Οι ομοιότητες του COVID-19 με το Μαύρο Θάνατο

Είναι εντυπωσιακό το ότι, η διαφαινόμενη αλλαγή παραδείγματος στον πλανήτη συνοδεύεται ξανά από μία πανδημία – αδύνατον να το ερμηνεύσει κανείς με τη βοήθεια της ανθρώπινης λογικής. Όσον αφορά δε τις προβλέψεις για το μέλλον, σε μία εποχή τρομακτικής υπερχρέωσης κρατών, τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, χρέη που έχουν επιδεινωθεί από το κλείδωμα των οικονομιών, το μόνο σίγουρο είναι πως δεν μπορούν να παραμείνουν ως έχουν – χωρίς να διακινδυνεύσει η παγκόσμια ειρήνη και χωρίς να σημειωθούν ακραίες κοινωνικές αντιδράσεις. Το Μεσαίωνα πάντως κατηγορήθηκαν οι Εβραίοι, ως αυτοί που προκάλεσαν την πανδημία – για να μην πληρωθούν τα χρέη των ανθρώπων απέναντι τους. Σήμερα ή καλύτερα στο εγγύς μέλλον, ειδικά εάν υπάρξει ένα δεύτερο κύμα COVID-19, ποιός θα κατηγορηθεί; Σε ποιό βαθμό και πώς θα αλλάξει η εκλογική συμπεριφορά των ανθρώπων; Τι θα συμβεί με το παρόν οικονομικό σύστημα που είναι ήδη στα όρια της αντοχής του; Αυτές και άλλες πολλές ερωτήσεις θα απαντηθούν πού σύντομα από τη ζωή – οπότε είναι καλύτερα να μην προτρέχει κανείς παριστάνοντας τον προφήτη.  

Ανάλυση

Η ιστορία βοηθάει πολλές φορές στην κατανόηση του παρόντος – οπότε είναι σωστό να ερευνά κανείς το παρελθόν, έτσι ώστε να είναι σε θέση να προβλέψει το μέλλον. Στα πλαίσια αυτά, μπορεί μεν η σύγκριση της σημερινής πανδημίας με την πανώλη του 1347-1351 που σκότωσε το 30-60% του πληθυσμού της Ευρώπης να είναι υπερβολική, αλλά εάν λάβει κανείς υπ’ όψιν του τις σημερινές συνθήκες και τις δυνατότητες της επιστήμης, ίσως αλλάξει άποψη – ειδικά όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της που, στην περίπτωση της πανώλης, μελετήθηκαν διεξοδικά από δύο επιστήμονες (πηγή). Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά,

“Οι αναταραχές που προκλήθηκαν τότε από την επιδημία ήταν τόσο ριζοσπαστικές, ώστε να οδηγήσουν στο τέλος του Μεσαίωνα και του οικονομικού του συστήματος – όπου, σε περιοχές που επλήγησαν σοβαρά από την πανώλη, ολόκληρο το σύστημα κατέρρευσε”.

Περαιτέρω, η Αναγέννηση θεωρείται από πολλούς ως το επακόλουθο, η συνέπεια καλύτερα της πανώλης – ενώ κάτι ανάλογο μπορεί να τεκμηριωθεί από το γερμανικό Ράιχ του 19ου αιώνα.

Ειδικότερα, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους ήταν μία «χαλαρή» συνομοσπονδία, αποτελούμενη από εκατοντάδες μεμονωμένους ηγεμόνες, από δουκάτα και από πόλεις-κράτη. Εν προκειμένω, ως μία μακροπρόθεσμη συνέπεια της επιδημίας, θεωρείται ο επηρεασμός της μετέπειτα εκλογικής συμπεριφοράς των Πολιτών – όπου τα κόμματα που εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα των ελίτ ήταν αδύναμα, σε περιοχές με ιστορικά έντονα κρούσματα πανώλης. Αντίθετα, ήταν εξαιρετικά ισχυρά σε μέρη που δεν είχαν πληγεί στο παρελθόν από την πανδημία – οπότε στις συγκεκριμένες περιοχές δεν υπήρξε καμία αλλαγή, κανένας «μετασχηματισμός» της κοινωνίας και οι ελίτ είχαν διατηρήσει τη δύναμη τους.

