ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΟΛΟΓΙΑΣ-Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ - Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ (5)

Συνέχεια από: Σάββατο, 21 Μαρτίου 2015

O ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ.

Του Jean-Pierre Torrell.

Κεφάλαιο VII : Ας μιλήσουμε για το Άγιο Πνεύμα!

Η ΖΩΗ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ

         Όλα τα δώρα μάς έρχονται από το Πνεύμα. Μπορούμε να γενικεύσουμε με σιγουριά αυτή την δήλωση, διότι δέν μένει τίποτε έξω από την επιρροή της. Μέσω αυτού συμμορφωνόμαστε, στην συνέχεια καταρτιζόμαστε και τέλος πάντοτε με την δική του επέμβαση μάς προσφέρεται ο δρόμος. [ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΛΕΟΝ Ο ΚΥΡΙΟΣ]. Ο τονισμός είναι πολύ επίμονος και βαθύτατα σημαντικός. Επι πλέον, εάν θυμηθούμε πώς ο Ακινάτης μιλά για την Ευτυχία σαν τον πνευματικό τόπο, στον οποίο ο άνθρωπος-εικόνα θα φθάσει στην τέλεια ομοίωση με το Θείο παράδειγμα, εάν αναλογισθούμε τον ρόλο που αναθέτει στο έσχατο τέλος στην ανθρώπινη ζωή και στην οργάνωση όλης του τής θεολογίας, θα παρατηρήσουμε αμέσως ότι δέν μπορούσε να πεί τίποτε πιό δυνατό για την παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην Χριστιανική ζωή. Πολλά παραδείγματα εξ' άλλου το πιστοποιούν.

          Πέραν αυτού του καθοριστικού και τέλειου αγαθού τής ευτυχίας, το οποίο όμως δέν θα μας δοθεί παρά μόνον στο τέλος της γήϊνης διαδρομής μας, το αγαθό που επιθυμεί για μας ο Θεός τον ώθησε να μας υιοθετήσει σαν υιούς, μ' έναν τέτοιο τρόπο ώστε να μας εγγυηθεί κατά το λεγόμενο, την βεβαιότητα τής κληρονομιάς του. Και αυτό αποδίδεται στο Άγιο Πνεύμα καθότι, σύμφωνα με την Ρώμ 8,15, λάβαμε πνεύμα υιοθεσίας, ἐν ᾧ κράζομεν· ἀββᾶ ὁ πατήρ! Πολύ σύντομη η σημείωση, αλλά επανέρχεται αλλού, με μία σημαντική ακρίβεια για την Τριαδική ιδιοποίηση! Παρότι η υιοθεσία είναι κοινή σε όλη την Τριάδα, παρ' όλα αυτά αναλογεί στον Πατέρα σαν τον δημιουργό της, στον Υιό σαν το παράδειγμά της, στο Άγιο Πνεύμα σαν αυτό που σφραγίζει σε μας την ομοιότητα με αυτό το παράδειγμα". [Τί διαφορά έχει η σημερινή ορθοδοξία;; Η Ένωση ακούγεται πλέον εντελώς αυτονόητη].

          Ανάμεσα στα δώρα που δεχόμαστε από το Πνεύμα, ο Ακινάτης αναφέρει σαν τελευταίο τήν άφεση των αμαρτιών. Κάτι πολύ παράξενο, διότι εμείς θα την τοποθετούσαμε πρώτη! Αλλά ο λόγος είναι ο ίδιος, τον οποίο συναντήσαμε και στα προηγούμενα. Για το ίδιο το γεγονός της υπάρξεως τής φιλίας ανάμεσα σε δύο όντα, κάθε προσβολή η οποία θα μπορούσε να την ματαιώσει, καταργείται , "η αγάπη σκεπάζει όλες τις αμαρτίες".

          «Επειδή ένεκεν του Αγίου Πνεύματος γίναμε φίλοι του Θεού, είναι φυσικό πώς εκ της ενεργείας του ο Θεός μας δίνει την άφεση των αμαρτιών. Γι'αυτό και ο Κύριος είπε στους μαθητές του "Λάβετε Πνεύμα, Άγιο, σε όποιον αφίετε τις αμαρτίες θα είναι αφημένες" (λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς) και στον Ματθαίο 12,31: "Πᾶσα ἁμαρτία καὶ βλασφημία ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις, ἡ δὲ τοῦ Πνεύματος βλασφημία οὐκ ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις·", διότι δέν έχουν μέσα τους αυτό απο το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να λάβει την άφεση των αμαρτιών. Γι'αυτό λοιπόν λέμε πώς από το Άγιο Πνεύμα αναγεννώμεθα, εξαγνιζόμεθα και πραγματοποιείται η Κάθαρση!»(SCG IV 21, n. 3582). 

          Θα μπορούσαμε να πιστέψουμε πώς αυτή η αρίθμηση παρουσίασε όλα τα δώρα που αποκτούμε από το Άγιο Πνεύμα. Δέν είναι όμως αυτή η γνώμη του Ακινάτη. Στην πραγματικότητα, δέν έκανε άλλο τίποτε από την οργάνωση ορισμένων κειμένων που αφορούν τον ρόλο που αποδίδει η Αγία Γραφή στο Άγιο Πνεύμα στην αναγεννητική ενέργεια τού Θεού απέναντι μας. Μας απομένει να δούμε τώρα μαζί του πώς το Άγιο Πνεύμα κερδίζει την συμμετοχή μας στην επιστροφή μας πρός τον Πατέρα.

Σχόλιο: [Είναι αδύνατον αυτοί οι αναγνώστες να κατανοήσουν ποτέ τους την ορθόδοξη αλήθεια των Πατέρων, ότι ο πατήρ τον οποίο επικαλείται ο Ιησούς Χριστός στα Ευαγγέλια είναι η θεότης Του, ο Υιός, το δεύτερο πρόσωπο της ομοουσίου Αγίας Τριάδος και δεν είναι η υπόσταση του πατρός. Ο Αυγουστίνος φτάνει να αποδείχνει την εκπόρευση και εκ του Υιού με το απόσπασμα του Ιωαν. 20, 22: …Καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. Καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον·… Αυτό το απόσπασμα ο Αυγουστίνος, όπως και ο σύγχρονος ορθόδοξος κληρικαλισμός, το ερμηνεύει σαν να έδωσε ο Κύριος στους μαθητές Του, το Άγιο Πνεύμα. Σε απόλυτη αντίθεση βρίσκεται η ορθόδοξη ερμηνεία, η οποία δια του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά μας λέει ότι ο Κύριος επανέφερε τους Αποστόλους στο αρχαίον κάλλος του πρώτου Αδάμ, καταργώντας την αμαρτία, γι’ αυτό και αμέσως προσθέτει: «ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται». Ο κληρικαλισμός είναι ήδη καθολικισμός, και γι’ αυτό δεν αντιδρά ο κλήρος στον Οικουμενισμό. Θα χάσει τα προνόμια που νομίζει πως έχει. Εάν ο Κύριος έδωσε το Άγιο πνεύμα, εάν το μοναδικό Του περιεχόμενο είναι το Άγιο Πνεύμα, όπως και του πατρός κατ’ επέκτασιν, κάτι που σκέφτηκε και ο Ζηζιούλας, τότε γιατί η Πεντηκοστή; Και δικαίως ο κληρικαλισμός την κατήργησε. Μόνον στο Άγιον Όρος διασώζεται πλέον σήμερα. Τότε θά σήμαινε ότι η αναπνοή τού Ιησού Χριστού είναι τό Άγιο Πνεύμα].

        
  ΕΛΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ.

       
   Θα αναφερθούμε πολλές φορές στα σχέδια πνευματικών τρόπων, δρόμων, που προτείνει ο Ακινάτης εδώ κι' εκεί. Παραμένουν σχέδια διότι ο σκοπός τής Θεολογικής summa είναι άλλος και έτσι δέν μπορεί να επιμείνει στην ανάπτυξή τους, αλλά παρ' όλα αυτά είναι παρόντα. Το ενδιαφέρον αυτού του κεφαλαίου τής summa εναντίον των Ελλήνων, συνίσταται στην αξιολόγηση τής παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Και πολύ γρήγορα θα μιλήσουμε για μία παρουσία συστατική τού Αγίου Πνεύματος στην κίνηση τής επιστροφής του Πλάσματος πρός τον Θεό: Ας δούμε λοιπόν ένα καλό παράδειγμα για να μπούμε στο νόημα : 
          «Η ιδιαιτερότητα της φιλίας είναι ότι ζεί στο εσωτερικό τού φίλου. Τώρα, η φιλία τού ανθρώπου με τον Θεό πραγματοποιείται στην Θεωρία τού Θεού, σύμφωνα και με όσα λέει ο Απόστολος στους Φιλιππησίους (3,20): "Η πατρίδα μας είναι στον Ουρανό". Επομένως, επειδή το Άγιο Πνεύμα μας καθιστά φίλους τού Θεού, είναι φυσικό να μας οικοδομεί αυτό θεωρούς τού Θεού. Γι'αυτό ο Απόστολος δηλώνει ακόμη (2 Κορ. 3,18): ἡμεῖς δὲ πάντες ἀνακεκαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου κατοπτριζόμενοι τὴν αὐτὴν εἰκόνα μεταμορφούμεθα ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν, καθάπερ ἀπὸ Κυρίου Πνεύματος!»(SCG IV 21, n. 3585). 

          Είναι εύκολα κατανοητή λοιπόν η πρωτογενής θέση τής θεωρίας στην αρχή τής διαδρομής. Εάν η Ευτυχία είναι ο τελικός σκοπός, τότε είναι σημαντικό να έχουμε τα μάτια μας σταθερά σ'αυτόν για να είμαστε σίγουροι ότι κατευθυνόμαστε στ'αληθινά στην σωστή κατεύθυνση. Εξάλλου μόνον μ'αυτόν τον τρόπο μπορεί να πραγματοποιηθεί κάτι από την θεμελιώδη απαίτηση τής φιλίας:  να ζήσουμε με τον Φίλο. Πολύ σωστά λοιπόν η θεωρητική ζωή, πρέπει να είναι από εδώ κάτω μία πρόγευση της οικειότητος η οποία θα είναι τέλεια μόνον στην μακαριότητα, αλλά όμως παρά τις εύθραυστες συνθήκες ετούτης της γής, είναι ήδη γόνιμη από πνευματική χαρά.

          «Είναι ίδιον της φιλίας να χαίρεται την παρουσία του φίλου, όπως και των λόγων του και των έργων του και να βρίσκει σ'αυτόν ανάπαυση από όλες τις περιπέτειες: να γιατί στις στιγμές τής θλίψης προστρέχουμε πρώτα απ'όλα στους φίλους για να παρηγορηθούμε. Έτσι λοιπόν, όπως είδαμε μόλις τώρα, το Άγιο Πνεύμα μάς καθιστά φίλους του Θεού και βοηθά να κατοικήσει μέσα μας ο Θεός και εμείς στον Θεό. Είναι φυσικό λοιπόν να λαμβάνουμε την χαρά του Θεού από την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και την παρηγοριά ενάντια σε όλα τα εμπόδια και τους αγώνες του κόσμου. Εξάλλου και ο ψαλμός λέει (50,14): "Ἀπόδος μοι τὴν ἀγαλλίασιν τοῦ σωτηρίου σου, καὶ πνεύματι ἡγεμονικῷ στήριξόν με"! Και ο Απ.Παύλος δηλώνει (Ρωμ. 14,17) πως "η βασιλεία τού Θεού είναι δικαιοσύνη και χαρά και ειρήνη εν πνεύματι Αγίω"... Και ο ίδιος ο Κύριος ονομάζει το Άγιο Πνεύμα παράκλητο (Ιωάν. 14,26) δηλαδή παρηγορητή»(SCG IV 21, n. 3586). 

          Είναι αυτονόητο βεβαίως πώς εδώ βρισκόμαστε σε ένα επίπεδο που ξεπερνά το ψυχολογικό, στο οποίο οι χαρές μας, ακόμη και οι πνευματικές παραμένουν μεικτές και εγωκεντρικές και πολύ συχνά αναμειγνύονται με θλίψεις και ανησυχίες τής ζωής. Ο Ακινάτης αναφέρεται σε εκείνη την ειρήνη του Θεού, η οποία όπως λέει ο Παύλος είναι "ὑπερέχουσα πάντα νοῦν" (Φιλ. 4,7).

          Παρ'όλα αυτά προκαλεί μεγάλη εντύπωση η επιμονή και η εμμονή με την οποία ανατρέχει στο θέμα της φιλίας για να εξηγήσει την ενέργεια του πνεύματος μέσα στον Πιστό. [Αυτή είναι η αναλογία, η ιδιοποίηση]. Ίσως είχε άμεση εμπειρία της φιλίας και ίσως διέθετε μία καρδιά συμπάσχουσα. [Ας δούμε άλλη μία "μεγιστοποίηση" αυτής της αναλογίας]. 

    «Άλλη μία ιδιότης της φιλίας συνίσταται στο πλάσιμο μίας συμφωνίας της ίδιας θελήσεως με εκείνη του Φίλου. [Δέν εγκαταλείπεται το θέλημα μας, αλλά αποθεώνεται]. Η Θέληση του Θεού μάς φανερώθηκε με τον ΝΟΜΟ ΤΟΥ. Γι'αυτό η αγάπη με την οποία αγαπούμε τον Θεό προϋποθέτει την τήρηση των εντολών του: "Εάν αγαπάτε με, τας εντολάς τας εμάς τηρήσατε" (Ιωάν. 14,15). [Ταύτιση του Νόμου με τις εντολές της Κ.Δ.]. Επομένως επειδή γινόμαστε φίλοι του Θεού, μέσω του Αγίου Πνεύματος, μέσω Αυτού ωθούμαστε επίσης να τηρούμε και τους Νόμους του Θεού, σύμφωνα και με όσα μας λέει και ο Απόστολος (Ρωμ. 8,14): Όσοι γαρ πνεύματι Θεού άγονται, ούτοι εισίν υιοί Θεού!»(SCG IV 21, n. 3587). 

Σχόλιο: [Θα συνεχίσουμε με την άποψη του Ακινάτη για την θέληση και θα μπούμε στην άποψη του για την υπόσταση του Αγίου Πνεύματος. Ας σημειώσουμε όμως ότι δέν διακρίνει τις εκφράσεις Πνεύμα Άγιο και Άγιο Πνεύμα ότι ανήκουν σε διαφορετικές υποστάσεις! Όπως διδάσκει ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς].

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.