«Kαίει και την πίστη σας, η φωτιά στην Αττική»;!
«Και την τρομερή εκείνη μέρα που το παιδί ήταν παρόν στον απαγχονισμό ενός άλλου παιδιού, που το πρόσωπό του, από ό, τι μας λέει, έμοιαζε με δυστυχισμένο άγγελο, άκουσε κάποιον πίσω του να στενάζει: Μα πού είναι ο Θεός; Πού είναι; Πού είναι τέλος πάντων ο Θεός;
Και μέσα μου μια φωνή του απαντούσε:
- Πού είναι; Να ‘τος! Μπροστά σου είναι κρεμασμένος εδώ σ’ αυτή την κρεμάλα».
Ελί Βίζελ, «Η Νύχτα», σελ 26,
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2006
«Νομίζετε, ότι εκείνοι οι δεκαοχτώ, πάνω στους οποίους έπεσε ο πύργος του Σιλωάμ και τους σκότωσε, ήταν οι χειρότεροι από όλους τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ; Σας διαβεβαιώνω πως όχι, αν όμως δεν μετανοήσετε, όλοι θα χαθείτε κατά τον ίδιο τρόπο...» (δηλαδή αιφνίδια) (Λουκ. 13, 4-5).
Επεξηγεί ο Χριστός ένα απρόοπτο φυσικό φαινόμενο (έπεσε ένας πύργος και σκότωσε ανθρώπους) και διευκρινίζει ότι αυτή η συμφορά που τους βρήκε δεν είχε το νόημα της τιμωρίας του Θεού, επειδή ήταν αμαρτωλοί ούτε λόγω της κακίας τους, αλλά τους υπενθυμίζει ότι υπάρχουν πράγματα πέρα και έξω από το βεληνεκές του ανθρώπινου μυαλού, για τα οποία καλό είναι να σιωπούν, ενώ ταυτόχρονα τους παροτρύνει να νοιάζονται για την βαθύτερη, προσωπική του ο καθένας διάθεση και ποιότητα (τη μετάνοια).
"Θυμώνει" ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και Τον ρωτά: «Τί οὖν; Ἵνα γένωμαι ἐγώ βελτίων ἐκεῖνος κολάζεται;» «Τι δηλαδή; Για να γίνω εγώ καλύτερος τιμωρείται εκείνος;» Και απαντά: «Όχι βέβαια! Αλλά για τα δικά του, του Θεού, (αόρατα στα μάτια μας) δεδομένα».
Το κεφάλαιο 13 στο Ευαγγέλιο του Λουκά, που αρχίζει με τη σφαγή των Γαλιλαίων την ώρα της θυσίας και τον θάνατο των δεκαοχτώ από την πτώση του πύργου, συνεχίζει με την παραβολή της άκαρπης συκιάς. Ακολουθεί η θεραπεία της συγκύπτουσας, οι παραβολές του σπόρου του σιναπιού και του προζυμιού, και τέλος η διδασκαλία για την στενή πύλη!
Η συκιά της παραβολής παρουσιάζει μια όμορφη εικόνα: φύλλα χωρίς καρπούς. Είναι ένα δέντρο που άδικα πιάνει τον τόπο! Παίρνει, λοιπόν, παράταση... για καρποφορία! (Εμείς όμως αρκούμαστε στην εικόνα... στα φύλλα!).
Η υπομονή που καλλιεργήθηκε στη διάρκεια μιας δεκαοκτάχρονης αναμονής δίνει τη δυνατότητα σωστών αξιολογήσεων και τοποθετήσεων. (Εμείς όμως θέλουμε να τα ξέρουμε όλα και τώρα!).
Ένας ελάχιστος σε μέγεθος σπόρος έχει τον δυναμισμό να γίνει «ενεργείᾳ» ένα δέντρο μεγάλο, "αναπαυτικό" για πολλούς, όταν τον αφήσουμε ν’ αναπτυχθεί και του εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις. (Εμείς όμως νομίζουμε ότι όλα "αγοράζονται" έτοιμα!).
Και το "προζύμι" μπορεί και αλλάζει τα δεδομένα των συνθηκών. Το αλεύρι, που στην ακατέργαστη μορφή του δεν τρώγεται, γίνεται ψωμί που στηρίζει και συνεχίζει την ζωή! (Εμείς όμως όντας ανόητοι... «ακυρώνουμε και αχρηστεύουμε το προζύμι» και τελειώνουν όλα εκεί).
