναι πολύ μεγαλύτερη και περικλείεται στη λέξη-κλειδί transgender. Στη ρίζα υπάρχει αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε horror fati , δηλαδή η απόρριψη της πραγματικότητας, η φρίκη και η απόρριψη αυτού που είμαστε κατά φύση».

Αυτή είναι η ουσία της εποχής μας, ο πόλεμος ενάντια στο πεπρωμένο, στο τι είμαστε από καταγωγή και ρίζα. Διεκδικούμε ότι δημιουργούμε τον εαυτό μας και προχωράμε προς το τεχνητό, το οποίο έχει χάσει την αρνητική του σημασία και αντίθετα προκαλεί αυτό που βελτιώνει και πολλαπλασιάζει την απόδοση. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το τελευταίο σύνορο. Η φύση και ο άνθρωπος δεν είναι πλέον απαρχαιωμένοι - ορισμός του Gunther Anders (6) - αλλά περιττοί, τα ανδρείκελα που πρέπει να αναζωογονηθούν με τεχνικές προθέσεις. Όλα συνωμοτούν ενάντια στη φύση και το πεπρωμένο. Αυτό που απομένει, αναποδογυρισμένο σε τεχνική επιταγή, είναι η βιβλική εντολή που ανέθεσε στον άνθρωπο την πρωτοκαθεδρία έναντι της φύσης και της δημιουργίας. Η γνώση, που διακρίνει το ανθρώπινο ζώο από τα άλλα ζωντανά ζώα, μετατρέπεται σε εμμονή. Η τεχνική ξεφεύγει από το εύρος των δυνατοτήτων και γίνεται μια μηχανή που δεν μπορεί να ξεφύγει. Τα μέσα αποκτούν την ιδιότητα του σκοπού και αντικαθιστούν το ηθικό κριτήριο.

Η απόρριψη της ιστορίας είναι τόσο ριζοσπαστική που αφήνει κάποιον δύσπιστο, όπως η απόρριψη κάθε μορφής σύνδεσης ή ανοίγματος προς το υπερφυσικό. Ο πόλεμος ενάντια στα σύμβολα παραπέμπει σε έναν κόσμο ομίχλης, μονόδρομο, σε συνεχή πόλεμο με το «πριν» στο όνομα του παρόντος και μιας προόδου που δεν ορίζεται πλέον καν. Είναι αξίωμα, αναπόσπαστο στοιχείο, η διαφωνία δεν επιτρέπεται παρά μόνο ως ψυχικό ελάττωμα, μια όψιμη καθυστερημένη σκέψη. Το πιο γνωστό παιδικό βιβλίο του 20ου αιώνα είναι ο Μικρός Πρίγκιπας. Περιμένοντας να κριθεί  από το δικαστήριο φύλου, σεξισμού και πολιτικής ορθότητας, ίσως να απαγορευθεί όπως η Κοκκινοσκουφίτσα, θυμόμαστε ένα επεισόδιο. Ο Μικρός Πρίγκιπας ρωτά έναν έμπορο χαπιών που προορίζονται να ξεδιψάσουν γιατί πουλάει αυτά τα πράγματα. Η απάντηση είναι μια τέλεια τομή του σημερινού πνεύματος: είναι μια μεγάλη εξοικονόμηση χρόνου. Με το να μην χρειάζεται πλέον να πίνετε, εξοικονομείτε πενήντα τρία λεπτά την εβδομάδα. Το συμπέρασμα του μικρού πρίγκιπα, το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας, είναι κοφτερό σαν λεπίδα που βυθίζεται σε ζωντανή σάρκα. «Αν είχα πενήντα τρία λεπτά να περάσω, θα περπατούσα αργά προς ένα σιντριβάνι».

Το Trasumumanar significar per verba  non si porìa. Το νόημα της υπέρβασης της ανθρώπινης κατάστασης δεν μπορεί να εξηγηθεί με λόγια. Έτσι απαντά η Piccarda Donati στον Δάντη στο τρίτο κάντο του Παραδείσου, όταν ρωτήθηκε για την πνευματική εμπειρία του μακαριωτικού οράματος του Θεού ! 

 Απαγορεύεται. Η υποχρέωση είναι να τρέχεις με ιλιγγιώδη ταχύτητα, τόσο γρήγορα που να μην αναγνωρίζεις πλέον το σιντριβάνι, αν η μεταμοντερνικότητα δεν το έχει ήδη αντικαταστήσει με αυτόματο διανομέα χαπιών. Έχουμε εγκαταλείψει κάθε ιδιοκτησία υπέρ της ταχύτητας, της καινοτομίας πάση θυσία, του ασυνήθιστου, που πλήττεται από έναν εσωτερικό νομαδισμό που γίνεται κίνηση ό,τι κι αν γίνει. Όποιος σταματήσει χάνεται, η μόνη κληρονομιά του Μουσολίνι. Το τραγικό βάθος του ταξιδιού βυθίζεται σε ποιητές όπως ο Ντίνο Καμπάνα, που κινείται ανάμεσα στις ομίχλες του Ατλαντικού χαζεύοντας το προφίλ μακρινών χωρών, ανέκφραστα όνειρα, σύμβολα ανησυχίας, απόδειξη της μικρότητάς μας μπροστά στην anima mundi. Ο Fernando Pessoa, ένας θαλάσσιος ταξιδιώτης (θαλασσοπόρος) στην εφηβεία του που πέρασε μεταξύ της πατρίδας του Πορτογαλίας και της Νότιας Αφρικής, εντόπισε την κατάσταση του σύγχρονου ανθρώπου στη μεταφορά της προσωρινής κοινότητας ταξιδιωτών σε ένα υπερωκεάνιο: παροδικοί πατριώτες μιας αβέβαιης πατρίδας που αιώνια κινείται στην απεραντοσύνη των νερών. Ένα υγρό ανήκειν, που ολοκληρώνεται με την αποβίβαση.

