ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΟΛΟΓΙΑΣ-Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (6)--Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ

Συνέχεια από: Πέμπτη, 26 Μαρτίου 2015

Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ.

Του Jean-Pierre Torrell.

Κεφάλαιο VII : Ας μιλήσουμε για το Άγιο Πνεύμα!

Η ΖΩΗ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ.

       
  Επειδή όμως η συμφωνία τής θελήσεως δέν μπορεί να μεταφραστεί πραγματικώς παρά μόνον σε μία υποταγή τής θελήσεως του ανθρώπου [Εμείς λέμε του θελήματος, του γνωμικού θελήματος], σε εκείνη του Θεού, και επειδή βρισκόμαστε σε έναν μονόδρομο, ο Ακινάτης ενδιαφέρεται να αποφύγει αμέσως την πιθανή ασάφεια: αυτή η υποταγή δέν ομοιάζει σε τίποτε με την υποταγή του σκλάβου!

          «Είναι αναγκαίο να σημειώσουμε όμως ότι οι υιοί του Θεού κινούνται από το Άγιο Πνεύμα όχι σαν σκλάβοι, αλλά σαν ελεύθερα πρόσωπα. Και επειδή άνθρωπος ελεύθερος είναι εκείνος που είναι Κύριος του εαυτού του (Αριστοτέλης) εμείς ενεργούμε ελεύθερα από μόνοι μας, δηλαδή με την θέλησή μας. Ο,τιδήποτε γίνει ενάντια στην θέληση μας δέν θα γίνει ελεύθερα, αλλά δουλικώς (με οποιονδήποτε τρόπο και αν υποχρεώνετο η θέλησή μας). Το Άγιο Πνεύμα, κάνοντας μας φίλους τού Θεού, μας διδάσκει να πράξουμε, μ'έναν τέτοιο τρόπο ώστε η πράξη να μας είναι θεληματική. Σαν υιοί του Θεού που είμαστε το Άγιο Πνεύμα μας καθοδηγεί να πράξουμε ελεύθερα, από αγάπη και όχι δουλικά από φόβο. Από εδώ και οι λόγοι του Αποστόλου (Ρωμ 8,15). "Ού γάρ ελάβετε πνεύμα δουλείας πάλιν εις φόβον, αλλ' ελάβετε πνεύμα υιοθεσίας"»(SCG IV 21, n. 3588).

          Αυτό το κείμενο εκφράζει με δύναμη μία από τις βασικές ιδέες του στοχασμού τού Ακινάτη. Χρειάστηκε να διαλογισθεί επί μακρόν το όγδοο κεφάλαιο τής προς Ρωμαίους επιστολής και το σχόλιό του αποτελεί ένα από τα καλύτερα σημεία τής εργασίας του γύρω από το Άγιο Πνεύμα. Δέν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι σε μία εποχή κατά την οποία η δουλεία συνιστούσε μία κοινωνική πραγματικότητα πολύ διαδεδομένη, ο Ακινάτης είδε σ' αυτή, όπως και ο Απόστολος, το προνόμιο μίας αναλογίας που μπορούσε να εκφράσει κάτι από το μεγαλείο των πιστών του Χριστού, ελεύθερων με μία ένδοξη ελευθερία, αυτή των υιών του Θεού.

          «Καθαυτή η θέληση κατευθύνεται πρός αυτό που είναι αληθινά αγαθό. Εάν απομακρύνεται λόγω πάθους, κακής διαθέσεως ή συνήθειας από εκείνο που είναι το αληθινό αγαθό σε σχέση με την φυσική τάξη της θελήσεως, τότε η πράξη είναι δουλική και εξαρτημένη από εξωτερικό παράγοντα. Εάν όμως υπολογίσουμε την ενέργεια της θελήσεως, της θελήσεως καθότι ρέπει πρός ένα φαινομενικό αγαθό, τότε ο άνθρωπος πράττει ελεύθερα ακολουθώντας ένα πάθος ή μία κακή συνήθεια. Ενώ θα έπραττε δουλικώς εάν, στην ίδια την διάθεση της θελήσεως, απέρριπτε να κάνει αυτό που θέλει από τον φόβο ενός νόμου που το απαγορεύει. Το Άγιο Πνεύμα, Αυτό, κλίνει από αγάπη την θέλησή μας πρός το αληθινό αγαθό πρός το οποίο αυτή κλίνει εκ φύσεως. Έτσι μας ελευθερώνει τόσο από την δουλεία πού μάς υποχρεώνει να πράξουμε ενάντια στην κατεύθυνση τής θελήσεως μας, και μας κρατά υποδουλωμένους στα πάθη και στις συνέπειες τής αμαρτίας, όσο και από την δουλεία η οποία μας καθοδηγεί να πράξουμε σύμφωνα με τον νόμο, ενάντια στην κίνηση τής θελήσεως μας, αλλά όχι σαν φίλοι, αλλά σαν δούλοι. "Ού δέ το πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία" (2 Κορ 3,17). "Εί δέ πνεύμα άγεσθε, ούκ εστέ υπό νόμον" (Γαλ. 5,18). Γι'αυτό λέγεται πώς το Άγιο Πνεύμα δίνει τον θάνατο στα έργα της σάρκας. Με την αγάπη του το Άγιο Πνεύμα μας κατευθύνει πρός το αληθινό αγαθό από το οποίο μας απομακρύνουν τα πάθη της σάρκας, όπως λέγεται και στην (Ρωμ. 8,13): "εί δέ πνεύματι τας πράξεις του σώματος θανατούτε, ζήσεσθε"»(SCG IV 21, n. 3589-3590).

          Εδώ μπορούμε να διακόψουμε την ανάγνωση της summa εναντίων των Ελλήνων, σ' αυτή την πρόσκληση να διαλέξουμε την ζωή. Προσπαθώντας να "επαληθεύσουμε" την γονιμότητα τής θεωρίας τής ιδιοποιήσεως (αναλογία), είδαμε πώς αυτή μας επιτρέπει να δικαιολογήσουμε και να οργανώσουμε θεολογικώς αυτό που μας διδάσκει η Αγία Γραφή για το Τρίτο πρόσωπο της Τριάδος. Η ανάθεση λοιπόν της διακυβέρνησης των όντων και της ζωοποίησής τους, στο Άγιο Πνεύμα, την ζωογόνησή τους, δηλαδή όλης της ιστορίας του κόσμου και της Εκκλησίας, σημαίνει να του αναγνωρίσουμε το προνόμιο να παρουσιάζεται σαν το Θείο πρόσωπο που είναι πιό κοντά στην δημιουργία, ιδιαιτέρως δέ σ' αυτούς που αισθάνονται ωθούμενοι από την φιλανθρωπία!

       
   [Η αίρεση του Ιωακείμ ντα Φιόρε απέχει μισό βήμα από τις ψευτοθεολογιες τού Ακινάτη και γι' αυτό δέν αντιμετωπίστηκε εγκαίρως ούτε από τον Ακινάτη. Και οφείλεται στην τραγική ταύτιση των ακτίστων ενεργειών με την υπόσταση του Αγίου Πνεύματος, κάτι που γεννά και την ποταπή θεολογία της αναλογίας των Γιανναρά και Ζηζιούλα, κάτι που θα δούμε γρήγορα καλύτερα].

VIII. Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ.

         
 Έτσι λοιπόν αφού είδαμε την οργάνωση του υλικού της Βίβλου περί του Αγίου Πνεύματος [διά της αναλογίας της φιλίας], μπορούμε να προχωρήσουμε στην μεγάλη έμπνευση του Ακινάτη, η οποία στηρίζει όλη αυτή την οργάνωση που είδαμε με συντομία, η οποία έμπνευση δέν είναι άλλη από τον "καθορισμό" του Αγίου Πνεύματος σαν αγάπη και στην εξακρίβωση τής συγκεκριμένης του θέσεως στο εσωτερικό τής κοινωνίας της Αγίας Τριάδος και της επιστροφής αυτής της αγάπης σαν "Εκκλησίας", πρός την Θεία πηγή από την οποία ξεπήδησε!

ΑΓΑΠΩΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ ΑΓΑΠΑΤΑΙ.

         
 Γι' άλλη μία φορά η έννοια της προόδου θα είναι ένα πολύτιμο κλειδί για μας. Ας θυμηθούμε όμως ότι ο Ακινάτης προσλαμβάνει αυτόν τον τεχνικό όρο από την Τριαδική Θεολογία της Κ.Δ. "το πνεύμα της Αληθείας που εκπορεύεται από τον Πατέρα". [Η πρόοδος δέν είναι ακριβώς εκπόρευση ή πρόβλημα, αλλά η Λατινική γλώσσα έδειξε τα όρια της γι'άλλη μία φορά]. Η πρόοδος καθαυτή, εξηγεί, δέν εκφράζει παρά την έξοδο  των Θείων προσώπων από την αρχή [Νεοπλατωνικώς], και δέν λέει τίποτε για τον όρο στον οποίο ολοκληρώνεται η κίνηση του προσώπου που προοδεύει. [Έχει κατά νού (ο Ακινάτης) πάντοτε την οικονομική Τριάδα]. Όταν όμως πρόκειται για την πρόοδο του Αγίου Πνεύματος δεδομένου του τρόπου με τον οποίο προοδεύει, δηλαδή σαν Αγάπη, δέν μπορεί να μήν συμπεριλάβει το τέλος της. Διότι δέν μπορούμε να εννοήσουμε μία αγάπη χωρίς ένα αγαπημένο αντικείμενο. Επομένως η πρόοδος του Αγίου Πνεύματος έχει αυτή την ιδιαιτερότητα : τείνει πρός το αγαπώμενο όν. Και τοιουτοτρόπως ο Ακινάτης μπορεί να ολοκληρώσει τον παραλληλισμό ανάμεσα στον Υιό και το Πνεύμα στο φώς μίας αρχής την οποία επικαλείται πολύ συχνά.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος