Συνέχεια από Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013
Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ Η
ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
ΤΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ (συνέχεια)
Το ξέσπασμα της σεξουαλικότητας
σε ένα αγόρι προκαλεί έντονη αλλαγή στην ψυχολογία του. Έχει τώρα την σεξουαλικότητα ενός
μεγάλου άνδρα με την μορφή ενός παιδιού. Συχνά η πλημμύρα άσεμνων φαντασιών και
αισχρολογιών με τους συμμαθητές ξεχύνεται σαν ένα χείμαρρος βρώμικου νερού πάνω
από όλα τα λεπτά και παιδικά του αισθήματα, κάποτε πνίγοντάς τα για πάντα.
Απροσδόκητες ηθικές συγκρούσεις εμφανίζονται, πειρασμοί κάθε είδους καραδοκούν
και διαπλέκονται στις φαντασίες του. Η ψυχική αφομοίωση του σεξουαλικού
συμπλέγματος του προκαλεί τις μεγαλύτερες δυσκολίες, αν και μπορεί να μην έχει
συνειδητοποιήσει την ύπαρξή του. Η έναρξη της εφηβείας προκαλεί επίσης
σημαντικές αλλαγές στον μεταβολισμό του, όπως μπορεί να φανή από τα σπυράκια
και την ακμή που τόσο συχνά εμφανίζονται στους εφήβους. Η ψυχή διαταράσσεται με
παρόμοιο τρόπο και χάνει την ισορροπία της. Σε αυτήν την ηλικία ο νέος άνδρας
είναι γεμάτος ψευδαισθήσεις, που είναι πάντα ένα δείγμα ψυχικής ανισορροπίας.
Αυτές κάνουν την σταθερότητα και την ωριμότητα της κρίσης αδύνατες. Τα γούστα,
τα ενδιαφέροντα, τα σχέδιά του, αλλάζουν ακανόνιστα. Μπορεί ξαφνικά να ερωτευθή
«ως τα μπούνια» ένα κορίτσι, και δύο εβδομάδες αργότερα να μην μπορή να
καταλάβη καθόλου πώς κάτι τέτοιο μπόρεσε να του συμβή. Είναι τόσο γεμάτος από
ψευδαισθήσεις, που πραγματικά χρειάζεται αυτά τα λάθη για να τον κάνουν να
συνειδητοποιήση το δικό του γούστο και την ατομική του κρίση. Ακόμη
πειραματίζεται με την ζωή, και π ρ έ π ε
ι να πειραματισθή μαζί της για να μάθη
να κρίνη τα πράγματα σωστά. Γι’ αυτό και υπάρχουν πολύ λίγοι άνδρες που δεν
είχαν κάποια σεξουαλική εμπειρία πριν παντρευτούν. Κατά την διάρκεια της
εφηβείας πρόκειται περισσότερο για ομοφυλοφιλικές εμπειρίες, οι οποίες είναι
πολύ πιο συνηθισμένες από ότι γενικά νομίζεται. Οι ετεροφυλοφιλικές εμπειρίες
έρχονται αργότερα, και δεν είναι πάντα πολύ όμορφες. Γιατί όσο λιγώτερο το
σεξουαλικό σύμπλεγμα έχει αφομοιωθή στο σύνολο της προσωπικότητας, τόσο
περισσότερο αυτόνομο και ενστικτώδες θα είναι. Η σεξουαλικότητα είναι τότε
καθαρά ζωική και δεν αναγνωρίζει ψυχολογικές διακρίσεις. Η χειρότερη γυναίκα θα
είναι αρκετή· φθάνει να έχη τα τυπικά δευτερεύοντα σεξουαλικά χαρακτηριστικά.