Δεν είμαστε πια δεμένοι με έναν τόπο, αλλά με έναν χρόνο που ξεθωριάζει στο παρόν, το  σήμερα που υψώνεται σε αξία, βασίλισσα ad horas ("σε μια στιγμή"). Το σύγχρονο, το μοντέρνο είναι το νικητήριο επίθετο, που απορρίπτει ό,τι ξεφεύγει από το παρόν: με τον τρόπο του σήμερα, δηλαδή ανώτερο από το παρελθόν με αδιαμφισβήτητο αξίωμα (ή δεισιδαιμονία;). Η πίσω πλευρά της αφήγησης παραμένει ανομολόγητη, μια υπόσχεση παρόμοια με αυτή των ερωτευμένων, περισσότερο από χθες, λιγότερο από αύριο. Ο αγώνας ενάντια στη μοίρα δεν λυπάται κανέναν: γυναίκα ή άντρας γίνεται κανείς, η επιλογή είναι υποκειμενική, ανακλητή. Αν είσαι τυχερός, είσαι Ιταλός το πρωί, κοσμοπολίτης στο μεσημεριανό γεύμα και Αμερικανός το βράδυ. Για τον σεξουαλικό προσανατολισμό, ένα ευρύ φάσμα επιλογών, υπάρχουν τρία ή τριάντα τρία φύλα και μπορούμε να πειραματιστούμε με αυτά κατά βούληση, διέλευση, skate  (πατινάζ)  μεταξύ των δύο φύλων.

Heinrich Heine, 1831 Πορτρέτο του Moritz Daniel Oppenheim.

Οι κοινότητες μετατρέπονται σε εικονικές κοινότητες στο Διαδίκτυο, φίλοι είναι αυτοί που σκέφτονται κάτι σαν εμάς. Δεν τους γνωρίζουμε, αλλά είμαστε «φίλοι στο Facebook» όσων μοιράζονται ένα αθλητικό πάθος, μια τάση για χορό, μια προτίμηση για ένα φαγητό. Ο κόσμος, τα έργα τέχνης, οι συμβολικοί τόποι της ιστορίας και του πολιτισμού γίνονται τοποθεσίες. Φωτογραφίζουμε τον εαυτό μας με φόντο τις Πυραμίδες ή τη Μόνα Λίζα. Ήμουν εκεί, μια φευγαλέα στιγμή αποκρυσταλλωμένη σε μια λήψη προς όφελος ή φθόνο κάποιου, περιμένοντας το κλικ στο εικονίδιο μπράβο. Μου αρέσει, αλλά μόνο τώρα και για μια στιγμή. Όλα είναι ανακλητά, μεταμορφωμένα, σαν τον Πρωτέα των Ελλήνων. Η γνώμη υπερισχύει της πίστης, ο ρομαντικός Χάινε (7) είπε ότι για να χτιστούν οι καθεδρικοί ναοί χρειαζόταν κάτι περισσότερο από μια γνώμη για τον Θεό. Το συναίσθημα για την Παναγία των Παρισίων στις φλόγες μειώνεται ενόψει των μεταγενέστερων έκτακτων ειδήσεων. Η μετανεωτερικότητα, στο ταξίδι της προς το υπερπέραν, απλώνεται «πέρα από το ανθρώπινο»: από τον άνθρωπο στον υπεράνθρωπο, ένα σχοινί τεντωμένο ανάμεσα στην ωμή ζωϊκότητα και τον «αυξημένο» άνθρωπο, συγχωνευμένο, ενσωματωμένο σε ένα «Project technoscientific» που προκαλεί «ρίγη»!

Η επιθυμία υπερισχύει της πραγματικότητας,  "τὰ πάντα ῥεῖ", αλλά χωρίς μορφή, όπως το νερό. Δημιουργούμε τον εαυτό μας, αλλά δεν είμαστε σιδηρουργοί του εαυτού μας, αλλά πελάτες της τεχνικής, τρανς σε όλη τη ζωή, σύμφωνα με τη μόδα και τις προτιμήσεις. Περιττοί άνθρωποι, υπάρξεις χωρίς ιστορία λόγω υπερβολής, συσσώρευσης. Ο Anton Chekhov περιέγραψε σε μια ιστορία, τους περιττούς χαρακτήρες, τον δικαστή Zaikin και τον άντρα με το κοκκινωπό παντελόνι, που είναι άχρηστοι,  όχι επειδή είναι κοινωνικά αποτυχημένοι, αλλά λόγω της αδυναμίας τους να κατέχουν προσωπικότητα. Η προσωπικότητα ανήκει στη διάσταση της συνέχειας, είναι ο καρπός αυτού που θέλει να είναι κανείς στη ζωή, είναι συμπαγής, όχι υγρός, πάνω από όλα δεν είναι «τρανς». Αυτό που είναι κάποιος, είναι έτσι μια για πάντα, από τη γέννηση, την αποστολή, την αποδοχή του εαυτού, την προσκόλληση ή την απόρριψη των προτύπων, το bildung ή τη συνειδητή διαμόρφωση.

Το πεπρωμένο αντικαθίσταται από την πρόοδο. Κατέληξε επίσης απογοητευτικό, μια αγωνιώδης προσδοκία που αναβλήθηκε στο μέλλον. Καλύτερη είναι η στιγμή, η συνεχής αλλαγή, το θραύσμα, το παγκόσμιο ερμαφρόδιτο μοντέλο που μετα-μορφώνεται, μετα-φέρει και μετα-βαίνει. Όλα κυλούν διαμετακομιστικά, δεν γίνεσαι αυτό που είσαι (Νίτσε) αλλά διασχίζεις, μεταμφιεσμένος και μεταβαλλόμενος, ένας αυτοκινητόδρομος αιώνια υπό κατασκευή, κάθε μέτρο μια έξοδος και μια παράκαμψη, το ουσιαστικό είναι να πληρώσεις τα διόδια. Μόνο το ταξίδι μετράει, η καταγωγή μας θυμώνει γιατί δεν τήν επιλέξαμε «ελεύθερα», η προσγείωση είναι τρομακτική, πρέπει να αναβληθεί, να αντικατασταθεί με άπειρα στάδια, πάντα νέες ζωές, συνεχής μυθοπλασία ή μυθιστόρημα. Ισχύει μόνο ο παρών χρόνος, στον οποίο δεν υπάρχει χώρος για σκέψη (Χέγκελ).

