ΝΗΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ - ΛΟΓΟΣ Α΄

ΝΗΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΚΑΙ ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

ΛΟΓΟΣ Α΄

Περὶ τῆς νοερᾶς καὶ καρδιακῆς προσευχῆς καὶ περὶ τοῦ πῶς αὐτὴ ἡ νοερὰ καὶ καρδιακὴ προσευχὴ ἐξολοθρεύει τελείως τοὺς δαίμονες καὶ τοὺς φλογίζει.

Εὐλόγησον πάτερ.

Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς λέγει στὸ θεῖο καὶ ἱερό Του Εὐαγγέλιο· «Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος» (Ἰω. ζ΄ 38). Ὅποιος λοιπὸν θέλει νὰ ἀναβλύζει ἀπὸ τὴν καρδιά του σὰν ἀστείρευτη πηγὴ αὐτὸ τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν, ἂς ἀγωνιστεῖ νὰ ἀποκτήσει στὴν καρδιά του τὴν νοερὰ καὶ καρδιακὴ εὐχή, δηλαδὴ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με» (πρβλ. Μτθ ιε΄ 22, Μάρκ. ι΄ 47, Ἰω. ιη΄ 38), τὴν ὁποία εὐχὴ νὰ τὴν λέγει σὲ κάθε ἀναπνοὴ μία φορά. Ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ ἀποκτήσει αὐτὴν τὴν εὐχὴ πάντοτε στὴν καρδιά του, πρῶτα ἂς ἀκούσει τὴν ἑτοιμασία ποὺ πρέπει νὰ κάνει, καὶ ἔπειτα ἂς ἀκούσει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ τὴν λέγει.

Ὁ οὐράνιος βασιλεύς, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ὡς καθαρὸς ποὺ εἶναι καὶ πέρα ἀπὸ κάθε καθαρότητα, δὲν εἰσέρχεται ἁπλῶς καὶ ὅπως τύχει σὲ ἀσύνετη καὶ ἀνέτοιμη καὶ βρωμισμένη καρδιά, διότι λέγει· «Εἰς ἀσυνέτου καρδίαν ὁ Θεὸς οὐκ εἰσελεύσεται· εἰ δὲ καὶ εἰσελεύσεται, ταχέως ἐξελεύσεται»· ἀλλὰ εἰσέρχεται σὲ συνετὴ καὶ προετοιμασμένη καὶ καθαρὴ καρδιά. Καὶ ὁ προφήτης Δαβὶδ λέγει γι᾿ αὐτὴν τὴν ἑτοιμασία· «Ἑτοίμη ἡ καρδία μου ὁ Θεός, ἑτοίμη ἡ καρδία μου, ἄσομαι καὶ ψαλῶ ἐν τῇ δόξῃ μου» (Ψλμ. νστ΄ 8). Καὶ πρῶτα λέγει· «ἑτοίμη ἡ καρδία μου», ὕστερα λέγει· «ἄσομαι καὶ ψαλῶ ἐν τῇ δόξῃ μου», τὸ ὁποῖο φανερώνει ὅτι πρῶτα πρέπει νὰ ἑτοιμάσει κάποιος τὴν καρδιά του, νὰ εἶναι καθαρὴ στὴν ὑποδοχὴ τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἔπειτα, ἀφοῦ δεχτεῖ στὴν καρδιά του τὸν Χριστό, μπορεῖ νὰ λέγει καὶ τὴν εὐχὴ καὶ νὰ μελετάει ἀκαταπαύστως μέσα στὴν καρδιά του, «χαίρων καὶ ἀγαλλόμενος», καθὼς λέγει καὶ ὁ Ἀπόστολος· «Ἄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ἡμῶν τῷ Κυρίῳ» (Ἐφεσ. ε΄ 19).

Ἡ προετοιμασία τῆς καρδιᾶς εἶναι ἡ ἑξῆς· ἡ παντοτινὴ νηστεία, ἡ ἄμετρη κακοπάθεια καὶ ταλαιπωρία τοῦ σώματος, ἡ ὑπερβολικὴ ταπείνωση. Διότι, ἡ παντοτινὴ νηστεία καθαρίζει τό σῶμα τοῦ νηστευτοῦ ἀπὸ τὴν ἐνέργεια καὶ ἀπὸ τὴν ὕλη τῆς κακῆς ἐπιθυμίας, ἐνῶ ἡ ταλαιπωρία τοῦ σώματος νεκρώνει καὶ θανατώνει τὰ παράλογα σκιρτήματα τῆς σάρκας καὶ ἡ ἄκρα ταπείνωση φέρνει τὴν εὐχὴ καὶ τοῦ γίνεται, κατὰ κάποιο τρόπο, σὰν κάποια προαναγγελία. Καὶ καθὼς ὁ αὐγερινὸς ἀστέρας μᾶς δείχνει καὶ μᾶς προαναγγέλλει καὶ μᾶς φανερώνει ὅτι σὲ λίγη ὥρα θὰ ἀνατείλει ὁ φωτεινὸς ἥλιος, ἔτσι καὶ ἡ ταπείνωση εὐαγγελίζεται στὸν προετοιμασμένο τὸ μήνυμα τῆς παρηγορίας καὶ τὸν πληροφορεῖ ὅτι τώρα θὰ ἔλθει στὴν καρδιά του ἡ εὐχή, ἡ ὁποία ὅταν ἔλθει φωτίζει τὴν ψυχή, τὴν καρδιὰ καὶ τὸν νοῦ μὲ τὶς φωτιστικὲς καὶ λαμπερὲς ἀκτῖνες ποὺ βγαίνουν νοητῶς ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ.

Ἀφοῦ φωτιστεῖ ὁ νοῦς, τότε ὁ ἄνθρωπος διακρίνει τὸ ὠφέλιμο τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ βλαπτικό, καὶ ὅπως ἐκεῖνος ποὺ περπατάει τὴν νύκτα μὲ αἰσθητὸ φῶς, βλέπει τὸ μονοπάτι καὶ δὲν χάνεται, ὁμοίως καὶ ἐκεῖνος ποὺ φωτίστηκε στὸν νοῦ ἀπὸ τὸ ἀληθινὸ φῶς, τὸν Χριστό, διακρίνει τὴν ἀληθινὴ καὶ ἀπλανῆ ὁδὸ ποὺ τὸν σώζει καὶ τὸν φέρνει στὸν Χριστό, ἀπὸ τὴν ψευδῆ καὶ πλανεμένη ὁδὸ ποὺ τὸν κολάζει καὶ τὸν ὁδηγεῖ στὸν διάβολο.

Ἀφοῦ λοιπόν, προετοιμαστεῖ κανεὶς ὅπως εἴπαμε, ἢ καὶ περισσότερο, δηλαδὴ μὲ περισσότερη σκληραγωγία, καὶ ἔχει τὰ πάθη του νεκρωμένα ἀπὸ τὴν ἄσκηση, τότε ἂς μαζέψει τὸν νοῦ του ἀπ᾿ ὅλους τοὺς ἐξωτερικοὺς περισπασμοὺς τῶν ἔξω ὑποθέσεων καὶ κλίνοντας τὴν κεφαλὴ ἴσια κατὰ τὸ στῆθος, ἂς ἐρευνήσει νὰ βρεῖ τὸ μέρος ποὺ εἶναι στὸ κέντρο τοῦ στήθους, καὶ ἐκεῖ μέσα, ἀφοῦ στήσει ὅλη του τὴν προσοχή, σὰν κάποιος ἄγρυπνος καὶ ἐπιτήδειος φρουρὸς καὶ σκοπευτής, ἂς ἀρχίσει νὰ λέγει τὴν εὐχὴ μὲ λίγη βία καὶ λίγη συντριβή, χωρὶς νὰ τὴν προφέρει ἀπὸ τὸν λάρυγγά του καὶ δίχως νὰ κινεῖ τὴν γλῶσσα του, ἀλλὰ νὰ τὴν λέγει ἀπὸ τὸ βάθος τῆς καρδιᾶς, καθὼς λέγει· «Ἐκ βαθέων ἐκέκραξά σοι Κύριε, Κύριε εἰσάκουσον τῆς φωνῆς μου» (Ψλμ. ρκθ΄ 1). Ἀκόμη, ὅταν λέγει τὴν εὐχὴ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἂς κρατήσει λίγο καὶ τὴν ἀναπνοή του.

Ὅμως, ὁ νοῦς του ἐκείνην τὴν ὥρα, ἂς μὴν παραμερίσει καθόλου ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ λέγεται ἡ εὐχή. Καὶ ἀφοῦ ἀρχίσει νὰ θερμαίνεται καὶ νὰ ζεσταίνεται ὁ χῶρος μέσα στὸν ὁποῖο λέγεται ἡ εὐχή, τότε ἂς ἀρχίσει νὰ τὴν λέγει δυνατότερα καθὼς λέγει· «πορεύσονται ἐκ δυνάμεως εἰς δύναμιν» (Ψλμ. πγ΄ 87). Καὶ λοιπόν, λέγοντας πολλὲς φορὲς μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο τὴν εὐχή, θὰ ἀρχίσει νὰ πονάει ἐσωτερικῶς τὸ στῆθος ἐκεῖ ποὺ λέγεται ἡ εὐχὴ μὲ τὴν τριβή, καὶ ἡ εὐχὴ θὰ ἀρχίσει νὰ βράζει μέσα στὴν καρδιά, ἐννοοῦμε μέσα στὸ βάθος τοῦ ἑαυτοῦ του, καὶ νὰ ἀναβλύζουν τὰ θεῖα καὶ πνευματικὰ νοήματα, σάν ἀπὸ κάποια ἀένναη πηγή.

Ἀπὸ τοῦτο λοιπὸν τὸ σημεῖο γίνεται φανερὸ ὅτι ἦλθε καὶ κατοίκησε ὁ Χριστὸς σ᾿ ἐκείνην τὴν καρδιά, ὅπως τὸ λέγει ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς στὸ θεῖο Του καὶ ἱερὸ Εὐαγγέλιο· «Οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμὶ ἐν μέσῳ αὐτῶν» (Ματθ. ιη΄ 20), δηλαδὴ ἐκεῖ ποὺ εἶναι ἡ καρδιά, ὁ νοῦς καὶ ἡ προσοχὴ συγκεντρωμένα καὶ τὰ τρία, καὶ μελετοῦν μαζὶ καὶ μὲ εὐλάβεια τὸ ὄνομά μου, ἐκεῖ μεταξύ τους εἶμαι καὶ ἐγώ. Καὶ πάλι λέγει ὁ Σωτήρας· «Ἐγὼ καὶ ὁ Πατήρ μου εἰσελευσόμεθα πρὸς αὐτὸν καὶ μονὴν παρ᾿ αὐτῷ ποιήσομεν» (Ἰω. ιδ΄ 23). Γι᾿ αὐτὸ λοιπόν, στὸ ἑξῆς λέγεται ἡ εὐχὴ μέ εὐκολία, διότι καθὼς τὸ σίδερο ὅταν πυρωθεῖ καλὰ ἀπὸ τὴν φωτιὰ δουλεύεται εὔκολα, καὶ καθὼς ἕνας ἄνθρωπος ποὺ θὰ θελήσει νὰ κάψει ἕνα καμίνι δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ζεστάνει μονομιᾶς, ἀλλὰ λίγο - λίγο ὥσπου νὰ πυρωθεῖ καὶ νὰ ἀνάψει τὸ καμίνι καὶ τότε μόνον, ἂν πλησιάσει τὰ ξύλα κοντὰ στὴν τρύπα τοῦ καμινιοῦ, ἀμέσως τὸ καμίνι τὰ ρουφάει μέσα του καὶ τὰ καίει, ἔτσι γίνεται καὶ στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου· ἀφοῦ πυρωθεῖ ἡ καρδιά του ἀπὸ τὸ πῦρ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τότε λέγει τὴν εὐχὴ μέ πολλὴ ζέση καὶ μὲ πολλὴ θερμότητα καὶ εὐκολία.

Μετὰ τὴν παύση τῆς βίαιης καὶ συντετριμμένης εὐχῆς, ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος στὸν ἑαυτό του καὶ τὸν γνωρίζει καλά, δηλαδὴ συλλογίζεται τὶς σκέψεις καὶ τὶς ἐνθυμήσεις ποὺ εἶχε πρὶν συντρίψει τὴν καρδιά του μὲ τὴν εὐχή, καὶ βρίσκει ὅτι ὅλα ἦταν παγίδες, τριβόλια, κεντριὰ καὶ ἐφευρέσεις τοῦ διαβόλου. Καὶ αὐτὸ τὸ καταλαβαίνει πολὺ καλὰ ἀπὸ τὸ ἑξῆς· ἀμέσως μόλις ἀρχίσει νὰ συντρίβει τὴν καρδιά του μὲ τὴν πιεστικὴ εὐχή, χάνονται καὶ σκορπίζονται ἀμέσως σὰν καπνὸς ἐκεῖνα τὰ ἀκάθαρτα καὶ ὑπερήφανα νοήματα ποὺ τὸν ἔκαναν πρῶτα νὰ δικαιώνει τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ τὸν νομίζει προοδευμένο καὶ σπουδαῖο.

Τότε ἐκπληρώνεται σ᾿ αὐτὸν ὁ λόγος ποὺ λέγει· «Εἶδον τὸν ἀσεβῆ ὑπερυψούμενον καὶ ἐπαιρόμενον ὡς τὰς κέδρους τοῦ Λιβάνου· καὶ παρῆλθον, καὶ ἰδοὺ οὐκ ἦν, καὶ ἐζήτησα αὐτόν, καὶ οὐχ εὑρέθη ὁ τόπος αὐτοῦ» (Ψλμ. λστ΄ 35-36). Καὶ λοιπόν, ἀφοῦ χαθεῖ καὶ φύγει τελείως ἀπὸ τὴν καρδιά του ἐκείνη ἡ ψευδὴς καὶ φανταστικὴ δικαιολογία τοῦ ἑαυτοῦ του, τότε βλέπει τὸν ἑαυτό του γυμνό, ὄχι μόνον ἀπὸ κάθε ἀρετή, ἀλλὰ καὶ ἁμαρτωλὸ καὶ ταλαίπωρο σὰν τὸν τελώνη.

Αὐτὸ φανερώνει καὶ ἡ παραβολὴ τοῦ Χριστοῦ γιὰ τὸν φαρισαῖο καὶ τὸν τελώνη (Λουκ. ιη΄ 11 κ.ἑξ.). Διότι ὅσο ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου δὲν συντρίβεται μὲ τὴν εὐχή, τόσο αὐτοδικαιώνεται ὁ ἄνθρωπος καὶ θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του δίκαιο καὶ ἅγιο, καθὼς ἔκανε ὁ φαρισαῖος. Ὅταν ὅμως συντριβεῖ ἡ καρδιά του μὲ τὸν ἀναστεναγμὸ τῆς εὐχῆς, ταπεινώνεται ἡ καρδιά του καὶ θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του ὅμοιο μὲ τὸν τελώνη.

Ἀκόμη, ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὴν καρδιά του ἀπερίτμητη καὶ δικαιωμένη, ἂν εἰσέλθει στὴν ἐκκλησία δὲν τοῦ ἔρχεται καμμία κατάνυξη οὔτε καμμία ἀληθινὴ εὐλάβεια στὸν Θεὸ καὶ στὰ θεῖα, ἀλλὰ οὔτε κανένας οὐράνιος ἔρωτας· στέκεται μόνον μὲ τὸ σῶμα, σὰν ἕνα ἄκαρπο ξύλο ποὺ πρέπει νὰ κοπεῖ καὶ νὰ ριχτεῖ στὴ φωτιά, ὅπως λέγει· «Ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τοῦ δένδρου κεῖται. Πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται» (Λουκ. γ΄ 9). Ἡ προσευχὴ αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἔχει καμμία καρδιακὴ θερμότητα, ἀλλὰ γίνεται μὲ ξερὸ μόνον λόγο καὶ ψυχρὸ νοῦ. Γι᾿ αὐτὸ ἡ προσευχὴ αὐτὴ γίνεται πρὸς κατάκρισή του, καθὼς ἔγινε μὲ τὸν φαρισαῖο.

Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ ἔχει τὴν καρδιά του ταπεινωμένη καὶ συντετριμμένη ἀπὸ τὴν βία τῆς εὐχῆς, μόλις εἰσέλθει στὴν ἐκκλησία, ἀμέσως τὸν ἁρπάζει καὶ τὸν περικυκλώνει μία ἀληθινὴ καὶ ζωηρὴ εὐλάβεια πρὸς τὸν Θεὸ καὶ πρὸς τὰ θεῖα, τόσο, ὥστε καὶ αὐτὸς ὁ ἴδιος καταλαβαίνει τὴν ἐνέργειά της, διότι τοῦ φαίνεται ἀπὸ τὴν χαρά του -καὶ ἔχει πεισθεῖ- ὅτι δὲν στέκεται σ᾿ αὐτὴν τὴν ἐπίγεια ἐκκλησία, ἀλλὰ ὅτι στέκεται στὴν Ἄνω Ἱερουσαλήμ, σ᾿ ἐκείνην τὴν θεϊκὴ δόξα, ὅπου ὑμνεῖται ὁ ὑπερύμνητος καὶ δοξασμένος βασιλεὺς ἀπὸ μύριες μυριάδες ἀγγέλων. Τότε, ἀπὸ τὴν χαρά καὶ τὴν εὐλάβειά του, τρέχουν καὶ χύνονται σὰν ποτάμι ἀπὸ τὰ μάτια του θερμότατα δάκρυα, τὰ ὁποῖα τὸν καθαρίζουν ἀπὸ κάθε ἁμαρτία, καθὼς λέγει· «Πλυνεῖς με καὶ ὑπὲρ χιόνα λευκανθήσομαι» (Ψλμ. ν΄ 9).

Μετὰ ἀπ᾿ αὐτὴν τὴν εὐλάβεια, τὸν περικυκλώνει καὶ τὸν ἐπισκέπτεται καὶ κάποια ἄλλη Χάρη· δηλαδή, μετὰ τὰ δάκρυα ἔρχεται σ᾿ αὐτὸν κάποια ἄλλη θεϊκὴ παρηγορία, τὴν ὁποίαν δὲν κατανοεῖ βεβαίως αἰσθητῶς, ὅμως νοητῶς νοεῖται καθαρῶς καὶ τὴν θεωρεῖ μὲ τοὺς νοητοὺς ὀφθαλμοὺς ὅτι κατεβαίνει ἀπὸ τὸν οὐρανό, σὰν δροσιὰ πάνω στὴν κεφαλή του, σὰν τὴν δροσιὰ τοῦ προφήτου Γεδεών, καὶ χύνεται σ᾿ ὅλο του τὸ σῶμα καὶ τὸ μυρώνει, δηλαδὴ τὸ ἁγιάζει. Γι᾿ αὐτό, λέγει ἡ Γραφή· «Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ὁ ἐκχέων τὴν χάριν αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς ἱερεῖς αὐτοῦ, ὡς μύρον ἐπὶ κεφαλῆς τὸ καταβαῖνον ἐπὶ τὴν ὤαν τοῦ ἐνδύματος αὐτοῦ» (πρβλ. Ψλμ. ρλβ΄ 2). Τότε ἀπ᾿ αὐτὸ γίνεται ὅλο του τὸ σῶμα ἐλαφρὸ καὶ γεμᾶτο ἀπὸ κάθε πνευματικὴ στήριξη καὶ παρηγορία.