Όλα τα παραπάνω επισημαίνουν κάποιον κόπο που "απαιτείται" για να μπορέσουμε να "μπούμε" από την στενή πύλη στην Βασιλεία του Θεού! Θέλει μάζεμα το μυαλό μας, για να δεχθεί ταπεινά ότι δεν είναι και δεν θα μπορούσε να είναι... παντογνώστης (!), ούτε να ελέγχει και να εγκρίνει τα πάντα! Χρειάζεται απλότητα (όχι απλοϊκότητα) ταπείνωσης για να δεχθεί κανείς αυτό που γράφει ο Χαίλντερλιν, ότι: «Ο Θεός φτιάχνει τον κόσμο, όπως η θάλασσα την στεριά: Με το να αποτραβιέται (αποσύρεται)».
Είναι φυσικό, όσο θα υπάρχουν άνθρωποι μέσα στον πόνο, στο κακό και στην δυστυχία, όπως και τώρα με τις φωτιές της Αττικής, δεν θα παύει να μας ταράζει το δίλημμα: Ή ο Θεός είναι παντοδύναμος, αλλά δεν μας αγαπάει· ή μας αγαπάει, αλλά δεν είναι παντοδύναμος. Αν ο Θεός υπάρχει και είναι αγάπη, όπως λένε οι χριστιανοί, γιατί να υπάρχει το κακό και ο πόνος; Είναι ένας Θεός που θέλει το κακό μας;
Όλοι ήρθαμε κάποτε αντιμέτωποι με την δυστυχία ή την συμφορά, με την μία ή την άλλη από τις τόσες μορφές της! Την αρρώστια, την οδύνη, τον θάνατο! Συμφορές δικές μας ή αγαπημένων μας προσώπων. Από την άλλη, όλοι γνωρίζουμε την απίστευτη ικανότητα του ανθρώπου να κάνει κακό και να προκαλεί πόνο στον αδερφό του. Από τον Κάιν που σκότωσε τον Άβελ, μέχρι την Ρουάντα, τους πολέμους όπου γης, και τις φυσικές καταστροφές, σαν το τσουνάμι παλαιότερα ή τις φωτιές τώρα στην Αττική. Όλοι λίγο-πολύ έχουμε θέσει στον εαυτό μας το ερώτημα: «Αν υπάρχει Θεός, γιατί αφήνει να συμβεί το ένα ή το άλλο;».
Εμείς οι χριστιανοί σφάλαμε, δίνοντας μια εικόνα του Θεού, που στηρίζεται στην παντοδυναμία Του. Ο Θεός κρατιέται σε απόσταση, δεν είναι όμως απών, αλλά η προσεκτική και αγαπητική παρουσία Του γίνεται διακριτικά. Η απόσταση Του δεν είναι δήλωση αδυναμίας, ούτε σημάδι αδιαφορίας, αλλά ένδειξη αγάπης.
Ωστόσο μπροστά στην ευγενική σιωπή του Θεού και στην απόστασή Του λόγω σεβασμού της ελευθερίας μας, η ανυπομονησία του ανθρώπου εκδηλώνεται με τρόπο φυσικό. Η προσευχή ως ικεσία μέσα στην Αγία Γραφή έχει ξεχωριστή θέση. Οι Ψαλμοί και τα βιβλία των Προφητών είναι γεμάτα από αιτήματα για παρέμβαση του Θεού. Φωνάζουν διαρκώς να σταματήσει επιτέλους ο Θεός να κρύβει την δύναμή Του.
Ο Χριστός εγκαταλείπει κάθε ισχύ και συντάσσεται στο πλευρό μας. Στην αρχή των Ευαγγελίων, οι αφηγήσεις για τους πειρασμούς στην έρημο λένε ότι ο Χριστός αρνείται κάθε κοσμική δύναμη και εξουσία. Στο τέλος του Ευαγγελίου, ο Χριστός εισέρχεται στο πάθος, βιώνει την ανθρώπινη κατάσταση σε όλη της την τραγωδία. Συντάσσεται με το μέρος μας, μαζί μας στη δυστυχία, στον πόνο και στο θάνατο. Τα αναλαμβάνει, δεν τα ερμηνεύει! Εκείνος ξέρει το γιατί. Αλλά τα Ευαγγέλια δεν σταματούν στον Σταυρό. Ο θάνατος του Χριστού είναι πέρασμα προς τη ζωή. Ο παραμερισμός της θεϊκής του παντοδυναμίας γίνεται το πέρασμα μέσα από την ανθρώπινη αδυναμία, και οδηγεί στην "Ισχύ" της Αναστάσεως. Έτσι ο Χριστός στέκεται στο πλάι μας, ενάντια στην δυστυχία και στον θάνατο.
Να όμως που έρχονται οι περιστάσεις να μας πείσουν ότι η δυστυχία είναι ο κανόνας στη ζωή και οι στιγμές της ευτυχίας η εξαίρεση. Ας μη βιαστούμε. Ας προτιμήσουμε την σιωπή. Ας σκεφτούμε την Παναγία κάτω από το Σταυρό σιωπηλή. Κανένας δεν την φαντάζεται να λέει στο γιο της λόγια παρηγοριάς. Απλώς σιωπά και ακούει αυτόν που είναι Σταυρωμένος να φωνάζει: Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες; Ίσως και αυτή να έλεγε μέσα της τα ίδια λόγια!!
Ο Θεός είναι και παραμένει το μεγαλύτερο μυστήριο. Οι χριστιανοί δεν αμφιβάλλουν για την παντοδυναμία Του γιατί πιστεύουν, όχι στο τι μπορεί να κάνει, αλλά στην δύναμη της Αναστάσεώς Του, και αυτό είναι το κέντρο της πίστεως. Ούτε πάλι αμφιβάλλουν για την καλοσύνη του Θεού, γιατί η χριστιανική πίστη είναι εμπιστοσύνη σε έναν προσωπικό Θεό, που νοιάζεται για τα πλάσματα Του. Ο τρόπος που νοιάζεται για τα πλάσματα Του, αυτό είναι το ασαφές και άγνωστο στο δικό μας μυαλό. Το πώς νοιάζεται! Ο τρόπος! Ο τρόπος μάς είναι δύσκολα αποδεκτός, γιατί είναι ακατανόητος και άγνωστος. Οι χριστιανοί το ξέρουν και το πιστεύουν ότι δεν υπάρχει μια "πλήρης" και απόλυτη διαφάνεια στις ενέργειες και στον τρόπο του Θεού. Ο Θεός και «βλεπόμενος παραμένει μυστήριο» που όσο κι αν θέλουμε δεν μπορούμε να το καταλάβουμε.
Ο Θεός δεν είναι ένας μάγος. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο και έβαλε ένα μεγάλο στοίχημα γι’ αυτόν. Η δύναμη του Θεού υπάρχει μέσα μας, για να υπομείνουμε το κακό, είτε είμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτό είτε όχι.
Την τελευταία λέξη δεν θα την πει το κακό, αλλά η δύναμη του Χριστού, που υπάρχει μέσα μας, και με την Ανάσταση Του νικάει το κακό. Αν ο Θεός ενεργούσε με τρόπο μαγικό (ρυθμίζω τα πάντα χωρίς εσένα και την ελευθερία σου) θα σήμαινε ότι δεν είμαστε τίποτα γι’ Αυτόν.
Παρόλα αυτά ισχύει αυτό που απαντάει η μεγάλη δημοσιογράφος Mireille Dumas όταν την ρωτούν:
- Ας φανταστούμε ότι, μια μέρα, έχετε απέναντι στο μικρόφωνο και στην κάμερά σας τον Θεό ως πρόσωπο. Ποια ερώτηση θα Του κάνατε;
- Καταρχάς θα Τον ρωτούσα, γιατί άργησε τόσο να απαντήσει στην επείγουσα πρόσκλησή μου! Ας σοβαρευτούμε όμως. Νομίζω πως θα είχα μόνο μία ερώτηση να Του κάνω: Γιατί τόσος πόνος;
π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος
Είναι αλήθεια ότι στα όρια του Χριστιανισμού αρκετές φορές μεγαλύτερος λόγος γίνεται για την αμαρτία και λιγότερος για την αρετή. Έτσι, συνειδητά ή ασυνείδητα, η αναζήτηση του Χριστού μοιάζει να περνάει κατ’ ανάγκη μέσα από το δρόμο της αποφυγής της αμαρτίας. Στο κέντρο δηλαδή της ζωής βρίσκεται η αμαρτία, η οποία πρέπει να νικηθεί προκειμένου να φτάσει κάποιος στην αρετή. Πρόκειται ουσιαστικά για μια πορεία στέρησης, όπου ο σκοπός δεν είναι η αναζήτηση του αγαθού, αλλά κυρίως και κατεξοχήν η αποφυγή του κακού.