Ένα λανθασμένο βήμα αυτού του είδους δεν μας δίνει το δικαίωμα να βγάζουμε
συμπεράσματα για τον χαρακτήρα ενός άνδρα, καθώς η πράξη αυτή μπορεί εύκολα να
συμβή όταν το σεξουαλικό σύμπλεγμα είναι ακόμη αποσχισμένο από την επίδραση της
ψυχής. Εντούτοις, πάρα πολλές εμπειρίες αυτού του είδους έχουν ένα κακό
αποτέλεσμα στην διαμόρφωση της προσωπικότητας, επειδή καθηλώνουν την
σεξουαλικότητα σε ένα πολύ χαμηλό επίπεδο, και την κάνουν ανεπίδεκτη σε ηθικές
κρίσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι αν και ο συγκεκριμένος άνδρας είναι εξωτερικά
ένας αξιοσέβαστος πολίτης, εσωτερικά είναι λεία των σεξουαλικών φαντασιώσεων
του χειρότερου είδους, ή ίσως τις απωθεί, και σε κάποια ευνοϊκή περίσταση αυτές
πηδούν στην επιφάνεια στην πρωτόγονη μορφή τους, προς μεγάλη έκπληξη της
ανύποπτης γυναίκας του – υποθέτοντας, φυσικά, ότι αυτή παρατηρεί τί συμβαίνει
γύρω της. Ένα συχνό επακόλουθο είναι η πρόωρη ψυχρότητα από την μεριά της
γυναίκας. Οι γυναίκες είναι συχνά ψυχρές από την πρώτη ημέρα του γάμου, επειδή
η αισθητήρια λειτουργία δεν ανταποκρίνεται σε αυτό το είδος της σεξουαλικότητας
των συζύγων τους. Η αδυναμία της κρίσης ενός άνδρα κατά την διάρκεια της
εφηβείας θα πρέπει να τον κάνη να σκεφθή πολύ βαθύτερα σχετικά με την πρόωρη
εκλογή μιας συζύγου.
Ας στραφούμε τώρα σε άλλες μορφές
σχέσης ανάμεσα στα δύο φύλα που είναι συνηθισμένες στην διάρκεια της περιόδου
των σπουδών. Υπάρχουν, όπως γνωρίζετε, χαρακτηριστικοί δεσμοί ανάμεσα σε
σπουδαστές, κυρίως στα μεγάλα πανεπιστήμια άλλων χωρών. Αυτές οι σχέσεις είναι
μερικές φορές πολύ σταθερές, και μπορούν ακόμη να έχουν ψυχολογική αξία, επειδή
δεν βασίζονται αποκλειστικά στην σεξουαλικότητα, αλλά επίσης, κατά ένα μέρος,
στην αγάπη. Μερικές φορές αυτός ο δεσμός καταλήγει σε γάμο. Αυτή η σχέση,
λοιπόν, βρίσκεται αρκετά ψηλότερα από την πορνεία. Αλλά κατά κανόνα αυτό
περιορίζεται σε εκείνους τους σπουδαστές που είναι προσεκτικοί στην εκλογή των
συντρόφων τους. Πρόκειται, συνήθως, για ζήτημα χρημάτων, επειδή τα περισσότερα
κορίτσια εξαρτώνται από τους εραστές τους για οικονομική βοήθεια, αν και δεν
μπορεί να ειπωθή ότι πουλούν την αγάπη τους για χρήματα. Πολύ συχνά η σχέση
αυτή είναι ένα όμορφο επεισόδιο στην ζωή του κοριτσιού, που αλλοιώς είναι άδεια
και φτωχή, ενώ για τον άνδρα αυτό μπορεί να είναι η πρώτη στενή του γνωριμία με
μια γυναίκα, και αργότερα στην ζωή του μια ανάμνηση στην οποία ξαναγυρίζει με
συγκίνηση. Άλλες φορές, πάλι, δεν υπάρχει τίποτε αξιόλογο σε αυτούς τους
δεσμούς, από την μια μεριά εξ αιτίας του ωμού αισθησιασμού του άνδρα, εξ αιτίας
της έλλειψης λεπτότητας και ευαισθησίας από αυτόν, και από την άλλη εξ αιτίας
της επιπολαιότητας και ελαφρότητας της κοπέλλας.