Στὴν συνέχεια λαμβάνει κάποια πληροφορία ἀπ᾿ αὐτὴν τὴν Χάρη, ὅτι συμφιλιώθηκε μὲ τὸν Θεὸ καὶ λέγει μαζὶ μὲ τὸν προφήτη· «Ἀκουτιεῖς μοι ἀγαλλίασιν καὶ εὐφροσύνην, ἀγαλλιάσονται ὀστέα τεταπεινωμένα» (Ψλμ. ν΄ 10)· δηλαδή, Σ᾿ εὐχαριστῶ Κύριε, ποὺ μὲ πληροφόρησες καὶ μοῦ ἔδωσες νὰ καταλάβω ἀπὸ αὐτὸ τὸ σημεῖο τῆς Χάρης Σου ὅτι μοῦ συγχώρησες τελείως ὅλα μου τὰ ἁμαρτήματα καὶ παρηγορήθηκα ἐγὼ ὁ εὐτελὴς δοῦλος σου, ἐπειδὴ τόσο μὲ εἶχε ταπεινώσει ἡ ἁμαρτία μου, ὥστε ἔτρεχα πάντοτε στὸν γκρεμὸ καὶ ἔτρεμαν τὰ κόκκαλά μου ἀπὸ τὸν φόβο τῆς κόλασης.

Ἀκόμη καὶ ἄλλα περισσότερα λόγια τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἔρχονται στὸ στόμα του ἐκείνην τὴν ὥρα, τὰ ὁποῖα φανερώνουν ὅτι ὁ Θεὸς δέχθηκε τὴν μετάνοιά του καὶ τὴν προσευχή του, καθὼς λέγει· «Πνεῦμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει» (Ψλμ. ν΄ 19).

Ὅμως, ὄχι μόνον αὐτὰ ἀπολαμβάνει ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ἄλλα πολλὰ θεῖα καὶ οὐράνια νοήματα ξεπηδοῦν ἀπὸ τὴν καρδιά του. Διότι λύθηκε καὶ σκορπίστηκε τὸ σκοτεινὸ σύννεφο τῆς ἁμαρτίας ἀπὸ τὸν φωτισμὸ τῆς νοερᾶς προσευχῆς καὶ τότε στοχάζεται τὴν ἁρμονία τοῦ ἱεροῦ ρητοῦ ποὺ λέγει· «Διήνοιξε αὐτῶν τὸν νοῦν τοῦ συνιέναι τὰς γραφὰς» (Λουκ. κδ΄ 45) καὶ· «Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος» (Ἰω. ζ΄ 38). Διότι ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου βράζει ἀπὸ τὰ θεῖα νοήματα καὶ μὲ παραβολὲς συνομιλεῖ, καθὼς λέγει· «Ἀνοίξω ἐν παραβολαῖς τὸ στόμα μου, φθέγξομαι προβλήματα ἀπ᾿ ἀρχῆς» (Ψλμ. οζ΄ 2). Διότι ἐκείνην τὴν ὥρα εἶναι γεμᾶτος πῦρ μέσα στὴν καρδιά του, ἐπειδὴ ἄναψε στὴν καρδιά του τὸ πῦρ ἐκεῖνο ποὺ λέγει ὁ Χριστός· «Πῦρ ἦλθον βαλεῖν εἰς τὴν γῆν καὶ τί θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη;» (Λουκ. ιβ΄ 49). Ὁπότε αὐτὴν τὴν ὥρα, ὁ οὐράνιος ἐκεῖνος ἄνθρωπος, ὡς ἀναμμένος ποὺ εἶναι ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, λαμβάνει μέσα του ὁριστικὴ ἀπόφαση νὰ φυλάξει χωρὶς παρέκκλιση ὅλες τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, ὅπως λέγει καὶ ὁ προφήτης καὶ βασιλέας Δαβίδ· «Ὤμοσα καὶ ἔστησα τοῦ φυλάξασθαι τὰ κρίματα τῆς δικαιοσύνης σου» (Ψλμ. ριη΄ 106). Αὐτὴ ἡ ζωηρὴ καὶ διάπυρη ἐνέργεια τοῦ θείου ἔρωτος δόθηκε σ᾿ αὐτὸν κατὰ τὸ ἴδιο μέτρο μὲ τὸν ἀγῶνα ποὺ ἔκανε, ὅταν προσευχήθηκε.

Ἂν προσευχηθεῖ κάποιος κατ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο μισὴ ὥρα, παραμένει καὶ ἡ ἐνέργεια τῆς καρδιακῆς εὐχῆς σχεδὸν μισὴ ὥρα τὴν ἡμέρα ἢ τὸ πολὺ μία ἡμέρα· ὄχι περισσότερο. Διότι, καθὼς τὸ σίδερο, ὅταν τὸ βγάζει ἀπὸ τὴν φωτιὰ ὁ σιδερᾶς, φαίνεται καὶ αὐτὸ ὅμοιο μὲ τὴν φωτιὰ καὶ καίει ἐξίσου, ὅμως ἀρχίζει νὰ χάνει λίγο - λίγο τὴν θερμότητα καὶ ἐπανέρχεται στὴν φυσική του ψυχρότητα καὶ ὄψη, ὁμοίως καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὅταν λέγει τὴν εὐχὴ μὲ βία καὶ συντριβή, ἀνάβει ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἀναβλύζει ἀπὸ τὴν καρδιά του τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν τῶν θείων νοημάτων· ὅμως, ἂν παύσει αὐτὴν τὴν προσευχή, παύει νὰ ρέει καὶ τὸ ζῶν ὕδωρ τῶν θείων νοημάτων.

Αὐτὸ γίνεται ἀπὸ οἰκονομία Θεοῦ γιὰ νὰ μὴν ἀμελήσει ὁ ἄνθρωπος τὴν εὐχή, θεωρώντας ὅτι πλέον δὲν ἔχει ἀνάγκη νὰ προσευχηθεῖ σύμφωνα μὲ τὸν τρόπο ποὺ εἴπαμε, καὶ ἀκόμη γιὰ νὰ μὴν πέσει πάλι στὰ πρῶτα πάθη τῆς ἁμαρτίας, ἢ σὲ ἀκόμη μεγαλύτερα καὶ χειρότερα. Διότι λέγει· «Ὅταν τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα ἐξέλθῃ ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου, διέρχεται δι᾿ ἀνύδρων τόπων ζητοῦν ἀνάπαυσιν, καὶ οὐχ εὑρίσκει. Τότε λέγει· εἰς τὸν οἶκόν μου ἐπιστρέψω ὅθεν ἐξῆλθον· καὶ ἐλθὸν εὑρίσκει σχολάζοντα καὶ σεσαρωμένων καὶ κεκοσμημένον. Τότε πορεύεται καὶ παραλαμβάνει μεθ᾿ ἑαυτοῦ ἑπτὰ ἕτερα πνεύματα πονηρότερα ἑαυτοῦ, καὶ εἰσελθόντα κατοικεῖ ἐκεῖ, καὶ γίνεται τὰ ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου χείρονα τῶν πρώτων»(Ματθ. ιβ΄ 43-45).

Γι᾿ αὐτὸ λοιπόν, πρέπει νὰ προσεύχεται πάντοτε ὁ ἄνθρωπος καὶ ἡ προσευχή του νὰ γίνεται ἀδιαλείπτως, καθὼς μᾶς παροτρύνει τὸ Εὐαγγέλιο· «Ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α΄ Θεσ. ε΄ 17), «ἵνα μὴ εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν» (Ματθ. κστ΄ 21). Νὰ προσεύχεται κανεὶς συνεχῶς, ὅμως ὄχι πάντοτε μὲ συντριβὴ καὶ βία τῆς καρδιᾶς σύμφωνα μὲ τὸν προηγούμενο τρόπο (διότι αὐτὸ εἶναι σχεδὸν ἀδύνατο), ἀλλὰ νὰ προσεύχεται συνεχῶς, καὶ μὲ διαφορετικὸ τρόπο· ἀφοῦ δηλαδὴ προσευχηθεῖ μὲ βία καὶ μὲ συντριβὴ καὶ πονέσει τὸ στῆθος ἐσωτερικῶς, καὶ δὲν δέχεται πλέον ἐκεῖνο τὸ μέρος περισσότερη βία, τότε ἂς προσεύχεται κατὰ κάποιο τρόπο ἥσυχα, μέτρια καὶ ἀναπαυτικά, μέχρι νὰ γιατρευτεῖ καὶ νὰ ἀναλάβει λίγο ἐκεῖνο τὸ ἐσωτερικὸ καταπληγωμένο μέρος τοῦ στήθους.

Καὶ λοιπόν, ἀφοῦ γιατρευτεῖ καὶ ἀναλάβει, ἂς ἀρχίσει πάλι τὸν ἀγῶνα τῆς συντετριμμένης καὶ καρδιακῆς του προσευχῆς, ὅπως πρίν, μὲ βία. Ὁ νοῦς ἂς προσέχει πάντοτε καὶ ἂς φυλάττει ἀδιαλείπτως τὴν καρδιὰ ἀπὸ τὶς προσβολὲς τοῦ διαβόλου. Καὶ ὅταν ὁ διάβολος ἐπιτεθεῖ, ἀμέσως ὁ νοῦς ἂς διεγείρει καὶ ἂς συντρίψει τὴν καρδιὰ μὲ τὴν εὐχή, μέχρι νὰ πονέσει ἡ καρδιά, καὶ τότε ἀμέσως θὰ χαθεῖ καὶ θὰ ἐξαφανιστεῖ ἐκείνη ἡ ἐπίθεση τοῦ σατανᾶ, ὅπως τὸ σύννεφο ἀπὸ τὸν ἄνεμο.

Εἶναι ἀδύνατο πρᾶγμα γιὰ τὸν ἄνθρωπο νὰ διώξει καὶ νὰ ἐξαλείψει τὶς προσβολὲς τοῦ διαβόλου μὲ ἄλλο τρόπο ἀπὸ τὴν καρδιά του, παρὰ μόνον μὲ αὐτὴν τὴν καρδιακὴ καὶ συντετριμμένη προσευχή, τὴν ὁποία ἂν ἀμελήσει κινδυνεύει ἀπὸ ψυχικὸ θάνατο, ὅπως εἴπαμε. Αὐτὸ τὸ φανερώνει καὶ ἐκεῖνο ποὺ ψάλλει ἡ ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ· «Εἰ ὁ δίκαιος μόλις σώζεται, ὁ ἁμαρτωλὸς ποῦ θέλει φανεῖ;» (Α΄ Πέτρου δ΄ 18). Καθὼς ὁ ἄσπονδος καὶ ἄσπλαγχνος ἐχθρός μας διάβολος μᾶς πολεμάει μὲ ποικίλους τρόπους ἕως τὴν ὥρα τοῦ θανάτου, ὁμοίως καὶ ἐμεῖς ἂς τὸν πολεμήσουμε μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ μέχρι τὴν τελευταία μας ἀναπνοή. Μάθε, ἀναγνῶστα, καὶ μία ὀπτασία τῶν πατέρων, γιὰ τὸ πῶς αὐτὸς ὁ τρόπος τῆς εὐχῆς διώχνει καὶ ἐξολοθρεύει τὰ πάθη καὶ τοὺς δαίμονες ἀπὸ τὴν καρδιά μας.

Κάποιος ἀδελφός, ἐνῶ προσευχόταν στὸ κελλί του μὲ συντριβὴ καὶ μὲ βία τῆς καρδιᾶς, ἀναστενάζοντας σὲ κάθε εὐχή, ἦλθε σὲ ἔκσταση καὶ εἶδε ἀμέτρητα πλήθη δαιμόνων, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἄλλοι ἦταν σὰν σκύλοι, ἄλλοι σὰν ὄναγροι, ἄλλοι σὰν γίδες, ἄλλοι σὰν ἀλεποῦδες καὶ ἄλλοι σὰν θηρία ἄλλων εἰδῶν (λέγουμε ὅτι τὰ πάθη τῶν ἀνθρώπων εἶναι πολλὰ καὶ διάφορα), οἱ ὁποῖοι δαίμονες κάλυπταν ἀρκετὸ χῶρο μὲ τὸν ἀριθμό τους, διότι κάθε τάγμα τους ἦταν πολυάριθμο. Ὁ ἀδελφὸς ὅταν τοὺς εἶδε καθόλου δὲν ταράχτηκε, ἀλλὰ ἔχοντας ὅλο τὸ θάρρος καὶ τὴν ἐλπίδα στὸν Δεσπότη Χριστό, μὲ τὴν εὐχὴ νὰ βράζει μέσα του καὶ τὴν καρδιά του σὰν πύρινη φλόγα, τοῦ φάνηκε ὅτι ὅρμησε ἐναντίον τῶν δαιμόνων σὰν ὠρυόμενο λιοντάρι γιὰ νὰ τοὺς πολεμήσει, ὄχι μὲ ὅπλα αἰσθητά, ἀλλὰ μὲ ὅπλα ἀόρατα καὶ ἀνίκητα, μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου. Φθάνοντας λοιπόν, μπροστά τους, ἄρχισε νὰ λέγει τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ ἐλέησόν με», ἀπὸ τὸ βάθος τῆς καρδίας. Καὶ τόσο ὑπερβολικῶς βίαζε τὴν καρδιά του μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ὥστε λίγο ἔλειψε νὰ σπάσει ἡ καρδιά του καὶ νὰ κοπεῖ.

Καὶ λοιπόν, ὅταν ἔλεγε μία φορὰ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», τοῦ φαινόταν ὅτι ἔπιανε ἕνα δαίμονα καὶ τὸν ἐκσφενδόνιζε πολὺ μακριά. Καὶ πάλι λέγοντας τὴν εὐχὴ ὁμοίως δυνατά, ἐκσφενδόνιζε καὶ ἄλλον. Καὶ κάνοντας ἔτσι, ἔδιωξε τοὺς περισσότερους μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ (δηλαδή, ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὰ περισσότερα πάθη μὲ τὴν Χάρη τοῦ Χριστοῦ). Μερικοὶ ὅμως ἀπὸ τοὺς δαίμονες αὐτούς, ὡς πείσμονες καὶ φιλόνεικοι ποὺ ἦταν, δὲν κουνήθηκαν ἀπὸ τὸν τόπο τους, ἀλλὰ κοιτάζοντας τὸν ἀδελφὸ μὲ μανία καὶ μὲ ἀγριότητα ἔλεγαν· «Ἐμεῖς μὲ κανένα τρόπο δὲν φεύγουμε ἀπὸ ἐδῶ, ἐπειδὴ αὐτὸ τὸ μέρος εἶναι παλιά μας κατοικία», δηλαδή, μερικά πάθη, ἐπειδὴ πάλιωσαν, δύσκολα ἀποκόπτονται.

Τότε ὁ ἀδελφός, ἀκούοντας αὐτὰ τὰ λόγια στενοχωρήθηκε πολύ, καὶ ἀπὸ τὴν πολλή του λύπη, βρῆκε καὶ ἄλλο τρόπο τῆς νοερᾶς προσευχῆς πολὺ ὑψηλό, πολὺ σπάνιο καὶ δύσκολο νὰ βρεθεῖ. Ἔλεγε ὅτι ἔνοιωσε σὰν νὰ ἤθελε νὰ βιάσει ὑπερβολικῶς τὴν καρδιά του μὲ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με» καὶ κατὰ κάποιο τρόπο, σὰν νὰ ἤθελε νὰ γίνει ἡ καρδιά του ὅλη εὐχὴ καὶ ἕνα μὲ τὴν εὐχή· ἔπειτα ἀπὸ αὐτὴν τὴν ὑπερφυσικὴ συντριβή, ἔβγαζε ἀπὸ τὸ βάθος του κάποιο βαρὺ ἀναστεναγμό, καθὼς λέγει ὁ προφήτης Δαβίδ· «Ὠρυόμην ἀπὸ στεναγμοῦ τῆς καρδίας μου» (Ψλμ. λζ΄ 9), καὶ σχεδὸν ἀπὸ τὴν ἄμετρη βία καὶ ἀπὸ τὴν ἄκρα στένωσή του κόντευε νὰ ξεψυχήσει· ὅταν τελείωνε λοιπόν, ἐκεῖνο τὸν βαρὺ καὶ βαθύτατο ἀναστεναγμό, τότε οἱ δαίμονες ποὺ ἦταν πρὶν ὑπερήφανοι καὶ ἄγριοι ἔφευγαν ἀπὸ μπροστά του σὰν νὰ τοὺς κυνηγοῦσε μία φλογίνη ρομφαία. Καὶ ὅπως μοῦ φαίνεται, αὐτὸ ἐννοεῖ καὶ ἐκεῖνο τὸ ρητὸ ποὺ λέγει· «Καὶ τοῖς ἐκ βάθους στεναγμοῖς εἰς ἑκατὸν τοὺς πόνους ἐκαρποφόρησας», διότι ὅσο βαθύτερο ἀναστεναγμὸ ἔβγαζε ἀπὸ μέσα του μὲ πόνο καρδίας, τόσο ἐξολόθρευε ἐκείνους τοὺς τυρρανικοὺς δαίμονες, καὶ ὅσο τοὺς ἐξολόθρευε, τόσο καρποφοροῦσε καρπὸ ἑκατονταπλάσιο.