Η προέλευση θυμίζει τις αρχές, αφαιρούνται καθώς συνδέονται με το χθες και με τον κόσμο των σκοπών, αρκούμαστε σε «αξίες». Αλλά και αυτές υποχωρούν. Δεν υπάρχουν άλλες αξίες, αγαπητέ κύριε, αναστενάζουν οι περιστασιακοί συνταξιδιώτες. Με το ζόρι, είναι η πρακτική συγκεκριμενοποίηση των αρχών, αντιστέκονται στις τιμές, στην εξαγοράσιμη μετάφραση των αξιών. Ο ορισμός του πολιτισμού μας ως Δύσης είναι συγκλονιστικός. Δεν είναι μια γεωγραφική ένδειξη, αλλά μάλλον ο τόπος επιλογής της νεωτερικότητας, της αλλαγής, της τρανς (μετάβασης) που γίνεται έργο. Εμείς οι Δυτικοί δεν είμαστε συμπατριώτες, αλλά σύγχρονοι, προσωρινοί επιβάτες του Πεσσόα που έγιναν νομάδες σε αέναη διέλευση ακόμα και χωρίς κίνηση, πλέοντας στον εικονικό ωκεανό του Διαδικτύου, όπου μπορούμε να είμαστε ένας, κανένας και εκατό χιλιάδες, τέλειοι μεταλλαγμένοι και τρανς. Διακρατικοί, υπερεθνικοί, τρανσέξουαλ, τρανς άνθρωποι. Ένα καλλιτεχνικό κίνημα του τέλους του εικοστού αιώνα αποκαλούσε τον εαυτό του transavantgarde. Πρόδρομος του μεταμοντερνισμού, είχε ως στόχο να διασταυρώσει την εννοιολογική τέχνη, την υπεροχή των ιδεών και των εννοιών έναντι της ικανότητας έκφρασης: το αντίθετο της τέχνης. Η προσωρινή, άλυτη αδιευκρίνιστη αρχή της έννοιας του τρανς είναι εκπληκτική: αυτό που περνάει. Το να διασχίζεις σημαίνει να ταξιδεύεις, να περνάς από τη μια πλευρά στην άλλη, είναι από τη φύση της μια ενδιάμεση, στιγμιαία συνθήκη, όχι τέλος ή προορισμός. Αλλά η φύση είναι ο εχθρός που πρέπει να νικηθεί, με τον υπηρέτη της το πεπρωμένο.

Είναι αυτό το τέλος της ανθρωπότητας όπως το κατάλαβαν όλες οι προηγούμενες γενιές;

Πομπέο Τζιρόλαμο Μπατόνι – Ο Αινείας και ο Αγχίσης φεύγουν από την φλεγόμενη Τροία – 1748.  

Και μετά την ήττα της Τροίας, πέρασε τη θάλασσα, ήταν μετανάστης, σήμερα πρόσφυγας πολέμου θα λέγαμε. Δεν ήταν διέλευση, όσες ατυχίες κι αν είχε να αντιμετωπίσει. Είχε στόχο, δεν ήταν νομάδας ή επιβάτης. Ήθελε να ξανακτήσει την κατεστραμμένη πόλη του αλλού, έφερε μαζί του τους Πενάτες, τους θεούς του σπιτιού και της συνέχειας, κράτησε το χεράκι του γιου του Ασκάνιου στο χέρι του, έφερε στους ώμους του τον γέρο πατέρα του Αγχίση. Σύμφωνα με τον μύθο, αποβιβάστηκε στο Λάτσιο, ο γενάρχης εκείνων που ίδρυσαν τη Ρώμη. Η πλαστική και συγκινητική αίσθηση της διέλευσης του προς τον στόχο, την ένωση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος και το άνοιγμα στο υπερβατικό αναπαράγεται με έναν υπέροχο τρόπο από τη γλυπτική ομάδα του Gian Lorenzo Bernini, πιο ισχυρή, πιο απτή από τους αν και πολύτιμους πίνακες του Federico Barocci. και τού Καράτσι. Ο Αινείας πέρασε, ναι, αλλά δεν ήταν νομάς ή χάμστερ που κάνει κύκλους. Είχε θέσει έναν στόχο, είχε έναν τόπο στο μυαλό του, έναν προορισμό.
Το χαρακτηριστικό της ανυπέρβλητης προσωρινότητας και συνάμα της απόλυτης καινοτομίας αυτής της τρανς εποχής είναι αποθαρρυντικό και, όπως είπαμε στην αρχή, θα χρειαζόταν μια ισχυρή φιλοσοφική, πνευματική και υπαρξιακή διάψευση. Πας, διασχίζεις, εισχωρείς σε τοίχους, απομακρύνεις εμπόδια, δημιουργώντας ερείπια, γεμίζοντας μπάζα τον δρόμο, αλλά ο αγώνας είναι αυτοσκοπός. Ή μάλλον, ο σκοπός της υπερανθρώπινης, μελλοντικής ανθρωπότητας –συγχωρέστε την αναφορά– βρίσκεται στον δραματικό, ίσως διαβολικό υβριδισμό με το τεχνητό, τη μηχανή, το τεχνικό προϊόν, με σκοπό την κυριαρχία. Το λένε επαυξημένο άνθρωπο, το σύμβολο είναι ένας μη κλειστός κύκλος με h (homo) και σύμβολο + (συν).

