Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (26)

Συνέχεια από: Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016

Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική Χριστολογία

Του Xavier Tilliette.
                                                SCIENTIA CHRISTI

Ο Ιησούς είναι Άνθρωπος-Θεός ολόκληρος, χωρίς διαφυγή, σταθερά, είναι τελείως προσδιορισμένος στον εαυτό Του στην μοναδικότητα τού προσώπου Του. Αυτό ωθεί στην εξάλειψη της κένωσης, κάθε αδυναμίας, κάθε απογοητεύσεως, στήν ελαχιστοποίηση τών πόνων τού πάθους, τής αγωνίας, τής ταπείνωσης του Σταυρού.  Αντιθέτως, επειδή περιορίζεται σε έναν "υπολογισμό εντελώς ανθρώπινο της ζωής Του Χριστού", ο Σλαϊερμάχερ προσεγγίζει ένα άδειασμα ακόμη χειρότερο: η ωρίμανση αποκλειστικά ανθρώπινη τοΎ μωρού συνεπιφέρει μία τρομακτική σιωπή γύρω απο την θεότητα. Η υποστατική ένωση υπόκειται σε μία διακύμανση, σε μία πρόοδο. Δέν υπάρχει προϋπαρξη ούτε συνείδηση προϋπάρξεως. Μ'αυτό η θεότης και η ανθρωπότης προοδεύουν ταυτόχρονα και σε αρμονία. Το γίγνεσθαι ακολουθεί τον ήρεμο δρόμο του, χωρίς τραντάγματα ενώ η Θεότης διαπερνά όλο και περισσότερο την συνείδηση και διεισδύει η υιϊκή εγκατάλειψη. Ο Γκουαρντίνι εχθρικός στην ιδέα μίας ανάπτυξης των Θείων αρετών, ξεπερνά την δυσκολία καθιστώντας την ανθρωπο-θεϊκή πληρότητα ομογενή σε κάθε ηλικία της ζωής. Για τον Σλαϊερμάχερ η Θεία αύξηση και ανάπτυξη είναι σύμφωνη με την ανθρώπινη ικανότητα. Και ο περιορισμός των θαυματουργικών δυνάμεων, των θαυμάτων έχει αυτή την σημασία. Αντιθέτως το αίσθημα της ολοκληρωτικής εξαρτήσεως-συνειδήσεως του Θεού είναι μία αντικειμενική γενική-επιτυγχάνει το μέγιστο της ζωτικότητος. Εάν ο Χριστός δέν ήταν ολοκληρωτικώς βυθισμένος στην αγαπητική και ιεραποστολική του συνείδηση, εάν είχε στην κυριότητά του ένα παρελθόν και ένα απόλυτο μέλλον, η ανθρωπότητα Του θα χανόταν. Αυτό που διακρίνει αυτή την συνείδηση η οποία του δωρίσθηκε με θαυμαστό τρόπο είναι ότι αυτή εμπεριέχει την ανθρωπότητα, μία ειδική και ιδιαίτερη συνείδηση. Λόγω αυτής Αυτός είναι το Αρχέτυπο και ξαναβρίσκουμε μπροστά μας το εγκώμιο του Χριστού στον διάλογο του Εδουάρδου στην "Γιορτή των Χριστουγέννων".

          Η πίστη του Σλαϊερμάχερ είναι ξένη οπωσδήποτε για τον Στράους και για τον Μοντερνισμό. Οι ανεπάρκειες της δικής του αναπαραστάσεως του Χριστού δέν είναι ελλείψεις της πίστης του, η οποία είναι τίμια και πνευματική αν όχι ακόμη και δογματική. Οφείλονται στην ανεπάρκεια τής Θεολογίας του, η οποία είναι πάντα πολύ εύκαμπτη, πολύ συγκαταβατική. Ο Σλαϊερμάχερ έκανε μία μεγάλη προσπάθεια για να προβάλλει στην αιωνιότητα την φιγούρα του Χριστού, αλλά η σκιά άλλων Χριστών, άλλων Μοντέλλων, τους οποίους επικαλείται στον πέμπτο του Λόγο, δέν εξορκίστηκε. Και έτσι αυτός, ο "μεταθανάτιος" εχθρός τού Στράους, δέν ξεχωρίζει απο τους παρτιτζιάνους των ιδεών και την αμφιβολία τους: Το αρχέτυπο πρέπει να γεννήσει ένα και μοναδικό πρότυπο, μπορεί να εξαπλωθεί σ'ένα μόνον άτομο; Γιατί δέν συνεχίζει να παράγει εικόνες, ανανεωμένα εκμαγεία τής απλησίαστης και ατέρμονης τελειότητός του; Το πρόβλημα, τοποθετημένο αρκετά άγαρμπα απο τον Κάντ, δέν έχει τον χαρακτήρα του επείγοντος για τον Σλαϊερμάχερ, ούτε την αμηχανία που έχει για τους απογόνους τού Χέγκελ, καθώς ο Σλαϊερμάχερ στοχάζεται στο εσωτερικό τής Εκκλησίας, αναγγέλει την πίστη τής ζωντανής Εκκλησίας. Ο ίδιος ο Χέγκελ και σε κάποιο μέτρο και ο Φίχτε, είναι λιγότερο ανήσυχοι απο τους διαδόχους τους για τον καθορισμό τής ταυτότητος τού αρχετύπου και του παραείγματος, του προτύπου, καθότι διαθέτουν την μαρτυρία της ιστορίας και την επικύρωση τής απολύτου γνώσεως. Όλες οι γραμμές τής ιστορικής και τής στοχαστικής νοηματοδοτήσεως, όλη η εσωτερίκευση και όλη η προετοιμασία, συγκεντρώνονται προς το πραγματικό πύρ των καταγωγών του Χριστιανισμού, τον διαχωρισμό και την οριοθέτηση του κόσμου-στην θέση του λανθάνοντος μοντέλλου και του εικονικού πυρός, που συνεχώς μετακινείτο, του Στράους. Το γεγονός του Χριστού αποκαλύπτει και εγκαθιστά για τον Χέγκελ, τον νόμο της ιστορίας. Όπως επίσης μ'αυτή την σημασία, ο Χριστός είναι, σύμφωνα με την έκφραση του Novalis, το κλειδί του κόσμου. Η συγκεκριμένη δυσκολία της ζωής του Χριστού του Σλαϊερμάχερ κατάγεται απο τους σκληρούς ερμηνευτικούς του κανόνες. Απαραβίαστος στην επικαιρότητα της υιϊκής του συνειδήσεως, ο Χριστός διάγει μία δεσποτική ανθρώπινη ύπαρξη η οποία δέν προσβάλλεται απο καμμία αδυναμία και δέν συσκοτίζεται απο καμμία έκλειψη. Είναι ανοσοποιημένος απο την εσωτερική του ζωή. Η ιερωσύνη του εμπνέει θαυμασμό. Αλλά αυτός ο Χριστός ο τόσο ανθρώπινος δέν είναι ο πάσχων δούλος. Πάπυροι ολόκληροι χριστιανικού δόγματος καθίστανται άχρηστοι.

          Γι'άλλη μια φορά, εάν είναι δύσκολο να χωρέσει σε ένα Άτομο, ακόμη και αν είναι ύψιστο, η γενναιοδωρία της ιδέας, δέν είναι λιγότερο τολμηρό να μετρήσουμε πάνω στον πραγματικό Χριστό τον ιδανικό Χριστό όπως προσπάθησε ο Σλαϊερμάχερ, ρίχνοντας μία γέφυρα ανάμεσα στην υπερβατική Χριστολογία και την ιστορική θετική Χριστολογία. Η μεγάλη του προσφορά παραμένει το γεγονός ότι φύτεψε το Αρχέτυπο στην συνείδηση του Ιησού του Ιωάννη. Αλλά η ανάπτυξη των κενωτικών Θεολογιών του XIX αιώνος και των αρχών του ΧΧ θέτει σε αμφιβολία το θέμα της ανθρώπινης συνειδήσεως του Ιησού. Οριακά "η πίστη του κόσμου" και πάνω απ'όλα η πίστη των Χριστιανών δέν θα ήταν πλέον αλληλέγγυες με την βεβαιόητα της θεϊκότητος Του που έχει αυτός ο άνθρωπος που ονομάζεται Χριστός. Η σύγχυση μέχρι την εξαφάνιση της Θεότητος θα ήταν τέτοια στην συνείδηση του φορέως ώστε η ανθρωπο-Θεία υποκειμενικότης θα μεταφερόταν αλλού ή θα έμπαινε προσωρινά σε παρένθεση. Θα είχαμε την ανατροπή του απολύτου παραδόξου του δόλιου Θεού: δέν θα είχαμε πλέον την ακαταμάχητη ανωνυμία του Θείου υποκειμένου, αδιαπέραστου στον καθένα, αλλά την ανίκητη άγνοια του Θείου υποκειμένου που είναι γνωστό σε όλους.

          Πάνω σε τόσο αδύναμες βάσεις υψώνονται και οι ψευδαισθήσεις και οι ουτοπίες όπως η θλιβερή περιπέτεια την οποία μας διηγήθηκε ο Gershom Scholem του αποστάτη και αμαρτωλού Μεσσία Sabbatai Zevi, ενός φωτισμένου. Άλλο πράγμα είναι η Εβραϊκή ιδέα, πολύ μυστηριώδης, πολύ κενωτική, του "σωστού ανώνυμου" ή του πρώτου Μεσσία υιού του Ιωσήφ, η οποία είναι ίσως ένα ίχνος μίας σβυσμένης Χριστιανικής ευσέβειας.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.