Δημιουργήθηκαν λοιπόν, ως συνέπεια της επιδημίας, μέρη με διαφορετικές πολιτικές συνθήκες – με τις ελίτ ισχυρές ή αδύναμες, ανάλογα με την περιοχή. Οι ιδιαιτερότητες αυτές αποκαλούνται στην κοινωνιολογία «καταστάσεις ισορροπίας» – οι οποίες (ισορροπίες) συχνά αναπαράγονται και παραμένουν ως έχουν, για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Όπως αναφέρουν λοιπόν οι ιστορικοί, μπορεί τα πλουσιότερα έθνη σήμερα να έχουν αποδείξει πως είναι σε θέση να ξεπεράσουν τις προκλήσεις μίας παγκόσμιας πανδημίας με σχετικά λίγα θύματα, αλλά ορισμένοι «μηχανισμοί δράσης» είναι πιθανώς παρόμοιοι – συμπληρώνοντας τα εξής:

“Η πανώλη δεν είχε την ίδια επίδραση σε ολόκληρη την κοινωνία – αφού διέφερε κατά πολύ γεωγραφικά. Επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη δυτική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών τμημάτων της σημερινής Γερμανίας – ενώ πολύ λιγότερο την ανατολική πλευρά (κάτι ανάλογο διαπιστώνεται σήμερα με τον COVID-19).

Έτσι, υπήρξαν διαφορετικές κοινωνικές αντιδράσεις και συμπεριφορές που διήρκεσαν πολλά χρόνια – αφού στις περιοχές που μαινόταν η επιδημία, με αποτέλεσμα να εξαφανισθεί σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός σε μέρη που επλήγησαν πολύ, υπήρξε τεράστια μείωση της απασχόλησης. Η συνέπεια της ήταν να μην μπορούν να διατηρηθούν οι οικονομικές δομές της μεσαιωνικής κοινωνίας: η φεουδαρχία και η δουλοπαροικία που ήταν οι καθοριστικοί οικονομικοί θεσμοί της εποχής”.

Συνεχίζοντας, προσπάθησαν τότε αρκετοί να εκμεταλλευθούν ευκαιριακά την υγειονομική κρίση – μεταξύ άλλων μεγάλες ομάδες του πληθυσμού που τη χρησιμοποίησαν για να απαλλαγούν από το χρέος τους προς τους Εβραίους της εποχής (τα σημερινά δημόσια και ιδιωτικά χρέη είναι κατά πολύ πιο δυσθεώρητα). Ειδικότερα, οι Εβραίοι κατηγορήθηκαν ως υπεύθυνοι για την πανώλη – με αποτέλεσμα να εκδιωχθούν ή/και να δολοφονηθούν. Φυσικά σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά, αλλά υπάρχουν ήδη καταγγελίες για αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών – ενώ οι αντιδράσεις ενδεχομένως θα κορυφωθούν, στην περίπτωση που τυχόν υπάρξει ένα δεύτερο μεγαλύτερο κύμα κρουσμάτων και θανάτων. Όπως τονίζουν δε οι ιστορικοί στον επίλογο τους,

“Ο σημερινός συνδυασμός υψηλής πυκνότητας πληθυσμού και πρωτοφανούς παγκόσμιας διασύνδεσης, θα έχει ως αποτέλεσμα να είναι η επόμενη μεγάλη πανδημία ακόμη πιο καταστροφική, όταν (όχι εάν) εμφανισθεί. Το δίδαγμα από την πανώλη, από το Μαύρο Θάνατο, είναι το εξής: όταν εμφανισθεί το επόμενο κύμα καταστροφής, το συγκεκριμένο σύνολο των «κατασταλτικών» εργασιακών και άλλων θεσμών της σύγχρονης εποχής μας, μπορεί να εξαφανισθεί μετά το τέλος του”.

Περαιτέρω, στις Η.Π.Α. σήμερα, όπου η πανδημία είναι σε έξαρση, συνοδευόμενη από μεγάλες κοινωνικές αναταραχές με αφορμή τη δολοφονία του αφροαμερικανού (αιτία είναι η κρίση και η εκτόξευση της ανεργίας μετά το κλείδωμα της οικονομίας, οι προσπάθειες ανατροπής του προέδρου Trump από το βαθύ κράτος, τα συσσωρευμένα χρέη, η μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων κλπ.), ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων αναρωτιέται τι προσέφερε ο αποκλεισμός και το κλείδωμα της Οικονομίας – ένα τεράστιο σοκ για όλους αυτούς που είχαν προηγουμένως θεωρήσει την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα ως απαράβατο κεκτημένο τους.

Με βάση τώρα τις στατιστικές, καθώς επίσης το ότι, παρά την τεράστια πίεση από την Ουάσιγκτον, δεν κλείδωσαν τις οικονομίες τους οκτώ Πολιτείες (Νότια Ντακότα, Βόρεια Ντακότα, Νότια Καρολίνα, Ουαόμινγκ, Γιούτα, Αρκάνσας, Αϊόβα και Νεμπράσκα), τεκμηριώθηκε πως οι κλειδωμένες Πολιτείες έχουν συνολικό ποσοστό ανεργίας 13,2% κατά μέσον όρο, ενώ οι άλλες 7,8% (γράφημα, πηγή).

Επειδή βέβαια θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς πως το μη κλείδωμα είχε συνέπειες, όσον αφορά την πανδημία, ότι δηλαδή η διαμόρφωση ενός χαμηλότερου ποσοστού ανεργίας στις οκτώ Πολιτείες ήταν εις βάρος της υγείας του πληθυσμού τους, δημοσιεύθηκε ένας επί πλέον στατιστικός πίνακας – σύμφωνα με τον οποίο οι κλειδωμένες Πολιτείες είχαν σχεδόν τριπλάσιο ποσοστό θανάτων από τις μη κλειδωμένες (γράφημα).

Φυσικά το αποτέλεσμα αυτό δεν οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, το μη κλείδωμα μίας οικονομίας προκαλεί λιγότερα κρούσματα και θανάτους, αλλά σίγουρα στην αμφισβήτηση του κλειδώματος όσον αφορά την υγεία – κυρίως όμως την οικονομία, οι συνέπειες για την οποία ήταν απόλυτα καταστροφικές. Φαίνεται δε καθαρά τόσο από τις Η.Π.Α., όσο και από την Ευρώπη, πως υπάρχει μεγάλη (γεωγραφική) σχέση της πανδημίας με την εκάστοτε περιοχή – όπως ακριβώς διαπιστώθηκε στην περίπτωση της πανώλης αιώνες πριν. Το γεγονός αυτό σημαίνει πως τα κράτη έκαναν μεγάλα λάθη όσον αφορά τη διαχείριση του COVID-19, τα οποία θα πληρώσουν πολύ ακριβά οι Πολίτες τους.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, είναι εντυπωσιακό το ότι, η διαφαινόμενη αλλαγή παραδείγματος στον πλανήτη που προβλέψαμε πολύ πριν (ανάλυση), συνοδεύεται ξανά από μία πανδημία – αδύνατον να το ερμηνεύσει κανείς με τη βοήθεια της ανθρώπινης λογικής. Όσον αφορά δε τις προβλέψεις για το μέλλον, σε μία εποχή τρομακτικής υπερχρέωσης κρατών, τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, χρέη που έχουν επιδεινωθεί από το κλείδωμα των οικονομιών, το μόνο σίγουρο είναι πως δεν μπορούν να παραμείνουν ως έχουν – χωρίς να διακινδυνεύσει η παγκόσμια ειρήνη και χωρίς να σημειωθούν ακραίες κοινωνικές αντιδράσεις.

Το μεσαίωνα πάντως κατηγορήθηκαν οι Εβραίοι ως αυτοί που προκάλεσαν την πανδημία, για να μην πληρωθούν τα χρέη των ανθρώπων απέναντι τους. Σήμερα ή καλύτερα στο εγγύς μέλλον, ειδικά εάν υπάρξει ένα δεύτερο κύμα COVID-19 ποιός θα κατηγορηθεί; Σε ποιό βαθμό και πώς θα αλλάξει η εκλογική συμπεριφορά των ανθρώπων; Τι θα συμβεί με το παρόν οικονομικό σύστημα που είναι ήδη στα όρια της αντοχής του; Αυτές και άλλες πολλές ερωτήσεις θα απαντηθούν πού σύντομα από τη ζωή – οπότε είναι καλύτερα να μην προτρέχει κανείς παριστάνοντας τον προφήτη.

από Βασίλης Βιλιάρδος28 Ιουνίου 2020

https://analyst.gr/2020/06/28/oi-omoiotites-tou-covid-19-me-to-mavro-thanato/