Πάνω από όλες αυτές τις σχέσεις
κρέμεται η Δαμόκλειος σπάθη της παροδικότητάς τους, που εμποδίζει τον σχηματισμό
πραγματικών αξιών. Είναι περαστικά επεισόδια, πειράματα πολύ περιορισμένης
ισχύος. Η τραυματική τους επίδραση πάνω στην προσωπικότητα οφείλεται στο
γεγονός ότι ο άνδρας κερδίζει την κοπέλλα πολύ εύκολα, έτσι που η αξία του
αντικειμένου της αγάπης υποβιβάζεται. Είναι βολικό γι’ αυτόν να τακτοποίηση το
σεξουαλικό του πρόβλημα με αυτόν τον απλό και ανεύθυνο τρόπο. Έτσι
καταστρέφεται. Αλλά, ακόμη πιο σημαντικό, το γεγονός ότι ικανοποιείται
σεξουαλικά τον στερεί από μια κινητήρια δύναμη, χωρίς την οποία δεν μπορεί να
κάνη ένας νέος. Γίνεται αδιάφορος και πρόθυμος να περιμένη. Στο μεταξύ μπορεί
ήρεμα να επιθεωρή το άφθονο θηλυκό στοιχείο που περνάει από μπροστά του, μέχρι
να φανή το κατάλληλο πρόσωπο. Έπειτα έρχεται ο γάμος, και το τελευταίο ραντεβού
μένει μετέωρο. Αυτή η διαδικασία προσθέτει λίγα θετικά στοιχεία στον χαρακτήρα
του. Το χαμηλό επίπεδο της σχέσης τείνει να κρατάει την σεξουαλικότητα σε ένα
αντίστοιχα χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης, και αυτό μπορεί εύκολα να οδηγήση σε
δυσκολίες στον γάμο. Ή, εάν οι σεξουαλικές του φαντασιώσεις απωθηθούν, το
αποτέλεσμα πιθανότατα θα είναι να γίνη νευρωτικός, ή, ακόμη χειρότερα, ένας
ζηλωτής της ηθικής.
Οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις ανάμεσα
σε σπουδαστές και τον δύο φύλων δεν είναι καθόλου σπάνιες. Από όσο μπορώ να
κρίνω σχετικά με αυτό το φαινόμενο, θα έλεγα ότι αυτές οι σχέσεις είναι
λιγώτερο συνηθισμένες σε εμάς, και γενικά στην Ευρώπη, από ότι σε ορισμένες
άλλες χώρες, όπου σπουδαστές και σπουδάστριες ζουν σε αυστηρό διαχωρισμό. Μιλάω
εδώ όχι για παθολογικούς ομοφυλόφιλους που είναι ανίκανοι για αληθινή φιλία και
αντιμετωπίζονται με ελάχιστη συμπάθεια από τους κανονικούς ανθρώπους, αλλά για
λίγο ή πολύ φυσιολογικούς νέους που νοιώθουν μια τέτοια ενθουσιώδη φιλία, ώστε
εκφράζουν τα αισθήματά τους και με σεξουαλικό τρόπο. Με αυτούς δεν πρόκειται
απλώς για αμοιβαίο αυνανισμό, που στην σχολική και πανεπιστημιακή ζωή είναι
καθημερινό φαινόμενο ανάμεσα στις νεώτερες ομάδες, αλλά για μια υψηλότερη και
πιο πνευματική μορφή σχέσης, που αξίζει το όνομα «φιλία» με την κλασσική έννοια
της λέξης. Όταν υπάρχει μια τέτοια φιλία ανάμεσα σε ένα μεγαλύτερο και σε ένα
νεώτερο άτομο, η παιδευτική της σημασία είναι αναντίρρητη. Ένας κάπως
ομοφυλοφιλικός δάσκαλος, για παράδειγμα, οφείλει συχνά τα λαμπρά εκπαιδευτικά
του χαρίσματα στην ομοφυλοφιλική του προδιάθεση. Η ομοφυλοφιλική σχέση ανάμεσα
σε έναν μεγαλύτερο και έναν νεώτερο άνδρα μπορεί έτσι να είναι επωφελής και για
τις δύο πλευρές, και να έχη μόνιμο χαρακτήρα. Απαραίτητος όρος για την αξία
μιας τέτοιας σχέσης είναι η σταθερότητα της φιλίας και η πιστότητα των δύο
πλευρών σε αυτήν. Αλλά πάρα πολύ συχνά αυτή η προϋπόθεση λείπει. Όσο πιο
ομοφυλοφιλικός είναι ένας άνδρας, τόσο είναι πιο επιρρεπής στην απιστία και
στην αποπλάνηση παιδιών. Ακόμη και όταν επικρατεί η πιστότητα και η αληθινή φιλία,
τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ανεπιθύμητα για την ανάπτυξη της
προσωπικότητας. Μια φιλία αυτού του είδους περιλαμβάνει φυσικά ένα ιδιαίτερα
καλλιεργημένο συναίσθημα, το θηλυκό στοιχείο σε έναν άνδρα. Γίνεται τότε
διαχυτικός, αισθηματικός, ωραιοπαθής, υπερευαίσθητος, κ.λ.π. – με μια λέξη
εκδηλώνεται, και αυτή η γυναικεία συμπεριφορά είναι καταστρεπτική για τον
χαρακτήρα του.