Είναι το τέλος της ανθρωπότητας όπως το έχουν καταλάβει όλες οι προηγούμενες γενιές. Πρέπει να γίνει κατανοητό, γνωστό, να κριθεί, να αποδομηθεί με την ίδια πληρότητα που εφάρμοσε η καταστροφική πολιτισμική ταξινόμηση του περασμένου μισού αιώνα. Διασχίζοντας, ζώντας τρανς: ας μιλήσουμε γι' αυτό, επιτέλους. Δεν είναι μια αναπόφευκτη μοίρα, πόσο μάλλον η φυσική κατάληξη της «προοδευτικής» ιστορίας του είδους μας. Homo sum, humani nihil a me alienum puto, έγραψε ο Lucretius, ο μυστηριώδης συγγραφέας του De rerum natura, η Φύση των Πραγμάτων. Είμαι άνθρωπος, τίποτα ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο

Άνθρωπος, ακριβώς, όχι υπεράνθρωπος.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1) Η Piccarda Donati (Φλωρεντία, μέσα 13ου αιώνα – Φλωρεντία, τέλη 13ου αιώνα) ήταν Ιταλίδα αρχόντισσα. Η Piccarda, απελευθερωμένη βίαια από το μοναστήρι του Τάγματος των Φτωχών Clares στο οποίο είχε επιλέξει να περιοριστεί, παίρνοντας τον Χριστό ως σύζυγό της, αναγκάστηκε από τον αδελφό της Corso Donati, μεταξύ 1283 και 1293, να παντρευτεί έναν πλούσιο γόνο, τον Rossellino della Tosa, ένας από τους πιο ενοχλητικούς μαύρους. Λέγεται ότι προνοητικά πέθανε από λέπρα πριν ολοκληρωθεί ο γάμος, αλλά είναι μόνο ένας θλιβερός, λεπτός μύθος.
(2) Paul Virilio (1932-2018). Ήταν Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας, πολεοδόμος, θεωρητικός πολιτισμού και ειδικός στις νέες τεχνολογίες, γνωστός κυρίως για τα γραπτά του για την ανάπτυξη της τεχνολογίας σε σχέση με την ταχύτητα και την ισχύ, με διάφορες αναφορές στην αρχιτεκτονική, την τέχνη, τους δήμους και τις ένοπλες δυνάμεις. Η τεχνολογία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την πιθανότητα ατυχημάτων. Το ατύχημα είναι αυτό που είναι απροσδόκητο, αυτό που δεν προβλέπεται και προκύπτει με τη γέννηση της ίδιας της τεχνολογίας: όταν εφευρέθηκε το σκάφος, εφευρέθηκε και το ναυάγιο, όταν εφευρέθηκε το τρένο, η τεχνολογία για να κινηθεί πιο γρήγορα, συνέβη η σιδηροδρομική καταστροφή. Ο Virilio ορίζει τη δρομολογία ως «την επιστήμη (ή τη λογική) της ταχύτητας». Η δρομολογία είναι σημαντική όταν εξετάζουμε τη δομή της κοινωνίας σε σχέση με τον πόλεμο. «Όποιος ελέγχει την περιοχή την κατέχει. Η ιδιοκτησία γης δεν αφορά πρωτίστως νόμους και συμβάσεις, αλλά πρωτίστως για τη διαχείριση της κίνησης και της κυκλοφορίας».
(3) Ο Αντισθένης (Αθήνα, 444 π.Χ. – Αθήνα, 365 π.Χ.) από πατέρα Αθηναίο και μητέρα Θρακιά, ήταν μαθητής του Γοργία και, στη συνέχεια, μαθητής του Σωκράτη. Ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Μεταξύ των Σωκρατικών, ο Αντισθένης ξεχώριζε για την περήφανη επίδειξη της φτώχειας του και τη σφοδρή αντιπαράθεσή του εναντίον του Πλάτωνα. Στη συνέχεια ίδρυσε τη δική του σχολή, η οποία ονομάστηκε Κυνική σχολή, επειδή οι κυνικοί συνεδρίαζαν στο Κυνόσαργο, το αθηναϊκό γυμνάσιο όπου δέχονταν ακόμη και «ημιπολίτες» (ο Αντισθένης ήταν, στην πραγματικότητα, μέτοικος, λόγω της ξένης μητέρας του. Πιθανότατα ήταν δάσκαλος του Διογένη (Σινωπεύς), έστω και αν δεν υπάρχει σίγουρη απόδειξη γι' αυτό.
(4) Ο Φάουστ – πλήρως Doktor Faust ή Doctor Faustus, μερικές φορές ιταλικοποιημένος ως Fausto – είναι ο πρωταγωνιστής ενός γερμανικού λαϊκού παραμυθιού που έχει χρησιμοποιηθεί ως βάση για πολλά φανταστικά έργα. Η ιστορία αφορά τη μοίρα ενός αλχημιστή που ονομάζεται Φάουστ, ο οποίος, στη συνεχή του αναζήτηση για προχωρημένη ή απαγορευμένη γνώση των υλικών πραγμάτων, επικαλείται τον διάβολο (που εκπροσωπείται από τον Μεφιστοφέλη), ο οποίος προσφέρεται να τον υπηρετήσει για ένα χρονικό διάστημα, είκοσι τέσσερα χρόνια συνολικά, και με τίμημα της ψυχής του θα του επιτρέψει την απόλυτη γνώση.
(5) Οι Θέσεις για τον Φόιερμπαχ (Thesen über Feuerbach) είναι ένα σύντομο κείμενο του Καρλ Μαρξ, που συντάχθηκε τον Απρίλιο του 1845 και έφερε στο φως ο Φρίντριχ Ένγκελς μετά το θάνατο του συγγραφέα.
(6) Günther Anders, ψευδώνυμο του Günther Stern (1902-1992). Ήταν Γερμανός φιλόσοφος και συγγραφέας. Γιος του επιφανούς ψυχολόγου Wilhelm Stern, έλαβε μια στέρεη ανθρωπιστική εκπαίδευση. 

(7) Christian Johann Heinrich Heine (1797-1856). Ήταν Γερμανός ποιητής, ο κυριότερος της μεταβατικής περιόδου μεταξύ ρομαντισμού και ρεαλισμού.

THE TRANSHUMAN FUTURE Humanity - Inchiostronero (www-inchiostronero-it.translate.goog)

«Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι» (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)

                                    

Μία φορά που προσευχόταν ο Άγιος Σιλουανός σηκώθηκε να κάνει μετάνοιες και είδε μπροστά του μία δαιμονική παρουσία και λυπήθηκε ο Άγιος τόσο πολύ διότι είπε στο Θεό: "Κύριε βλέπεις πως θέλω να προσευχηθώ με καθαρό νου μα οι δαίμονες δεν με αφήνουν. Δίδαξέ με τι πρέπει να κάνω για να μη με ενοχλούν."
Και ακούει στην ψυχή του την απάντηση:
"Οι υπερήφανοι πάντα υποφέρουν έτσι από τους δαίμονες."
"Κύριε", λέει ο Σιλουανός, "δίδαξέ με τι πρέπει να κάνω για να ταπεινωθεί η ψυχή μου."
Και νέα απάντηση από το Θεό στην καρδιά: "Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι."
Αυτή η πληροφορία του Θεού στο Σιλουανό μπορούμε να πούμε, όπως μας είπε όταν πήγαμε και συναντήσαμε τον Γέροντα Σωφρόνιο, μας είπε ο γέροντας ότι αυτός ο λόγος του Θεού προς το Σιλουανό "κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι" είναι ο λόγος του Θεού εις τον αιώνα μας αυτόν και δόθηκε ως λόγος του Θεού για τη γενεά μας. Βλέπετε ότι όταν πλέον σηκώθηκε να προσευχηθεί (να κάνει μετάνοιες) και δεν μπόρεσε αμέσως στράφηκε προς το Θεό.
Πολλές φορές πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυτό το φαινόμενο.
Όλοι μας δηλαδή αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο του να μην μπορούμε να προσευχηθούμε. Πάμε στην Εκκλησία κι ο νους μας τρέχει δεξιά και αριστερά. Πάμε στο δωμάτιό μας, στο κελί μας να προσευχηθούμε, δεν μπορούμε. Είναι αδύνατο. Υπάρχει τέτοιος μετεωρισμός του νου που δεν μαζεύεται με τίποτα.
Η πιο καλή λύση, η πιο παρήγορη στάση είναι να κάνουμε αυτό που έκανε εδώ ο γέροντας (Άγιος Σιλουανός): "Θεέ μου, δεν μπορώ. Σε παρακαλώ βοήθησέ με."
Και με αυτό τον τρόπο προσευχόμαστε παρακαλώντας το Θεό να μας βοηθήσει να προσευχηθούμε. Διότι ο Θεός δίδει την προσευχή στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος την προσπάθεια κάνει, ο Θεός δίδει την προσευχή. Και οπωσδήποτε εάν ταπεινωθεί η ψυχή και πενθήσει και εκζητήσει το Θεό με όλη τη δύναμή της τότε οπωσδήποτε θα έχει απαντήση από το Θεό.
Και η απάντηση εδώ που έδωσε ο Θεός στο Σιλουανό ήταν ότι οι υπερήφανοι πάντα υποφέρουν από τους δαίμονες. Βέβαια εδώ αφορά αυτή τη λεπτή κατάσταση για την οποία θέλω να σας πω ότι δεν πρόκειται εσείς ουδέποτε να τη δείτε, ούτε εγώ βέβαια, για να μη φοβάστε και να νομίζετε ότι όταν πάτε να προσευχηθείτε θα έχετε τα ίδια φαινόμενα. Δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Ο άνθρωπος δεν πρέπει ποτέ να σκέφτεται για τους δαίμονες. Να τους περιφρονήσει τελείως. Χωρίς βέβαια να σημαίνει ότι δεν πρέπει να γνωρίζετε ότι υπάρχουν. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αλλά δεν τους δίνουμε βάση υπάρξεως με το να τους σκεφτόμαστε. Όταν λοιπόν πάμε να προσευχηθούμε πρέπει να έχουμε την αίσθηση ότι ο Θεός είναι ενώπιόν μας και εμείς ομιλούμε προς το Θεό. Και με πολλή ταπείνωση να προφέρουμε τους λόγους της προσευχής. Η υπερηφάνεια είναι αυτή η οποία είναι η βάση της πλάνης. Πολλοί άνθρωποι σήμερα ισχυρίζονται ότι προσεύχονται και ότι έχουν καταστάσεις πνευματικές και ότι έχουν εμπειρίες και βλέπουν φώτα και βλέπουν οπτασίες, βλέπουν διάφορα πράγματα.
Έχουν "ενέργειες του Αγίου Πνεύματος" με λίγα λόγια. Όλα αυτά είναι αποκυήματα της φαντασίας τους. Όχι της φαντασίας που φαντάζεται ο νους αλλά του εγωισμού διότι εάν ο άνθρωπος δεν ταπεινωθεί δεν πρόκειται ουδέποτε να δει την παραμικρή ενέργεια Χάριτος.
Είναι αδύνατο στον άνθρωπο να γευτεί τη Χάρη του Θεού κατά τρόπο έκδηλο χωρίς να έχει φτάσει ο άνθρωπος σε μεγάλη ταπείνωση. Και όταν ρώτησε ο Σιλουανός το Θεό τι πρέπει να κάνει για να ταπεινωθεί η ψυχή του, του είπε αυτόν το λόγο ο οποίος έχει κύρος αιώνιο και ιδιαίτερα σήμερα στην εποχή μας:
"Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι."
Σήμερα, εσείς περισσότερο που ζείτε στην κοινωνία και ακούτε και τα νέα βλέπετε ότι όχι πλέον ο νους μας είναι στον Άδη αλλά όλη η υδρόγειος σφαίρα είναι μέσα στον Άδη διότι είναι τόσο ζοφερά τα γεγονότα γύρω μας.
Σε τόσο πόνο βρίσκεται ο άνθρωπος. Όλη η ζωή μας βυθισμένη σε ένα βαθύτατο πόνο. Και πόνος χωρίς Θεό σημαίνει σκότος και σημαίνει Άδης. Και περισσότερο "Άδης" καθίσταται όχι επειδή είναι ο πόνος αυτό καθεαυτό, αλλά, είναι μεν πόνος αλλά απουσιάζει και ο Θεός. Δε γνωρίζουμε το Θεό γι' αυτό το λόγο δεν έχει πού να πιαστεί ο άνθρωπος. Αυτή η απουσία του Θεού είναι ο Άδης και ο κόσμος όλος είναι βυθισμένος μέσα σε αυτόν τον Άδη.
