ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ A
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ π. ΣΥΜΕΩΝ ΚΡΑΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
...πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἄλλες ἀρρωστημένες καταστάσεις
μέσα στο μυστήριο τῆς σωτηρίας
Πανόραμα Θεσσαλονίκης, Ε΄ έκδοση
B΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
Αρρωστημένες ψυχολογικές καταστάσεις
Ενότητες
Δ
Ὅλα αὐτά εἶναι εὐλογία
Ὑπάρχουν ἀρρωστημένοι τύποι, οἱ ὁποῖοι συ νέχεια παραπονούνται για τις καταστάσεις τους, γκρινιάζουν, μουρμουρίζουν, γογγύζουν, ἄγονται καὶ φέρονται ἀπὸ αὐτές. Δὲν εἶναι βέβαια αὐτὴ καλή κατάσταση. Μπορεῖ ἀμέσως να μεταστρέψει κανείς αὐτὴ τὴν ἄχαρη κατάσταση, ὅταν, ὅ,τι κι ἄν τοῦ συμβαίνει, εἴτε εἶναι ἀρρωστημένος τύπος εἴτε δὲν εἶναι, πιστέψει ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι εὐλογία ὅτι τὰ οἰκονομεῖ ἔτσι ὁ Θεός, ἀκριβῶς γιὰ νὰ τὸν βοηθή σουν νὰ ἐμπιστευθεί μόνο στο ἔλεος, στην εύσπλα-χνία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός δὲν παύει νὰ εἶναι ὁ εὔ σπλαχνος Θεός, ποὺ ἀγαπᾶ καὶ ἐνδιαφέρεται για το πλάσμα του.
11-2-1996
Αἰσθάνεται τὴν ἁμαρτία του, ἀλλὰ δὲν τὴν ἀντιμετωπίζει σωστά
Εἶναι ἐνδεχόνο κάποιος, μὲ ὅλα αὐτά πού ἀκούει να λέμε ἐδῶ, ἀλλὰ καὶ ποὺ διαβάζει, νὰ αἰ-σθάνεται μὲν τὴν ἁμαρτία του καὶ νά ἔχει μια ευαισθη σία, ἀλλὰ δὲν τὴν ἀντιμετωπίζει σωστά τὴν ὑπόθεση. Δηλαδή, καταλαμβάνεται ἀπό στενοχωρία, ἀπό ταραχή, ἀπό συνεχή ἀγωνία, ἀπὸ ἐνοχές, ἀπό τύψεις, καὶ ἤ καταπίπτει καί μαραζώνει καί μπορεῖ νὰ πά θει ψυχολογικά, ἐὰν μάλιστα ἔχει καί καμιά φλέβα ψυχοπαθολογική, ἡ μπορεῖ νὰ τὰ δώσει ὅλα μια κλωτσιά κάποια στιγμή και να γίνει χειρότερος ἀπό τον καθένα.
15-6-1994
Πιάνεται ἀπό μικρές ἁμαρτίες καὶ δὲν βλέπει τις βασικές
Βλέπεις μια ψυχή ποὺ ἀσχολεῖται πάρα πολύ με κάποια ἁμαρτία. Καὶ ἀσχολεῖται μὲ τὴν ἁμαρτία αὐτὴ πολύ-πολύ σοβαρά, τη στιγμή που ὑπάρχουν στὴν ἴδια ψυχή ἄλλες ἁμαρτίες πολύ σοβαρότερες, ποὺ ὅμως δέν τις βλέπει. Πιάνεται ἀπό αὐτήν, ή ὁποία δὲν εἶναι καὶ τίποτε, ἀσχολεῖται μέ αὐτὴν και ταράσσεται καὶ σκέπτεται: «Πρέπει να μετανοήσω». Καὶ δὲν βλέπει ἄλλες βαθύτερες, οὐσιαστικότερες ἁμαρτίες, πού παραποιοῦν τὴν ὅλη προσωπικότητα.
Ὅπως, ἄς ποῦμε, μπαίνεις μέσα σε ἕνα σπίτι καὶ βλέπεις κάποιες σκόνες πού ὑπάρχουν ἐπάνω σὲ ἕνα ἔπιπλο, καὶ δὲν βλέπεις πόσα πράγματα ὑπάρχουν στα δωμάτια, που ὄχι ἁπλῶς ὑπάρχουν ἐνῶ δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχουν, ἀλλὰ ἔχουν καί κακοσμία. Δὲν τὰ βλέπεις καὶ δὲν ἀσχολεῖσαι μὲ αὐτά. Εἶναι μυστήριο ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι οἱ ἀρρωστημένες καταστάσεις μέσα του που τον κάνουν να πιάνεται ἀπό μια μικρή τριχούλα καὶ νὰ μὴ βλέπει ὁλόκληρο δοκάρι στὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του. Καί ὄχι μόνο ὅταν εἶναι ἀρρωστημένος κανείς, ἀλλὰ καὶ χωρὶς νὰ εἶναι, μπορεί να πιάνεται ἀπό μικρές ἁμαρτίες και να μή βλέπει τις βασικές.