Λοιπόν, ἀφοῦ ὁ ἀδελφὸς καθάρισε ὅλο ἐκεῖνο τὸν τόπο ἀπὸ τοὺς δαίμονες, τότε σήκωσε τὴν κεφαλή του, καὶ νά! βλέπει μακριὰ ἀπ᾿ αὐτὸν σὲ ἀπόσταση βολῆς πέτρας, ἢ καὶ λίγο μακρύτερα, νὰ στέκονται οἱ διωγμένοι δαίμονες κοιτάζοντας ὅλοι πίσω μήπως βροῦν κατάλληλο καιρὸ γιὰ νὰ γυρίσουν πάλι. (Ἐξηγοῦμε ὅτι ὅταν ξεκοποῦν τὰ πάθη ἀπὸ τὴν καρδιὰ μὲ τὴν ὑπερφυσικὴ βία τῆς καρδιακῆς εὐχῆς, τότε μένει στὴν διάνοια μόνον ἡ ἐνθύμησή τους, καὶ ἂν λείψει ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ εὐχή, ζωντανεύουν πάλι καὶ ἀνανεώνονται). Ὁ δὲ ἀδελφός, θέλοντας νὰ τοὺς διώξει καὶ ἀπὸ ἐκεῖ, κάθησε σὲ ἕνα σκαμνί, καὶ σκύβοντας τὴν κεφαλή του ὣς τὰ γόνατά του, προσευχόταν καθὼς προσευχόταν κάποτε ὁ θεόπτης Μωϋσῆς, ὅταν ἄκουσε τὸν Θεὸ ποὺ τοῦ ἔλεγε· «Μωϋσῆ, Μωϋσῆ, τί βοᾷς πρός με;» (Ἔξ. ιδ΄ 15). Προσευχόμενος λοιπὸν καὶ ὁ ἀδελφὸς νοερῶς κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο, νά! καὶ ἔβγαινε ἀπὸ τὸ στόμα του, ἄλλοτε φωτιά, ἡ ὁποία ἔφθανε μέχρι τοὺς δαίμονες καὶ τοὺς κατέκαιγε, ἄλλοτε ἔβγαιναν ἀναμμένα βόλια, σὰν αὐτὰ ποὺ κοινῶς ὀνομάζονται «μολύβια», τὰ ὁποῖα βγαίνοντας ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ ἀδελφοῦ σὰν ἀπὸ τουφέκι, μὲ τόση ὁρμὴ ἐκτοξεύονταν ἐναντίον τῶν δαιμόνων, ὥστε πολλοὺς ὁλοκληρωτικῶς ἐξολόθρευσαν. Καὶ ἦταν ἀληθῶς νὰ θαυμάζει κανείς. Διότι ἀναλόγως μὲ τὴν βία τῆς καρδιακῆς εὐχῆς ἔβγαιναν ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ ἀδελφοῦ ἐκεῖνα τὰ ἀναμμένα «μολύβια». Ὅποτε ἔλεγε ὁ ἀδελφὸς τὴν εὐχὴ πολὺ δυνατά, ἔβγαιναν ἐκεῖνα μεγάλα, σὰν βόμβες, τὰ ὁποῖα χτυποῦσαν μὲ τὴν μία πολλοὺς δαίμονες καὶ μάλιστα τοὺς δυνατότερους· ὅταν ὅμως ἔλεγε τὴν εὐχὴ χωρὶς πολλὴ βία, ἔβγαιναν αὐτὰ μικρά, ὅμως δυνατά, καὶ χτυποῦσαν τοὺς μικρότερους δαίμονες. Αὐτὰ λοιπὸν βλέποντας ὁ ἀδελφός, ἦλθε στὸν ἑαυτό του, καὶ νά! βλέπει φανερῶς ὅτι ἔβραζε ἡ εὐχὴ μέσα στὴν καρδιά του, καθὼς βράζει καὶ κοχλάζει τὸ νερὸ στὴν φωτιά.

Ὁμοίως καὶ κάποιος ἄλλος ἀδελφός, προσευχόμενος κάποτε νοερῶς, ἦλθε σὲ παρόμοια ὀπτασία· εἶδε δαίμονες πολλοὺς σὰν τὴν ἄμμο τῆς θάλασσας μὲ μορφὴ στρατιωτῶν, οἱ ὁποῖοι ἔδειχναν κατὰ φαντασία ὅτι ὁρμοῦν ἐναντίον του μὲ πολλὴ μανία, γιὰ νὰ τὸν ἀφανίσουν ἀπὸ τὸ πρόσωπο τῆς γῆς. Τότε τοῦ φάνηκε ὅτι φοβήθηκε ἀπὸ τὴν βίαιη καὶ τρομακτική τους ὁρμὴ καὶ ὅτι ἔτρεξε γρήγορα μέσα στὴν ἐκκλησία, ζητώντας βοήθεια ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία. Καὶ λοιπόν, μόλις μπῆκε στὴν ἐκκλησία, νά! βλέπει τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία στὶς εἰκόνες σὰν ζωντανοὺς καὶ κάθονταν καὶ οἱ δύο σὰν δοξασμένοι βασιλεῖς σὲ θρόνο δόξης.

Ὁ ἀδελφὸς ἀτενίζοντας τὸν Χριστό, Τὸν εἶδε ὅτι ἦταν χαριτωμένος καὶ ὡραῖος, καθὼς λέγει· «Ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων» (Ψλμ. μδ΄ 3), μαζὶ ὅμως μὲ τὴν ἀνέκφραστη ἐκείνην καὶ θαυμαστὴ ὡραιότητα, ποὺ εἶχε στὸ πρόσχαρο καὶ πανάχραντο Αὐτοῦ θεῖο πρόσωπο, ἦταν ἀκόμη ντυμένος καὶ ἀπὸ μία ἄλλη δόξα καὶ ἕνα φῶς καθαρότερο καὶ λαμπρότερο τοῦ ἥλιου, καθὼς λέγει· «Ἐξομολόγησιν καὶ μεγαλοπρέπειαν ἐνεδύσω, ἀναβαλλόμενος φῶς ὡς ἱμάτιον» (Ψλμ. ργ΄ 2). Ὁπότε, πλέον δὲν μπόρεσε ὁ ἀδελφὸς νὰ δεῖ τὸν Χριστό, καθὼς δὲν μπορεῖ κάποιος νὰ κοιτάξει δεύτερη φορὰ τὸν ἥλιο ἐπειδὴ θαμπώνονται τὰ μάτια του, ἀλλὰ μόνον Τὸν προσκύνησε καὶ ἀσπάστηκε τὸ ἄχραντο δεξιό Του χέρι μὲ φόβο καὶ μὲ χαρά, καθὼς λέγει· «Χαίρει τῇ ψυχῇ καὶ τρέμει τῇ χειρί». Πῆγε λοιπὸν ὁ ἀδελφὸς καὶ στὴν Παναγία καί, ἀφοῦ τὴν προσκύνησε, ἀσπάστηκε τὸ παρθενικὸ καὶ καθαρό της χέρι, τόλμησε ὅμως καὶ τὴν κοίταξε στὸ πανάγιό της πρόσωπο, ἀλλὰ τόσο ἔμοιαζε τὸ φῶς καὶ ἡ δόξα τῆς Παναγίας μὲ τὸ φῶς καὶ μὲ τὴν δόξα τοῦ Χριστοῦ, ὅσο ὁμοιάζει ἡ λάμψη τῆς ἀστραπῆς μὲ τὴν λάμψη τοῦ ἥλιου. Δηλαδὴ ἡ δόξα τῆς Παναγίας ἦταν λίγο πιὸ συγκαταβατικὴ γιὰ νὰ μπορέσει ὁ ἀδελφὸς νὰ ξανακοιτάξει, καθὼς ξανακοιτάζοντας κάποιος τὴν ἀστραπὴ δὲν θαμπώνονται τὰ μάτια του.

Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς καθόταν ὡς νήπιο ἀναπαυμένος στὴν ἁγία της ἀγκάλη, σὰν σὲ θρόνο χερουβικό, καὶ ἡ Παναγία κοίταζε τὸν ἀδελφὸ μὲ βλέμμα εὐσπλαγχνικὸ καὶ γλυκύτατο. Ὁ γλυκύτατος Ἰησοῦς μου, τόσο γλυκὺς ἦταν καὶ ὄμορφος στὴν ὄψη καὶ χαριτωμένος σὲ ὅλα καὶ τόσο στόλιζε καὶ δόξαζε τὴν Παναγία μὲ τὴν βασιλική Του στάση στὴν ἀγκάλη της, καὶ τόσο ταίριαζε ὁ ἄσπιλος στὴν ἄσπιλο, ὁ ἄμεμπτος στὴν ἄμεμπτη, ὁ βασιλεὺς στὴ βασίλισσα, ὁ Κύριος στὴν Κυρία, ὁ δοξασμένος στὴν δοξασμένη, ὁ τίμιος στὴν τιμία, ὁ Παρθένος στὴν Παρθένο, ὁ Ἰησοῦς -λέγω- στὴν Μαρία, τόσο ταίριαζε σ᾿ αὐτὴν ὅσο ταιριάζει ἡ εὐωδία τοῦ ρόδου στὴν ὡραιότητα τοῦ ρόδου.

Ἔβλεπε δὲ ὁ Χριστὸς τὸν ἀδελφὸ μὲ πολλὴ γλυκύτητα καὶ μὲ ἀμέτρητη εὐφροσύνη. Καὶ πάλι, ὅπως ἐκεῖνος ποὺ κρατάει στὸ χέρι του τὸ ρόδο καὶ τὸ μυρίζει, εἶναι ἀδύνατο νὰ μὴν χαρεῖ μὲ τὴν ὡραιότητά του καὶ νὰ μὴν μετέχει στὴν εὐωδία, ἔτσι καὶ ὁ ἀδελφὸς βλέποντας τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία καὶ βλεπόμενος ἀπὸ Αὐτούς, ἦταν ἀδύνατο νὰ μὴν μετέχει στὴν Χάρη τους καὶ νὰ μὴν ἀπολαύσει τὴν ἐνίσχυσή τους. Ἔτσι, μὲ τὸ θάρρος ποὺ ἔλαβε ὁ ἀδελφὸς πρὸς τὴν Παναγία, ἀπὸ τὸ ἤρεμο κοίταγμά της, εἶπε· «Παναγία μου! γλυκυτάτη μου Κυρία, Μητέρα τοῦ Ἰησοῦ μου, πῶς νὰ γλυτώσω ἀπὸ τοὺς δαίμονες, ποὺ μὲ κυνηγοῦν;». Ἡ δὲ Κυρία Θεοτόκος, ἡ ἀναπάντεχη σωτηρία ὅσων βασίζονται σ᾿ Αὐτήν, τοῦ λέγει· «Μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Υἱοῦ μου καὶ μὲ τὸ ὄνομα τὸ δικό μου, νίκα κατὰ κράτος καὶ ἐξολόθρευε τελείως τοὺς ἀποστάτες δαίμονες». Ὁ ἀδελφὸς κάνοντάς της σχῆμα προσκύνησης, τοῦ φάνηκε ὅτι βγῆκε ἔξω ἀπὸ τὴν ἐκκλησία καὶ λέγοντας ἀπὸ τὴν καρδιά του τὸ· «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», καὶ τὸ «Θεοτόκε Παρθένε, χαῖρε κεχαριτωμένη Μαρία» (πρβλ. Λουκ. α΄ 28), ἔφυγαν ἀμέσως καὶ χάθηκαν οἱ ἀνίσχυροι δαίμονες ἀπὸ μπροστά του.

Ὁμοίως καὶ κάποιος ἄλλος ἀδελφός, ἐργάτης καὶ αὐτὸς τῆς ἴδιας νοερᾶς καὶ καρδιακῆς εὐχῆς, εἶδε τὴν ἑξῆς ὀπτασία· τοῦ φάνηκε ὅτι βρέθηκε κάτω στὸν τάρταρο, ἐκεῖ ποὺ εἶναι ὁ τόπος ὅλων τῶν δαιμόνων. Ἐκεῖ λοιπὸν εἶδε ὁ ἀδελφὸς ἕνα κάστρο πολὺ ἰσχυρό· ἐσωτερικῶς ἦταν γεμᾶτο μὲ παχύτατο καὶ ψηλαφητὸ σκοτάδι, γιὰ τὸ ὁποῖο λέγει καὶ ὁ Σωτήρας· «Ἐκεῖ ἔσται τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον» (Ματθ. η΄ 12)· ἐκεῖ ἀκτίνα φωτὸς δὲν εἰσχωροῦσε, διότι ἦταν στὰ βάθη τοῦ ἅδου, ὅπου ὁ Παντοκράτορας Κύριος ἔχει καταδικάσει τοὺς δαίμονες νὰ κατοικοῦν εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ προφητικὸς λόγος λέγει· «Εἰσελεύσονται εἰς τὰ κατώτατα τῆς γῆς» (Ψλμ. ξβ΄ 10), οἱ δὲ πύλες τοῦ κάστρου ἦταν ἰσχυρότατες, τὶς ὁποῖες φύλατταν κάποιοι κατάμαυροι καὶ ἄσχημοι δαίμονες.

Μέσα στὸ κάστρο ὑπῆρχαν δαίμονες ἀναρίθμητοι, ὅλοι φτερωτοί, καὶ ἄλλοι ἔβγαιναν ἔξω πετώντας σὰν πουλιά, ἄλλοι ἔμπαιναν μέσα, ὅπως οἱ μέλισσες στὴν κυψέλη. Ὁ δὲ ἀδελφὸς στεκόταν δίπλα ἀπὸ τὸν δρόμο, ἦταν ὅμως σκυμμένος καὶ τὸ μέτωπό του ἀκουμποῦσε στὰ γόνατά του, τὸ δὲ κορμί του εἶχε γίνει σὰν γεφύρι καὶ τὸ στῆθος του εἶχε βαθουλώσει σὰν θόλος.

Ὄντας λοιπὸν ὁ ἀδελφὸς ἔτσι, ἔλεγε τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», ἀπὸ τὸ βάθος τῆς καρδιᾶς, μὲ πόνο καὶ μὲ βία. Καὶ λέγοντας ἔτσι τὴν εὐχή, ἔβγαινε ἀπὸ τὸ στόμα του σὲ κάθε καρδιακὴ εὐχὴ μία ἀναμμένη φλόγα, ἡ ὁποία πρόφθανε κάθε δαίμονα καὶ τοῦ κατέκαιγε τὰ φτερὰ καὶ τὰ πόδια καὶ τὰ χέρια καὶ τὶς τρίχες. Ἔτσι, ἔμενε ὁ καμμένος δαίμονας ἀκίνητος στὸν τόπο του σὰν κούτσουρο ἢ σὰν καψαλισμένος ψύλλος ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ κουνηθεῖ. Λέγοντας καὶ ἄλλη εὐχὴ ὁ ἀδελφός, κατέκαιγε καὶ ἄλλον δαίμονα, ὅποιον πρόφθανε ἡ φλόγα τῆς εὐχῆς, διότι οἱ δαίμονες ἔμπαιναν καὶ ἔβγαιναν μὲ πολλὴ ταραχὴ καὶ ταχύτητα, σὰν ἀέρας.

Προσευχόμενος λοιπὸν ἔτσι ὁ ἀδελφὸς γιὰ ἀρκετὴ ὥρα, ἔκαψε ἀρκετοὺς δαίμονες, οἱ ὁποῖοι ἔγιναν μπροστὰ στὶς πύλες τοῦ ἅδη ἕνας μεγάλος σωρός. Οἱ δαίμονες ποὺ ἦταν μέσα στὸν ἅδη, ἄκουσαν τὸν ἀφανισμό τους καὶ τὴν ρομφαία τῆς νοερᾶς προσευχῆς ποὺ τοὺς ἔκαιγε, ὅμως ἀπὸ ποιὸ μέρος τοὺς ἐρχόταν δὲν ἤξεραν, διότι τοὺς ζάλιζε τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ὅπως ζαλίζει τὶς μέλισσες ὁ καπνός. Τότε ἔστειλαν μήνυμα στὸν ἐπιστάτη τους διάβολο, τὸν λεγόμενο σατανᾶ, ὁ ὁποῖος μαθαίνοντας τὴν συμφορά τους ταράχτηκε πολύ, ἀλλὰ φοβόταν νὰ βγεῖ ἀπὸ τὶς πύλες του γιὰ νὰ μὴν πάθει καὶ αὐτὸς τὸ ἴδιο. Ἔσκυψε μόνον λίγο τὴν μολυσμένη καὶ βρώμικη κεφαλή του καὶ τὸ ἔβγαλε ἔξω γιὰ νὰ δεῖ ἀπὸ ποῦ τοὺς ἐρχόταν τὸ χτύπημα τῆς ρομφαίας καὶ σκύβοντας ἔτσι, ἔφθασε ἀμέσως στὸ μολυσμένο του πρόσωπο ἡ φλόγα τῆς καρδιακῆς εὐχῆς καὶ τὸ ἔκαψε. Ἀμέσως αὐτὸς τραβήχτηκε μέσα στὸ κάστρο, κλείνοντας καὶ τὶς πύλες. Ὁ δὲ ἀδελφός, ὅταν ἦλθε στὸν ἑαυτό του καὶ συλλογίστηκε τὰ γενόμενα, χάρηκε γιὰ τὴν ἀπώλεια τῶν δαιμόνων δοξάζοντας καὶ εὐχαριστώντας τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, ποὺ ἔδωσε τέτοια χάρη καὶ δύναμη σ᾿ ἐκείνους ποὺ Τὸν ἀγαποῦν μὲ ὅλη τους τὴν ψυχὴ καὶ τὸν ἐπικαλοῦνται ἀπὸ τὸ βάθος τῆς καρδιᾶς τους. Σ᾿ αὐτὸν πρέπει ἡ δόξα καὶ ἡ ἐξουσία εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ἐκ χειρογράφου τῆς Ἱ.Μ.Ξενοφῶντος

Ἁγίου Ὄρους

Πηγή

ΝΗΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ - ΠΡΟΟΙΜΙΟ

ΝΗΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΚΑΙ ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Οὐρανόφρονε φίλε τοῦ κόπου τῆς ἀνάγνωσης τοῦ παρόντος βιβλίου!

Θὰ πρέπει νὰ εἰποῦμε, πρῶτα, τὰ λόγια ἐκεῖνα τοῦ θρηνητικώτατου Ἱερεμία· «Τὴν κοιλίαν μου ἀλγῶ, καὶ τὰ αἰσθητήρια τῆς καρδίας μου· μαιμάσσει ἡ ψυχή μου, σπαράσσεται ἡ καρδία μου» (Ἱερεμ. δ΄ 19), καὶ τὰ δάκρυα τρέχουν ἀπὸ τὰ μάτια μας σὰν δύο βρύσεις ἀπὸ πηγή, στοχαζόμενοι τὴν κατάσταση τῶν ἀδελφῶν μας Μοναχῶν. Διότι, ὄχι μόνον δὲν ποθοῦν νὰ ἀσχολοῦνται ὅσο πρέπει μὲ τὴν θεωρία τῆς μοναδικῆς ἀσκήσεως, καθὼς ὅλοι οἱ ἀρχαῖοι καὶ νεώτεροι πνευματέμφοροι Πατέρες διδάσκουν, ἀλλὰ καὶ διότι τὴν ἀποστρέφονται, ὅταν ἀκοῦν γιὰ τὴν νήψη καὶ τὴν καρδιακὴ εὐχή, σύμφωνα μὲ τὸν ματαιόφρονα ἐκεῖνον Βαρλαάμ, τὸ θηρίο τῶν λατίνων, καὶ τὸν Ἀκίνδυνο καὶ τὸν Γρηγορᾶ καὶ τὸν Πρόχορο Κυδώνη, τοὺς μανιακοὺς ἀντιπάλους τῆς ἱερῆς αὐτῆς ἐργασίας, κατὰ τῶν ὁποίων ἡρωικῶς ἀγωνίστηκε ὁ γενναῖος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ Φιλόθεος ὁ Πατριάρχης καὶ ἄλλοι.

