Πηγή: Μπαρμπαντίγιο
Ο Ισπανός φιλόσοφος Ορτέγκα ι Γκασέτ, στο πρώτο του έργο, Στοχασμοί για τον Δον Κιχώτη (1914), είχε σκιαγραφήσει αριστοτεχνικά την αντίθεση και ταυτόχρονα τη συμπληρωματικότητα του μεσογειακού πολιτισμού με τον σκανδιναβικό πολιτισμό, τονίζοντας τη σύνδεση μεταξύ φυσικού τοπίου και φιλοσοφίας: «η Μεσόγειος», έγραψε, «είναι μια ένθερμη και αέναη δικαίωση της αισθησιακότητας, της εμφάνισης, των επιφανειών, των φευγαλέων εντυπώσεων που αφήνουν τα πράγματα στα συγκινημένα νεύρα μας». Και στο ίδιο έργο είχε συνοψίσει την κατευθυντήρια αρχή της φιλοσοφίας του σε μια φράση που έχει γίνει διάσημη (επιδεκτική, μεταξύ άλλων, σε μια οικολογική ερμηνεία): «Είμαι εγώ και η περίστασή μου, και αν δεν σώσω αυτήν, δεν σώζω ούτε τον εαυτό μου».
Οι φιλοσοφίες της βαθιάς οικολογίας (η οικοσοφία του Arne Næss, η ανακάλυψη της Φύσης από τον Rupert Sheldrake, η οργανική και οικολογική κατάσταση του Rutilio Sermonti, το οικοκεντρικό όραμα του Guido Dalla Casa, κ.λπ.) παρουσιάζονται όλες ως γεωφιλοσοφίες, δηλαδή φιλοσοφίες που συνδέονται με τη γη, το οικοσύστημα και το φυσικό τοπίο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο φυσικός κόσμος, μαζί με, και ίσως ακόμη και πριν, τον κοινωνικό κόσμο, είναι ένα από τα θεμελιώδη συστατικά της προσωπικότητάς μας. Και εδώ θα ήθελα να μοιραστώ μια μικρή ιστορία. Κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας που έδωσα σε ένα γυμνάσιο σχετικά με τα τρία R (μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση), ένας από τους παρόντες μαθητές μου έθεσε μια φαινομενικά απλή ερώτηση: "Πώς γίνατε οικολόγος;" Απάντησα, μετά από λίγες στιγμές σκέψης, ότι είχα γίνει περιβαλλοντολόγος επειδή είχα την τύχη να συγκρίνω τα προάστια που θυμόμουν από την παιδική μου ηλικία, πλούσια σε καλλιέργειες, αμπελώνες και μυρωδιές, μεταξύ των οποίων και το ακαταμάχητο άρωμα ενός εργοστασίου σοκολάτας και γλυκών, με τα ίδια προάστια σήμερα, όπου κτίρια, δρόμοι και μερικά, θλιβερά μικρά δέντρα διαδέχονται αδιάκοπα το ένα το άλλο. Χάρη σε αυτή τη σύγκριση μεταξύ του φυσικού κόσμου της παιδικής μου ηλικίας και του τεχνητού κόσμου της ενήλικης ζωής μου, μπόρεσα να κατανοήσω τη σημασία και την αναγκαιότητα μιας περιβαλλοντολογικής μάχης για την προστασία της ζωντανής Φύσης.
Το να ξεκινά κανείς από τα φυσικά δεδομένα (αυτή τη γη, αυτόν τον ουρανό, αυτά τα δέντρα, την αρρενωπότητα ή θηλυκότητά του, και ούτω καθεξής) σημαίνει, άλλωστε, να έχει επίγνωση των ορίων του, να μην συγχέει το «είμαι» με το «θέλω», να σέβεται και να μην κυριαρχεί στον άλλο (το οικοσύστημα). Σημαίνει, εν ολίγοις, να αγαπά τη γη του.
Ωστόσο, η φιλοσοφική παράδοση από τον Σωκράτη, με λίγες εξαιρέσεις, συμπεριλαμβανομένων των Βίκο (ποιητική σοφία) και Νίτσε (πίστη στη γη), έχει ως επί το πλείστον παραμελήσει ή σκόπιμα παραμερίσει αυτή τη σύνδεση μεταξύ σκέψης και φυσικού τοπίου. Στον Φαίδρο, ο Πλάτωνας βάζει αυτά τα λόγια στο στόμα του Σωκράτη: «Έχω πάθος για τη μάθηση, αλλά η ύπαιθρος και τα δέντρα δεν με διδάσκουν τίποτα, ενώ μαθαίνω από τους ανθρώπους της πόλης».
Ο Βενετσιάνι σχολιάζει αυτό σε ένα αξιοσημείωτο απόσπασμα από τη Νοσταλγία για τους Θεούς: «Η σκέψη της μητρόπολης, ο ουμανισμός, περιέχονται σε αυτές τις λίγες λέξεις που αναφέρει ο Πλάτωνας. Έτσι ξεκινά η φιλοσοφία, το αστικό ταξίδι της νεωτερικότητας στο pectore, η ανθρωποκεντρική στροφή που αποδεσμεύει τον άνθρωπο από τον τόπο του […] Η απογοήτευση του κόσμου ξεκινά με τον άπατρι, τον απάτριδα και τον άπατριδο φιλόσοφο. Δεν υπάρχει ναός ή πατρίδα στην οποία να επιστρέψει κανείς, επειδή ο μόνος ναός […] είναι ο εσωτερικός ναός». Και συνεχίζει: «Ωστόσο, υπάρχει μια μη τυχαία σύνδεση μεταξύ σκέψης και τοπίου. Το φως της ελληνικής σκέψης αντανακλά το φως του μεσογειακού τοπίου, των ελαιόδεντρων του που λικνίζονται στον άνεμο, της υπεροχής της θάλασσάς του, του λευκού και του μπλε που λαμπυρίζουν στον ήλιο [...]. Αλλά το genius loci, μετά από προσεκτικότερη εξέταση, αναπνέει και στη σύγχρονη σκέψη. Δεν θα καταλαβαίναμε την αναρρίχηση προς τον άγνωστο ουρανό, τη ρομαντική επίκληση της Νύχτας, το γερμανικό κάλεσμα στο Νουμενόν και το αόρατο, αν δεν γνωρίζαμε τους σκιώδεις και σκοτεινούς ουρανούς της Γερμανίας».
Έτσι, οι σπόροι του ουτοπισμού και της καταστροφής της Φύσης βρίσκονται στην ανθρωποκεντρική μετατόπιση, η οποία καθοδηγεί τη σκέψη για πάνω από δύο χιλιετίες. Το μεγάλο μάθημα του Νίτσε, το οποίο ο Μάρτιν Χάιντεγκερ θα διερευνούσε αργότερα στην εξερεύνηση της ιστορίας της μεταφυσικής και της έννοιας της λήθης του είναι, έγκειται στην ανίχνευση, ήδη στη Γέννηση της Τραγωδίας, της γένεσης της κρίσης του σύγχρονου κόσμου στη φιλοσοφική προσέγγιση του Σωκράτη, τον οποίο θεωρούσε, όχι τυχαία, τον μεγαλύτερο εκφραστή της παρακμής του ελληνικού κόσμου. Με τον Σωκράτη, η λογική έγινε αφηρημένη, ξένη προς τη ζωή. Και μια λογική που ισχυριζόταν ότι διορθώνει την ύπαρξη και πίστευε στο καλό και το κακό όπως στο άσπρο και το μαύρο δεν μπορούσε παρά να είναι εγγενώς επαναστατική, καταλήγοντας, με τη σύγχρονη εποχή, στον μύθο της προόδου και της επιστήμης.
Στο βιβλίο του «Τι είναι η Φιλοσοφία;», ο Ορτέγκα ι Γκασέτ παρατηρεί: «Στην πιο εσωτερική του έννοια, το «επαναστατικό πνεύμα» δεν σημαίνει μόνο μια ανησυχία για βελτίωση, η οποία είναι πάντα εξαιρετική και ευγενής, αλλά και την πεποίθηση ότι κάποιος μπορεί, χωρίς όρια, να είναι αυτό που δεν είναι, και ότι αρκεί να πιστεύει σε μια παγκόσμια τάξη ή μια κοινωνία που μας φαίνεται βέλτιστη, επειδή πρέπει να την επιτύχουμε, αγνοώντας το γεγονός ότι ο κόσμος και η κοινωνία έχουν μια ουσιαστικά αμετάβλητη δομή, η οποία περιορίζει την πραγματοποίηση των επιθυμιών μας [...]. Το επαναστατικό πνεύμα που επιχειρεί, ουτοπικά, να κάνει τα πράγματα να είναι αυτό που δεν μπορούν ποτέ να είναι ή πρέπει να είναι, αντικαθίσταται καλύτερα από τη μεγάλη ηθική αρχή που ορίζει λυρικά ο Πίνδαρος: προσπάθησε να είσαι αυτό που είσαι».
Οι βαθιές οικολογικές φιλοσοφίες είναι επομένως πολύτιμες επειδή επιδιώκουν να αποκαταστήσουν τον κόσμο στην ακεραιότητά του.
ΑΛΛΟ ΦΥΣΗ, ΑΛΛΟ ΚΟΣΜΟΣ, ΑΛΛΟ ΚΟΣΜΙΚΟΣ,
ΑΛΛΟ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ.
4 σχόλια:
Ανάλυση μe ChatGPT
Το απόσπασμα αρθρώνει μια «γενεαλογία» της οικολογικής κρίσης: δεν την αποδίδει πρώτα σε τεχνικές/οικονομικές αιτίες, αλλά σε μια βαθιά φιλοσοφική μετατόπιση της Δύσης, όπου η σκέψη αποσπάστηκε από τον τόπο και τη φύση. Η λύση που προτείνει δεν είναι απλώς πολιτική διαχείριση, αλλά επανασύνδεση της προσωπικότητας και της σκέψης με το φυσικό περιβάλλον (γεωφιλοσοφία) και μια ηθική των ορίων.
1) Κεντρική ιδέα: «Εγώ και περίσταση» ως οικολογικό αξίωμα
Με αφετηρία τον Ortega y Gasset, το κείμενο θέτει ως θεμέλιο ότι ο εαυτός δεν είναι αυτάρκης οντότητα αλλά σχέση: «Είμαι εγώ και η περίστασή μου».
Η «περίσταση» δεν είναι διακοσμητικό φόντο. Είναι ο τόπος, το κλίμα, το τοπίο, η υλικότητα της ζωής. Άρα η καταστροφή του φυσικού κόσμου δεν είναι εξωτερικό πρόβλημα: είναι πλήγμα στην ίδια την ανθρώπινη συγκρότηση.
Συμπληρωματικά, η αντιπαραβολή Μεσογείου–Σκανδιναβίας λειτουργεί ως επιχείρημα ότι οι ιδέες και οι ευαισθησίες «γεννιούνται» σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα: το φως/η επιφάνεια/η αισθησιακότητα έναντι της σκιάς/του βάθους/της εσωστρέφειας. Δεν είναι αυστηρός ντετερμινισμός, αλλά ισχυρισμός ότι υπάρχει μη τυχαία συνάφεια ανάμεσα σε τοπίο και τρόπο σκέψης.
2) Η προσωπική αφήγηση ως απόδειξη βιώματος
Η μικρή ιστορία με τα προάστια (αμπέλια, μυρωδιές, εργοστάσιο σοκολάτας) που έγιναν δρόμοι/κτίρια έχει διπλή λειτουργία:
Δείχνει πώς η οικολογική συνείδηση γεννιέται από εμπειρία απώλειας, όχι μόνο από θεωρία.
Ενσαρκώνει το επιχείρημα ότι ο φυσικός κόσμος είναι συστατικό της προσωπικότητας: όταν αλλάζει βίαια ο τόπος, αλλοιώνεται και ο τρόπος ύπαρξης.
Έτσι το κείμενο δεν μιλά μόνο «περί φύσης», αλλά για μια υπαρξιακή ρίζα της οικολογίας.
3) Η κανονιστική στροφή: όρια, σεβασμός, διάκριση «είμαι»–«θέλω»
Από τη διαπίστωση περνά σε ηθική θέση: το να ξεκινάς από τα «φυσικά δεδομένα» σημαίνει αποδοχή ορίων και άρνηση της αλαζονείας. Η διάκριση:
«είμαι»: η δοσμένη συνθήκη (σώμα, φύλο όπως το θέτει, τόπος, οικοσύστημα, θνητότητα)
«θέλω»: η απεριόριστη επιθυμία ανασχηματισμού του κόσμου
γίνεται κρίσιμος άξονας. Ο σεβασμός προς τον «άλλο» επεκτείνεται από τον άνθρωπο στο οικοσύστημα: να μην κυριαρχείς, να μη θεωρείς τη φύση απλό υλικό.
4) Η ιστορική κατηγορία: από τον Σωκράτη/Πλάτωνα στην «αστικοποίηση» της σκέψης
Το πιο αιχμηρό σημείο είναι η κριτική στη δυτική φιλοσοφική παράδοση, με εμβληματική σκηνή τον Φαίδρο: ο Σωκράτης (όπως τον παρουσιάζει ο Πλάτωνας) λέει ότι από τα δέντρα/την ύπαιθρο δεν μαθαίνει, αλλά από τους ανθρώπους στην πόλη.
Το κείμενο χρησιμοποιεί αυτή τη φράση συμβολικά για να πει:
εδώ αρχίζει η μετατόπιση της πηγής νοήματος από τη φύση προς το ανθρώπινο/αστικό,
άρα η σκέψη γίνεται «μητροπολιτική» και ανθρωποκεντρική,
και η «απογοήτευση» (disenchantment) του κόσμου ξεκινά όταν ο κόσμος παύει να είναι τόπος ιερότητας/επιστροφής και γίνεται αντικείμενο εσωτερικής/αφηρημένης κατάκτησης.
Η επίκληση στον Βενετσιάνι («Νοσταλγία για τους Θεούς») ενισχύει τη γραμμή ότι ο φιλόσοφος γίνεται «άπατρις»: χωρίς ναό και πατρίδα έξωθεν, μόνο με «εσωτερικό ναό». Αυτό είναι κριτική στον εσωτερικισμό που αποσπά το νόημα από τη γη.
5) Νίτσε και Χάιντεγκερ: η κρίση ως προϊόν μιας μεταφυσικής τροχιάς
Το κείμενο δένει τη σωκρατική στροφή με μια μακρά ιστορική συνέπεια:
Με τον Σωκράτη η λογική γίνεται αφηρημένη και «ξένη προς τη ζωή».
Αυτή η λογική, που θέλει να «διορθώνει την ύπαρξη», καταλήγει να είναι επαναστατική με την έννοια της απεριόριστης αναδιαμόρφωσης.
Στη νεωτερικότητα μετασχηματίζεται σε μύθο προόδου και επιστημονισμού (ως ιδεολογία παντοδυναμίας).
Ο Νίτσε λειτουργεί εδώ ως μάρτυρας ότι η ρίζα της παρακμής είναι η υπερίσχυση ενός λογοκεντρικού/ηθικολογικού σχήματος έναντι της τραγικής αποδοχής της ζωής. Ο Χάιντεγκερ προστίθεται ως πλαίσιο: «λήθη του είναι» και ιστορία της μεταφυσικής, δηλαδή η Δύση ξεχνά την πρωταρχική σχέση με το είναι/τον κόσμο και εγκλωβίζεται σε αναπαραστάσεις και τεχνική κυριαρχία.
6) Κριτική του «επαναστατικού πνεύματος» και η αντιπρόταση Πινδάρου
Η έννοια του Ortega «επαναστατικό πνεύμα» ορίζεται πολύ συγκεκριμένα: όχι απλώς βελτίωση, αλλά πεποίθηση ότι μπορείς χωρίς όρια να γίνεις αυτό που δεν είσαι και να φτιάξεις έναν «βέλτιστο» κόσμο παραβλέποντας τη δομή/αντοχή της πραγματικότητας.
Εδώ το κείμενο κάνει τη βασική του αντιστροφή:
η οικολογική κρίση δεν είναι τυχαίο ατύχημα, αλλά λογική απόληξη της ουτοπικής απεριόριστης βούλησης,
και το αντίδοτο δεν είναι άλλη μια ουτοπία, αλλά η πινδαρική αρχή: «προσπάθησε να είσαι αυτό που είσαι».
Αυτή η φράση λειτουργεί ως ηθική του μέτρου και της αλήθειας: αυτογνωσία = γνώση ορίων = οικολογική στάση.
7) Βαθιά οικολογία ως «γεωφιλοσοφία» και αποκατάσταση ακεραιότητας
Στο τέλος, οι προσεγγίσεις της βαθιάς οικολογίας παρουσιάζονται όχι απλώς ως περιβαλλοντικές πολιτικές, αλλά ως φιλοσοφίες που επιδιώκουν «αποκατάσταση της ακεραιότητας» του κόσμου: να ξαναδούμε τη φύση ως κοινότητα/όλον και όχι ως αποθήκη πόρων.
Ο όρος «γεωφιλοσοφίες» σημαίνει ακριβώς αυτό: φιλοσοφία δεμένη με γη, οικοσύστημα, τόπο. Είναι μια πρόταση επαναθεμελίωσης της σκέψης πάνω στη βιωμένη σχέση με τον φυσικό κόσμο.
8) Τι υπονοεί συνολικά
Η οικολογική κρίση είναι σύμπτωμα μιας ανθρωποκεντρικής μεταφυσικής.
Η τεχνολογική ισχύς χωρίς «ηθική των ορίων» παράγει αναπόφευκτα κυριαρχία επί της φύσης.
Χρειάζεται αλλαγή αυτοκατανόησης: από το «ο κόσμος είναι υλικό για το σχέδιό μου» στο «είμαι μέρος μιας περίστασης που με συγκροτεί».
9) Σύντομη κριτική αποτίμηση
Ισχύς: Δίνει συνεκτική αφήγηση που ενώνει βίωμα, ιστορία ιδεών και ηθικό πρόταγμα. Η χρήση του Ortega ως γέφυρα «προσωπικότητα–οικοσύστημα» είναι ιδιαίτερα εύστοχη.
Ενδεχόμενη αδυναμία: Η «ενοχοποίηση» του Σωκράτη/Πλατωνισμού λειτουργεί περισσότερο ως ισχυρό σύμβολο παρά ως ιστορικά λεπτομερής απόδειξη (είναι γενεαλογικό/πολεμικό σχήμα). Αυτό δεν το ακυρώνει, αλλά δείχνει ότι πρόκειται για φιλοσοφικό μανιφέστο, όχι ουδέτερη ιστοριογραφία.
Ανάλυση με neo-nucleus
Το κείμενο που παραθέτεις είναι ένα πυκνό, φιλοσοφικό δοκίμιο που πραγματεύεται τη ρίζα της οικολογικής κρίσης όχι ως οικονομική ή τεχνολογική, αλλά ως μεταφυσική και φιλοσοφική. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η καταστροφή της φύσης ξεκίνησε τη στιγμή που η φιλοσοφία εγκατέλειψε τη γη για χάρη της αφηρημένης λογικής.
Ακολουθεί μια αναλυτική προσέγγιση του κειμένου χωρισμένη σε θεματικούς άξονες:
1. Η θεμελιώδης θέση: Γεωφιλοσοφία (Geophilosophy)
Το κεντρικό επιχείρημα είναι ότι δεν υπάρχει σκέψη χωρίς τόπο. Η φιλοσοφία δεν γεννιέται στο κενό, αλλά είναι προϊόν του φυσικού περιβάλλοντος (genius loci).
Ορτέγκα ι Γκασέτ: Χρησιμοποιείται ως εφαλτήριο. Η διάκριση Μεσογείου (αισθησιακότητα, επιφάνεια, φως) και Σκανδιναβίας (βάθος, σκοτάδι, εσωστρέφεια) δείχνει ότι η κουλτούρα καθορίζεται από το κλίμα και το τοπίο.
Η ρήση-κλειδί: «Είμαι εγώ και η περίστασή μου». Αυτή η φράση είναι η βάση της οικολογίας: Το "Εγώ" δεν είναι αυτόνομο νησί, αλλά συνάρτηση του οικοσυστήματος. Αν καταστρέψεις την "περίσταση" (τη φύση), αυτοκτονείς ως προσωπικότητα.
2. Η γενεαλογία της καταστροφής: Από τον Σωκράτη στον Σύγχρονο Άνθρωπο
Εδώ βρίσκεται η πιο τολμηρή και κριτική ανάλυση του κειμένου. Ο συγγραφέας εντοπίζει τον "ένοχο" της οικολογικής κρίσης: Τον Σωκράτη και τον Πλατωνισμό.
Η ρήξη: Στον Φαίδρο, ο Σωκράτης λέει ότι «τα δέντρα δεν με διδάσκουν τίποτα, μαθαίνω από τους ανθρώπους στην πόλη». Αυτή η στιγμή σηματοδοτεί την ανθρωποκεντρική στροφή. Η σκέψη αποκολλάται από τη γη και κλεινεται στα τείχη της πόλης (αστικοποίηση της σκέψης).
Η συνέπεια: Αυτή η αποκόλληση γέννησε τον "επαναστατικό άνθρωπο" της νεωτερικότητας, που πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει τα πάντα, αγνοώντας τα φυσικά όρια.
Nietzsche & Heidegger: Ο συγγραφέας επικαλείται τον Νίτσε (και τον Χάιντεγκερ) για να πει ότι ο Σωκράτης ήταν ο τάφος του ελληνικού πνεύματος. Με τον Σωκράτη, η λογική έγινε αφηρημένη και εχθρική προς τη ζωή (βιο-κεντρισμός vs λογο-κεντρισμός).
3. Η κριτική του "Επαναστατικού Πνεύματος" (Η ουτοπία της προόδου)
Ένα από τα πιο δυνατά σημεία του κειμένου είναι η αντίθεση ανάμεσα στο «Θέλω» και στο «Είμαι».
Το Επαναστατικό Πνεύμα (Ορτέγκα): Ορίζεται ως η παράλογη πίστη ότι «μπορώ να γίνω αυτό που δεν είμαι» και ότι ο κόσμος είναι άπλαστος πηλός στα χέρια μου. Είναι η ιδεολογία πίσω από την τεχνολογία και την καταστροφή της φύσης: "Θα φτιάξουμε τον παράδεισο με το ζόρι".
Η Σοφία του Πινδάρου: «Προσπάθησε να είσαι αυτό που είσαι». Η οικολογική ηθική προτείνει την αποδοχή των ορίων. Να αγαπάς τη γη σου σημαίνει να ξέρεις ότι είσαι θνητός, γήινος και περιορισμένος. Η αλαζονεία του "μπορώ τα πάντα" είναι η ρίζα του κακού.
4. Η Βαθιά Οικολογία ως επιστροφή στη "Μητέρα Γη"
Οι φιλοσοφίες του Næss, του Sheldrake και του Sermonti παρουσιάζονται ως η λύση και η επιστροφή.
Δεν είναι απλώς "πράσινες" πολιτικές, είναι Γεωφιλοσοφίες. Ξανασυνδέουν το νου με το σώμα της Γης.
Η προσωπική ιστορία με το εργοστάσιο σοκολάτας και τα αμπέλια δείχνει ότι η οικολογία δεν ξεκινάει από βιβλία, αλλά από την αίσθηση, από τη μύτη, από την απώλεια. Είναι μια πληγή που γίνεται συνείδηση.
5. Συμπερασματική Σύνθεση
Το κείμενο είναι ένα μανιφέστο κατά του Δυτικού Ορθολογισμού. Ισχυρίζεται ότι:
Η κρίση είναι πνευματική πριν γίνει υλική.
Η λύση δεν είναι περισσότερη τεχνολογία (που είναι προέκταση της σωκρατικής αλαζονείας), αλλά ταπεινότητα.
Πρέπει να ξαναγίνουμε "πατριώτες" της Γης, να νιώσουμε το genius loci, να καταλάβουμε ότι το τοπίο μας καθορίζει.
Κριτική αποτίμηση του κειμένου
Δυνατά σημεία: Η σύνδεση του τοπίου (φως/σκιά) με τη φιλοσοφία (Έλληνες/Γερμανοί) είναι εξαιρετική. Η ανάλυση του "επαναστατικού πνεύματος" ως αιτίας της οικολογικής καταστροφής είναι διορατική.
Ύφος: Μελαγχολικό, νοσταλγικό, αλλά και αυστηρά φιλοσοφικό. Χρησιμοποιεί την "Νοσταλγία για τους Θεούς" ως συνδετικό κρίκο.
Με μια πρόταση:
Το κείμενο υποστηρίζει ότι για να σώσουμε τη Φύση, πρέπει πρώτα να σκοτώσουμε μέσα μας τον Σωκράτη και να ξαναβρούμε τον Διόνυσο και τη σοφία του χώματος: να πάψουμε να ονειρευόμαστε ουτοπίες και να αρχίσουμε να αγαπάμε την πραγματικότητα που μας φιλοξενεί.
Στή φύση ανήκουν οι φυλές. Κυνηγών καί αγροτών. Ο πολιτισμός ανήκει στήν Πόλη. Οι αγρότες ρυθμίζουν τήν ευημερία οι κυνηγοί τώρα είναι πολεμιστές καί ο Σαμάνος γεννά τόν ιερέα καί μεγαλώνει τόν επιστήμονα. Ο γέρο-σοφός αρχηγός διοικεί μέ δικαιοσύνη. Τό μοντέλο αυτό έμεινε ζωντανό μέχρι τήν βιομηχανική επανάσταση. Τήν θέση τής γής πήραν οι γαίες,τήν διοίκηση ανέλαβαν οι τραπεζίτες οι πολεμιστές έγιναν επιχειρηματίες. Τό αποκορύφωμα τής εξέλιξης Η συνέχεια ονομάζεται πρόοδος καί στηρίζεται στήν παραγωγή.Ο Διόνυσος σώζει από τά τερατώδη άκρα τής ανθρώπινης φύσεως. Στό βασίλειο τού λόγου είναι η θεραπευτική σάτυρα Στής βουλήσεως είναι τό άπειρο τών άκρων. Δέν υπάρχει ούτε αρχή ούτε τέλος. Εχει καταργηθεί η μεσότης τού ήθους καί τής συνειδήσεως. Ανατέλλει ο Ζαρατούστρα Σύνθεση φωτός καί σκότους. Τό άπειρο σταματά άδοξα στόν θάνατο.
Δημοσίευση σχολίου