23-12-1995
Πρέπει να βρεθεῖ ἡ βαθύτερη αἰτία
Στίς ψυχοπαθολογικές καταστάσεις ὁ καημένος ὁ ἄνθρωπος δέν ξέρει ἀπὸ τί ἀκριβῶς πάσχει, τί ἀκριβῶς τοῦ συμβαίνει, καί ἀρκετές φορές νομίζει ὅτι βρῆκε τή λύση. Τήν ὥρα πού νομίζει ὅτι βρῆκε τή λύση, νιώθει καί μιά ἀνακούφιση. Καί μάλιστα ἐπηρεάζεται ἀπό αὐτό. «Εφόσον νιώθω ἀνακούφιση, ἄρα ὄντως εἶναι λύση αὐτό πού σκέφθηκα». Ὅμως, ὕστερα ἀπό μερικές ώρες πάλι εἶναι στὰ ἴδια καὶ πάλι βρίσκει μια λύση, βρίσκει ἕνα ἐξιλαστήριο θύμα. «Αἰσθάνομαι ἄσχημα, διότι μοῦ συνέβη ἐκεῖνο ἐκείνη τὴν ἡμέρα ἤ ἐκεῖνο τὸν καιρό ἢ διότι μοῦ φέρθηκε ὁ τάδε ἔτσι ἤ μοῦ ἔκανε ὁ ἄλλος τὸ ἄλλο». Καί νομίζει πώς «αὐτό ἦταν βρῆκα τη λύση» καί νιώθει μιά ἀνακούφιση.
Ἐπαναλαμβάνω, στηρίχθηκε ἀρκετά σ' αὐτὴ τὴν ἐμπειρία καί μερικές φορές μάλιστα ἀρκετά προσκολλᾶται στη λύση που νόμισε ὅτι βρῆκε. Ὁπότε ὁ γιατρός, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ζητάει βοήθεια, δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ξεκολλήσει, γιὰ νὰ τὸν βοηθήσει νὰ βρεῖ ὄντως τη λύτρωση. Διότι πρέπει να βρεθεῖ ἡ βαθύτερη, ἡ πραγματική αἰτία, καὶ νὰ φύγει αὐτή ἀπό τή μέση, γιὰ νὰ λυτρωθεῖ ὁ ἄνθρωπος.
20-5-1984
Καί αὐτός πού ἔχει ἀρρωστημένες καταστάσεις φέρει εὐθύνη
Ἐφόσον ἕνας ἄνθρωπος δὲν εἶναι τρελός, ἄς ποῦμε, σχιζοφρενής, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ συμμαζέψει τὸν ἑαυτό του, ἀλλά δουλεύει το μυαλό του τον βλέπουμε ότι κάνει τις δουλειές του, κάνει σπουδές, προ χωρεῖ καὶ διαπρέπει- ὅσο κι ἂν εἶναι ἐπηρεασμένος ἀπὸ ἀρρωστημένες καταστάσεις καί μερικές φορές μέχρι σημείου ποὺ νὰ ἔχει, τρόπον τινά, τὸ ἀκαταλόγιστο, ὅλο καὶ πιο πολύ πείθομαι ὅτι καὶ αὐτὸς ἀκόμη φέρει εὐθύνη γιὰ τὸ πῶς ζεῖ. Δὲν μπορεῖ νὰ ἐπαναπαυθεῖ καὶ νὰ πεῖ: «Ἐγώ αὐτός εἶμαι. Τι να κάνω» καὶ νὰ δικαιολογήσει ἔτσι τὸν ἑαυτό του. Ὄχι. Ἐφόσον δουλεύει το μυαλό και καταλαβαίνει, να βάλει κάτω τὰ πράγματα καὶ νὰ ζήσει με βάση τη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας.
15-12-1991
Με τη χάρη τοῦ Θεοῦ ξεπερνάει κανείς αὐτές τις καταστάσεις
Δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἐπαναπαυθεῖ κανείς λέγοντας: «Νά, εἶμαι δειλός, νά, αἰσθάνομαι δειλός...» Μπορεῖ ἔτσι νὰ εἶσαι, καί μπορεῖ νὰ εἶναι μια άρρωστημένη κατάσταση αὐτή, ἀλλὰ μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἐφόσον δουλεύει το μυαλό σου, καί μπορεῖς νὰ καταλάβεις κάποια πράγματα, ξεπερνᾶς τή δειλία, ξεπερνᾶς τὸν φόβο, ξεπερνᾶς αὐτές τις καταστάσεις καὶ γίνεσαι ἀνδρεῖος.
15-12-1991
«Ἄχ, πότε θα γιατρευτῶ;»
Πῶς νὰ ποῦμε, Λίγο πολύ νὰ τὸ ἔχει καημό κα νείς, λίγο πολύ να πονάει η ψυχή του: «Αχ, πότε θα γιατρευτώ» («Ἄχ» ὄχι μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἀπελπισίας, ἀλλὰ μὲ τὴν ἔννοια τοῦ πόθου.) «Πότε θὰ ἔρθω σε καλή, σε νορμάλ κατάσταση, σε πνευματική κατάσταση τέτοια, πού δέν χορταίνει κανείς να προσεύχεται»
Ἐδῶ πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι μπορεῖ νὰ ὑπάρχει καί ἀπό αὐτή τήν πλευρά ἀρρωστημένη κατάσταση. Ὑπάρχουν μέσα στήν Ἐκκλησία καί τέτοιοι τύποι, πού μπορεῖ κάθε μέρα να κοινωνοῦν, νὰ κάνουν καί ἄλλα θρησκευτικά πράγματα, καὶ νὰ εἶναι αὐτά ἐνέργειες ἀρρωστημένης προσωπικότητος. Νὰ τὸ ἔχουμε ὑπ᾿ ὄψιν μας καὶ αὐτό. Δεν σημαίνει ὅτι, ἂν κάποιος κάνει ἔτσι, ὁπωσδήποτε εἶναι σε κατάσταση ὑγείας ψυχικῆς καὶ πνευματικῆς.
22-1-1984
E'
Ἄλλο εἶναι τὰ ἀρρωστημένα πράγματα καὶ ἄλλο τὰ ὑγιή
Ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου πρέπει νὰ εἶναι λαμπι καρισμένη, καθαρή. Ὄχι βέβαια να πιάσει τὸν ἄν θρωπο κανένα ἄγχος ή καμιά ψυχαναγκαστική διάθεση δὲν ἔχουν καμιά σχέση αὐτὰ μὲ τὸν χριστιανό. Ἄλλο εἶναι τὰ ἀρρωστημένα πράγματα καί ἄλλο εἰναι τὰ ὑγιή. Κάτι μπορεῖ νὰ δείχνει ἐξωτερικά ὅτι γίνεται στον τέλειο βαθμό, καί ὅμως πίσω ἀπό αὐτό μπορεῖ νὰ κρύβεται μια ψυχαναγκαστική κατάσταση. Δὲν ἔχει αὐτό ἀξία. Ὄχι μόνο δέν ἔχει ἀξία, ἀλλά βλάπτει μια τέτοια κατάσταση. Ἐκεῖνο ποὺ θὰ εἴχαμε νὰ ποῦμε σὲ ἕναν τέτοιο χριστιανό που κάνει, π.χ., σταυρούς και σταυρούς ψυχαναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ, εἶναι: «Κάνε λιγότερους σταυρούς». Καί σὲ ἕναν πού, πάλι κατά ἀρρωστημένο τρόπο, τάχα ὅλο τα χείλη του κινοῦνται καὶ λέει προσευχή, θα ποῦμε: «Κλεῖσε το στόμα σου. Μή λές· δὲν πειράζει. Ἄσε σήμερα θα προσευχηθῶ ἐγώ για σένα», γιὰ νὰ βοηθηθεῖ νὰ ξεγλιτώσει ἀπὸ τὴν ἀρρωστημένη κατάσταση. Ἄλλος ὅμως κατά τρόπο πράγματι ὑγιὴ καὶ ὄχι ἀρρωστημένο ὅλο τὸ εἰκοσιτετράωρο άδιαλείπτως προσεύχεται. Ἄλλο τὸ ἕνα, ἄλλο τὸ ἄλλο. Ὅπως ἐπίσης ὑπάρχουν ἀρρωστημένοι τύποι, που τάχα ὅλο θέλουν να μετανοοῦν, ὅλο θέλουν νὰ ἐξο μολογοῦνται, ὅλο θέλουν να καθαρίζονται. Εἶναι ἀρρωστημένα αὐτά. Ἀλλὰ ὑπάρχουν ὑγιεῖς κατα στάσεις, υγιεῖς ψυχές, πού, τρόπον τινά, δὲν μποροῦν να κοιμηθουν, ἐὰν δὲν κάνουν το λουτρό αὐτό.
Κατ' αναλογίαν, ἄλλο εἶναι τὸ ἄγχος, το άρρωστημένο άγχος, πού ἔχουν οἱ ἄνθρωποι σήμερα, και ἄλλο εἶναι αὐτό για το ὁποῖο ὁμιλεῖ ὁ ἅγιος Μακάριος: Να πιέσεις τον ἑαυτό σου, λέει, να πιέσεις την καρδιά σου να κάνει το θέλημα τοῦ Θεού, μέχρι πού να καταλαμβάνεται ἀπό ἄγχος.
6-10-1991/18-11-1992
Εἶναι μιά φυγή τὸ νὰ πιάνεσαι ἀπὸ τὸ ἀπόλυτο
Εἶναι κάποιο παιδί, συμπαθέστατο το καημένο, ποὺ ἔχει ἀρρωστημένο χαρακτήρα καί ταλαιπωρείται. «Νὰ ἀρχίσεις να μειώνεις τα τσιγάρα» τοῦ εἶπα. «Θα τα κόψω ὅλα, πάτερ». Αὐτό ὄχι μιά φορά, ἀλλά πολλές φορές το ἔχει πεῖ. Καὶ τοῦ ἔλεγα: «Κοίταξε μεταξύ τῶν ἄλλων ἔχεις καί τοῦτο δῶ, ὅτι πιάνεσαι ἀπό τὸ ἀπόλυτο. "Θα τα κόψω ὅλα. Ἀπό αὔριο τὸ πρωί ὅλα ἀλλιώτικα θὰ εἶναι"».
Κάθε φορά αὐτό γίνεται. Ἐδῶ ἔχουμε βέβαια μιά ἀρρωστημένη κατάσταση, ἀλλά σε πάρα πολλές ψυχές, καί στις μή κατά χτυπητό τρόπο άρρωστημένες καταστάσεις, γίνεται αὐτό. (Δὲν ξέρω, ἄν ὑπάρχει κανείς πού δέν ἔχει ἀρρωστημένες καταστάσεις μέσα του, ἔστω μή χτυπητές.) Πιάνεται και νείς ἀπό κάποια ὑψηλότερα πράγματα, ἀπό τελειότερα, ἀπό κάποια ἀπόλυτα, ἀπό πολύ πνευματικά πράγματα. Καὶ δὲν το καταλαβαίνει καθεμιά ψυχή ὅτι αὐτό εἶναι μια φυγή. Δεν καταλαβαίνει ὅτι, κά νοντας αὐτό, βγαίνει ἀπό τήν πραγματικότητα. Δέν καταλαβαίνει ὅτι, σε τελευταία ἀνάλυση, καί ἄγνοια έχει και δεν ξέρει τι κάνει καί ἐπιπλέον νομίζει ότι αὐτὸ ποὺ κάνει εἶναι το σωστό,
6-6-1993
«Αχ, Θεέ μου, γιατί μὲ ἔκανες ἔτσι;»
Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση αὐτό πού εἶπε στην έξομολόγηση κάποιος νέος. Βέβαια, ὁ καημένος κατά ἀρρωστημένο τρόπο τὰ ἔβλεπε, ἀλλά, ἐν πάσῃ περιπτώσει, καμιά φορά ἀπό ἀρρωστημένους τύπους μπορεῖ νὰ ἀκουστοῦν κάποιες ἀλήθειες. Μοῦ εἶπε λοιπόν: «Ε, τώρα τί ἦρθα, πάτερ, τί ἦρθα; Μᾶλλον δὲν ἔπρεπε νὰ ἔρθω. Γιατί νά, σαν να κοροϊδεύω». Δὲν ἦταν ἕνας νέος πού ἔχει ἀναισθησία και πού μπορεῖ νὰ φθάσει ἀκόμη καί σε ἱερέα μὲ τὴν αὐθάδειά του. Ὄχι· ἦταν ἕνα παιδί μέ εὐαισθησία ἀλλά κατά ἀρρωστημένο τρόπο, καί ὅμως εἶπε αὐτή τήν ἀλήθεια. Καί προσπάθησα νὰ τὸν ἐνθαρρύνω λέγοντάς του μερικά πράγματα. Ἔμοιαζε βέβαια ὅτι ἦταν ὅπως τὰ ἔλεγε, ἀλλά αὐτό ὀφειλόταν στο ὅτι τὸ ἔπαιρνε ἐντελῶς ἀρνητικά το πράγμα, καθώς ήταν στη μέση, ὅπως εἴπαμε, ή ὅλη ἀρρωστημένη διάθεση. Προσπάθησα νὰ τοῦ δείξω καὶ τὰ θετικά, καί ὅτι ἐκεῖνο ποὺ χρειαζόταν ἦταν να προσέξει αὐτά πού τοῦ ἔλεγα καὶ ποὺ θὰ τοῦ ἔλεγα στη συνέχεια, καὶ νὰ πιαστεῖ ἀπό αὐτά· ἀλλιῶς, θὰ ἔμενε στην κατά στασή του. Ἀλλὰ μοῦ ἔκανε εντύπωση αὐτό πού εἶπε, Δέν εἶναι λίγοι αὐτοί που μοιρολογούν, και κυρίως ὅσοι ἔχουν ψυχοπαθολογικές καταστάσεις καί, θέλουν δέν θέλουν, ξυπνούν καὶ κοιμούνται με τά γονίδια πού ἔχουν μέσα τους, τά ὁποία προκαλούν τις άρρωστημένες αὐτές καταστάσεις. Ὀδύρονται, κλαίνε καὶ ὑποφέρουν. Ἄλλοι τά καταφέρνουν να μὴν ἔχουν τέτοια προβλήματα, γιατί τα δικά τους γονίδια εἶναι τέτοια πού δέν δημιουργούν ψυχοπα θολογικές καταστάσεις, ὅμως δημιουργοῦν ἄλλα αὐτοί, π.χ., ἐνεργοῦν ἔτσι ποὺ ἤ διαφεντεύουν καί ὅποιον πάρει ὁ χάρος ἤ καμουφλάρονται καί κινοῦνται μὲ προσωπείο.
Ὄχι λοιπόν να μοιρολογεῖ κανείς ἢ νὰ λαμβάνει μέτρα ἀπὸ δῶ κι ἀπό κεῖ νὰ κουκουλωθεῖ καὶ νὰ δείξει, πρῶτα στον ἑαυτό του, ὅτι δὲν εἶναι αὐτός ποὺ εἶναι καὶ νὰ ἐμφανισθεῖ ἐπίσης ἀσπροπρόσωπος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Ταλαίπωρέ μου ἄνθρωπε! Τι σε πειράζει νὰ δεῖς ποιός εἶσαι; Ὁ Θεός ξέρει. Νά έμφανισθεῖς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ αὐτός πού εἶσαι.
Ἐκεῖνο λοιπόν που χρειάζεται εἶναι νὰ μή φο-βηθοῦμε νὰ δοῦμε τὸν ἑαυτό μας καί νά μή φοβηθοῦμε νὰ ἀποδεχθοῦμε τὸν ἑαυτό μας. Νὰ μὴν ξαναβγεῖ ἀπὸ τὰ χείλη μας, ἀλλά οὔτε κάν να περάσει ἀπό τή σκέψη μας καὶ ἀπὸ τὴν καρδιά μας. «Αχ. Θεέ μου, γιατί μέ ἔκανες ἔτσι;» Γιατί μερικοί λένε καὶ αὐτό, καθώς διαπιστώνουν κάποια πράγματα μέσα τους, ἀπὸ τὰ ὁποῖα δὲν μποροῦν νὰ ἀπαλλαγοῦν. Οὔτε μοιρολατρικά νὰ πεῖς: «Ε, τί να κάνουμε; Τὴν εἶδα τή μοίρα μου τώρα, ποιά εἶναι», πού ἔλε γαν οἱ παλαιότεροι, καί παραδίδονταν στη μοίρα τους. Όχι, όχι.
Πρὶν ἐμεῖς δοῦμε τί εἴμαστε καὶ τί δὲν εἴμαστε, ὁ Θεὸς τὸ ἤξερε αὐτό. Ἀπό τότε που ἁμάρτησαν οἱ πρωτόπλαστοι, καὶ τοὺς ἔδιωξε ἀπὸ τὸν παράδεισο ὁ Θεός, ἤξερε τί θὰ εἶναι ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα τὸ ἀνθρώπινο γένος, καί τί θὰ εἶναι καί σήμερα ὁ καθένας μας. Αὐτὰ τὰ γνωρίζει ὁ Κύριος καὶ γι' αὐτό ήρθε, γιὰ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο καὶ ἀπό τίς ψυχοπαθο λογικές καταστάσεις καὶ ἀπὸ τὴν ὅλη κατάσταση που δημιουργεῖ ἡ ἁμαρτία. Ἔγινε ἄνθρωπος, έσταυρώθη, ἀπέθανε, πῆγε ἐκεῖ στὸν ἅδη, ἀνεστήθη καὶ κατήργησε τὸν θάνατο, κατήργησε τὸν ἅδη, ὡς Θεός καὶ ὡς ἄνθρωπος ἀναμάρτητος, για να σώσει τον ἄνθρωπο. Ἀλλά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ τὰ δεῖ ἔτσι τα πράγματα, νὰ τὰ πιστέψει ἔτσι, νὰ τὰ πάρει ἔτσι.
13-8-1995/10-12-1995
Αρρωστημένες ψυχολογικές καταστάσεις
Ενότητες
Δ
Ὅλα αὐτά εἶναι εὐλογία
Ὑπάρχουν ἀρρωστημένοι τύποι, οἱ ὁποῖοι συ νέχεια παραπονούνται για τις καταστάσεις τους, γκρινιάζουν, μουρμουρίζουν, γογγύζουν, ἄγονται καὶ φέρονται ἀπὸ αὐτές. Δὲν εἶναι βέβαια αὐτὴ καλή κατάσταση. Μπορεῖ ἀμέσως να μεταστρέψει κανείς αὐτὴ τὴν ἄχαρη κατάσταση, ὅταν, ὅ,τι κι ἄν τοῦ συμβαίνει, εἴτε εἶναι ἀρρωστημένος τύπος εἴτε δὲν εἶναι, πιστέψει ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι εὐλογία ὅτι τὰ οἰκονομεῖ ἔτσι ὁ Θεός, ἀκριβῶς γιὰ νὰ τὸν βοηθή σουν νὰ ἐμπιστευθεί μόνο στο ἔλεος, στην εύσπλα-χνία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός δὲν παύει νὰ εἶναι ὁ εὔ σπλαχνος Θεός, ποὺ ἀγαπᾶ καὶ ἐνδιαφέρεται για το πλάσμα του.
11-2-1996
Αἰσθάνεται τὴν ἁμαρτία του, ἀλλὰ δὲν τὴν ἀντιμετωπίζει σωστά
Εἶναι ἐνδεχόνο κάποιος, μὲ ὅλα αὐτά πού ἀκούει να λέμε ἐδῶ, ἀλλὰ καὶ ποὺ διαβάζει, νὰ αἰ-σθάνεται μὲν τὴν ἁμαρτία του καὶ νά ἔχει μια ευαισθη σία, ἀλλὰ δὲν τὴν ἀντιμετωπίζει σωστά τὴν ὑπόθεση. Δηλαδή, καταλαμβάνεται ἀπό στενοχωρία, ἀπό ταραχή, ἀπό συνεχή ἀγωνία, ἀπὸ ἐνοχές, ἀπό τύψεις, καὶ ἤ καταπίπτει καί μαραζώνει καί μπορεῖ νὰ πά θει ψυχολογικά, ἐὰν μάλιστα ἔχει καί καμιά φλέβα ψυχοπαθολογική, ἡ μπορεῖ νὰ τὰ δώσει ὅλα μια κλωτσιά κάποια στιγμή και να γίνει χειρότερος ἀπό τον καθένα.
15-6-1994
Πιάνεται ἀπό μικρές ἁμαρτίες καὶ δὲν βλέπει τις βασικές
Βλέπεις μια ψυχή ποὺ ἀσχολεῖται πάρα πολύ με κάποια ἁμαρτία. Καὶ ἀσχολεῖται μὲ τὴν ἁμαρτία αὐτὴ πολύ-πολύ σοβαρά, τη στιγμή που ὑπάρχουν στὴν ἴδια ψυχή ἄλλες ἁμαρτίες πολύ σοβαρότερες, ποὺ ὅμως δέν τις βλέπει. Πιάνεται ἀπό αὐτήν, ή ὁποία δὲν εἶναι καὶ τίποτε, ἀσχολεῖται μέ αὐτὴν και ταράσσεται καὶ σκέπτεται: «Πρέπει να μετανοήσω». Καὶ δὲν βλέπει ἄλλες βαθύτερες, οὐσιαστικότερες ἁμαρτίες, πού παραποιοῦν τὴν ὅλη προσωπικότητα.
Ὅπως, ἄς ποῦμε, μπαίνεις μέσα σε ἕνα σπίτι καὶ βλέπεις κάποιες σκόνες πού ὑπάρχουν ἐπάνω σὲ ἕνα ἔπιπλο, καὶ δὲν βλέπεις πόσα πράγματα ὑπάρχουν στα δωμάτια, που ὄχι ἁπλῶς ὑπάρχουν ἐνῶ δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχουν, ἀλλὰ ἔχουν καί κακοσμία. Δὲν τὰ βλέπεις καὶ δὲν ἀσχολεῖσαι μὲ αὐτά. Εἶναι μυστήριο ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι οἱ ἀρρωστημένες καταστάσεις μέσα του που τον κάνουν να πιάνεται ἀπό μια μικρή τριχούλα καὶ νὰ μὴ βλέπει ὁλόκληρο δοκάρι στὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του. Καί ὄχι μόνο ὅταν εἶναι ἀρρωστημένος κανείς, ἀλλὰ καὶ χωρὶς νὰ εἶναι, μπορεί να πιάνεται ἀπό μικρές ἁμαρτίες και να μή βλέπει τις βασικές.
23-12-1995
Πρέπει να βρεθεῖ ἡ βαθύτερη αἰτία
Στίς ψυχοπαθολογικές καταστάσεις ὁ καημένος ὁ ἄνθρωπος δέν ξέρει ἀπὸ τί ἀκριβῶς πάσχει, τί ἀκριβῶς τοῦ συμβαίνει, καί ἀρκετές φορές νομίζει ὅτι βρῆκε τή λύση. Τήν ὥρα πού νομίζει ὅτι βρῆκε τή λύση, νιώθει καί μιά ἀνακούφιση. Καί μάλιστα ἐπηρεάζεται ἀπό αὐτό. «Εφόσον νιώθω ἀνακούφιση, ἄρα ὄντως εἶναι λύση αὐτό πού σκέφθηκα». Ὅμως, ὕστερα ἀπό μερικές ώρες πάλι εἶναι στὰ ἴδια καὶ πάλι βρίσκει μια λύση, βρίσκει ἕνα ἐξιλαστήριο θύμα. «Αἰσθάνομαι ἄσχημα, διότι μοῦ συνέβη ἐκεῖνο ἐκείνη τὴν ἡμέρα ἤ ἐκεῖνο τὸν καιρό ἢ διότι μοῦ φέρθηκε ὁ τάδε ἔτσι ἤ μοῦ ἔκανε ὁ ἄλλος τὸ ἄλλο». Καί νομίζει πώς «αὐτό ἦταν βρῆκα τη λύση» καί νιώθει μιά ἀνακούφιση.
