ΤΟ ΝΕΟ "ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ" ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (1)

Η ΝΕΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ 

Του Hans Joachin Kramer!

        

  Μαθήματα-διαλέξεις στην Νάπολη τού 1986!

         

 Ι. ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΗ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ!

         

Όπως για τους προσωκρατικούς, τους Σωκρατικούς και τους φιλοσόφους τής Ελληνιστικής, έτσι και στην περίπτωση του Πλάτωνος υπάρχουν δύο κλάδοι τής παραδόσεως: απο το ένα μέρος τα γραπτά του Πλάτωνος που έφτασαν σε μας και απο το άλλο δοξογραφικές εκθέσεις και αναφορές των μαθητών του και των επόμενων φιλοσόφων. Αυτές οι αναφορές όμως δέν παραπέμπουν σε γραπτά του Πλάτωνος που χάθηκαν στον χρόνο, αλλά στην διδακτική του δραστηριότητα, στα προφορικά του μαθήματα στην Ακαδημία! Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε αυτή την δεύτερη σειρά τής παραδόσεως απλά σαν ένα συμπλήρωμα των γραπτών που κατέχουμε! Παρ'όλα αυτά σ'αυτό αντιτίθεται η Ιεραρχική τάξη την οποία έχει προβλέψει ο ίδιος ο Πλάτων και η οποία υπάρχει στην πραγματικότητα! Ο Πλάτων υπολόγισε τα μέρη τής φιλοσοφίας του τα οποία αφιερωνόταν στην προφορική διδασκαλία σαν πιό σπουδαία εκείνων που δημοσιεύθηκαν στα γραπτά του! Έτσι η έμμεση πλατωνική παράδοση αποκτά μία αμφισημία! Διαθέτει (καθότι μετεδόθη μέσω αναφορών διαφορετικών δοξογράφων) έναν μικρότερο βαθμό αυθεντικότητος των γραπτών, χωρίς να έχει μεταφέρει μαζί της την επιχειρηματολογική της γένεση! Απο το άλλο μέρος ο Πλάτων θεώρησε τα μέρη της φιλοσοφίας του, τα οποία δέν έγραψε στα κείμενα του, σαν το κέντρο αυτής! Ολοκλήρωναν το διαλεκτικό πρόγραμμα των γραπτών και στόχευαν συνοπτικά σε μία καθαρή ενότητα σε μία ολοκληρωμένη θεωρία των αρχών! Μ'αυτό είχαν δοθεί οι βασικές γραμμές ενός ενοποιητικού δεσμού θεμελιώσεως και εξηγήσεως όπου είναι δυνατόν να διασταυρωθούν οι διαφορετικές ιδέες, κορυφώσεις, των γραπτών. Η έμμεση παράδοση λοιπόν πρεπει να υπολογισθεί σε μία εικόνα του Πλάτωνος η οποία στηρίζεται ιστορικά! Οι προσπάθειες που έλαβαν χώρα ώστε να εκμηδενιστεί παντελώς μέσω μίας κριτικής τής αυθεντικότητός της, απέτυχαν. Το χρέος λοιπόν της κριτικής παραμένει η διαφορετική αξιολόγηση και η τακτοποίηση των μαρτυριών, ενώ το όριο του υλικού το οποίο ερευνάται μπορεί ακόμη να μετακινηθεί.-

          Συγκεκριμένα λοιπόν, η έμμεση παράδοση φανερώνει μία δυναμική θεμελιώδη, σε δύο επίπεδα, διό και υπερβαίνει την πολλαπλότητα του δόγματος των ιδεών με μία περαιτέρω θεωρία. Σ'αυτή κυριαρχεί η σκέψη ότι το σύμπαν οφείλει να εξηγηθεί απο αρχές τις πιό περιορισμένες και απλές που είναι δυνατόν. Παρ'όλα αυτά όμως ο Πλάτων προσπάθησε να αποφύγει το παράδοξο τού αυτοδιαχωρισμού που ένας συνεπής μονισμός των αρχών φέρει μαζί του. Έτσι φτάνει, απομακρυνόμενος απο τον Ελεατισμό και διαφοροποιούμενος απο τον διάδοχο Νεοπλατωνισμό, σε έναν εσχατολογικό, τελειωτικό δυαλισμό των δύο αρχών, δηλαδή μίας αρχής ενότητος και ταυτότητος και μίας αντίθετης αρχής πολλαπλότητος και διαφοράς, πολλαπλασιασμού και διαβάθμισης!

          Κάθε μορφή του υπαρκτού, ιδανικού ή πραγματικού, μπορούσε να υπολογισθεί σαν σχηματισμένη απο αυτές τις δύο αρχές: ή αντίστροφα: η συστατική ανάλυση κάθε όντος ξαναοδηγούσε σύμφωνα με τον Πλάτωνα σ'αυτές τις δύο αρχές. Κάθε μορφή του υπαρκτού είναι στο μέτρο στο οποίο είναι, ένα ταυτόσημο όλον, καθορισμένο, ορισμένο, διαρκές και σαν τέτοιο συμμετέχει στην απλή και καθαρη ενότητα. Το είναι όμως μπορεί να συμμετάσχει στην ενότητα μόνον διότι συμμετέχει ταυτοχρόνως και της αρχής τής πολλαπλότητος και επομένως είναι διαφορετικό απο την ενότητα την ίδια. Το είναι λοιπόν είναι κατ'ουσίαν ενότης στην πολλαπλότητα. Αυτή υπήρξε η θεμελιώδης οντολογική αρχή του Πλάτωνος!

          Όλες οι επόμενες οντολογικές διαφοροποιήσεις πρέπει να ξαναοδηγηθούν σε διαφορετικούς βαθμούς αναμίξεως των δύο αρχών: και πρώτα απ'όλα η διαφορά ανάμεσα στον νοητό κόσμο, και τον αισθητό κόσμο. Στην συνέχεια στο εσωτερικό τού νοητού, η διαφορά ανάμεσα στο καθολικό είναι και το μαθηματικό είναι, αλλά επίσης και οι σχέσεις τής αντιθέσεως των ανώτερων κατηγοριών των γενών, όπως ταυτότης και ετερότης, ισότης και ανισότης, ησυχία και κίνηση, καθαυτό υπαρκτό και σχετικό και επιπλέον, η σχέση μέρους και όλου, στοιχείου και σύνθετου! Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις υπερισχύει στον πρώτο όρο η ενότης, στον δεύτερο η πολλαπλότης. Εκεί όπου οι σχέσεις καθαυτές διαφοροποιούνται περαιτέρω, φτάνουμε στην σύσταση σειρών παραγώγων, όπως στην σειρά αναλογία-γένος-είδος-άτομο και γενικώς στην σειρά των βαθμών τού είναι, και στην συνέχεια στην σειρά των αριθμών ή στην οντολογικό- διαστατή εναλλαγή σημείου-γραμμής-επιφάνειας-σώματος. Συνεπώς είναι δυνατόν να διακριθούν στην έμμεση παράδοση δύο τύποι παραγώγων: με έναν τρόπο θεμελιωτικό πιό γενικεύοντα και έναν πιό στοιχειώδη. Είναι προφανές ότι ο Πλάτων προσπάθησε με πολλές συγκλίνουσες προσπάθειες να θεματοποιήσει την ολότητα τού είναι με τον πιό πλήρη τρόπο και απο διαφορετικές προοπτικές.

Στην μεθοδική πολλαπλότητα αντιστοιχεί μία πρόθεση πολυσθένειας των αρχών, οι οποίες προσλαμβάνουν την διπλή κατάσταση των "πρώτων αρχών" και των "πιό γενικών γενών" (έτσι η ενότης προσλαμβάνει την διπλή σημασία αυτού που είναι το πιό απλό και αυτού που είναι το πιό γενικό!) Απο μία οπτική γωνία θεωρητικο-συστηματική μπορούμε να μιλήσουμε για μία δισθενή λειτουργία τής θεωρίας τών αρχών. Στην συνέχεια δέ, θα ισχυροποιηθεί σε μία λειτουργια  πολυσθενή!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.