Το να είναι ο νους μας μέσα στον Άδη είναι πολύ εύκολο να γίνει γιατί όλοι κινδυνεύουμε ανά πάσα στιγμή να πέσουμε μέσα στο βάθος της απελπισίας. Οι άνθρωποι οι οποίοι αυτοκτονούν παραδείγματος χάρη είναι μέσα στον Άδη. Δηλαδή πριν αυτοκτονήσουν, ο νους τους, η ύπαρξή τους, η καρδιά τους ήταν βυθισμένη μέσα στον Άδη γι'αυτό και αυτοκτόνησαν. Όλοι αυτοί που έχουν τόσες δυσκολίες είναι μέσα στον Άδη.
Όμως το νέο το οποίο δίδεται από το Θεό στην εποχή μας, στην Εκκλησία γενικά σε όλους τους αιώνες από την πρώτη στιγμή μέχρι σήμερα δεν είναι ο Άδης αλλά είναι το να μην απελπίζεσαι.
"Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι." Μόνο η Εκκλησία μπορεί να δώσει αυτή τη βάση διότι η Εκκλησία έχει την ελπίδα. Ποια είναι η ελπίδα; ο Χριστός! Και γιατί είναι ελπίδα; Γιατί ο Χριστός νίκησε το θάνατο. Τίποτα άλλο δεν έχει νικήσει το θάνατο. Κανένας και καμιά θεωρία άλλη. Ο Χριστός νίκησε το θάνατο δια της Αναστάσεώς Του. Όχι μόνο τον βιολογικό θάνατο αλλά το θάνατο σε όλη την έκτασή του. Τον πνευματικό, τον ψυχικό και τον σωματικό ακόμα θάνατο. Ο Χριστός δια της Αναστάσεώς Του απέδειξε ότι θα γίνουν τα πάντα καινά και ο άνθρωπος ανίσταται καινός. Γι' αυτό λέει ότι:
«Ἰδού καινά ποιῶ τά πάντα.» Τον ουρανό και τη γη. Όλα. Τα πάντα θα αλλάξουν. Γι' αυτό ψάλλουμε τη νύχτα εκείνη της Αναστάσεως:
«Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καί γῆ καί τά καταχθόνια.»
Όλα φωτίζονται μέσα στο φως της Αναστάσεως του Χριστού. Κάθε άνθρωπος, έστω για λίγο, μια φορά στη ζωή του, θα φτάσει μέχρι το βάθος του Άδου. Μέχρι εκεί που αντέχει τουλάχιστον. Αλλά θα γευθεί αυτόν τον Άδη. Ίσως σε ένα θάνατο, ίσως σε μια δοκιμασία, ίσως σε μια ασθένεια, ίσως την ώρα του δικού του θανάτου. Όμως οπωσδήποτε θα'ρθει μια ώρα που ο άνθρωπος θα φτάσει σε αυτήν την αίσθηση του Άδου και εκείνη την ώρα πραγματικά μόνο αυτός ο λόγος μπορεί να τον βαστάξει, το "να μην απελπίζεσαι." Όλη τη δύναμη της υπάρξεώς του την στρέφει και τη στηρίζει πάνω στο "να μην απελπίζεται" διότι κρατάει γερά την πίστη στο Θεό.
Ότι δυνατός ο Θεός να αναστήσει και τους νεκρούς. Έχει τη δύναμη ο Θεός να ζωοποίησει κάθε νεκρό άνθρωπο και εμένα, αφού είμαι νεκρός, άρα λοιπόν μπορεί να με αναστήσει. Εάν δεν το έχει αυτό ο άνθρωπος υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να πέσει σε απόγνωση, σε απελπισία.
Ξέρετε ότι ακόμα αυτή τη στιγμή όταν ο άνθρωπος φτάνει σε τέτοιο βάθος απογνώσεως είναι ακόμα και ωφέλιμο το να μην καταφεύγει σε πνευματικό πόλεμο αλλά έστω να κάνει και μία ανάπαυλα. Λέει κι ένας Άγιος ότι όταν φτάσει και γίνει στο νου σου τέτοιο σκότος λογισμών και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, πήγαινε στο δωμάτιό σου και σκέπασε το κεφάλι σου να σκοτεινιάσεις τα μάτια σου και να κοιμηθείς. Να κοιμηθείς να περάσει εκείνη η ώρα.
Ο πάτερ Σωφρόνιος που έγραψε το βιβλίο, έγινε αιτία να συνδεθεί με τον Γέροντα Σιλουανό βάσει αυτής της συνομιλίας. Πώς; Όταν ήταν νέος ο πάτερ Σωφρόνιος στο μοναστήρι το ρωσικό του Αγίου Όρους πήγε κάποιος ενάρετος γέροντας να μιλήσει μαζί του (ήταν νέος ακόμα ο πατέρας Σωφρόνιος) και τον ρώτησε:
"Γέροντα, τι πρέπει να κάνω στην πνευματική ζωή;"
Του λέει ο γέροντας Σωφρόνιος, άπειρος ακόμα τότε αλλά έχοντας εμπειρία αυτής της καταστάσεως, του λέει: "Κράτα το νου σου στο χείλος μιας αβύσσου και όταν βλέπεις ότι δεν αντέχεις άλλο φύγε λίγο πίσω και πήγαινε να πιεις ένα τσάι" του είπε κατά τη Ρωσική νοοτροπία. Το άκουσε ο Γέρων Σιλουανός αυτό και την άλλη μέρα τον συνάντησε και του είπα ότι θέλω να σου μιλήσω. Και όταν συναντήθηκαν του είπε ότι: "Ναι, να κρατάς το νου σου στο χείλος της αβύσσου αλλά να μην πίνεις ένα τσάι αλλά να έχεις την ελπίδα σου στο Θεό. Του έδειξε δηλαδή ποιος είναι ο έμπειρος τρόπος της αντιμετωπίσεως αυτού του φαινομένου του Άδου στη ζωή μας.
Βλέπετε λοιπόν ότι όντως ο άνθρωπος του Θεού ομιλεί με το Θεό. Ο Θεός απαντά στον άνθρωπο όταν είναι ανάγκη και όταν ο άνθρωπος φτάσει στο σημείο εκείνο που οπωσδήποτε πρέπει να λάβει απάντηση από το Θεό, ο Θεός απαντά στον άνθρωπο μέσα στην καρδία του.
Υπερβαίνει ο Θεός δηλαδή την κτιστή πραγματικότητα και δίδει τον λόγο Του στον άνθρωπο ανά πάσα στιγμή νέο, καινούργιο. Και ο λόγος αυτός δεν διαφέρει καθόλου από το λόγο που είπε ο Θεός στους Προφήτες, στους Αποστόλους, στο Ευαγγέλιο, στη Γραφή γενικά. Δηλαδή ο λόγος αυτός που είπε στο Σιλουανό έχει την ίδια δύναμη με το λόγο που γράφουν τα Ευαγγέλια, με το λόγο που είπαν οι Προφήτες, με το λόγο εκείνο που είπε: "γεννηθήτω φως, γεννήθηκε ο ήλιος, γεννηθήτω γη και ουρανός και στερέωμα." Δηλαδή ο λόγος του Θεού ο οποίος εκ του μηδενός δημιούργησε τα πάντα, ο λόγος του Θεού που μίλησε και αποκάλυψε τα μυστήρια στην Παλαιά Διαθήκη, που αποκάλυψε το μυστήριο της Αγίας Τριάδας στην Εκκλησία, στην Καινή Διαθήκη, είναι ο ίδιος λόγος ο οποίος δίνεται και τώρα, ο ίδιος λόγος που δίδεται πάντοτε εις τους Αγίους. Δεν έχει καμία διαφορά ο λόγος αυτός από τον λόγο του Ευαγγελίου, είναι από την ίδια πηγή.