Ἡ αἰτία ποὺ ἀντιπαθοῦν οἱ τωρινοὶ Μοναχοὶ νὰ ἀκοῦν γιὰ τὴν νήψη καὶ τὴν καρδιακὴ εὐχὴ εἶναι ὅτι ὁ μεγάλος μας ἀντίπαλος διάβολος, σ᾿ αὐτὸν τὸν ἔσχατο αἰῶνα περισσότερο ἀπὸ τοὺς προηγούμενους, ἀγωνίζεται ὄχι μόνον νὰ ἐξαφανίσει τελείως τὴν μνήμη τῆς ἐπίμονης καὶ σωτηριώδους ἐπιστήμης, ἀλλὰ σχεδὸν καὶ τὶς εὐχὲς καὶ τοὺς ὕμνους ποὺ ἐκτενῶς τελοῦνται στὶς ἐκκλησίες ἀπὸ κοινοῦ.

Ὅμως, ἐπειδὴ μέχρι τὴν συντέλεια τῶν αἰώνων δὲν θὰ ἐκλείψουν οἱ ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ νὰ παροτρύνουν ὅλους πρὸς μίμηση καὶ κατόρθωση τῆς ἀρετῆς, ἔμπρακτης καὶ θεωρητικῆς (καὶ ὄχι μόνον αὐτοὶ ἀλλὰ καὶ οἱ προφῆτες τῆς νέας χάριτος), συγγράφηκε τὸ παρὸν πόνημα ὡς ἕνα ψυχωφελέστατο ὑπόμνημα καὶ θεραπευτικὸ τῆς ἐνάρετης καὶ εὐσεβοῦς πολιτείας, τοῦ ὁποίου ἡ μελέτη μπορεῖ νὰ διώξει ἀπὸ κάθε ψυχὴ τὸν νυσταγμὸ ποὺ γεννιέται ἀπὸ τὰ παράλογα καὶ ἀνυπότακτα πάθη καὶ κάθε φοβία καὶ δειλία· ἀκόμη μπορεῖ νὰ προξενήσει θεϊκὸ πόθο, προκοπὴ καὶ ἀγῶνα τελειότητος τῆς ἐν Χριστῷ ἐνηλικίωσης καὶ ἐπίτευξη τῆς οὐράνιας Βασιλείας ποὺ βρίσκεται μέσα μας, σύμφωνα μὲ τὸν ἀψευδῆ λόγο τοῦ Σωτῆρος· «Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. ιζ΄ 21).

Λοιπόν, ἂς μὴν παρατηρήσει κανεὶς τὴν σύνθεση καὶ τὴν γλῶσσα τοῦ παρόντος συγγράμματος - ἡ φράση τυγχάνει ἄτεχνη, διότι ἡ ὠφέλεια δὲν προκύπτει ἀπὸ τὴν τέχνη τῆς σύνθεσης, ἀλλὰ ἀπὸ τὰ νοήματα τῆς ἀλήθειας.

Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς θεσπέσιους Πατέρες συνέγραψαν πολλὰ νηπτικὰ ἔργα σὲ λόγους καὶ κεφάλαια, ὁ καθένας πρὸς χρήση τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς τους. Καὶ ἐπειδὴ τότε ἡ ἀρετὴ βασίλευε παντοῦ καὶ οἱ ἐργάτες της γέμιζαν τὶς πόλεις καὶ τὶς ἐρημιές, καὶ ὡς θεοδίδακτοι ποὺ ἦταν διδάσκονταν ἄμεσα, ὁ ἕνας ἀπὸ τὸν ἄλλον, αὐτοὶ οἱ διδάσκαλοι ἔγραφαν πρὸς ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν ἐμπειρία, ξαναθυμίζοντας καὶ προετοιμάζοντας τοὺς ἐνάρετους γιὰ ἄσκηση καὶ ἐπανάληψη τῆς ἀρετῆς. Τώρα ὅμως ποὺ ἐπικράτησε ἡ ἀσέβεια καὶ ἡ ἀρετὴ περιφρονήθηκε καὶ λείπουν οἱ ἀπλανεῖς καθοδηγητὲς καὶ διδάσκαλοι, ἐνῶ παντοῦ ὅλοι συμπεριφέρονται μὲ ἔλλειψη ἐγκράτειας καὶ μὲ ἄγνοια καὶ ραθυμία, ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς ράθυμους θεωροῦνται σὰν ὄνειρα, γιὰ νὰ μὴν πῶ σὰν παραλήρημα, τὰ ὑπερβολικὰ παλαίσματα καὶ οἱ θεϊκοὶ ἀγῶνες τῶν ὀλυμπιονικῶν ἐκείνων ἁγίων ἀγωνιστῶν.

Στὸ παρὸν πόνημα μὲ ἄμεσο τρόπο, μὲ ἔμπρακτο ἀγῶνα, ἁπλοϊκῶς ἀλλὰ μὲ ζωντάνια, καταγράφεται ἡ νηπτική, προσεκτική, θεωρητικὴ καὶ καρδιακὴ εὐχή, ποὺ πιστοποιεῖται ἀπὸ τὴν πλημμύρα τῶν δακρύων ποὺ ἀναβλύζει. Σ᾿ αὐτήν, καμμία πλάνη σατανικὴ δὲν μπορεῖ νὰ κρυφτεῖ, ὅπως ἐπιβεβαιώνει καὶ ὁ μεγάλος ἀσκητὴς καὶ ἱεράρχης τῆς Νινευῆ Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος λέγοντας· «Καὶ ἐὰν ἀκόμη κρεμάσεις τὸν ἑαυτό σου ἀπὸ τὰ βλέφαρα τῶν ματιῶν σου, μέχρι νὰ φθάσεις στὰ δάκρυα, μὴν νομίσεις ὅτι κατόρθωσες κάτι στὴν πορεία τῆς ἀσκητικῆς σου πολιτείας. Στὸν τρόπο ζωῆς τῶν κοσμικῶν βρίσκεσαι, ἐργαζόμενος μὲ τὸν ἔξω ἄνθρωπο. Ὁ ἐσωτερικὸς ἄνθρωπος ἀκόμη εἶναι ἄκαρπος. Στὸν δακρύοντα, γίνονται τὰ μάτια του σὰν πηγὴ ὕδατος σὲ διάστημα δύο χρόνων, ὅμως ὄχι μὲ διαλείμματα ἀλλὰ μὲ συνεχῆ ροὴ τῶν δακρύων ἡμέρα καὶ νύκτα. Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ εἰσέρχεται ἡ εἰρήνη τῶν λογισμῶν». Ἔτσι, ὁ συγγραφέας ἀποδεικνύεται πρακτικὸς ἐφαρμοστὴς τῶν συγγραμμάτων του, γενόμενος διδάσκαλος ἀπὸ τὴν πεῖρα τῶν μαθημάτων· ἄλλωστε ἔλαβε πεῖρα ὅσων γνώρισε καὶ ἔγραψε, ἀπὸ τὴν Θεία Χάρη.

Ὅτι εἶναι ἀνάγκη μεγάλου ἀγῶνος γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῆς ἀένναης εὐχῆς, ἀκόμη καὶ κάποιος ἀρχαῖος ὅσιος λέγει· «Ἀγὼν καὶ μόχθος πρὸς ἀπόκτησιν πάσης ἀρετῆς κατὰ καιροὺς (γιὰ κάποιον καιρό) μόνον γίνεται, πρὸς δὲ τὴν εὐχήν, μέχρις ἐσχάτης ἀναπνοῆς ἀνάγκη ἀγωνίζεσθαι (εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀγωνιζόμαστε)». Ὁ πονηρὸς πάλι κατοικεῖ στὴν καρδιὰ πάντοτε καὶ σπείρει ἀπὸ ἐκεῖ κάθε ἁμαρτία συνεχῶς· καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔτσι λέγουν· «Ὅτι ἡ πλάνη καὶ ἐνέργεια τοῦ σατανᾶ ἐν τῇ καρδίᾳ περιπολεύουσιν ἀείποτε (περιτριγυρίζουν πάντοτε)», τὸ ὁποῖο ὁ σατανᾶς δὲν θέλει ποτὲ νὰ τὸ γνωρίσει ὁ ἄνθρωπος, γιὰ νὰ μὴν ζητήσει εὐχὴ ἀκατάπαυστη καὶ τὸν ἐκδιώξει.

Ἡ Χάρις ποὺ λάβαμε κατὰ τὸ Βάπτισμα, κρύβεται στὰ ἐνδότερα τοῦ νοῦ καὶ μὲ ἀγῶνα νήψεως καὶ εὐχῆς ἀποκαλύπτεται στὸν ἀγωνιζόμενο (βλ. Γ΄ κεφ. Γρηγορίου Παλαμᾶ «Περὶ προσοχῆς καὶ καθαρότητος καρδίας»). Λέγει καὶ ὁ θεϊκὸς Ἐφραὶμ γιὰ τὸν πόνο τῆς καρδιᾶς· «Πόνον πόνει ἐμπόνως, ἵνα διαδράσῃς (διαφύγεις) τῶν ματαίων πόνων τοὺς πόνους». Διότι ἐὰν δὲν ἀτονίσει ἡ μέση καὶ τὸ στῆθος ἀπὸ ἐξάντληση τῆς νηστείας καὶ τοῦ κόπου καὶ δὲν συλληφθεῖ πόνος τοκετοῦ -ὅπως ὅταν ἡ γυναίκα γεννάει - δὲν πρόκειται νὰ γεννήσει κάποιος πνεῦμα σωτηρίας στὴν γῆ τῆς καρδιᾶς (βλ. ΙΕ΄ κεφ. Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου). Καὶ ὁ Πέτρος ὁ Δαμασκηνός· «Δὸς αἷμα ἵνα λάβῃς πνεῦμα· ὅτι αἵματα ἔδωκαν οἱ Ἅγιοι καὶ ἔλαβον τὸ τῆς χάριτος πνεῦμα».

Ὅσοι λοιπὸν μὲ θεϊκὸ ἔρωτα τὸν ἀγαθὸ ζυγὸ τοῦ Χριστοῦ σηκώσατε στοὺς ὤμους καὶ προτιμήσατε νὰ ἡσυχάζετε, ζῶντες ἀγγελικὸ βίο κατὰ τὸ σῶμα, ἀναγνῶστε καὶ ἐγκολπωθεῖτε τὸ ἱερὸ αὐτὸ βιβλίο· εἶναι ἐκπαίδευση κάθε μαθήματος ἀσκητικῆς. Αὐτὸ διδάσκει καὶ ἑρμηνεύει σαφῶς τὴν ἐπίγνωση ὅλων τῶν πειρασμῶν τοῦ ἐχθροῦ καὶ τὴν ἀκριβῆ διάκριση τῶν ποικίλων παθῶν, τὴν νοερὰ προσευχὴ καὶ ψυχικὴ ἀνάβαση καὶ κάθε θεωρητικὴ καὶ πρακτικὴ ἀρετή. Καὶ ἀφοῦ κάνετε τὰ γραφόμενα ἔργο, καὶ λάβετε ἐδῶ στὴν γῆ τὸν ἀρραβῶνα τῆς μέλλουσας ζωῆς αἰσθητῶς μὲ τὴν ἐνοίκηση τῆς Χάριτος τοῦ Παρακλήτου στὴν καρδιά, εἴθε νὰ ἀξιωθεῖτε μὲ βεβαιότητα τὴν Οὐράνια ἐκείνη καὶ ἀνέκφραστη Βασιλεία τοῦ Βασιλέως τῶν ὅλων Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ μας, γενόμενοι μὲ τὴν Χάρη Του κληρονόμοι καὶ χορευτές, ψάλλοντας Αὐτὸν ἀκαταπαύστως σὺν Πατρὶ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι. Ἀμήν.

ἐκ χειρογράφου τῆς Ἱ.Μ.Ξενοφῶντος Ἁγίου Ὄρους

Πηγή

Τη χάρη τη θεωρούν ψυχή που ζωντανεύει και κινεί και ενεργοποιεί σαν σώμα τις ενέργειες των εντολών

Άγιος Γρηγόριος Σιναΐτης: Να ζητάς τον Κύριο στην οδό, δηλαδή στην καρδιά σου, με τις εντολές!

1. Το να είναι κανείς ή να γίνει λογικός όπως ήταν κατά φύση (προπτωτικά) ο άνθρωπος, είναι αδύνατο πριν φτάσει στην καθαρότητα και την αφθαρσία.

Γιατί την πρώτη την κυρίευσε η άλογη έξη των αισθήσεων, ενώ την άλλη, η φθορά της σάρκας.

2. Κατά φύση λογικοί έγιναν μόνον οι Άγιοι με την καθαρότητα. Κανείς από τους σοφούς στα λόγια δεν είχε καθαρό λογικό, επειδή το διέφθειραν από την αρχή με τους λογισμούς.

Γιατί το υλικό και φλύαρο πνεύμα της σοφίας του κόσμου τούτου, υποβάλλει λόγους στους πιο μορφωμένους, και λογισμούς στους πιο απλοϊκούς, κι έτσι συνοικεί με αυτούς εμποδίζοντάς τους από την ενυπόστατη σοφία και θεωρία κι από την αμέριστη και ενιαία γνώση.

3. Να θεωρείς ότι γνώση της αλήθειας είναι κυρίως η αίσθηση της χάρης. Όλες οι άλλες γνώσεις πρέπει να αποκαλούνται αποτελέσματα νοήσεως και αποδείξεις πραγμάτων.

4. Όσοι δεν πετυχαίνουν να λάβουν τη χάρη, το παθαίνουν από την απιστία και την αμέλειά τους.

Κι όσοι πάλι τη λάβουν, το έχουν πετύχει με την πίστη και την επιμέλειά τους. Γιατί με αυτές πάντα προχωρούν εμπρός, ενώ με τις αντίθετες στρέφονται πίσω.

5. Ο αναίσθητος κατά το νου είναι όμοιος μ’ ένα νεκρό, κι ο τυφλός κατά το νου είναι όμοιος μ’ έναν σωματικά τυφλό.

Γιατί στη μία περίπτωση ο άνθρωπος έχει στερηθεί τη δύναμη της ζωής ή την ενέργεια της οράσεως, ενώ στην άλλη, το θείο φως που κάνει το νου να βλέπει και να βλέπεται από το Θεό. 

6. Λίγοι παίρνουν και δύναμη και σοφία μαζί από το Θεό.

Η πρώτη παρέχει τη μέθεξη στα θεία αγαθά, ενώ η άλλη τα αποκαλύπτει.

Να τα γεύεται δε κανείς και να τα μεταδίδει και στους άλλους, είναι αληθινά κάτι το θεϊκό και πάνω από τον άνθρωπο.

7. Αληθινό ιερό Βήμα -και πριν από τη μέλλουσα ζωή- είναι η καρδιά που έχει απαλλαγεί από λογισμούς και δέχεται την ενέργεια του Πνεύματος· γιατί όλα σ’ αυτήν τελούνται και λέγονται πνευματικώς.

Και εκείνος που δεν απέκτησε αυτό από εδώ, είναι λιθάρι για τις άλλες αρετές, κατάλληλο για την οικοδομή του θείου ναού, όχι όμως ο ίδιος ναός και ιερουργός του Πνεύματος.

8. Ο άνθρωπος πλάστηκε άφθαρτος χωρίς ζωικούς χυμούς, κι έτσι και θα αναστηθεί.

Δεν έγινε όμως άτρεπτος (δηλαδή χωρίς δυνατότητα μεταβολής), μα ούτε πάλι τρεπτός.

Απλώς είχε στην έξη της θελήσεώς του τη δύναμη να τραπεί ή όχι.

Και η θέληση δεν προξενεί στη φύση την απόλυτη ατρεψία· αυτή θα δοθεί ως βραβείο κατά τη μέλλουσα άτρεπτη θέωση.

9. Η γένεση της σάρκας συνδέεται με τη φθορά.

Η λήψη τροφής, η αποβολή περιττωμάτων, η ανησυχία και ο ύπνος, είναι φυσικές ιδιότητες των θηρίων και των κτηνών.

Μ’ αυτές κι εμείς γίναμε όμοιοι με τα κτήνη εξαιτίας της παρακοής, ξεπέσαμε από τα δικά μας θεόσδοτα αγαθά και γίναμε από λογικοί κτηνώδεις, και από θεϊκοί θηριώδεις.

Άγιος Γρηγόριος Σιναΐτης, Πώς είναι ο παράδεισος της Εδέμ;

10. Ο παράδεισος είναι δύο ειδών, αισθητός και νοητός, δηλαδή ο παράδεισος της Εδέμ κι ο παράδεισος της χάρης.

Ο παράδεισος της Εδέμ (Γεν. 2, 8-13) είναι τόπος πολύ υψηλός, ως τον τρίτο ουρανό, όπως λένε όσοι διηγούνται γι’ αυτόν, φυτεμένος από το Θεό με κάθε είδος ευωδέστατα φυτά.

Και δεν είναι ούτε τελείως άφθαρτος, ούτε εντελώς φθαρτός, αλλά σε μια κατάσταση μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ώστε να είναι πάντοτε γεμάτος από καρπούς, και να έχει διαρκώς και άνθη και άγουρους και ώριμους καρπούς.

Γιατί όταν σαπίζουν τα δένδρα και οι ώριμοι καρποί και πέφτουν στη γη, δε μυρίζουν φθορά και σήψη σαν τα φυτά του κόσμου, αλλά γίνονται ευωδιαστό χώμα.

Αυτό γίνεται από την πολλή αφθονία και τον αγιασμό της χάρης που είναι διάχυτη πάντοτε εκεί.
Να ζητάς τον Κύριο στην οδό, δηλαδή στην καρδιά σου, με τις εντολές!

11. Η κτίση, όπως λένε, δεν κατασκευάστηκε από την αρχή ρευστή, δηλαδή φθαρτή. Ύστερα έγινε, όταν γνώρισε τη φθορά και υποτάχθηκε στη ματαιότητα, κατά τη Γραφή, δηλαδή στον άνθρωπο, όχι βέβαια με τη θέλησή της, αλλά χωρίς αυτή, επειδή έτσι θέλησε Αυτός που την υπέταξε· με την ελπίδα όμως της ανακαινίσεως του Αδάμ που έπεσε στη φθορά.

Αφού λοιπόν ο Κύριος (με την Ανάστασή Του) ανακαίνισε τον άνθρωπο και τον αγίασε -παρόλο που έχει φθαρτό σώμα για την πρόσκαιρη ζωή-, την ανακαίνισε και αυτή, χωρίς να την απαλλάξει ακόμη από τη φθορά.

Απαλλαγή της κτίσεως από τη φθορά, άλλοι λένε τη μεταβολή της στο καλύτερο, κι άλλοι την τέλεια παρέλευση των αισθητών. Η Γραφή πάντως συνηθίζει να βεβαιώνει τα δύσκολα ζητήματα με απλότητα και λιτότητα.

12. Εκείνοι που δέχονται τη χάρη, σαν να έχουν συλλάβει, και εγκυμονούν κατά το πνεύμα, ή αποβάλλουν το θεϊκό σπέρμα με τις πτώσεις τους, ή το στερούνται επειδή χηρεύουν από το Θεό εξαιτίας της επικοινωνίας τους με τον εχθρό που κρύβεται στα ενδόμυχά τους.