Παρόμοια προτερήματα και
ελαττώματα μπορούν να παρατηρηθούν και σε φιλίες μεταξύ γυναικών, μόνο που εδώ
η διαφορά στην ηλικία και ο παιδευτικός παράγοντας δεν είναι τόσο σημαντικά. Η
κύρια αξία βρίσκεται στην ανταλλαγή τρυφερών αισθημάτων από την μια μεριά και
κρυφών σκέψεων από την άλλη. Γενικά πρόκειται για ζωντανές, σκεπτόμενες, και
μάλλον αρρενωπές γυναίκες, που ζητούν να διατηρήσουν την ανωτερότητά τους και
να αμυνθούν απέναντι στους άνδρες. Η στάση τους επομένως απέναντι στους άνδρες
είναι μια ενοχλητική αυτόπεποίθηση, με ένα ίχνος περιφρόνησης. Η επίδραση στον
χαρακτήρα τους είναι η ενίσχυση των αρσενικών τους στοιχείων, και η καταστροφή
της θηλυκής τους έλξης. Συχνά ένας άνδρας ανακαλύπτει την ομοφυλοφιλία τους
μόνο όταν αντιλαμβάνεται ότι αυτές οι γυναίκες τον αφήνουν ψυχρό και
ασυγκίνητο.
Κανονικά, η ομοφυλοφιλία δεν
εμποδίζει μεταγενέστερη ετεροφυλοφιλική δραστηριότητα. Πράγματι, τα δύο μπορούν
ακόμη και να συνυπάρχουν. Ξέρω μια πολύ έξυπνη γυναίκα που σε όλη της την ζωή
ήταν ομοφυλόφιλη, και τελικά στα πενήντα απέκτησε μια κανονική σχέση με έναν
άνδρα.
Ανάμεσα στις σεξουαλικές σχέσεις
της σπουδαστικής περιόδου θα πρέπει να αναφέρουμε και άλλη μια, που είναι πολύ
φυσιολογική, αν και κάπως ιδιότυπη. Είναι η προσκόλληση ενός νέου άνδρα σε μια
μεγαλύτερη γυναίκα, πιθανόν παντρεμένη ή χήρα. Θα θυμάστε ίσως τον Jean Jacques Rousseau
και την σχέση του με την Mme de Warens· αυτού του είδους την σχέση έχω
κατά νου. Ο άνδρας είναι συνήθως μάλλον ντροπαλός, αβέβαιος για τον εαυτό του,
εσωτερικά φοβισμένος, κάποτε παιδαριώδης. Ψάχνει φυσικά για μια μητέρα, ίσως
επειδή είχε υπερβολική ή πολύ λίγη αγάπη στην οικογένειά του. Πολλές γυναίκες γοητεύονται
όσο από τίποτε άλλο από έναν άνδρα αβοήθητο, ιδίως όταν είναι αρκετά
μεγαλύτερες από αυτόν· δεν αγαπούν σε έναν άνδρα την δύναμη, τις αρετές και την
αξία του, αλλά τις αδυναμίες του. Βρίσκουν τις παιδαριωδίες του θελκτικές. Εάν
τραυλίζει λίγο, είναι γοητευτικός· ή ίσως έχει μια αναπηρία, και αυτό κινεί την
μητρική στοργή, και κάτι περισσότερο από αυτό. Συνήθως μια γυναίκα τον
αποπλανεί, και αυτός θεληματικά υποκύπτει στην μητρικότητά της.