https://youtu.be/F01-pK2GHPE

πηγή

Προσκυνητής: «Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι» (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης) (proskynitis.blogspot.com)

ΚΡΑΤΑ ΤΟ ΝΟΥ ΣΟΥ ΕΙΠΕ Ο ΚΥΡΙΟΣ. ΔΙΟΤΙ ΕΙΧΕ ΑΠΟΔΕΧΘΕΙ ΤΗΝ ΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΤΙ ΧΑΙΡΟΤΑΝ ΤΗΝ ΖΩΗ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΟΥ. ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΚΟΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΕΛΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ.
ΔΥΣΤΥΧΩΣ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΑΥΤΗ ΠΕΦΤΕΙ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΨΕΥΔΟΔΙΔΑΣΚΑΛΩΝ ΚΑΙ ΒΑΣΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΜΑΤΑΙΑ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ. ΣΗΜΕΡΑ ΔΕΝ ΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΟΥΤΕ ΝΟΥ ΟΥΤΕ ΚΑΡΔΙΑ ΔΙΟΤΙ ΜΑΣ ΛΕΙΠΟΥΝ ΤΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ, ΤΑ ΖΩΝΤΑΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΕΡΑ.

Τό ξεχασμένο Μυστήριο τής Σωτηρίας. Αγιος Σιλουανός ο Αγιορείτης.

«Κύριε, βλέπεις ὅτι θέλω νά προσευχηθῶ ἐνώπιόν Σου μέ καθαρό νοῦ, ἀλλά οἱ δαίμονες μέ ἐμποδίζουν. Πές μου τί πρέπει νά κάνω γιά νά ἀπομακρυνθοῦν ἀπό μένα». Καί ἔλαβα μέσα στήν ψυχή μου αὐτή τήν ἀπάντηση ἀπό τόν Κύριο:

«Οἱ ὑπερήφανοι ὑποφέρουν πάντα ἀπό τούς δαίμονες».

Ἐγώ εἶπα: «Κύριε, Ἐσύ εἶσαι ἐλεήμων· ἡ ψυχή μου Σέ γνωρίζει· πές μου τί πρέπει νά κάνω γιά νά ταπεινωθεῖ ἡ ψυχή μου».

 Καί ὁ Κύριος ἀπάντησε στά μύχια τῆς ψυχῆς μου: «Κράτα τόν νοῦ σου στόν Ἅδη καί μήν ἀπελπίζεσαι». 

  

ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ

Ο Γέροντας αγαπούσε πολύ τίς μακρές εκκλησιαστικές ακολουθίες στόν Ναό, μέ τόν απέραντο πλούτο σέ πνευματικό περιεχόμενο. Τιμούσε τό έργο τών ψαλτών καί τών αναγνωστών καί προσευχόταν πολύ γι αυτούς, παρακαλώντας τόν Θεό νά τούς βοηθάει, ιδιαίτερα στίς ολονύχτιες αγρυπνίες. Παρόλη όμως τή αγάπη του γιά τήν μεγαλοπρέπεια, τήν ομορφιά καί την μουσική τών ακολουθιών, έλεγε πώς καθορίστηκαν βέβαια μέ τόν φωτισμό τού Αγίου Πνεύματος, αλλά κατά τήν μορφή τους αποτελούν ατελή προσευχή καί δόθηκαν στό λαό γιατί αναλογούν στίς δυνάμεις όλων καί είναι ωφέλιμες γιά όλους.

«Ο Κύριος μάς έδωσε τίς εκκλησιαστικές ακολουθίες μέ τήν ψαλμωδία, γιατί είμαστε αδύνατα παιδιά. Ακόμη δέν ξέρουμε νά προσευχόμαστε όπως πρέπει καί έτσι η ψαλμωδία ωφελεί όλους, όσους ψάλλουν με ταπείνωση. Είναι όμως καλύτερο, όταν η καρδιά μας γίνεται ναός τού Κυρίου καί ο νούς θρόνος Του»

Καί ακόμα έλεγε πώς όλος ο κόσμος μεταβάλλεται σέ ναό τού Θεού, όταν η αδιάλειπτη προσευχή ριζώσει στά βάθη τής καρδιάς.

Περί προσευχής και ταπείνωσης

Όποιος αγαπά τον Κύριο, πάντοτε Εκείνον σκέφτεται, και η μνήμη του Θεού γεννά την προσευχή. Αν δεν θυμάσαι τον Κύριο, τότε δεν θα προσεύχεσαι, και χωρίς την προσευχή η ψυχή δεν θα παραμένει στην αγάπη του Θεού, γιατί με την προσευχή έρχεται η χάρη του Αγίου Πνεύματος. Η προσευχή προφυλάσσει τον άνθρωπο από την αμαρτία, γιατί ο προσευχόμενος νους είναι απασχολημένος με τον Θεό και στέκεται με ταπεινωμένο πνεύμα ενώπιον του προσώπου του Κυρίου, τον Οποίο γνωρίζει η ψυχή του προσευχόμενου. Ο αρχάριος, όμως, χρειάζεται βέβαια χειραγωγό, επειδή η ψυχή, πριν έλθει η χάρη του Αγίου Πνεύματος, έχει μεγάλο πόλεμο εναντίον των εχθρών και δεν μπορεί να διακρίνει η ίδια αν η γλυκύτητα που δοκιμάζει προέρχεται από τον εχθρό. Αυτό μπορεί να το διακρίνει μόνο εκείνος που γεύθηκε ο ίδιος το Άγιο Πνεύμα και αυτός αναγνωρίζει από τη γεύση τη χάρη. Τον ταπεινό, όμως, τον προστατεύει ο Κύριος.

 

Η προσευχή δίνεται στον προσευχόμενο. Η προσευχή που γίνεται μόνο από συνήθεια, χωρίς καρδιά συντετριμμένη για τις αμαρτίες της, δεν είναι αρεστή στον Θεό.

«Ω άνθρωπε, μάθε την κατά Χριστόν ταπείνωση και θα σου χαρίσει ο Κύριος να γευθείς τη γλυκύτητα της προσευχής. Και αν θέλεις να προσεύχεσαι καθαρά, τότε γίνε ταπεινός, εγκρατής, να εξομολογείσαι ειλικρινά και θα σε αγαπήσει η προσευχή. Γίνε υπάκουος, υποτάξου ευσυνείδητα στις αρχές και να είσαι ευχαριστημένος για όλα, και τότε ο νους σου θα καθαριστεί από μάταιους λογισμούς. Να θυμάσαι ότι σε βλέπει ο Κύριος και να φοβάσαι μήπως λυπήσεις με κάτι τον αδελφό -μην τον κατακρίνεις και μην τον στενοχωρήσεις ούτε μ’ ένα βλέμμα- και το Άγιο Πνεύμα θα σε αγαπήσει και Αυτό θα σε βοηθήσει σε όλα.»

Η ψυχή που έχασε την ταπείνωση, στερείται συγχρόνως και τη χάρη και την αγάπη για τον Θεό, και τότε σβήνει η πύρινη προσευχή. Όταν, όμως, η ψυχή αποκτήσει την ταπείνωση και απαλλαγεί από τα πάθη, τότε ο Κύριος θα της δώσει τη χάρη Του και η ψυχή θα προσεύχεται με θερμά δάκρυα για τους εχθρούς της, όπως και για τον εαυτό της, αλλά και για όλον τον κόσμο. 

Τον πρώτο καιρό μετά τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος σκέφθηκα: Ο Κύριος μου συγχώρησε τις αμαρτίες μου, το μαρτυρεί μέσα μου η χάρη. Τι μου χρειάζεται, λοιπόν, περισσότερο; Δεν πρέπει, όμως, να σκεφτόμαστε έτσι. Παρότι μας συγχωρούνται οι αμαρτίες, εν τούτοις πρέπει να τις θυμόμαστε σε όλη τη ζωή μας και να θλιβόμαστε γι’ αυτές, για να διατηρούμε τη συντριβή της καρδιάς. Εγώ δεν το γνώριζα αυτό και έπαυσα να έχω συντριβή και υπέφερα πολλά από τους δαίμονες. Και απορούσα, τι συμβαίνει με μένα. Η ψυχή μου γνωρίζει τον Κύριο και την αγάπη Του· τότε πώς μου έρχονται κακοί λογισμοί; Αλλά ο Κύριος με σπλαγχνίστηκε και με δίδαξε ο Ίδιος πώς πρέπει να ταπεινώνομαι: «Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι». Με τον τρόπο αυτό νικούνται οι εχθροί. Όταν, όμως, ο νους μου λησμονεί το πυρ του Άδη, τότε οι λογισμοί αποκτούν και πάλι δύναμη.

Όποιος έχασε τη χάρη, όπως εγώ, αυτός ας πολεμά με γενναιότητα τους δαίμονες. Γνώριζε πώς εσύ ο ίδιος είσαι ο ένοχος: έπεσες στην υπερηφάνεια και τη ματαιοδοξία. Όμως, ο πολυέλεος Κύριος σε αφήνει να μάθεις τι σημαίνει να ζεις με το Άγιο Πνεύμα και τι σημαίνει να βρίσκεσαι σε πόλεμο με τους δαίμονες. Έτσι, η ψυχή βλέπει εκ πείρας πόσο ολέθρια είναι η υπερηφάνεια και αποφεύγει τη ματαιοδοξία και τους ανθρώπινους επαίνους και διώχνει τους υπερήφανους λογισμούς. Τότε η ψυχή αρχίζει να γίνεται καλά και μαθαίνει να διατηρεί τη χάρη. Πώς θα καταλάβεις αν η ψυχή είναι υγιής ή άρρωστη; Η άρρωστη ψυχή είναι υπεροπτική, ενώ η υγιής ψυχή αγαπά την ταπείνωση, όπως τη δίδαξε το Άγιο Πνεύμα, και όσο δεν γνωρίζει ακόμη αυτή τη Θεία ταπείνωση πρέπει να θεωρεί τον εαυτό της χειρότερο απ’ όλους.

Είναι μεγάλο αγαθό να μάθει κάποιος την κατά Χριστόν ταπείνωση. Με αυτή γίνεται εύκολη και ευχάριστη η ζωή και όλα γίνονται αγαπητά στην καρδιά. Μόνο στους ταπεινούς εμφανίζεται ο Κύριος εν Πνεύματι Αγίω και αν δεν ταπεινωθούμε, δεν θα δούμε τον Θεό. Η ταπείνωση είναι το φως, μέσα στο οποίο μπορούμε να δούμε τον Θεό-Φως, όπως ψάλλεται: «Εν τω φωτί Σου οψόμεθα φως».

Ο Κύριος με δίδαξε να κρατώ το νου μου στον Άδη, και να μην απελπίζομαι. Με τον τρόπο αυτόν ταπεινώνεται η ψυχή μου, αλλά αυτό δεν είναι ακόμη η αληθινή κατά Χριστόν ταπείνωση, που είναι απερίγραπτη.

 

Αρχιμ. Σωφρόνιος (Σαχάρωφ), Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκδ. Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ, Αγγλία