Η αποβολή της χάρης προέρχεται από την ενέργεια των παθών, ενώ η τέλεια στέρηση, από την διάπραξη των αμαρτημάτων. Έτσι, η ψυχή που αγαπά τα πάθη και τις αμαρτίες, στερείται και αποβάλλει τη χάρη και χηρεύει, οπότε γίνεται κατοικία των παθών, για να μην πω των δαιμόνων, και τώρα και στο μέλλον.

13. Τίποτε δε στρέφει σε ιλαρότητα και ημερότητα το θυμό, όπως η ανδρεία και η ευσπλαχνία.

Αυτές, σαν πολιορκητικές μηχανές, συντρίβουν η μία τους εξωτερικούς εχθρούς κι η άλλη τους εσωτερικούς.

14. Πολλοί που εργάζονται τις εντολές, νομίζουν ότι βαδίζουν δεν έχουν όμως φτάσει ακόμη στην πόλη και μένουν απ’ έξω.

Και τούτο γιατί ακολούθησαν χωρίς να καταλάβουν τις παρόδους των βασιλικών ίσων δρόμων, δηλαδή τις κακίες που στέκουν δίπλα στις αρετές, κι έτσι πορεύονται άσκοπα.

Γιατί οι εντολές δε θέλουν ούτε υπερβολή, ούτε έλλειψη, αλλά σκοπό θεάρεστο, και ζητούν μόνον το θείο θέλημα. Αλλιώς, ο κόπος είναι μάταιος, όταν δηλαδή δεν κάνουν ίσιους τους
δρόμους του Κυρίου. Γιατί σε κάθε έργο εξετάζεται ο σκοπός του πράγματος.

15. Να ζητάς τον Κύριο στην οδό, δηλαδή στην καρδιά σου, με τις εντολές.

Γιατί όταν ακούσεις τον Ιωάννη [τον τον άγιος Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή] να φωνάζει και να προστάζει όλους να ετοιμάσουν τις οδούς και να κάνουν ίσιους τους δρόμους, να θεωρήσεις ότι εννοεί τις εντολές και τις καρδιές και τις πράξεις.

Και είναι αδύνατο να κάνει κανείς ευθεία την οδό των εντολών και ακατάκριτο το έργο του, χωρίς την ευθύτητα της καρδιάς.

16. Όταν ακούσεις τη Γραφή να κάνει λόγο για «ράβδο και βακτηρία», να θεωρήσεις ότι εννοεί, κατά τον προφητικό λόγο την κρίση και την πρόνοια, ενώ κατά τον ηθικό, την ψαλμωδία και την προσευχή.

Γιατί όταν κρινόμαστε από τον Κύριο με την παιδαγωγική ράβδο, αυτό γίνεται για την επιστροφή μας σ’ Αυτόν· όταν εμείς παιδεύομε με τη ράβδο της ανδρείας ψαλμωδίας τους δαίμονες που εξεγείρονται εναντίον μας, στηριζόμαστε με την προσευχή.

Έχοντας λοιπόν τη ράβδο και τη βακτηρία στο χέρι της πράξεως του νου, ας μην πάψομε να παιδεύομε και να παιδευόμαστε, μέχρις ότου βρεθούμε ολότελα κάτω από την πρόνοια του Θεού, ξεφεύγοντας την κρίση, την τωρινή και τη μέλλουσα.

17. Το χαρακτηριστικό στις εντολές είναι η προτίμηση της περιεκτικής εντολής, δηλαδή της μνήμης του Θεού, που λέει: «Μνημόνευε αδιάκοπα τον Κύριο, το Θεό σου».

Με αυτή δηλαδή που καταστράφηκαν, με αυτή μπορούν και να τηρηθούν.

Γιατί η λησμοσύνη εξαφάνισε εξαρχής τη μνήμη του Θεού και θόλωσε τις εντολές. Κι έτσι έδειξε τον άνθρωπο γυμνό από κάθε αγαθό.

18. Οι αγωνιστές έρχονται πάλι στο αρχικό αξίωμα με δυο εντολές, την υπακοή και τη νηστεία.

Γιατί όλη η κακία μπήκε στο γένος των ανθρώπων από τα αντίθετα αυτών.

Όσοι τηρούν τις εντολές με την υπακοή, επιστρέφουν στο Θεό συντομότερα, ενώ όσοι τις τηρούν με τη νηστεία και την προσευχή, αργότερα.

Η υπακοή είναι κατάλληλη για τους αρχαρίους, η νηστεία για τους μέσους
που έχουν γνώση και ανδρεία. Γιατί το να τηρηθεί ανόθευτη η διά μέσου των εντολών υπακοή στο Θεό, είναι κατορθωτό από πάρα πολύ λίγους και επίπονο ακόμα και γι’ αυτούς τους ανδρείους

Τη χάρη τη θεωρούν ψυχή που ζωντανεύει και κινεί και ενεργοποιεί σαν σώμα τις ενέργειες των εντολών

19. Ο νόμος του ζωοποιού Πνεύματος, κατά τον Απόστολο [Απόστολο Παύλο], είναι αυτός που ενεργεί και λαλεί μέσα στην καρδιά, όπως και ο νόμος του γράμματος είναι εκείνος που ενεργείται στη σάρκα.

Ο πρώτος ελευθερώνει το νου από το νόμο της αμαρτίας και του θανάτου, ενώ ο άλλος ανεπαίσθητα τον κάνει φαρισαίο, να πράττει και να νοεί το νόμο σωματικά και να εργάζεται τις εντολές προς το θεαθήναι.

20. Τη σύνθεση όλων των εντολών, συναρμολογημένη και διαρθρωμένη με τη βοήθεια του Πνεύματος, την παρομοιάζουν με άνθρωπο, τέλειο ή ατελή, ανάλογα με την προκοπή.

Τις εντολές τις λένε σώμα, και τις αρετές, ως ιδιότητες ποιοτικές, τις λένε οστά.

Τη χάρη τη θεωρούν ψυχή που ζωντανεύει και κινεί και ενεργοποιεί σαν σώμα τις ενέργειες των εντολών.

Από την αμέλεια ή την προθυμία του να συμμετάσχει στις μεθηλικιώσεις του Χριστού, αναδεικνύεται ο άνθρωπος νήπιος ή τέλειος, και τώρα και στο μέλλον.

21. Εκείνος που θέλει να αυξάνει το «σώμα» των εντολών, ας λαχταρά με σπουδή το πνευματικό άδολο γάλα της μητέρας-χάρης, γιατί από αυτήν γαλουχείται καθένας που θέλει και ζητεί να επιτύχει την εν Χριστώ αύξηση.

Για την αύξηση, η θεία σοφία παρέχει τη θέρμη σαν γάλα από τους μαστούς της, ενώ για την κάθαρση δίνει στους τελείους σαν θρεπτικό μέλι τη δική της ευφροσύνη. «Μέλι και γάλα -λέει ο Σολομών- στη γλώσσα σου». Γάλα εννοεί τη θρεπτική και αυξητική δύναμη του Πνεύματος, μέλι την καθαρτική. Κι ο μέγας Απόστολος, υπονοώντας τη διαφορά αυτών των ενεργειών, έλεγε: «Καθώς σε νήπια, σας έδωσα γάλα και όχι στέρεη τροφή».

22. Εκείνος που ζητεί να εμβαθύνει στους λόγους των εντολών, χωρίς να εργάζεται τις εντολές, κι επιθυμεί να το πετύχει με την ανάγνωση και τη μάθηση, είναι όμοιος μ’ εκείνον που φαντάζεται αντί για την αλήθεια, τη σκιά της. Γιατί στους λόγους της αλήθειας μετέχουν μόνο εκείνοι που είναι μέτοχοι της αλήθειας.

Εκείνοι που δεν μετέχουν στην αλήθεια κι είναι αμύητοι σ’ αυτήν, ζητούν ωστόσο τους λόγους της, βρίσκουν τους λόγους της κοσμικής σοφίας που αποδείχθηκε μωρία. Αυτούς ο Απόστολος τους ονόμασε ψυχικούς, καθώς δεν έχουν το Πνεύμα, κι ας υπερηφανεύονται ότι κατέχουν την αλήθεια.

23. Όπως τα αισθητά μάτια βλέπουν τα γράμματα και από αυτά παίρνουν τα αισθητά νοήματα, έτσι και ο νους όταν καθαρθεί κι επανέλθει στο αρχικό του αξίωμα, βλέπει στο Θεό και από Αυτόν παίρνει τα θεία νοήματα.

Αντί βιβλίο έχει το πνεύμα, κι αντί κονδυλοφόρο έχει τη διάνοια και τη γλώσσα, όπως λέει ο Ψαλμωδός: «Η γλώσσα μου κάλαμος»· αντί μελάνι τέλος, έχει το φως.

Βυθίζει λοιπόν τη διάνοια στο φως, και αφού αυτή γίνει φως, γράφει τους πνευματικούς λόγους στις καθαρές καρδιές των ακροατών του.

Τότε καταλαβαίνει το νόημα των προφητικών λόγων, πώς δηλαδή οι πιστοί θα διδαχθούν από το Θεό, και πώς ο Θεός διδάσκει με το πνεύμα τη γνώση στον άνθρωπο.

24. Ως νόμο των εντολών, να θεωρήσεις την άμεση πίστη που εκδηλώνει την ενέργειά της στην καρδιά. Από αυτήν πηγάζει κάθε εντολή και ενεργεί τον φωτισμό των ψυχών. Οι καρποί της αληθινής και ενεργού πίστεως είναι η εγκράτεια και η αγάπη, και σκοπός η θεοδώρητη ταπείνωση, που είναι η αρχή και το στήριγμα της αγάπης.

25. Ορθή αντίληψη περί των όντων είναι η αληθινή γνώση των ορατών και των αοράτων. Ορατά είναι τα αισθητά»· αόρατα είναι τα νοητά και λογικά και νοερά και θεία.

26. Προϋπόθεση ορθοδοξίας είναι να δει και να γνωρίσει κανείς από καθαρότητα τα δύο δόγματα της πίστεως, εννοώ την τριάδα και τη δυάδα.

Να θεωρεί δηλαδή και να γνωρίζει, χωρίς να συγχέει ή να διαχωρίζει τα πράγματα, την μεν Αγία Τριάδα, Μονάδα κατά τη φύση, τη δε δυάδα των φύσεων του Χριστού, ενωμένη σε μία υπόσταση.

Ειδικότερα, να ομολογεί και να γνωρίζει ένα Υιό και πριν τη σάρκωση και μετά από αυτή, ο οποίος δοξάζεται με δύο φύσεις και δύο θελήσεις, θεία και ανθρώπινη, χωρίς αυτές να συγχέονται.

Αγίου Γρηγορίου του Σιναΐτη, «137 ωφέλιμα κεφάλαια». Περιέχεται στον Δ’ τόμο, της Φιλοκαλίας των Ιερών Νηπτικών των εκδόσεων το Περιβόλι της Παναγίας σε μετάφραση του Αντώνιου Γαλίτη.

Άγιος Γρηγόριος Σιναΐτης: Τη χάρη τη θεωρούν ψυχή που ζωντανεύει και κινεί και ενεργοποιεί σαν σώμα τις ενέργειες των εντολών | Πεμπτουσία (pemptousia.gr)

Ἕνα τεκμήριο, γιά νά καταλάβης ἐάν ἔχης νικήσει τίς αἰσθήσεις σου, [πού] εἶναι ἡ καρδιά.

Ρεμβάζει ἡ καρδιά σου; ἔχεις δηλαδή ἐπιθυμίες; ἀναλογίζεσαι, νά εἶχα αὐτό, νά ἔκανα ἐκεῖνο; ὁ λογισμός σου καί ἡ φαντασία σου πηγαίνουν πότε ἀπό ἐδῶ καί πότε ἀπό ἐκεῖ; Ἐάν ναί, αὐτό σημαίνει ὅτι δέν ξέρεις νά συγκρατῆς γερά τήν καρδιά σου, δέν ξέρεις νά τήν κατέχης, νά τήν περιορίζης, δέν κυριαρχεῖς στό λογιστικό σου, ὁπότε ζῆς μία παρά φύσιν ζωή. Γιατί; ''Ἡ πρᾶξίς σού ἐστιν ἡ ἕλκουσα αὐτήν εἰς τό ρέμβασθαι.''
Ὁταν δέν κυριαρχῆς στήν καρδιά σου, ἤτοι στίς ἐπιθυμίες σου καί στούς λογισμούς σου, δέν εῖναι ἐπειδή ὁ Θεός σέ δοκιμάζει, ἀλλά διότι ἡ πρᾶξις σου, ἡ ζωή σου δηλαδή, τά βιώματά σου, ἡ καθημερινότητά σου, ὁ τρόπος τῆς ζωῆς σου σέ ἐφέλκει εἰς τό ρέμβεσθαι.

Λένε μερικοί: Λογισμός μοῦ μπῆκε καί μοῦ βγῆκε.
Δέν εἶναι τόσο ἀπλό τό γεγονός.
Τό ὁτι μπαίνουν μέσα μας καί βγαίνουν λογίσμοί καί ἐπιθυμίες δείχνει ὅτι μπαίνουν καί βγαίνουν ἐλεύθερα οἱ δαίμονες, ὅτι δέν εἴμαστε ἄνθρωποι πού περιφρουροῦμε τό εἶναι μας. Ἡ ζωή μας εἶναι ἀφύσικη, ''παρά φύσιν τοῦ Ἀδάμ'', δέν ζοῦμε ἀληθινά.

+Γέρων Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης

ΤΡΕΛΟ-ΓΙΑΝΝΗΣ: Ἕνα τεκμήριο, γιά νά καταλάβης ἐάν ἔχης νικήσει τίς αἰσθήσεις σου, [πού] εἶναι ἡ καρδιά. (trelogiannis.blogspot.com)

Άνευ των Αγίων δεν υπάρχουν αληθινοί διδάσκαλοι και παιδαγωγοί, ούτε αληθινή παιδεία άνευ της Αγιότητος

  

Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς

Μόνον ο Άγιος είναι ο αληθινός Παιδαγωγός και Διδάσκαλος. Μόνον η Αγιότης είναι το Αληθινόν Φώς. Η αληθινή Παιδεία, ο αληθινός Φωτισμός, δεν είναι άλλο παρά η ακτινοβολία της Αγιότητος. Μόνον οι ΄Αγιοι είναι οι αληθώς φωτισμένοι. Η Αγιότης ζη και αναπνέει δια του Φωτός, ακτινοβολεί και ενεργεί εν τω Φωτί. Αγιάζουσα η Αγιότης, ταυτόχρονα φωτίζει και διδάσκει.
Η παιδεία είναι προβολή της αγιότητος. Μόνον ο αγιασθείς άνθρωπος δύναται να αγιάζη και άλλους· μόνον γενόμενος αυτός φως δύναται να φωτίζη τους άλλους. Το Ευαγγέλιον του Θεανθρώπου συγκεντρώνει τα πάντα εις τον προσωπικόν αγώνα και την άσκησιν τα πάντα αρχίζουν από το ίδιον το πρόσωπον του ανθρώπου: σωζόμενος ο άνθρω­πος σώζει απαραιτήτως και τους άλλους γύρω του· φωτιζόμενος φωτίζει και τους άλλους.
Αυτή είναι η ευαγγελική οδός, η εφαρμοζομένη πιστώς εις την Ορθοδοξίαν, φυλασσομένη και διαφυλαχθείσα εις αυτή. Ιδού πως την χαράσει, ως άλλος υιός της βροντής, ο μέγας άγιος και διδάσκαλος της Εκκλησίας, ο φωστήρ της οικουμένης, ο αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Καθαρθήναι δει πρώτον, είτα καθάραι· σοφισθήναι, και είτα σοφίσαι· γενέσθαι φως, και φωτίσαι· εγγίσαι Θεώ, και προσαγαγείν άλλους· αγιασθήναι, και αγιάσθαι».
Κατά το θέλημα της Θείας Πρόνοιας ημείς ζώμεν επί της γεωγραφικής και θρησκευτικής διασταυρώσεως της Ανατολής και της Δύσεως. Δια τούτο, ίσως ευρισκόμεθα συχνά εις βασανιστικόν αδιέξοδον. Έχετε παρατηρήσει πως εις την ορθόδοξον ψυχήν μας δεν ανταποκρίνεται η ορθολογιστικο-σχολαστική παιδεία της ρωμαιοκαθολικής και προτεσταντικής Ευρώπης;
Τούτο κατοπτρίζεται σαφώς εις την ιδεολογικήν και ηθικήν περιπλάνησιν του μεγαλυτέρου μέρους των διανοουμένων μας. Αυτοί έχουν αποξενωθή από τον ορθόδοξον λαόν μας, από το σώμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, και δια τούτο έχουν χάσει την ορθόδοξον αίσθησιν και τον ορθόδοξον προσανατολισμόν εις τα βασι­κά προβλήματα της ζωής και του θανάτου. Η παιδεία κατά το πρότυπον του ευρωπαϊκού Aufklarung (Διαφωτισμού) ποτέ δεν δύναται να είναι παιδεία δι’ ημάς.
Η ορθόδο­ξος αίσθησις και η ορθόδοξος συνείδησις παραδέχεται και αναγνωρίζει μόνον τους αγί­ους ως παιδαγωγούς και διδασκάλους και μόνον την αγιότητα ως φωτισμόν και ως αληθινήν παιδεία. Είναι πολύ βαθειά η πείνα και η δίψα της ψυχής μας, βαθυτέρα από ότι νομίζουν πολλοί από τους διανοουμένους μας, και κανείς δεν δύναται να την ικανοποιήση εκτός του Χριστού και των αγίων Του.

Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, «Άνθρωπος και Θεάνθρωπος», εκδ. οίκος «Αστήρ», Αθήναι 1987 .

ΤΡΕΛΟ-ΓΙΑΝΝΗΣ: Άνευ των Αγίων δεν υπάρχουν αληθινοί διδάσκαλοι και παιδαγωγοί, ούτε αληθινή παιδεία άνευ της Αγιότητος (trelogiannis.blogspot.com)

Ο νους πρέπει να ασχολείται με την ανάγνωση και την προσευχή

– Ποια είναι η προσευχή που αρμόζει στους αρχάριους μοναχούς και χριστιανούς;

– Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέγει ότι από εμάς τους αρχαρίους ο Θεός δεν ζητά τέλεια προσευχή, διότι η τελειότητα είναι για τους αγγέλους. Από εμάς ζητά την προφορική προσευχή, την προσευχή των αναγνώσεων από το Ωρολόγιο, το Ψαλτήρι, τη συμμετοχή στις ιερές ακολουθίες και στη θεία Λειτουργία και την υπακοή. Ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης λέει ότι ανάλογα με την πνευματική ηλικία του καθενός πρέπει να συνιστάται και το έργο της νοεράς ή καρδιακής προσευχής. Διότι αν κάποιος αρχίσει αυτή την υψηλή προσευχή πρόωρα, χωρίς δηλαδή να έχει καθαρισθεί από τα πάθη, μάταια κοπιάζει και ταράζεται. Οπότε λοιπόν, κανείς να μην αρχίζει την πνευματική ζωή με καρδιακή προσευχή, αλλά με την πρακτική, η οποία συνίσταται από εδαφιαίες και προσκυνητές μετάνοιες, από προσευχές του Ωρολογίου, νηστεία, ανάγνωση του Ψαλτηρίου και άλλων ωφελίμων βιβλίων, υπακοή και ταπείνωση προς όλους. Αυτός ο τύπος της πρακτικής ζωής είναι κατάλληλος για όλους, και για μοναχούς και για λαϊκούς. Ενώ η νηπτική ζωή προϋποθέτει φυλακή του νου, νοερά εργασία, νοερά και καρδιακή προσευχή και ό,τι αφορά την πνευματικότητα της καρδιάς. Αυτά μας δίδαξαν οι άγιοι Πατέρες μας και διδάσκαλοι της προσευχής.

– Ποια είναι η ανώτερη φιλοσοφία για έναν μοναχό ή χριστιανό;

– Όλοι οι άγιοι Πατέρες λένε ότι η μεγαλύτερη φιλοσοφία είναι να γνωρίζεις την αδυναμία σου. Διότι λέει ο Χριστός: «Όταν ποιήσετε πάντα τα διαταχθέντα υμίν, λέγετε ότι αχρείοι δούλοι εσμέν, ότι ο οφείλομεν ποιήσαι πεποιήκαμεν» (Λουκ. 17:10).

– Ποια πνευματική σχέση υπάρχει μεταξύ προσευχής και αναγνώσεως των ιερών βιβλίων;

– Οι άγιοι Πατέρες λένε ότι ο νους του ανθρώπου με δύο έργα γενικά πρέπει να ασχολείται: με την ανάγνωση και την προσευχή. Αυτά βοηθούν πάντοτε το ένα το άλλο. Όταν είμαστε ταραγμένοι και έχουμε διανοητικό περισπασμό, να διαβάζουμε περισσότερο τα ψυχωφελή βιβλία. Και όταν η καρδιά μας ειρηνεύει και οι σκέψεις μας συγκεντρώνονται, τότε περισσότερο να προσευχόμαστε και λιγότερο να διαβάζουμε.

– Τι εννοούμε με την προσευχή που γίνεται «εν πνεύματι και αληθεία»;

– Όταν προσευχόμαστε νοερά στον Θεό, τότε προσευχόμαστε «εν πνεύματι», δηλαδή ο νους και η καρδιά έχουν την αίσθηση της παρουσίας του Θεού. «Εν αληθεία» προσευχόμαστε, όταν εργαζόμαστε και τις εντολές του Θεού, διότι λέει ο προφήτης Δαβίδ: «Πάσαι αι εντολαί σου αλήθεια» (Ψαλμ. 118:86). Προσεύχεσαι «εν αληθεία», όταν κάνης τις εντολές του Θεού, σύμφωνα, με τον νόμο Του και με την ορθή πίστη, όπως λέει και πάλι ο Ψαλμωδός: «Και ο νόμος σου αλήθεια» (Ψαλμ. 118:142).

Από το περιοδικό “Ο ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ”, Έκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, τ. 10 (1985), άρθρο: «Διάλογοι περί προσευχής», σελ. 52.

https://www.koinoniaorthodoxias.org/gerontes/o-nous-prepei-na-apasxoleitai-me-tin-anagnosi-kai-tin-proseyxi/

Πατερικός: Ο νους πρέπει να ασχολείται με την ανάγνωση και την προσευχή (paterikos.blogspot.com)

Η διδασκαλία του Ευαγρίου στο μικροσκόπιο της Θεολογικής Γραμματολογίας

Συνέχεια από: Δευτέρα 30 Οκτωβρίου 2023

 
Χάρη στον W. Bousset, το 1923, αποδείχθηκαν για πρώτη φορά οι δεσμοί της μεταφυσικής του Ευαγρίου με τη σκέψη του Ωριγένη[1]. Η Evelyn White παρατηρεί εύστοχα ότι ο Ευάγριος θα είχε πεθάνει την παραμονή της μεταστροφής τού Θεοφίλου. Έτσι γράφει δικαιολογημένα: «ο Ευάγριος, ευτυχής λόγω του κατάλληλου χρόνου του θανάτου του, πέθανε ακριβώς πριν κορυφωθεί η ωριγένεια κρίση, όμως δεν υπάρχει αμφιβολία πως ήταν το διανοητικό κέντρο της Ωριγένειας παράταξης»[2]. Παραδέχεται λοιπόν, στηριζόμενη στον Παλλάδιο, ότι στο περιβάλλον των ωριγενιστών μοναχών αναγιγνώσκονταν και μελετούνταν τα έργα του Ωριγένη, προσθέτοντας: «όμως δεν υπάρχει έρεισμα, πέρα από εχθρικές διαβεβαιώσεις, να δείξει ότι κάποια ανορθόδοξη διδασκαλία αυτού του δασκάλου υποστηρίχθηκε ή διδάχθηκε από οποιοδήποτε μέλος της ομάδας»[3]. Και πιο κάτω συνεχίζει στο ίδιο πνεύμα: «Θα ήταν δύσκολο να ειπωθεί ποια διδασκαλία του Ωριγένη υποστηρίχθηκε από την ομάδα της Νιτρίας, εκτός από εκείνης της πνευματικής φύσης του Θεού εναντίον της ανθρωπομορφικής όψης- μια διδασκαλία όχι αποκλειστικά του Ωριγένους»[4].

Στη συνέχεια, το 1934 ο I. Hausherr, κατέληγε έτσι τη μελέτη του για το δοκίμιο Περὶ Προσευχῆς του Ψευδο-Νείλου: «Το δίκαιο είναι με τους Σύριους: ο συγγραφέας του “Περὶ Προσευχῆς”, είναι ο Ευάγριος ο Ποντικός. Ξαφνικά, αυτός ξαναπαίρνει στην ιστορία του μυστικισμού μια θέση πρώτης τάξης, πιο πάνω ακόμη απ’ ό,τι ο Διονύσιος για την Ανατολή. Στην Ανατολή, ο Διονύσιος ήρθε πολύ αργά, αφού ήδη οι πνευματικοί κατείχαν μια διδασκαλία οριστικά οργανωμένη από τον Ευάγριο και μεταδομένη διαμέσου του Ιωάννου της Κλίμακος, του Ησυχίου, του Μαξίμου, του Νικήτα Στηθάτου έως τους βυζαντινούς ησυχαστές· από τον Φιλόξενο της Mabboug, τον Ισαάκ της Νινευή, τον Ιωάννη Bar–Kaldoun, ως τον Bar–Hebraeus, για τη Συρία… Τώρα που αναγνωρίσαμε τον Ευάγριο στον ψευδοσιναΐτη Νείλο, θα πρέπει να μιλάμε για την «ευαγριανή πνευματικότητα»όταν θα σκιαγραφούμε τη μεγάλη ανατολική μυστικιστική σχολή, που διήρκεσε από τον τέταρτο ως τον δέκατο πέμπτο κι ακόμη ως τον εικοστό αιώνα …»[5]. Ο Ιουστίνος Μωϋσέσκου το 1937, ο μοναδικός την εποχή εκείνη Έλληνας μελετητής του ευαγριανού έργου, στη διδακτορική του διατριβή θεωρεί τον Ευάγριο ως «ἰδιαζούσης σπουδαιότητος φυσιογνωμίαν τῆς Ἐκκλησίας» και «πατέρα τῆς βυζαντινῆς μυστικῆς»[6]. Η αναγνώριση της επιρροής που άσκησε ο Ευάγριος ο Ποντικός στον ανατολικό και δυτικό μυστικισμό υπογραμμίζεται ακόμη και από τον Urs Von Balthasar[7]. Ωστόσο, ο Urs Von Balthasar, στη διεισδυτική του μελέτη Metaphysik und Mystik des Evagrius Ponticus, σε ένα σχεδίασμα της ευαγριανής μεταφυσικής,εξηγώντας το δια του ωριγενισμού, δεν δίσταζε να γράψει για τον Ευάγριο ότι «είναι πιο ωριγενιστής κι απ’ τον Ωριγένη»[8].

Ωστόσο,αναμφισβήτητο ορόσημο για την αξιολόγηση, εκτίμηση και εξέλιξη της επιστημονικής κοινότητας απέναντι στο πρόσωπο και το έργο του Ευαγρίου του Ποντικού αποτελεί η μελέτη του Antoine Guillaumont, Les “Képhalaia Gnostica” d’Évagrele Pontiqueet l’histoire de l’origénismechezle Grecsetchezle Syriens [Τα «Γνωστικά Κεφάλαια» του Ευάγριου Ποντικού και η ιστορία του ωριγενισμού στους Έλληνες και Σύριους][9]. Ο Guillaumont υποστηρίζει ότι «το έργο του Ευαγρίου και ειδικά τα Γνωστικά Κεφάλαια …που συγγράφηκαν μέσα στο άμεσο περιβάλλον των Ωριγενιστών μοναχών και ακριβώς στα χρόνια που προηγήθηκαν της εκστρατείας τού Θεοφίλου εναντίον εκείνων των μοναχών, είναι, στη μορφή που μας τα παραδίδει η ακέραια συριακή μετάφραση [εδώ εννοεί την S₂], ένα πειστήριο μεγάλης αξίας για τη γνώση του ωριγενισμού που καταδικάστηκε το 400»[10]. Γι’ αυτό και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «δεν μπορούμε, επομένως, να εκτιμήσουμε τι ήταν ο ωριγενισμός τού τελευταίου τετάρτου του Δ΄ αιώνα χωρίς να λάβουμε υπόψη, και σε πρώτη θέση, το έργο τού Ευαγρίου»[11]. Για τον Guillaumont «το έργο τού Ευαγρίου μαρτυρεί ότι ο ωριγενισμός των μοναχών τής Νιτρίας, μακράν του να είναι μόνο μια χίμαιρα γεννημένη από τη μνησικακία τού πατριάρχη Θεοφίλου, υπήρχε πράγματι και δεν περιοριζόταν μόνο σε κάποιου τύπου πλατωνικό θαυμασμό για τον Ωριγένη· υποχρεώνει να δεχτούμε ότι αυτοί οι μοναχοί δεν διάβαζαν μόνο τα βιβλία του, αλλά, κατά το υπόδειγμα της σχολής του, επιδίδονταν σε διαλογισμούς που αναμφίβολα ξεπερνούσαν τα όρια της ορθοδοξίας και ίσως και τους τολμηρότερους στόχους τού αλεξανδρινού δασκάλου»[12].

Antoine Guillaumont: Ποιος είναι ο Ευάγριος ο Ποντικός;

Ποιος είναι λοιπόν σύμφωνα με τη γνώμη του AntoineGuillaumontο Ευάγριος ο Ποντικός; Η ολοκληρωμένη άποψη που έχει για το πρόσωπο και το έργο του Ευαγρίου του Ποντικού έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία. Και αυτό, γιατί αν και το έργο του είναι γνωστό στην επιστημονική κοινότητα, είθισται κάποιοι από τους ερευνητές να εστιάζουν στο συμπέρασμα της επιστημονικής μελέτης του για να στηρίξουν απόψεις, με τις οποίες ο ίδιος ο Guillaumont σε καμία περίπτωση δεν θα συμφωνούσε. Παρουσιάζουν λοιπόν τον Ευάγριο ως τον πλατωνιστή Ευάγριο, τον ειδωλολάτρη, αυτόν που παρασύρθηκε από τα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής του, που στη μυστική του θεολογία προβάλλει αποκλειστικά και μόνο το στοιχείο του νου και γι’ αυτό προωθεί μια νοησιαρχική πνευματικότητα, και άλλα παρεμφερή. Αυτό συμβαίνει γιατί, αποδεχόμενοι το αποτέλεσμα του έργου του, προβαίνουν σε δικές τους ερμηνευτικές προσεγγίσεις, οι οποίες δεν αδικούν μόνο τον Ευάγριο αλλά και τον AntoineGuillaumont. Βεβαίως, ήδη από την Εισαγωγή του ξεκαθαρίζει ότι «προτιθέμεθα, στο παρόν βιβλίο, να μελετήσουμε μόνο τις σχέσεις που παρουσιάζει η διδασκαλία των Γνωστικών Κεφαλαίων με εκείνη που κατηγορήθηκε ως ωριγένεια κατά την πρώτη έριδα των τελών του Δ΄ αιώνα, καθώς και με εκείνη που καταδικάστηκε ως τέτοια το 553 από τους Πατέρες της Ε΄ Οικουμενικής Συνόδου, που συγκεντρώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Ελπίζουμε να δείξουμε πόσο στενές είναι αυτές οι σχέσεις: ο Ευάγριος είναι ένας απαράμιλλος και εξαιρετικά πολύτιμος μάρτυρας του ωριγενισμού· ακόμη περισσότερο, το έργο του πήρε αποφασιστικό μέρος στην εξέλιξη αυτής της αίρεσης, από τα τέλη του Δ΄ αιώνα ως τα μέσα του ΣΤ΄ αιώνα, σε σημείο που ο ωριγενισμός που καταδικάστηκε το 553 να εμφανίζεται, κατ’ ουσίαν, ως η διδασκαλία των Γνωστικών Κεφαλαίων»[13]. Ωστόσο, παρόλες αυτές τις αυστηρές διατυπώσεις και διαπιστώσεις ο Guillaumont δεν φτάνει ποτέ στην απόρριψη της προσφοράς του Ευαγρίου τόσο στην ορθόδοξη ανατολική όσο και στη δυτική θεολογία.

Το επίμαχο λοιπόν ερώτημα παραμένει: ποιος είναι ο Ευάγριος ο Ποντικός σύμφωνα με τον AntoineGuillaumont; Σύμφωνα λοιπόν με τη γραφίδα του ο Ευάγριος ο Ποντικός, έχοντας σπουδάσει στην σχολή των Καππαδοκών, του Βασιλείου Καισαρείας και του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού, αφού εκάρη στη συνέχεια μοναχός στην έρημο της Νιτρίας, στην Αίγυπτο, άφησε ένα έργο που καταλαμβάνει θέση ανάμεσα στα πιο στιβαρά και πρωτότυπα του Δ΄ αιώνα. Γι’ αυτό και υποστηρίζει πως η επίδραση του Ευαγρίου σε Ανατολή και Δύση είναι αναμφισβήτητη[14]. Αναγνωρίζει ότι στη σχολή του αγίου Βασιλείου και κυρίως σ’ εκείνη του αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού, ο Ευάγριος μυήθηκε στο έργο του Ωριγένους, καθώς στα Άννισα, γύρω στο 358, ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος έχοντας διαβάσει με προσήλωση και θέρμη τα βιβλία του Ωριγένους, συνέθεσαν τη διάσημη Φιλοκαλία τους. Στόχος τους ήταν να δείξουν πως οι Αρειανοί είχαν κατανοήσει λανθασμένα τον αλεξανδρινό δάσκαλο που επικαλούνταν. Μέσα από τους δασκάλους του αυτούς διδάχθηκε, και κυρίως τον Γρηγόριο, μαζί με την εχθρότητά τους προς τον Αρειανισμό, τον θαυμασμό τους για το έργο του Ωριγένους. Έτσι η διάκριση μεταξύ φύσεως και σοφίας του Δημιουργού, που οδηγεί τον Ευάγριο στη διαπίστωση «οποία η τρέλα αυτών που υποστηρίζουν πως γνωρίζουν τη φύση του Θεού!», δεν υπάρχει αμφιβολία πως κατευθύνεται εναντίον του ευνομιανού ορθολογισμού[15]. Όπως παρατηρεί ο AntoineGuillaumont «Η πρώτη κατηγορία που διατύπωσε ο Επιφάνιος εναντίον τού Ωριγένους ήταν ότι υπέταξε τον Υιό στον Πατέρα και, εκ τούτου, υπήρξε ο πατέρας τού αρειανισμού. Άσχετα με το αν αυτή η κατηγορία σ’ ό,τι αφορά στον Ωριγένη είναι βάσιμη ή όχι, μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι, στον Ευάγριο, δεν υπάρχει κανένα ίχνος κάποιας υποταγής τού Υιού, ή Λόγου, στον Πατέρα: η Τριαδολογία τού Ευαγρίου φαίνεται εντελώς ικανοποιητική για την ορθοδοξία. Ακόμη περισσότερο, υπάρχει στα έργα του μια τοποθέτηση πολύ ξεκάθαρη εναντίον τής μορφής που ενεδύθη στα χρόνια του ο αρειανισμός, εκείνης των Ανομοίων, και εντελώς ειδικά εναντίον τού Ευνομίου»[16]. Ο Ευάγριος φαίνεται, λοιπόν, να αντιτίθεται στον αρειανισμό εξίσου με τους ορθόδοξους θεολόγους και αναμφίβολα το ίδιο συνέβαινε με τους Ωριγενιστές του καιρού του. Εξάλλου είναι γνωστό ότι οι «Μακροὶ Ἀδελφοὶ» υπήρξαν θύματα, όπως και άλλοι μοναχοί της Νιτρίας, των διωγμών τού Βάλεντος το 374[17].

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Ο ΝΟΥΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΗΣΗ.

Παραπομπές:
[1]Βλ. W. Bousset, Apophthegmata, Studien zur Geschichte des ältesten Mönchtums, Tübingue, 1923, σσ. 281-341: Euagriosstudien.
[2]Βλ. E. White, Monasteries of the Wâdi’ n Natrûm, Part II, The history of the monasteries of Nitria and of Scetis, New York, 1932, σ. 86: «Evagrius, felix opportunite mortis, died just before the Origenist crisis came to a head, but there is no doubt that he was the intellectual center of the Origenist party».
[3]Βλ. E. White, ό.π.,σ.128: «but thereis no evidence beyond hostil assertions to show that any unorthodoxdoctrine of that teacher was held or taught by any member of thegroup».
[4]Βλ. E. White, ό.π.,σ. 134, σημείωση 2: «It would be hard to say what doctrine of Origen was held by the Nitrian group except that they maintained the spiritual nature of God as against the Anthropomorphic view – a doctrine certainly not peculiar to Origen».
[5]Βλ. I. Hausherr, «Le Traitè de l’Oraison d’Evagre le Pontique (Psedo-Nil)», Extrait de la RAM, XV, 1934, σ.117· βλ. επίσηςτουΙΔΙΟΥ, «Les grands courants de la spiritualité orientale», OCP 1, 1935, σσ. 123-124.
[6] Βλ. Ἰ. Μωϋσέσκου, Εὐάγριος ὁ Ποντικός, Βίος- Συγγράμματα- Διδασκαλία, Ἀθῆναι 1937, σ. 153.
[7]Βλ. Urs Von Balthasar «Metaphysik und Mystik des Evagrius Ponticus», ZAM, 1939, σ. 31: «Neben dieser äusseren Ehrenrettung läuf parallel die wachsende Erkenntnis, dass Evagrius nicht nur der fast unbeschrankte Herrscher der gesamten syrischen und byzantinischen Mystik ist, sondern auch die abendländische Mystik und Aszetik in ganz ausschlaggebender Weise beeinflusst hat».
[8]Βλ. Urs Von Balthasar, ό.π., σ. 32.
[9]Βλ. A. Guillaumont, Les “Képhalaia Gnostica” d’Évagre le Pontique et l’histoire de l’origénisme chez le Grecs et chez le Syriens, Paris 1962.
[10]Βλ. A. Guillaumont, ό.π.,σ. 120.
[11]Βλ. A. Guillaumont, ό.π.,σ. 121.
[12]Βλ. A. Guillaumont, ό.π.,σ. 120.
[13]Βλ. A. Guillaumont, ό.π.,σ. 43.
[14] Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σ. 15, υποσημείωση 1.
[15] Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σ. 50, υποσημείωση 11.
[16]Βλ. A. Guillaumont, ό.π,σ. 118.
[17] Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σ. 118, υποσημείωση 168.

Πηγή

Ο ΩΡΙΓΕΝΗΣ ΞΕΣΗΚΩΣΕ ΤΗΝ ΜΗΝΙ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ, ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΕΙΧΑΝ ΗΔΗ ΑΡΧΙΣΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΑΝ ΤΗΝ ΚΕΦΑΛΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΔΙΟΤΙ Ο ΩΡΙΓΕΝΗΣ ΔΕΝ ΥΠΟΤΑΧΘΗΚΕ ΣΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ. Η ΕΡΗΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΤΩΝ ΗΤΑΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ ΟΠΩΣ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ.

Roberto Pecchioli - Ο Τζορτζ Σόρος και η Ανοιχτή Κοινωνία (29)

 Συνέχεια από: Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2023

KATA ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ (ΤΟ ΑΝΤΙΦΩΝΟ ΤΟΥ ΣΟΡΟΣ)

7 

ΤΟ ΜΕΓAΛΟ ΔIΧΤΥ ΤΟΥ ΨΑΡA

"Υπάρχουν πάντα νέα μέρη για να ψαρέψεις. Για κάθε ψαρά, υπάρχει πάντα ένας νέος τόπος, πάντα ένας νέος ορίζοντας" 

JACK NICKLAUS

ΈΝΑ ΔΙΧΤΥ ΑΛΙΕΙΑΣ

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Ρόμπερτ Σλέιτερ, συγγραφέα βιογραφιών διάσημων ανθρώπων, ο Τζορτζ Σόρος είπε κάποτε για τον εαυτό του: Είμαι το αφεντικό του Πάπα. Δεν ξέρουμε αν το ανέκδοτο ανταποκρίνεται στην αλήθεια, αλλά είναι πολύ πιθανό. Όχι μόνο επειδή το δίκτυο Open Society Foundations (OSF) χρηματοδοτεί γενναιόδωρα καθολικές ενώσεις που έχουν δεσμευτεί για τη μετανάστευση και ομάδες που διαφωνούν με την επίσημη γραμμή του Βατικανού σχετικά με τις αμβλώσεις και τη σεξουαλική ηθική, αλλά επειδή αυτό που έχει δημιουργήσει ο Σόρος μοιάζει με μια εκκλησία που ρίχνει παντού τα δίχτυα της για να κερδίσει νέους πιστούς. Από αμνημονεύτων χρόνων, ένα από τα ορατά σύμβολα του Πάπα ήταν το δαχτυλίδι του ψαρά με την εικόνα του Αγίου Πέτρου που ρίχνει τα δίχτυα του από τη βάρκα του. Το δίκτυο του Σόρος είναι το OSF, η παραθρησκευτική πίστη της Ανοιχτής Κοινωνίας. Λέγεται ότι ούτε ο Πάπας δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των υφιστάμενων θρησκευτικών κοινοτήτων. Ομοίως, ούτε ο ιδρυτής ούτε οι στενότεροι συνεργάτες του θα μπορούσαν να απαριθμήσουν τις ενώσεις, τις ομάδες, τα κινήματα που γεννήθηκαν από το OSF ή χρηματοδοτήθηκαν από αυτό.

Ο διαχωρισμός των χιλιάδων και χιλιάδων ακρωνυμίων που εμπλέκονται παγκοσμίως υπό την αιγίδα του Σόρος είναι εξαιρετικά δύσκολος: είναι σαν μια γιγαντιαία τράτα (αλιευτικό δίχτυ) που έχει τοποθετηθεί στο βυθό της θάλασσας, ρυμουλκούμενη από το μεγάλο πλοίο των Ιδρυμάτων Ανοιχτής Κοινωνίας, του οποίου το καύσιμο είναι ο πλούτος που έχει παραχωρηθεί από τον Τζορτζ Σόρος, ο οποίος αυτοτροφοδοτείται μέσω δωρεών και επενδύσεων.

Ο κατάλογος των οργανισμών με τους οποίους το OSF έχει επίσημες σχέσεις συνεργασίας - που παρατίθεται στον επίσημο δικτυακό τόπο - είναι πολύ μεγάλος και περιλαμβάνει, εκτός από κυβερνήσεις, υπουργεία, διεθνείς και διακρατικούς οργανισμούς, ιδρύματα, πολιτικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς φορείς, έναν εντυπωσιακό αριθμό ΜΚΟ από όλο τον κόσμο. Δεν λείπει κανένα από τα ακρωνύμια που γνωρίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό που τον 20ό αιώνα ήταν ένα είδος παραρτήματος ενός αναδυόμενου διεθνούς προοδευτικού κινήματος, επεκτάθηκε ταχύτατα τον 21ο αιώνα σε έναν διεθνοποιημένο "τρίτο τομέα" αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το OSF υποστηρίζει ένα δίκτυο εκατοντάδων ΜΚΟ που καλύπτουν ένα τεράστιο φάσμα δραστηριοτήτων με σαφείς πολιτικούς στόχους στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο και ακριβείς διασυνδέσεις με πολυάριθμα μέσα ενημέρωσης. Πρόκειται για έναν λαβύρινθο όπου δεν είναι εύκολο να ξεμπερδέψει κανείς: οι κατάλογοι που δημοσιεύονται από το discoverthenetworks.org αφορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας άλλος κατάλογος ήταν διαθέσιμος στο sorosfiles.com, (ένας παλιός ιστότοπος ακτιβιστών που μετατράπηκαν σε ακτιβιστές κατά του Σόρος, ο οποίος τώρα έχει μαυριστεί), με τις πρώτες ΜΚΟ ανά χρηματοδότηση, με τα ποσά που καταβλήθηκαν σε κάθε μία, αλλά μόνο για την περίοδο 2005-2009.

Οι αμερικανικές ΜΚΟ που επωφελήθηκαν είναι όλες προσηλωμένες στα πιο ριζοσπαστικά αριστερά ζητήματα. Για το διεθνές δίκτυο, ξεχωρίζουν η χρηματοδότηση του Υπουργείου Παιδείας στη Λιβερία και η BAPF (Baltic American Partnership) που δραστηριοποιείται στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Βαλτικής, η οποία χρηματοδοτείται επίσης από την USAID, (United States Agency for International Development) έναν ημι-δημόσιο βραχίονα της CIA. Άλλοι εταίροι του OSF είναι η Παγκόσμια Τράπεζα, οργανισμοί του ΟΗΕ, όπως η Unicef και η Unesco, και στη συνέχεια ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και το Εμπόριο στην Ευρώπη) και πολλά μεγάλα πανεπιστήμια, όπως το Πανεπιστήμιο Κολούμπια στην Αμερική, η Οξφόρδη, το Κέιμπριτζ, η Οτάβα. Υπάρχουν επίσης οι MSF (Γιατροί Χωρίς Σύνορα) και η Διεθνής Οργάνωση για τους Πρόσφυγες, με έδρα την Ουάσιγκτον, η οποία είναι πολύ δραστήρια παγκοσμίως στην υποστήριξη της μετανάστευσης και στο διοικητικό συμβούλιο της οποίας εμφανίστηκε κάποτε ο ίδιος ο Τζορτζ Σόρος.

Μια ανάλυση των προϋπολογισμών του OSF δείχνει ότι εκατοντάδες εκατομμύρια πηγαίνουν κάθε χρόνο στις πιο αριστερές οργανώσεις για εθνοφυλετικά ζητήματα, τις αμβλώσεις, τη κλιματική μετάβαση, τη μετανάστευση, τη απελευθέρωση των ναρκωτικών και την υπεράσπιση των ΛΟΑΤΚΙ+. Το πρόγραμμα που έχει καταρτίσει ένας πρώην πρόεδρος του OSF, ο Christopher Stone, κάνει λόγο για πολιτική πίεση σε προοδευτικά θέματα της ημερήσιας διάταξης, όπως οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί και η εποπτεία της αστυνομίας, μέσω της χρηματοδότησης ομάδων που "μοιράζονται μια δέσμευση για κοινωνική αλλαγή βασισμένη σε κοινές αξίες και αρχές" αυτές του αριστερού φιλελεύθερου-ριζοσπαστισμού.

Οι υψηλότερες δωρεές, η καθεμία της τάξης των δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων, ετησίως (τα πλήρη επίσημα στοιχεία σταματούν στο 2017- 2018) πήγαν στην DPA (Drug Policy Alliance), η οποία έλαβε έως και 62.000.000, στην ACLU (American Civil Liberties Union: Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών) που εργάζεται κυρίως στο νέο μέτωπο των πολιτικών δικαιωμάτων, στην Planned Parenthood, τον μεγαλύτερο όμιλο παγκοσμίως στον τομέα του ελέγχου των γεννήσεων, των αμβλώσεων και των προγραμμάτων τεχνητής αναπαραγωγής, και στο Ίδρυμα Tides, το οποίο εργάζεται για την προώθηση προοδευτικών αιτημάτων και πολιτικών πρωτοβουλιών σε τομείς όπως το περιβάλλον, η υγειονομική περίθαλψη, τα εργασιακά ζητήματα, τα δικαιώματα των μεταναστών, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, τα δικαιώματα των γυναικών και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στις λίστες των δικαιούχων περιλαμβάνονται το BLM (Black Lives Matter), η Εθνική Ομοσπονδία Αμβλώσεων, η MoveON.org (που συνδέεται με το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ, αλλά δραστηριοποιείται πολύ έντονα παγκοσμίως, ιδίως για την υποστήριξη των μεταναστευτικών κυμάτων), η Διεθνής Αμνηστία -στην οποία το OSF παρέχει πάνω από το 2,5% του προϋπολογισμού-, η ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, ένας μεγάλος αριθμός θρησκευτικών ενώσεων, ιδίως καθολικών, με προσανατολισμό υπέρ των αμβλώσεων, των μεταναστών και των ΛΟΑΤΚΙ+, ριζοσπαστικές φεμινιστικές ομάδες και διάφορα όργανα του Τύπου, όπως η Huffington Post, η οποία διαθέτει εδώ και μερικά χρόνια ιταλική ψηφιακή έκδοση.

Δεν μπορεί κανείς να βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας πλοκής - οικονομικής, χρηματοπιστωτικής και πολιτικής - χωρίς να τυγχάνει καλής δημοσιότητας. Έχουμε ήδη τεκμηριώσει την παρουσία δημοσιογράφων στο OSF και σε πολλές ενώσεις που συνδέονται με το δίκτυο του Σόρος. Ακόμα πιο σημαντικός στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, στην επιλογή των ειδήσεων και στην κοπή τους είναι ο ρόλος των ΜΚΟ που συνδέονται με τον κόσμο του Τύπου. Μία από αυτές είναι οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα (RSE). Η ονομασία είναι πολύ σοροσιανή: ιδρύθηκε από έναν Γάλλο δημοσιογράφο, τον Robert Ménard, και φέρεται να έλαβε, σύμφωνα με το δίκτυο Voltairenet.org, το σεβαστό ποσό των 70.000 ευρώ το 2003. Αυτή τη στιγμή είναι πολύ ενεργή στην καταγγελία των ενεργειών της ουγγρικής κυβέρνησης κατά του OSF. Τον Οκτώβριο του 2021, ο Τζορτζ Σόρος, σε συνεργασία με τον δισεκατομμυριούχο φίλο του Reid Hoffman, δημιουργό του Linkedin, της διαδικτυακής υπηρεσίας που χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη επαγγελματικών επαφών και τη διάδοση περιεχομένου που σχετίζεται με την αγορά εργασίας, ίδρυσε την εταιρεία Good Information Inc. της οποίας έργο θα ήταν η αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων στον Τύπο και στο διαδίκτυο (fake news). Η "πραγματική" αλήθεια, καθαρισμένη από κάθε ψέμα ή υστεροβουλία, θα είναι αυτό που θα παρέχουν. Σε ένα δελτίο τύπου, η Good Information Inc. δήλωσε ότι στόχος της είναι να "αποκαταστήσει την κοινωνική εμπιστοσύνη" και να "ενισχύσει τη δημοκρατία", "επενδύοντας σε λύσεις που καταπολεμούν την παραπληροφόρηση και αυξάνουν τη ροή καλών πληροφοριών στο διαδίκτυο". Η νέα εταιρεία ανέφερε ότι σε ένα "όλο και πιο αποκεντρωμένο περιβάλλον μέσων ενημέρωσης, οι αντιδημοκρατικές δυνάμεις και τα δίκτυα κακών παραγόντων" έχουν οδηγήσει σε "επικίνδυνες συνέπειες", σημειώνοντας ότι "96.000.000 Αμερικανοί πιστεύουν ότι οι εκλογές εκλάπησαν από τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ 89.000.000 Αμερικανοί πιστεύουν ότι η εκλογική απάτη είναι μεγάλο πρόβλημα". 

Δεν πρέπει να το πιστεύουν!

Ευτυχώς, έρχεται η φιλανθρωπική ανακούφιση: τα πέπλα της ανοιχτής κοινωνίας. Ο Σόρος είχε βοηθήσει στη δημιουργία του Project Syndicate, το οποίο συνεχίζει να λαμβάνει δωρεές από το OSF και τον Μπιλ Γκέιτς, ενός ιστότοπου που επιλέγει και μεταφράζει σε δεκατρείς γλώσσες άρθρα γνώμης που δημοσιεύονται στον γραπτό Τύπο. Ο Σόρος και το ίδρυμά του δεν είναι οι μόνοι που λούζουν με χρήματα το σύστημα των μέσων ενημέρωσης. Το ίδρυμα του Μπιλ Γκέιτς έχει επενδύσει σε αυτό όχι λιγότερα από 280 εκατομμύρια ευρώ. Επενδύσεις, όχι δωρεές, καθώς ένας φιλικός Τύπος είναι επίσης απαραίτητος για τους φιλάνθρωπους, ιδίως όταν εργάζονται σε πολιτικά και ανθρωπολογικά προγράμματα. Μεταξύ των εφημερίδων και των τηλεοπτικών δικτύων που ευεργετήθηκαν από τον ιδρυτή της Microsoft είναι τηλεοπτικοί σταθμοί όπως το CNN, το NBC, το NPR, το PBS, το BBC και το Al Jazeera, καθώς και κορυφαίες εφημερίδες όπως η Guardian, οι Financial Times, η γαλλικής Le Monde, το γερμανικό Der Spiegel και η ισπανική El Pais. Όλες οι φιλελεύθερες προοδευτικές εφημερίδες, φερέφωνα της κυρίαρχης σκέψης.

Λίγοι γνωρίζουν ότι οι ειδήσεις που λαμβάνουμε φιλτράρονται από έξι έως επτά ειδησεογραφικά πρακτορεία, τα οποία σχεδόν όλα ελέγχονται από το ίδιο σύστημα εξουσίας. Η ανοιχτή κοινωνία παραμένει κλειστή στη μη συμβατική σκέψη. Στην Ιταλία, επί φασισμού, βασίλευε το πρακτορείο Stefani και το επίσημο όργανο του σοβιετικού καθεστώτος ονομαζόταν Pravda, δηλαδή αλήθεια. Η δύναμη του χρήματος αδειάζει τη δημοκρατία και καθιστά μεγάλο μέρος του Τύπου δουλοπάροικο.

«ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΓΚΡΕΜΟΣ» - Livio Cadè

 Το μεγάλο πλεονέκτημα που έχουν τα ζώα έναντι των ανθρώπων είναι ότι στερούνται υπερηφάνειας

ΠΕΡΗΦΑΝΙΑ ΚΑΙ ΓΚΡΕΜΟΣ 

Το μεγάλο πλεονέκτημα που έχουν τα ζώα έναντι των ανθρώπων είναι ότι στερούνται υπερηφάνειας. Αυτή η ασθένεια, από την οποία πάσχει το ανθρώπινο γένος σε χρόνια και καθολική μορφή, είναι στην πραγματικότητα η αιτία μεγάλης δυστυχίας. Η μοίρα προσπαθεί μάταια να μας γιατρέψει με αλλεπάλληλες ταπεινώσεις, σαν ευεργετικά καταπλάσματα, αλλά αρνούμαστε να γιατρευτούμε από ένα κακό που μας προκαλεί τόσα βάσανα.

Η υπερηφάνεια είναι ριζωμένη (έχει τις ρίζες της) στη φαντασία μας. Αυτό εξηγεί το γεγονός ότι τα ζώα χωρίς φαντασία έχουν ανοσία σε αυτή. Κανένα ψάρι δεν αισθάνεται ταπεινωμένο επειδή δεν μπορεί να πετάξει, και κανένας γάιδαρος δεν θέλει να μοιάζει με άλογο.

Θα ειπωθεί ότι η υπερηφάνεια είναι η μυστική μηχανή των μεγάλων πράξεων/κατορθωμάτων. Αλλά αυτό επιβεβαιώνει πόσο τυφλωμένος είναι ο άνθρωπος από αυτήν. Δεν βλέπει πόσο πιο υγιές θα ήταν για όλους να ασχολούνται με μικρά πράγματα. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερα κατορθώματα, όσο μεγαλύτερες είναι οι δεσμεύσεις, που αναλαμβάνει, τόσο πιο καταστροφικές είναι οι συνέπειες.

Δυστυχώς είμαστε σκλάβοι αυτών των παράλογων μύθων -πρόοδος, εξέλιξη, ανάπτυξη- που μας κάνουν να χάνουμε την αίσθηση των ορίων. Τι λόγο έχει αυτή η τρέλα αν όχι υπερηφάνεια; Καμία θυσία δεν είναι πολύ μεγάλη, καμία βία πολύ μεγάλη, εάν ικανοποιεί τις φιλοδοξίες μας. Γι' αυτό δεν βλέπουμε τον γκρεμό που μας περιμένει.

Ο σύγχρονος άνθρωπος θέλει να «εκπληρώσει τον εαυτό του». Αμφιβάλλω αν ένας μεσαιωνικός άνθρωπος θα είχε καταλάβει τη σημασία αυτού του παράξενου αντανακλαστικού ρήματος. Αν μη τι άλλο, η χριστιανική παράδοση μάς καλεί να αποκηρύξουμε το seipsum, να απαρνηθούμε τον εαυτό μας. «Et tollat ​​crucem suam», (αν κάποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας αρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει τον σταυρό του κάθε μέρα και ας με ακολουθεί. Λουκάς 9:23), προσθέτει, γεγονός που κάνει το Ευαγγέλιο ένα αναμφισβήτητα παρωχημένο κείμενο, απαράδεκτο για μια κοινωνία σαν τη δική μας που μισεί τους σταυρούς.

Πραγματοποιώντας μια επιθυμία, μια ευχή, ένα όνειρο, κάνοντας ένα έργο πραγματικότητα, τό καταλαβαίνω. Τι σημαίνει όμως να συνειδητοποιώ(πραγματοποιώ) τον εαυτό μου; Να περάσω από το μη ον στο είναι; Αλλά τίποτα δεν προέρχεται από το τίποτα. Νά εκφράσω πλήρως τις δυνατότητές μου; Αλλά αν ήταν άπειρες θα ήμουν καταδικασμένος να τείνω αιώνια προς έναν ανέφικτο στόχο, σαν στην κόλαση (όπως σε ένα κολασμένο μαρτύριο). Και αν ήταν περιορισμένες, αφού τις εκφράσω όλες, δεν θα έβρισκα τον εαυτό μου γεμάτο/ικανοποιημένο, αλλά εξαντλημένο, σαν άδειο τσουβάλι. Και στις δύο περιπτώσεις προτιμώ τη μέτρια ανολοκλήρωσή  μου.

Στην πραγματικότητα, σήμερα ένα συγκεχυμένο μείγμα μυητικών λέξεων συγκλίνει στην αυτοπραγμάτωση. Διανοητική άσκηση, διαιτολογία και καλλιέργεια του πνεύματος. Μεταφυσικός οργασμό, οντολογική μεταστοιχείωση/μετάλλαξη. Εμμονές μιας περηφάνιας που κεντρίζει τη θέληση προς αφιλόξενες κορυφές, φεύγοντας από τον ταπεινό κάμπο. Ή ποιος, σαν βιβλικός προφήτης, καθοδηγεί έναν λαό των σκέψεων σε φυγή προς τη γη της επαγγελίας;

Μεγαλοπρεπείς και ανεξήγητες κινητοποιήσεις, που γενικά κοστίζουν πολύ περισσότερο από ό,τι αποδίδουν και που στην πραγματικότητα έχουν σκοπό να κρύψουν ένα βαθύτερο πρόβλημα. Στην πραγματικότητα, ο σύγχρονος άνθρωπος ζει με φόβο για το μέλλον και οι μύθοι της ευημερίας δεν αρκούν για να τον καθησυχάσουν. Η ιδέα του να μπορεί κανείς να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του, να αυτοπραγματωθεί γίνεται έτσι η προσπάθεια να αρνηθεί κανείς την αγωνία μπροστά στο δικό του πεπερασμένο, τόν πόνο και τόν θάνατο. Θα θέλαμε να αφαιρέσουμε ένα αίσθημα αμφιβολίας και ανικανότητας, καί προσπαθούμε να συνειδητοποιήσουμε τον εαυτό μας τρέχοντας μακριά από τον εαυτό μας.

Η αυτοπραγμάτωση συνεπάγεται πάντα μια προσπάθεια για ύψη και μεγαλείο. Είναι ένα ανοδικό μονοπάτι ανηφόρας, μια σκάλα στα σκαλοπάτια της οποίας τοποθετούνται οι ιδανικές εικόνες στις οποίες ο άνθρωπος καθρεφτίζεται, έτοιμες να τον παρηγορήσουν για τις απογοητεύσεις που του προκαλεί η ζωή και να επουλώσει τις οικείες/ενδόμυχες πληγές του.

Αυτή η ανύψωση, στις ηθικές της μορφές, συνεπάγεται την αντικατάσταση των «αρνητικών» ιδιοτήτων με το «θετικό» αντίθετό τους. Είναι τελικά ένα κοσμητικό μονοπάτι: ο βίαιος προσπαθεί να είναι ειρηνικός, ο δειλός τολμηρός, ο περήφανος επιδεικνύει σεμνότητα κ.λπ. Η προσποίηση του να φαίνεται κανείς ότι είναι αυτό που δεν είναι αντιπροσωπεύει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό υπερηφάνειας, το κρυμμένο ελάττωμα όλων των αρετών του.

Υπάρχουν πολλοί δάσκαλοι στην τέχνη της αυτοπραγμάτωσης: ηθικολόγοι, λόγιοι, αφηγητές, παραμυθάδες, οδηγοί βουνών της μεταφυσικής ή της μαγείας, φιλόλογοι του μυστικισμού, κεραμίστες της ψυχής. Είτε ακολουθείς μια σχολή είτε προχωράς ως αυτοδίδακτος, το βασικό είναι να εφαρμόσεις στον εαυτό σου μια μεθοδολογία αυτο-υπέρβασης. Η χρήση μιας τεχνικής είναι στην πραγματικότητα απαραίτητη προϋπόθεση σε κάθε ανοδική διαδρομή.

Βασικά, η αυτοπραγμάτωση ταλαντεύεται μεταξύ δύο πόλων: αλλαγής και αποδοχής. Πρέπει να αλλάξεις ή να αποδεχτείς τον εαυτό σου, να αποδεχτείς το γεγονός ότι πρέπει να αλλάξεις ή να αλλάξεις το γεγονός ότι δεν μπορείς να αποδεχτείς τον εαυτό σου. Αλλά στην πραγματικότητα ο εαυτός δεν θέλει να αλλάξει ή να αποδεχτεί τον εαυτό του, θέλει απλώς να αυταπατηθεί. Επομένως όλες οι τεχνικές αποτυγχάνουν. Όπως λέει ο Θερβάντες, «τριάντα μοναχοί και ο ηγούμενος τους δεν μπορούν να κάνουν έναν γάιδαρο να γκαρίζει παρά τη θέλησή του ».

Don Quixote και Sancho Panza - Wilhelm Marstrand.(1847).

Το πρόβλημα είναι ότι ο εαυτός κινείται μέσα σε μια φανταστική προβολή του εαυτού του. Η συνείδησή του δεν βλέπει αυτό που είναι αλλά αυτό που θα ήθελε να είναι. Ο άνθρωπος αναζητά μέσα του αυτόν τον άλλο εαυτό που μπορεί να τον λυτρώσει. Χάνεται έτσι σε μια αποξενωτική αναζήτηση από την οποία θα μπορούσε να θεραπευτεί μόνο εγκαταλείποντας και ικανοποιώντας αυτό που είναι.

Μια ηλικιωμένη γυναίκα που ανάβει ένα κερί με αφοσίωση, γονατίζει και λέει μια ταπεινή προσευχή, χωρίς να σκέφτεται ότι αυτό θα την κάνει καλύτερη, είναι σίγουρα πιο εκπληρωμένη από κάποιον που αναζητά τον εαυτό του. Δεν ανησυχεί για το ότι είναι διαφορετικη από αυτό που είναι. Ίσως θα ήθελε να είναι νέα και όμορφη, αλλά ξέρει ότι είναι αδύνατο.

Στο ανοδικό μονοπάτι ο άνθρωπος επιδιώκει τη φώτιση ή μια μεταμόρφωση που επιβεβαιώνει τις ναρκισσιστικές του φαντασιώσεις. Για το λόγο αυτό καθιστά τον εαυτό του απρόσιτο στην αληθινή φώτιση. «Τα κουκλοθέατρα και τα νεκροταφεία είναι τα μόνα μέρη όπου ο άνθρωπος μπορεί να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του. Στο πρώτο βλέπει τι είναι πριν από το θάνατο, στο δεύτερο τι θα είναι μετά τη ζωή». Αυτά τα λόγια του Παπίνι έχουν το ελάττωμα ότι είναι πικρά και το πλεονέκτημα ότι είναι αληθινά.

Ο άνθρωπος δεν αναγνωρίζει ότι είναι δεμένος με σιδερένιες και αόρατες κλωστές που τον τραβούν και διέπουν τις κινήσεις του. Χειραγωγείται από τα δάχτυλα της ιστορίας και της μοίρας, της πείνας και του φόβου. Αυτό που αποκαλώ «συνειδητοποιώ τον εαυτό μου» είναι απλώς να μπλέκομαι σε χορδές που κάνουν μια μαριονέτα να χειρονομεί. Όταν με σηκώνουν οι κλωστές, νομίζω ότι είναι εξαιτίας μου, όταν με κάνουν να πέσω κατηγορώ τη ζωή γι' αυτό.

Στην πραγματικότητα, κανένα μονοπάτι δεν οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση γιατί αυτή η ιδέα περιέχει μια ανεπανόρθωτη αντίφαση. Μέσω μιας τεχνικής, ο εαυτός εμπιστεύεται ότι θα απελευθερωθεί από την αγωνία του. Όμως ο εαυτός και η αγωνία είναι αδιαχώριστα. Ο εαυτός είναι μια καταβυθισμένη αγωνία, ένα ψυχικό κέλυφος που μας απομονώνει από το μη ον ή από μια πραγματικότητα που είναι «άλλη από τον εαυτό του» και απειλητική. Η αυτοπραγμάτωση γίνεται τότε η αξίωση του «εγώ» να κυριαρχήσει στο «μη-εγώ».

Η επίθεση του Māra στον Βούδα (ανεικονική αναπαράσταση - ο Βούδας συμβολίζεται μόνο από τον θρόνο του), 2ος αιώνας, Amaravati (Ινδία).

Λέγεται ότι όταν ο Βούδας αυξάνει μια ίντσα, ο Μάρα (ο διάβολος) κάνει το ίδιο. Έτσι, κάθε προσπάθεια ενίσχυσης του εαυτού είναι μια προσπάθεια απομόνωσης από τον κόσμο που αυξάνει την ένταση και την αγωνία. Τα τεχνάσματα με τα οποία τείνουμε προς την αυτοπραγμάτωση δεν μπορούν επομένως να λύσουν το πρόβλημά μας. Το πολύ πολύ μας βοηθούν να μας απογοητεύσουν, αποκαλύπτοντας τη ματαιοδοξία τους.

Ωστόσο, υπάρχει και άλλη οδός, φθίνουσα, ένα άλλο, καθοδικό μονοπάτι. Δεν συνίσταται στην πραγματοποίηση του εαυτού αλλά στην κατανόησή του, στη συνειδητοποίηση του εαυτού. Αυτή η κατανόηση ανατρέπει το υπαρξιακό μας σύστημα. Στο ανοδικό μονοπάτι μεγαλώνεις κάθε μέρα, στο κατηφορικό μονοπάτι μειώνεσαι μέρα με τη μέρα, κατεβαίνεις από τα φώτα του εγκεφάλου στο σκοτάδι της καρδιάς, από το άπειρο στο μηδέν, στο αρχικό σου κενό.

Γυρίζεις πίσω και επιστρέφεις σε εκείνες τις μικροσκοπικές καθημερινές παρουσίες που δίνουν πραγματικό νόημα στη ζωή σου. Είναι μια λατρεία για μικρά πράγματα, η τέχνη του να είσαι ικανοποιημένος και να βλέπεις την τελειότητα στο ατελές. Δεν προσφέρει καμία βάση για υπεράνθρωπες φαντασιώσεις. Κάνει λιγότερο θόρυβο από το χιόνι πού πέφτει . Ο Δάσκαλος δεν κρύβεται σε κάποιο βιβλίο, δεν χρειάζεται να εκτελέσετε ηρωικές ή μυστηριώδεις μυήσεις. Δάσκαλος και μύηση είναι μια ζωή στην οποία «κάθε μέρα είναι αρκετή για τον πόνο της». Και δεν μπορείτε να γλυτώσετε τον εαυτό σας από τον πόνο ανεβαίνοντας στα ύψη, αλλά ακουμπώντας τον πάτο.

Ο Ηράκλειτος σε πίνακα του Johannes Moreelse

Είναι αλήθεια, όπως λέει ο Ηράκλειτος, ότι το μονοπάτι που ανεβαίνει και το μονοπάτι που κατεβαίνει είναι ένα και το αυτό. Ωστόσο, υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δύο οδών. Το μονοπάτι που ανεβαίνει δεν έχει όρια, χάνεται στην απεραντοσύνη των ουρανών, δηλαδή της φαντασίας. Αυτό που κατεβαίνει σταματά όταν συναντά το στέρεο έδαφος, δηλαδή την απλή πραγματικότητα.

Επιπλέον, ενώ ο πρώτος τρόπος περιλαμβάνει τη χρήση τεχνικών, ο δεύτερος τις αποκλείει. Ο ένας εξαρτάται από το να ξέρεις και να θέλεις, ο άλλος δεν ξέρει και δεν θέλει τίποτα, το να τον ακολουθήσουμε ποτέ δεν είναι δική μας απόφαση. «Τα ζώα οδηγούνται στα βοσκοτόπια με ξυλοδαρμούς», οπότε σε αυτό το μονοπάτι είναι απαραίτητο κάποιος να μας σπρώξει και να μας χτυπήσει. Ο Cioran συνοψίζει το θέμα ως εξής: «Δεν είναι χάρη στην ιδιοφυΐα, αλλά χάρη στα βάσανα, και μόνο χάρη σε αυτά, που παύουμε να είμαστε μαριονέτες».

Δεν μπορεί κανείς να ξεφύγει από τον πόνο της ζωής μιμούμενος τις σκέψεις ή τις χειρονομίες κάποιου δασκάλου. Ο άνθρωπος καταδικάζεται από τα ίδια τα έργα με τα οποία πιστεύει ότι μπορεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του. «Λοιπόν, τι πρέπει να κάνω;», θα πει ο περήφανος. Στην πραγματικότητα, το «να μην κάνω» του είναι αδιανόητο. Δεν μπορεί να καταλάβει την ανάγκη να αποδεχτεί τη ριζική ταπείνωση. Και ακόμα κι αν πεισθεί γι' αυτό, η λογική του θα τον ωθούσε να ψάξει για 'τεχνικές' για να ταπεινωθεί. Αλλά στην καθοδική πορεία, η η ταπείνωση του εαυτού του (αυτοεξόντωση) είναι μια άχρηστη σκοπιμότητα.

«Ο Θεός διορθώνει αυτούς που αγαπά», δεν μπορούμε να διορθώσουμε τον εαυτό μας. Είναι λοιπόν παράλογο, ακούγοντας για ένα τέτοιο μονοπάτι, κάποιος να σκοπεύει να το ακολουθήσει ή να φτιάξει μια τεχνική από αυτό. Επομένως, μην ζητάτε από τον άνθρωπο να υιοθετήσει ένα (δηλαδή πνευματικό μονοπάτι), γιατί αυτό θα τον απομάκρυνε από την Πρώτη και Μία Αρχή. Το σίγουρο, ωστόσο, είναι ότι η ίδια η Αρχή πρέπει να έρθει να τον αναζητήσει», λέει ο Αλ Χαλλάτζ. 

Γιατί λοιπόν να μιλάμε για ένα καθαρά αρνητικό μονοπάτι, στο οποίο η ανθρώπινη πρωτοβουλία δεν αξίζει τίποτα; Ακριβώς επειδή μπορεί να μας αποθαρρύνει από το να πάμε στον άλλο δρόμο. Είναι άχρηστο/ανώφελο να προσπαθούμε να «μην κάνουμε», αλλά μπορούμε να εγκαταλείψουμε τις προσπάθειες να κάνουμε, τις υποσχέσεις και τις ελπίδες της προσωπικής εκπλήρωσης. Αυτό σημαίνει να απογοητεύεσαι. Αυτό που χρειάζεται είναι μια ξεκάθαρη, φλεγόμενη και αντικειμενική απόγνωση. Επομένως το μονοπάτι που κατηφορίζει δεν βασίζεται στη λογική ή στον άνετο διαλογισμό, αλλά στον πόνο.

«Αν δεν επιδεινωθεί όλη η πραγματικότητα, η απελευθέρωση δεν μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση καταπραϋντικών και ευχάριστων αντιδότων», λέει ένα θιβετιανό κείμενο. Δεν είναι μια κατανόηση που μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας πνευματικής στρατηγικής, αλλά μόνο εάν μουδιάσει το νεύρο της υπερηφάνειας. Τότε αναδύεται μια περήφανη ταπεινοφροσύνη. Στην πραγματικότητα, είσαι πραγματικά ταπεινός μόνο όταν τίποτα δεν μπορεί πια να σε ταπεινώσει.

Ναυάγιο του Francois Pierre Barry

 Πρώτα όμως πρέπει να ζήσεις ένα ναυάγιο και να παραδοθείς στην Πραγματικότητα. Σε αυτή την παράδοση δεν υπάρχει μια τελευταία προσπάθεια συνειδητοποίησης του εαυτού μας, αλλά μια απάρνηση του εαυτού μας που παράγει μια χαλάρωση της θέλησης και της αγωνίας. Δεν κρατάς πια τίποτα και αφήνεσαι να πέσεις σε αυτόν τον ιερό γκρεμό.

Είναι γνωστό ότι ο Δρ Kübler-Ross  περιέγραψε μια σειρά αντιδράσεων σε ασθενείς με ατυχή διάγνωση που προηγούνται της αποδοχής της μοίρας τους. Κι εγώ, όσο διατηρώ την περηφάνια μου, πρέπει να αντιμετωπίσω τους δαίμονες της δυσπιστίας, της άρνησης, της απόρριψης, του θυμού, της μάχης, της διαπραγμάτευσης, της αγωνίας, της κατάθλιψης, γιατί «όλοι οι δαίμονες περιλαμβάνονται στην υπερηφάνεια». Αλλά σαν άνθρωπος που πεθαίνει, κι εγώ μπορώ επιτέλους να βασιστώ στο Κενό.

Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις το έχω νιώσει, αυτό το μακάριο Κενό, να περνά δίπλα μου και να με αγγίζει. Ίσως έλκεται από τη μυρωδιά της απόγνωσης, σαν ένα σιωπηλό και άγριο ζώο, που σφύζει από ενέργεια. Είναι αδύνατο να το παγιδέψεις, να το κλειδώσεις σε ένα κλουβί ή να το δαμάσεις. Μπορεί να σε καταβροχθίσει, αλλά πρέπει να το αξίζεις. Δεν ήμουν, και απλώς με κοίταξε. Παρόμοια με έναν Θεό, κρεμασμένος στα κύματα του κόσμου, βλέπει απαθώς την απόγνωσή σας και αφήνει το βλέμμα σας να σμίξει με το δικό του.

Heinrich von Kleist « Το κουκλοθέατρο »

Και για μια στιγμή βλέπεις τον εαυτό σου όπως πραγματικά είσαι: μια μαριονέτα δεμένη σε θεϊκές χορδές, με οδηγό τα δάχτυλα της ψυχής σου. Όπως στις μαριονέτες του φον Κλάιστ, όλα τα άκρα σας είναι «νεκρά και απλά εκκρεμή», κινούνται υπακούοντας σε ένα ασυνείδητο κέντρο βάρους. Αγγίζεις το έδαφος μόνο για να ανακτήσεις την ορμή, ξεπερνώντας την αδράνεια της ύλης και αρχίζεις να χορεύεις.

Livio Cadé

«ORGOGLIO E PRECIPIZIO» - Inchiostronero