Όμως ένας δειλός νεαρός δεν
παραμένει πάντοτε μισό παιδί. Ίσως αυτό το πληθωρικό μητρικό ενδιαφέρον είναι
ακριβώς ότι του χρειάζεται για να φέρη στην επιφάνεια τον ανανάπτυκτο ανδρισμό
του. Με αυτόν τον τρόπο μια γυναίκα εκπαιδεύει το συναίσθημά του και το φέρνει
στην πλήρη συνειδητοποίηση. Ο άνδρας μαθαίνει να καταλαβαίνη μια γυναίκα που
έχει πείρα της ζωής και του κόσμου, που είναι σίγουρη για τον εαυτό της, και
έτσι έχει μια σπάνια ευκαιρία να κοιτάξη στα παρασκήνια. Αλλά μπορεί να
επωφεληθή από αυτήν την σχέση μόνο αν ξεπεράση γρήγορα αυτόν τον δεσμό, γιατί εάν
προσκολληθή σε αυτόν η μητρικότητά της θα τον καταστρέψη. Η μητρική τρυφερότητα
είναι το πιο βλαβερό δηλητήριο για όποιον πρέπει να εξοπλισθή για τον σκληρό
και ανελέητο αγώνα της ζωής. Εάν δεν μπορεί να φύγη από την ποδιά της θα γίνη
ένα μαλακό παράσιτο – γιατί οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες έχουν
χρήματα – και θα βουλιάξη στο επίπεδο του χαϊδεμένου σκύλου ή της κατοικίδιας
γάτας.
Θα πρέπει τώρα να συζητήσουμε
εκείνες τις μορφές σχέσης που δεν δίνουν κάποια λύση στο σεξουαλικό πρόβλημα,
επειδή είναι α-σεξουαλικές ή «πλατωνικές». Εάν υπήρχαν κάποιες αξιόπιστες
στατιστικές πάνω σε αυτό το θέμα, πιστεύω πως θα έδειχναν ότι στην Ελβετία η
πλειονότητα των σπουδαστών προτιμάει μια πλατωνική σχέση. Φυσικά, αυτό εγείρει
το ερώτημα της σεξουαλικής αποχής. Συχνά ακούει κανείς ότι η αποχή από την
σεξουαλική πράξη είναι βλαβερή για την υγεία. Αυτή η άποψη είναι λανθασμένη,
τουλάχιστον για άτομα της ηλικίας των σπουδαστών. Η αποχή είναι βλαβερή στην
υγεία μόνο όταν ένας άνδρας έχει φθάσει στην ηλικία που θα μπορούσε να κερδίση
μια γυναίκα για τον εαυτό του, και θα πρέπει να το κάνη σύμφωνα με τις ατομικές
του κλίσεις. Η ασυνήθιστη ένταση της σεξουαλικής ανάγκης που τόσο συχνά γίνεται
αισθητή αυτήν την περίοδο, έχει τον βιολογικό σκοπό να εξουδετερώση δυναμικά τους
δισταγμούς, τις αμφιβολίες, τις δυσπιστίες και τους ενδοιασμούς του άνδρα. Αυτό
είναι πολύ αναγκαίο, επειδή καθεαυτή η ιδέα του γάμου, με όλες της τις
αμφίβολες πιθανότητες, φέρνει συχνά στον άνδρα πανικό. Είναι λοιπόν κάτι το
αναμενόμενο η φύση να τον σπρώξη να ξεπεράση αυτό το εμπόδιο. Η αποχή από την
σεξουαλική πράξη μπορεί σίγουρα να έχη βλαβερές συνέπειες κάτω από αυτές τις
συνθήκες, αλλά όχι όταν δεν υπάρχει έντονη φυσική ή ψυχολογική ανάγκη γι’
αυτήν.
Αυτό μας οδηγεί στο πολύ όμοιο
ερώτημα που αφορά τις βλαβερές συνέπειες του αυνανισμού. Όταν για φυσικές ή
ψυχολογικές αιτίες η κανονική συνουσία είναι αδύνατη, ο αυνανισμός σαν
ασφαλιστική δικλείδα δεν έχει κακές επιδράσεις. Οι νέοι που έρχονται στον
γιατρό υποφέροντας από τις βλαβερές συνέπειες του αυνανισμού δεν είναι καθόλου
υπερβολικοί στον αυνανισμό – συνήθως δεν έχουν ανάγκη γιατρού επειδή δεν είναι
με κανένα τρόπο άρρωστοι – μάλλον ο αυνανισμός τους έχει βλαβερά αποτελέσματα
επειδή παρουσιάζει ψυχικές επιπλοκές και ακολουθείται από τύψεις συνείδησης ή
από ένα ξέσπασμα σεξουαλικών φαντασιώσεων. Οι τελευταίες είναι ιδιαίτερα συχνές
ανάμεσα στις γυναίκες. Ο αυνανισμός με ψυχικές επιπλοκές είναι επιβλαβής,
αντίθετα με το συνηθισμένο χωρίς επιπλοκές είδος του. Εάν, παρ’ όλα αυτά,
συνεχίζεται ως την ηλικία που η κανονική συνουσία γίνεται σωματικά, ψυχολογικά
και κοινωνικά δυνατή, και συντηρείται απλώς για να αποφευχθούν τα απαραίτητα
καθήκοντα της ζωής, τότε είναι βλαβερός.