Ἐπαναλαμβάνω, στηρίχθηκε ἀρκετά σ' αὐτὴ τὴν ἐμπειρία καί μερικές φορές μάλιστα ἀρκετά προσκολλᾶται στη λύση που νόμισε ὅτι βρῆκε. Ὁπότε ὁ γιατρός, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ζητάει βοήθεια, δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ξεκολλήσει, γιὰ νὰ τὸν βοηθήσει νὰ βρεῖ ὄντως τη λύτρωση. Διότι πρέπει να βρεθεῖ ἡ βαθύτερη, ἡ πραγματική αἰτία, καὶ νὰ φύγει αὐτή ἀπό τή μέση, γιὰ νὰ λυτρωθεῖ ὁ ἄνθρωπος.
20-5-1984
Καί αὐτός πού ἔχει ἀρρωστημένες καταστάσεις φέρει εὐθύνη
Ἐφόσον ἕνας ἄνθρωπος δὲν εἶναι τρελός, ἄς ποῦμε, σχιζοφρενής, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ συμμαζέψει τὸν ἑαυτό του, ἀλλά δουλεύει το μυαλό του τον βλέπουμε ότι κάνει τις δουλειές του, κάνει σπουδές, προ χωρεῖ καὶ διαπρέπει- ὅσο κι ἂν εἶναι ἐπηρεασμένος ἀπὸ ἀρρωστημένες καταστάσεις καί μερικές φορές μέχρι σημείου ποὺ νὰ ἔχει, τρόπον τινά, τὸ ἀκαταλόγιστο, ὅλο καὶ πιο πολύ πείθομαι ὅτι καὶ αὐτὸς ἀκόμη φέρει εὐθύνη γιὰ τὸ πῶς ζεῖ. Δὲν μπορεῖ νὰ ἐπαναπαυθεῖ καὶ νὰ πεῖ: «Ἐγώ αὐτός εἶμαι. Τι να κάνω» καὶ νὰ δικαιολογήσει ἔτσι τὸν ἑαυτό του. Ὄχι. Ἐφόσον δουλεύει το μυαλό και καταλαβαίνει, να βάλει κάτω τὰ πράγματα καὶ νὰ ζήσει με βάση τη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας.
15-12-1991
Με τη χάρη τοῦ Θεοῦ ξεπερνάει κανείς αὐτές τις καταστάσεις
Δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἐπαναπαυθεῖ κανείς λέγοντας: «Νά, εἶμαι δειλός, νά, αἰσθάνομαι δειλός...» Μπορεῖ ἔτσι νὰ εἶσαι, καί μπορεῖ νὰ εἶναι μια άρρωστημένη κατάσταση αὐτή, ἀλλὰ μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἐφόσον δουλεύει το μυαλό σου, καί μπορεῖς νὰ καταλάβεις κάποια πράγματα, ξεπερνᾶς τή δειλία, ξεπερνᾶς τὸν φόβο, ξεπερνᾶς αὐτές τις καταστάσεις καὶ γίνεσαι ἀνδρεῖος.
15-12-1991
«Ἄχ, πότε θα γιατρευτῶ;»
Πῶς νὰ ποῦμε, Λίγο πολύ νὰ τὸ ἔχει καημό κα νείς, λίγο πολύ να πονάει η ψυχή του: «Αχ, πότε θα γιατρευτώ» («Ἄχ» ὄχι μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἀπελπισίας, ἀλλὰ μὲ τὴν ἔννοια τοῦ πόθου.) «Πότε θὰ ἔρθω σε καλή, σε νορμάλ κατάσταση, σε πνευματική κατάσταση τέτοια, πού δέν χορταίνει κανείς να προσεύχεται»
Ἐδῶ πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι μπορεῖ νὰ ὑπάρχει καί ἀπό αὐτή τήν πλευρά ἀρρωστημένη κατάσταση. Ὑπάρχουν μέσα στήν Ἐκκλησία καί τέτοιοι τύποι, πού μπορεῖ κάθε μέρα να κοινωνοῦν, νὰ κάνουν καί ἄλλα θρησκευτικά πράγματα, καὶ νὰ εἶναι αὐτά ἐνέργειες ἀρρωστημένης προσωπικότητος. Νὰ τὸ ἔχουμε ὑπ᾿ ὄψιν μας καὶ αὐτό. Δεν σημαίνει ὅτι, ἂν κάποιος κάνει ἔτσι, ὁπωσδήποτε εἶναι σε κατάσταση ὑγείας ψυχικῆς καὶ πνευματικῆς.
22-1-1984
E'
Ἄλλο εἶναι τὰ ἀρρωστημένα πράγματα καὶ ἄλλο τὰ ὑγιή
Ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου πρέπει νὰ εἶναι λαμπι καρισμένη, καθαρή. Ὄχι βέβαια να πιάσει τὸν ἄν θρωπο κανένα ἄγχος ή καμιά ψυχαναγκαστική διάθεση δὲν ἔχουν καμιά σχέση αὐτὰ μὲ τὸν χριστιανό. Ἄλλο εἶναι τὰ ἀρρωστημένα πράγματα καί ἄλλο εἰναι τὰ ὑγιή. Κάτι μπορεῖ νὰ δείχνει ἐξωτερικά ὅτι γίνεται στον τέλειο βαθμό, καί ὅμως πίσω ἀπό αὐτό μπορεῖ νὰ κρύβεται μια ψυχαναγκαστική κατάσταση. Δὲν ἔχει αὐτό ἀξία. Ὄχι μόνο δέν ἔχει ἀξία, ἀλλά βλάπτει μια τέτοια κατάσταση. Ἐκεῖνο ποὺ θὰ εἴχαμε νὰ ποῦμε σὲ ἕναν τέτοιο χριστιανό που κάνει, π.χ., σταυρούς και σταυρούς ψυχαναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ, εἶναι: «Κάνε λιγότερους σταυρούς». Καί σὲ ἕναν πού, πάλι κατά ἀρρωστημένο τρόπο, τάχα ὅλο τα χείλη του κινοῦνται καὶ λέει προσευχή, θα ποῦμε: «Κλεῖσε το στόμα σου. Μή λές· δὲν πειράζει. Ἄσε σήμερα θα προσευχηθῶ ἐγώ για σένα», γιὰ νὰ βοηθηθεῖ νὰ ξεγλιτώσει ἀπὸ τὴν ἀρρωστημένη κατάσταση. Ἄλλος ὅμως κατά τρόπο πράγματι ὑγιὴ καὶ ὄχι ἀρρωστημένο ὅλο τὸ εἰκοσιτετράωρο άδιαλείπτως προσεύχεται. Ἄλλο τὸ ἕνα, ἄλλο τὸ ἄλλο. Ὅπως ἐπίσης ὑπάρχουν ἀρρωστημένοι τύποι, που τάχα ὅλο θέλουν να μετανοοῦν, ὅλο θέλουν νὰ ἐξο μολογοῦνται, ὅλο θέλουν να καθαρίζονται. Εἶναι ἀρρωστημένα αὐτά. Ἀλλὰ ὑπάρχουν ὑγιεῖς κατα στάσεις, υγιεῖς ψυχές, πού, τρόπον τινά, δὲν μποροῦν να κοιμηθουν, ἐὰν δὲν κάνουν το λουτρό αὐτό.
Κατ' αναλογίαν, ἄλλο εἶναι τὸ ἄγχος, το άρρωστημένο άγχος, πού ἔχουν οἱ ἄνθρωποι σήμερα, και ἄλλο εἶναι αὐτό για το ὁποῖο ὁμιλεῖ ὁ ἅγιος Μακάριος: Να πιέσεις τον ἑαυτό σου, λέει, να πιέσεις την καρδιά σου να κάνει το θέλημα τοῦ Θεού, μέχρι πού να καταλαμβάνεται ἀπό ἄγχος.
6-10-1991/18-11-1992
Εἶναι μιά φυγή τὸ νὰ πιάνεσαι ἀπὸ τὸ ἀπόλυτο
Εἶναι κάποιο παιδί, συμπαθέστατο το καημένο, ποὺ ἔχει ἀρρωστημένο χαρακτήρα καί ταλαιπωρείται. «Νὰ ἀρχίσεις να μειώνεις τα τσιγάρα» τοῦ εἶπα. «Θα τα κόψω ὅλα, πάτερ». Αὐτό ὄχι μιά φορά, ἀλλά πολλές φορές το ἔχει πεῖ. Καὶ τοῦ ἔλεγα: «Κοίταξε μεταξύ τῶν ἄλλων ἔχεις καί τοῦτο δῶ, ὅτι πιάνεσαι ἀπό τὸ ἀπόλυτο. "Θα τα κόψω ὅλα. Ἀπό αὔριο τὸ πρωί ὅλα ἀλλιώτικα θὰ εἶναι"».
Κάθε φορά αὐτό γίνεται. Ἐδῶ ἔχουμε βέβαια μιά ἀρρωστημένη κατάσταση, ἀλλά σε πάρα πολλές ψυχές, καί στις μή κατά χτυπητό τρόπο άρρωστημένες καταστάσεις, γίνεται αὐτό. (Δὲν ξέρω, ἄν ὑπάρχει κανείς πού δέν ἔχει ἀρρωστημένες καταστάσεις μέσα του, ἔστω μή χτυπητές.) Πιάνεται και νείς ἀπό κάποια ὑψηλότερα πράγματα, ἀπό τελειότερα, ἀπό κάποια ἀπόλυτα, ἀπό πολύ πνευματικά πράγματα. Καὶ δὲν το καταλαβαίνει καθεμιά ψυχή ὅτι αὐτό εἶναι μια φυγή. Δεν καταλαβαίνει ὅτι, κά νοντας αὐτό, βγαίνει ἀπό τήν πραγματικότητα. Δέν καταλαβαίνει ὅτι, σε τελευταία ἀνάλυση, καί ἄγνοια έχει και δεν ξέρει τι κάνει καί ἐπιπλέον νομίζει ότι αὐτὸ ποὺ κάνει εἶναι το σωστό,
6-6-1993
«Αχ, Θεέ μου, γιατί μὲ ἔκανες ἔτσι;»
Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση αὐτό πού εἶπε στην έξομολόγηση κάποιος νέος. Βέβαια, ὁ καημένος κατά ἀρρωστημένο τρόπο τὰ ἔβλεπε, ἀλλά, ἐν πάσῃ περιπτώσει, καμιά φορά ἀπό ἀρρωστημένους τύπους μπορεῖ νὰ ἀκουστοῦν κάποιες ἀλήθειες. Μοῦ εἶπε λοιπόν: «Ε, τώρα τί ἦρθα, πάτερ, τί ἦρθα; Μᾶλλον δὲν ἔπρεπε νὰ ἔρθω. Γιατί νά, σαν να κοροϊδεύω». Δὲν ἦταν ἕνας νέος πού ἔχει ἀναισθησία και πού μπορεῖ νὰ φθάσει ἀκόμη καί σε ἱερέα μὲ τὴν αὐθάδειά του. Ὄχι· ἦταν ἕνα παιδί μέ εὐαισθησία ἀλλά κατά ἀρρωστημένο τρόπο, καί ὅμως εἶπε αὐτή τήν ἀλήθεια. Καί προσπάθησα νὰ τὸν ἐνθαρρύνω λέγοντάς του μερικά πράγματα. Ἔμοιαζε βέβαια ὅτι ἦταν ὅπως τὰ ἔλεγε, ἀλλά αὐτό ὀφειλόταν στο ὅτι τὸ ἔπαιρνε ἐντελῶς ἀρνητικά το πράγμα, καθώς ήταν στη μέση, ὅπως εἴπαμε, ή ὅλη ἀρρωστημένη διάθεση. Προσπάθησα νὰ τοῦ δείξω καὶ τὰ θετικά, καί ὅτι ἐκεῖνο ποὺ χρειαζόταν ἦταν να προσέξει αὐτά πού τοῦ ἔλεγα καὶ ποὺ θὰ τοῦ ἔλεγα στη συνέχεια, καὶ νὰ πιαστεῖ ἀπό αὐτά· ἀλλιῶς, θὰ ἔμενε στην κατά στασή του. Ἀλλὰ μοῦ ἔκανε εντύπωση αὐτό πού εἶπε, Δέν εἶναι λίγοι αὐτοί που μοιρολογούν, και κυρίως ὅσοι ἔχουν ψυχοπαθολογικές καταστάσεις καί, θέλουν δέν θέλουν, ξυπνούν καὶ κοιμούνται με τά γονίδια πού ἔχουν μέσα τους, τά ὁποία προκαλούν τις άρρωστημένες αὐτές καταστάσεις. Ὀδύρονται, κλαίνε καὶ ὑποφέρουν. Ἄλλοι τά καταφέρνουν να μὴν ἔχουν τέτοια προβλήματα, γιατί τα δικά τους γονίδια εἶναι τέτοια πού δέν δημιουργούν ψυχοπα θολογικές καταστάσεις, ὅμως δημιουργοῦν ἄλλα αὐτοί, π.χ., ἐνεργοῦν ἔτσι ποὺ ἤ διαφεντεύουν καί ὅποιον πάρει ὁ χάρος ἤ καμουφλάρονται καί κινοῦνται μὲ προσωπείο.
Ὄχι λοιπόν να μοιρολογεῖ κανείς ἢ νὰ λαμβάνει μέτρα ἀπὸ δῶ κι ἀπό κεῖ νὰ κουκουλωθεῖ καὶ νὰ δείξει, πρῶτα στον ἑαυτό του, ὅτι δὲν εἶναι αὐτός ποὺ εἶναι καὶ νὰ ἐμφανισθεῖ ἐπίσης ἀσπροπρόσωπος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Ταλαίπωρέ μου ἄνθρωπε! Τι σε πειράζει νὰ δεῖς ποιός εἶσαι; Ὁ Θεός ξέρει. Νά έμφανισθεῖς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ αὐτός πού εἶσαι.
Ἐκεῖνο λοιπόν που χρειάζεται εἶναι νὰ μή φο-βηθοῦμε νὰ δοῦμε τὸν ἑαυτό μας καί νά μή φοβηθοῦμε νὰ ἀποδεχθοῦμε τὸν ἑαυτό μας. Νὰ μὴν ξαναβγεῖ ἀπὸ τὰ χείλη μας, ἀλλά οὔτε κάν να περάσει ἀπό τή σκέψη μας καὶ ἀπὸ τὴν καρδιά μας. «Αχ. Θεέ μου, γιατί μέ ἔκανες ἔτσι;» Γιατί μερικοί λένε καὶ αὐτό, καθώς διαπιστώνουν κάποια πράγματα μέσα τους, ἀπὸ τὰ ὁποῖα δὲν μποροῦν νὰ ἀπαλλαγοῦν. Οὔτε μοιρολατρικά νὰ πεῖς: «Ε, τί να κάνουμε; Τὴν εἶδα τή μοίρα μου τώρα, ποιά εἶναι», πού ἔλε γαν οἱ παλαιότεροι, καί παραδίδονταν στη μοίρα τους. Όχι, όχι.
Πρὶν ἐμεῖς δοῦμε τί εἴμαστε καὶ τί δὲν εἴμαστε, ὁ Θεὸς τὸ ἤξερε αὐτό. Ἀπό τότε που ἁμάρτησαν οἱ πρωτόπλαστοι, καὶ τοὺς ἔδιωξε ἀπὸ τὸν παράδεισο ὁ Θεός, ἤξερε τί θὰ εἶναι ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα τὸ ἀνθρώπινο γένος, καί τί θὰ εἶναι καί σήμερα ὁ καθένας μας. Αὐτὰ τὰ γνωρίζει ὁ Κύριος καὶ γι' αὐτό ήρθε, γιὰ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο καὶ ἀπό τίς ψυχοπαθο λογικές καταστάσεις καὶ ἀπὸ τὴν ὅλη κατάσταση που δημιουργεῖ ἡ ἁμαρτία. Ἔγινε ἄνθρωπος, έσταυρώθη, ἀπέθανε, πῆγε ἐκεῖ στὸν ἅδη, ἀνεστήθη καὶ κατήργησε τὸν θάνατο, κατήργησε τὸν ἅδη, ὡς Θεός καὶ ὡς ἄνθρωπος ἀναμάρτητος, για να σώσει τον ἄνθρωπο. Ἀλλά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ τὰ δεῖ ἔτσι τα πράγματα, νὰ τὰ πιστέψει ἔτσι, νὰ τὰ πάρει ἔτσι.
13-8-1995/10-12-1995