Οι πλατωνικές σχέσεις είναι πολύ
σημαντικές κατά την διάρκεια της σπουδαστικής περιόδου. Η μορφή που συνηθέστατα
παίρνουν είναι το φλέρτ. Το φλέρτ είναι η έκφραση μιας δοκιμαστικής στάσης, που
είναι πέρα για πέρα κατάλληλη για αυτήν την ηλικία. Είναι μια εθελοντική
δραστηριότητα που, μέσω μιας σιωπηρής συμφωνίας, δεν βάζει καμμιά πλευρά κάτω
από μια υποχρέωση. Αυτό είναι ένα προσόν, και συγχρόνως ένα μειονέκτημα. Η
δοκιμαστική στάση επιτρέπει και στα δύο μέρη να γνωρισθούν μεταξύ τους χωρίς
οποιαδήποτε άμεσα ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Και οι δύο ασκούν την κρίση τους
και την ικανότητά τους στην αυτοέκφραση, την προσαρμογή και την άμυνα. Μια
τεράστια ποικιλία από εμπειρίες που είναι εξαιρετικά πολύτιμες στην μετέπειτα
ζωή μπορεί να προέλθη από το φλέρτ. Από την άλλη μεριά, η απουσία οποιασδήποτε
δέσμευσης μπορεί εύκολα να οδηγήση στο να γίνη κάποιος, με το να φλερτάρη
συνεχώς ρηχός, επιπόλαιος και άκαρδος. Ο άνδρας γίνεται ένας ήρωας του
σαλονιού, επαγγελματίας καρδιοκατακτητής, χωρίς να φαντάζεται ποτέ του τί
πληκτική μορφή είναι· η κοπέλλα γίνεται κοκέτα, και ένας σοβαρός άνδρας αισθάνεται
ενστικτωδώς ότι δεν πρέπει να την πάρη στα σοβαρά.
Ένα φαινόμενο που είναι τόσο
σπάνιο όσο το φλερτ είναι συνηθισμένο, είναι η συνειδητή καλλιέργεια ενός
σοβαρού έρωτα. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε αυτό απλά το ιδανικό, χωρίς
πάντως να το ταυτίσουμε με το παραδοσιακό ρομάντζο. Για την ανάπτυξη της
προσωπικότητας, δεν μπορεί να υπάρχει αμφιβολία ότι το έγκαιρο ξύπνημα και η
συνειδητή καλλιέργεια βαθειά σοβαρών και υπεύθυνων αισθημάτων είναι υψίστης
σπουδαιότητας. Μια τέτοια σχέση μπορεί να είναι η πιο αποτελεσματική ασπίδα
ενάντια στους πειρασμούς που πολιορκούν έναν νέο άνδρα, καθώς και ένα ισχυρό
κίνητρο για σκληρή δουλειά, πιστότητα και υπευθυνότητα. Παρ’ όλα αυτά, δεν
υπάρχει αξία τόσο μεγάλη που να μην έχει την δυσμενή πλευρά της. Μια σχέση που είναι
υπερβολικά ιδεώδης εύκολα γίνεται κλειστή. Με την αγάπη του ο νέος άνδρας
αποκόβεται πολύ από την γνωριμία άλλων γυναικών, και η κοπέλλα δεν μαθαίνει την
τέχνη της ερωτικής κατάκτησης, επειδή έχει ήδη βρει τον άνθρωπό της. Το
γυναικείο ένστικτο για κατοχή είναι κάτι επικίνδυνο, και μπορεί εύκολα να συμβή
ο άνδρας να μετανειώση για όλες τις εμπειρίες με γυναίκες που δεν είχε ποτέ
πριν από τον γάμο, και να αντισταθμίση την έλλειψη αργότερα.
Γι’ αυτό δεν πρέπει να
συμπεράνουμε ότι οποιαδήποτε σχέση αυτού του είδους είναι ιδανική. Υπάρχουν
περιπτώσεις που συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο – όταν, για παράδειγμα, ένας
άνδρας ή μια κοπέλλα τριγυρνούν με τον αγαπημένο τους σύντροφο χωρίς να ξέρουν
γιατί, από απλή δύναμη της συνήθειας. Είτε από αδράνεια, είτε από έλλειψη
πνεύματος, είτε από ανάγκη για βοήθεια, απλούστατα δεν μπορούν να απαλλαγούν ο
ένας από τον άλλον. Ίσως οι γονείς και από τις δύο πλευρές βρίσκουν το ζευγάρι
ταιριαστό, και ο δεσμός, που άρχισε σε μια στιγμή απερισκεψίας και διατηρήθηκε
από την συνήθεια, γίνεται παθητικά αποδεκτός σαν τετελεσμένο γεγονός. Εδώ
αρχίζουν να συσσωρεύονται τα μειονεκτήματα, χωρίς κανένα πλεονέκτημα. Για την
ανάπτυξη της προσωπικότητας, ο εφησυχασμός και η παθητικότητα είναι βλαβερά,
γιατί αποτελούν εμπόδιο σε πολύτιμες εμπειρίες και στην άσκηση των ιδιαίτερων
χαρισμάτων και αρετών κάποιου. Τα ηθικά γνωρίσματα αποκτώνται μόνο σε κατάσταση
ελευθερίας, και αποδεικνύουν την αξία τους μόνο σε ηθικά επικίνδυνες
καταστάσεις. Ο κλέφτης που δεν κλέβει απλώς και μόνο επειδή είναι στην φυλακή,
δεν είναι μια ηθική προσωπικότητα. Παρόλο που οι γονείς μπορεί να βλέπουν
ευνοϊκά αυτόν τον ρομαντικό γάμο και να προσθέτουν την αξιοπιστία των παιδιών
τους στα δικά τους ιδιαίτερα χαρίσματα, όλα αυτά είναι μια προσποίηση και μια
απάτη, κάτι που του λείπει η πραγματική δύναμη, γιατί το ξεραίνει η ηθική
αδράνεια.
Μετά από αυτήν την σύντομη
επισκόπηση των προβλημάτων όπως τα συναντάμε στην πραγματική ζωή, θα ήθελα, σαν
κατακλείδα, να επιστρέψω στον χώρο της επιθυμίας της καρδιάς και των ουτοπικών
πιθανοτήτων.
Σήμερα δύσκολα μπορούμε να
συζητήσουμε το ερωτικό πρόβλημα χωρίς να μιλήσουμε για την ουτοπία του
ελεύθερου έρωτα, περιλαμβανομένου και του δοκιμαστικού γάμου. Θεωρώ αυτήν την
ιδέα σαν έναν ευσεβή πόθο και μια προσπάθεια να ελαφρύνη ένα πρόβλημα, που στην
πραγματική ζωή είναι πάντα πολύ δύσκολο. Δεν γίνεται να κάνουμε την ζωή εύκολη
περισσότερο από το να μεγαλώσουμε το φυτό της αθανασίας. Η δύναμη της βαρύτητας
μπορεί να ξεπερασθή μόνο με την εφαρμογή της απαιτούμενης ενέργειας. Με όμοιο
τρόπο, η λύση του ερωτικού προβλήματος απαιτεί όλες μας τις δυνάμεις.
Ο,τιδήποτε διαφορετικό θα ήταν ένα άχρηστο μπάλωμα. Ο ελεύθερος έρωτα θα ήταν
κατανοητός μόνο εάν όλοι ήταν ικανοί για τα υψηλότερα ηθικά επιτεύγματα. Η ιδέα
του ελεύθερου έρωτα δεν επινοήθηκε με αυτόν τον στόχο, αλλά απλώς για να κάνη
κάτι δύσκολο να φαίνεται εύκολο. Ο έρωτας απαιτεί βάθος και συναισθηματική
πιστότητα· χωρίς αυτά δεν είναι έρωτας, αλλά απλό καπρίτσιο. Η αληθινή αγάπη
πάντα δεσμεύεται και δένεται με μόνιμους δεσμούς· χρειάζεται ελευθερία μόνο για
να κάνη την εκλογή της, όχι για την ολοκλήρωσή της. Κάθε αληθινή και βαθειά
αγάπη είναι μια θυσία. Ο ερωτευμένος θυσιάζει κάθε άλλη πιθανότητα, ή μάλλον
την ψευδαίσθηση ότι μια τέτοια πιθανότητα υπάρχει. Εάν δεν γίνει αυτή η θυσία,
οι ψευδαισθήσεις του θα εμποδίσουν την ανάπτυξη κάθε βαθιού και υπεύθυνου
συναισθήματος, έτσι που θα στερηθή κάθε πιθανότητα να δοκιμάση την αληθινή
αγάπη.
Η αγάπη έχει πολλά πράγματα κοινά
με την θρησκευτική πίστη. Απαιτεί χωρίς όρους εμπιστοσύνη και ζητάει απόλυτη
παράδοση. Ακριβώς όπως κανένας άλλος εκτός από τον πιστό που παραδίδεται
ολοκληρωτικά στον Θεό δεν συμμετέχει στην Θεία Χάρη, έτσι και η αγάπη
αποκαλύπτει τα ύψιστα μυστήρια και το θαύμα της μόνο σε εκείνους που είναι
ικανοί για απεριόριστη αφοσίωση και συναισθηματική πίστη. Και επειδή αυτό είναι
τόσο δύσκολο, λίγοι θνητοί μπορούν να καυχηθούν ότι το έχουν κατορθώσει. Αλλά
ακριβώς επειδή η πιο αληθινή και πιο αφοσιωμένη αγάπη είναι και η πιο όμορφη,
ας μην προσπαθήση κανείς να την κάνη εύκολη. Είναι τότε ένας θλιβερός ιππότης
που δειλιάζει μπροστά στην δυσκολία να αγαπάει την δέσποινά του. Η αγάπη είναι
σαν τον Θεό: και τα δύο δίνονται μόνο στους γενναίους ιππότες τους.
Θα έκανα την ίδια κριτική σχετικά
με τους δοκιμαστικούς γάμους. Και μόνο το γεγονός ότι κάποιος μπαίνει στον γάμο
δοκιμαστικά, σημαίνει ότι κρατάει τις επιφυλάξεις του· θέλει να είναι σίγουρος
ότι δεν θα καή, ότι δεν θα διακινδυνεύση τίποτε. Αλλά αυτός είναι ο πιο
σίγουρος τρόπος για να εμποδίση κανείς οποιαδήποτε αληθινή εμπειρία. Δεν δοκιμάζεις
τους τρόμους των πολικών πάγων με την ανάγνωση ενός ταξιδιωτικού βιβλίου, ούτε
σκαρφαλώνεις στα Ιμαλάια στο σινεμά.
Η αγάπη δεν είναι φθηνή – ας
προσέξουμε λοιπόν να μην την φθηνύνουμε ! Όλες οι κακές μας ιδιότητες, ο
εγωισμός μας, η δειλίας μας, η εγκόσμια σοφία μας, η απληστία μας – όλα αυτά θα
μπορούσαν να μας πείσουν να μην πάρουμε την αγάπη στα σοβαρά. Αλλά η αγάπη θα
μας ανταμείψη μόνο στην αντίθετη περίπτωση. Θα πρέπει ακόμη να πω πως το θεωρώ
ατύχημα που σήμερα μιλάμε για το σεξουαλικό πρόβλημα σαν κάτι ξεχωριστό από την
αγάπη. Τα δυο ζητήματα δεν πρέπει να ξεχωρίζονται, επειδή όπου υπάρχει
σεξουαλικό πρόβλημα, μπορεί να λυθή μόνο με την αγάπη. Οποιαδήποτε άλλη λύση θα
ήταν ένα βλαβερό υποκατάστατο. Η σεξουαλικότητα που ξεχύνεται σαν σεξουαλικότητα
είναι κτηνώδης· αλλά η σεξουαλικότητα σαν έκφραση αγάπης εξαγιάζεται. Επομένως,
μην ρωτάτε ποτέ τί κάνει κάποιος, αλλά πώς το κάνει. Εάν το κάνει από αγάπη ή
με πνεύμα αγάπης, τότε υπηρετεί τον Θεό· και οτιδήποτε και αν κάνει δεν έχουμε
το δικαίωμα να το κρίνουμε, γιατί είναι εξευγενισμένο.
Πιστεύω πως αυτές οι παρατηρήσεις
θα σας έχουν κάνει σαφές πως δεν διατυπώνω οποιουδήποτε είδους κρίση για την
σεξουαλικότητα σαν φυσικό φαινόμενο, αλλά προτιμώ να κάνω μια ηθική αξιολόγηση
ανάλογα με τον τρόπο που εκφράζεται.
συνεχίζεται
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου