Ευτυχώς για όλους μας, η αντίδραση της ιταλικής Λίγκα του Βορά έχει καθυστερήσει το σχέδιο αλλαγής του ESM – αφού στην τελευταία συνεδρίαση του Euro Group δεν μπόρεσε να επιτευχθεί συμφωνία. Εν προκειμένω, πολλοί Ιταλοί αναρωτιούνται γιατί οι κυβερνήσεις τους δεν μπορούν να προστατεύσουν τα συμφέροντα της χώρας τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο – κάτι που ασφαλώς ισχύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό για την Ελλάδα, όπου ο πρωθυπουργός δεν δίστασε ακόμη και να ανοίξει το θέμα της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου με τους Τούρκους, παρά το ότι γνωρίζει πως δεν υφίσταται θέμα συνεργασίας, αλλά υποταγής της χώρας μας. Μπορεί δε να μη θέλει κανένας τον πόλεμο, αλλά όλοι γνωρίζουμε πως είναι προτιμότερος από την οικονομική υποδούλωση – αφού ακόμη και αν ηττηθείς σε έναν πόλεμο συνεχίζεις να διεκδικείς τα εδάφη σου αντιστεκόμενος όπως το 1940, ενώ εάν παραδώσεις εκούσια την εθνική σου κυριαρχία, με το ξεπούλημα των επιχειρήσεων σου στους Γερμανούς ή με συμφωνίες συνεκμετάλλευσης με τους Τούρκους, δεν την ανακτάς ποτέ, παραμένοντας σκλάβος στο διηνεκές.
Ανάλυση
Την προηγούμενη εβδομάδα συζητήθηκε τόσο στο ιταλικό Κοινοβούλιο, όσο και στη Γερουσία, η επιδιωκόμενη μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού μηχανισμού σταθερότητας (ESM) – κάτι που στην Ελλάδα δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ, λόγω της γνωστής ανεπάρκειας και αυθαιρεσίας των κυβερνήσεων της. Στα πλαίσια αυτά, στην ιταλική Βουλή επικράτησαν συνθήκες ποδοσφαιρικού γηπέδου, η συζήτηση διακόπηκε προσωρινά πολλές φορές και ακολούθησε μία πρωτοφανής εξέγερση (πηγή) – όπου η αντιπολίτευση, με τη μορφή της Λίγκα του Βορά και με τους δύο οικονομολόγους της, κατηγόρησε τον επικεφαλής της κυβέρνησης ότι, οργάνωσε μυστικά από το Κοινοβούλιο τη συμφωνία της Ιταλίας σε μία μεταρρύθμιση του ESM που είναι επιζήμια και επικίνδυνη για τη χώρα.
Μεταξύ άλλων ξεκίνησε ξανά ένας μεγάλος δημόσιος διάλογος, όσον αφορά τη συγκρότηση της Ευρωζώνης και τα συμφέροντα της Ιταλίας εντός της – ενώ με μία δημόσια έκκληση ετερόδοξων οικονομολόγων στις 5 Δεκεμβρίου, επιχειρείται η τεκμηρίωση του βέτο της Ιταλίας εναντίον της μεταρρύθμισης (πηγή). Όπως αναφέρεται όμως, δεν υπάρχει απλά ο κίνδυνος μίας πολιτικής απομόνωσης της Ιταλίας στην περίπτωση που θα καταθέσει βέτο, σύμφωνα με αυτούς που υπογράφουν τη δημόσια έκκληση – αφού είναι ήδη πραγματικότητα. Εμείς έχουμε αναλύσει στο παρελθόν τι ακριβώς είναι ο ESM, ένα ευρωπαϊκό ΔΝΤ κατά κάποιον τρόπο, γράφοντας τα εξής:
Το ευρωπαϊκό ΔΝΤ
“Πριν από εννέα περίπου χρόνια, το 2010, ιδρύθηκε ο ευρωπαϊκός οργανισμός σταθερότητας, με αφετηρία την ελληνική κρίση και με το προηγούμενο όνομα του: EFSF. Επρόκειτο για ένα μικρό γραφείο στο Λουξεμβούργο, το οποίο τότε απασχολούσε μόλις πέντε άτομα, υπό την ηγεσία του σημερινού γερμανού διευθυντή του K. Regling – με στόχο την προστασία της Ευρωζώνης, καθώς επίσης του ευρώ από τις χρηματοπιστωτικές αναταράξεις, μεταξύ άλλων επειδή η νομισματική ένωση δεν διαθέτει μία πραγματική κεντρική τράπεζα που να λειτουργεί ως δανειστής ύστατης ανάγκης για τα κράτη και τις τράπεζες τους (ανάλυση).
Το ESM τώρα, όπως ονομάσθηκε αργότερα το EFSF, φιλοδοξεί να λειτουργήσει κατά τα πρότυπα του ΔΝΤ, όσον αφορά τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, καθώς επίσης τις τράπεζες τους. Ειδικότερα, να μετατραπεί σταδιακά στο κέντρο της ευρωπαϊκής χρηματοπιστωτικής πολιτικής, σημειώνοντας πως ο προκάτοχος του διέσωσε στο παρελθόν την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Κύπρο, παρέχοντας τους σε συνεργασία με το ΔΝΤ δάνεια – αν και στην ουσία διέσωσε τους διεθνείς επενδυτές, κυρίως τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες που αποτελούσαν τους βασικούς δανειστές τους.
Μέλη του συμβουλίου του ESM είναι οι 19 υπουργοί οικονομικών της Ευρωζώνης, οι οποίοι έχουν τις δικαιοδοσίες της γενικής συνέλευσης των μετόχων μίας εταιρείας – ενώ ο οργανισμός απασχολεί σήμερα περί τους 180 εργαζομένους από 43 διαφορετικές χώρες. Ο ρόλος τους είναι η επίβλεψη όλων των χωρών του ευρώ, η γνώση των οικονομικών μεγεθών τους έτσι ώστε να είναι σε θέση να προβλέπουν μελλοντικές κρίσεις, καθώς επίσης η συνεχής επικοινωνία με τις παγκόσμιες χρηματαγορές – όπου εκδίδουν ομόλογα για τη χρηματοδότηση του.
Όσον αφορά τη μετοχική του σύνθεση, καθώς επίσης τα κεφάλαια του, ίδια και εγγυήσεις, συνολικά 700 δις €, φαίνονται στο γράφημα. Σε σχέση τώρα με τη διάσωση κρατών, μέσω της παροχής δανείων, θα απαιτούνται ανταλλάγματα (=μνημόνια) από τις εκάστοτε χώρες που ζητούν τη βοήθεια του – όπως είναι η αναδιάρθρωση των κοινωνικών συστημάτων τους, η απελευθέρωση των αγορών εργασίας, οι διάφορες μεταρρυθμίσεις, οι ιδιωτικοποιήσεις κοκ. Η τήρηση τους δε θα επιβλέπεται από την ευρωπαϊκή Τρόικα: από την ΕΚΤ, από την Κομισιόν και από τον ESM – ενώ οι βασικές υπευθυνότητες του τελευταίου, του ESM, είναι οι εξής:
(α) Έγκαιρη προειδοποίηση για επερχόμενες κρίσεις: Τα στελέχη του οργανισμού έχουν βαθιά γνώση των οικονομικών μεγεθών όλων των χωρών που διασώθηκαν, επειδή ήταν παρόντα στις αποστολές της Τρόικα του παρελθόντος (ΔΝΤ, Κομισιόν, ΕΚΤ). Επίσης για τις υπόλοιπες, όπως για τη Γερμανία και τη Γαλλία – μεταξύ άλλων επειδή έχουν προσληφθεί από όλα τα κράτη, διαθέτοντας αντίστοιχες γνώσεις.
(β) Διάσωση ή διακανονισμός (=κλείσιμο) των μη βιώσιμων τραπεζών: Εν προκειμένω απασχολούνται από τον ESM έμπειροι τραπεζικοί, με πλήρεις γνώσεις όσον αφορά το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
(γ) Βραχυπρόθεσμη στήριξη ρευστότητας: Αφορά την παροχή περιστασιακών δανείων σε χώρες που έχουν γίνει στόχος των κερδοσκόπων, με αποτέλεσμα να τους λείπουν χρήματα – δάνεια που δεν συνδέονται με ολοκληρωμένα προγράμματα διάσωσης (=μνημόνια), αλλά με λιγότερο αυστηρές προϋποθέσεις.
(δ) Σταθεροποίηση της ανάπτυξης: Μέσω φθηνών δανείων για την αύξηση της ζήτησης σε κράτη που υποχωρεί επικίνδυνα – επειδή η ΕΚΤ δεν μπορεί να βοηθήσει, αφού ο ρόλος της είναι η νομισματική πολιτική για ολόκληρη την Ευρωζώνη και όχι για τις επί μέρους χώρες της. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα όπλο αντιμετώπισης κρίσεων, το οποίο δεν διαθέτουν τα κράτη της Ευρωζώνης, αφού έχουν παραδώσει τη νομισματική τους κυριαρχία – αν και κατά τη γνώμη μας δεν είναι αρκετό.
Περαιτέρω, η δυσκολότερη αποστολή του ESM είναι η διάσωση ή ο διακανονισμός των μη βιώσιμων τραπεζών – όπου για τέτοιου είδους «επεμβάσεις» έχει συγκεντρώσει το ποσόν των 70 δις € περίπου. Το μεγάλο πρόβλημα τώρα που συνεχίζει να υπάρχει είναι το ποιός ακριβώς αποφασίζει για τα χρήματα που δανείζονται – αφού ορισμένα μέλη επιθυμούν να είναι ο επικεφαλής του, ο κ. Regling, ενώ η Γερμανία ισχυρίζεται πως για λόγους που της υπαγορεύει το Σύνταγμα της, πρέπει να έχει βέτο στις αποφάσεις.
Από την άλλη πλευρά η Κομισιόν δεν θέλει να χάσει τυχόν δικαιοδοσίες της, όπως είναι η ανάλυση των οικονομιών των χωρών της ΕΕ – με το επιχείρημα πως ο ESM αφορά μόνο τα κράτη της Ευρωζώνης και όχι συνολικά την ΕΕ. Εν τούτοις δεν είναι σε θέση να επιβάλλει τίποτα, αφού δεν διαθέτει τα απαραίτητα κεφάλαια – οπότε είναι λογικό πως θα συμβιβαστεί και θα υποχωρήσει. Οφείλουμε πάντως να υπενθυμίσουμε ξανά εδώ πως η Γερμανία, μέσω του Euro Group, προετοιμάζει ήδη ένα πτωχευτικό δίκαιο για τα κράτη της Ευρωζώνης (ανάλυση) – όπου ασφαλώς ο ESM θα διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο
Με δεδομένο δε το ότι, η Ελλάδα είναι σίγουρα ο νούμερο ένα υποψήφιος, ενώ κατά πολλούς ο ESM θα εξελιχθεί σε έναν γερμανικό επεκτατικό μηχανισμό, σε ένα πυρηνικό οικονομικό όπλο της Γερμανίας χωρίς τον έλεγχο της Κομισιόν, οφείλουμε να πάρουμε έγκαιρα τα μέτρα μας – πόσο μάλλον όταν ο δανεισμός της χώρας μας από τις αγορές με βιώσιμα επιτόκια είναι ανέφικτος, όπως τεκμηριώθηκε από την έκδοση των πενταετών ομολόγων (τα δεκαετή έχουν τετραπλάσιο επιτόκιο, με κριτήριο την Πορτογαλία, ενώ φυσικά είναι καταστροφικός ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός για όλες τις χώρες).
Ακόμη χειρότερα, τα επιτόκια δανεισμού των τραπεζών διαμορφώνονται συνήθως ανάλογα με αυτά των κρατικών δεκαετών ομολόγων – οπότε το αδιέξοδο της Ελλάδας είναι αδιαμφισβήτητο, γνωρίζοντας πως οι τράπεζες είναι χρεοκοπημένες μεν, αλλά σε θέση να εκβιάζουν την κυβέρνηση με τις καταθέσεις, ενώ δεν ανήκουν πλέον σε Έλληνες” (πηγή).
Η μεταρρύθμιση
Περαιτέρω, ο ESM παρέχει δύο ειδών πιστωτικές γραμμές σε κράτη που αντιμετωπίζουν προβλήματα δανεισμού: με απλούς όρους (Precautionary Condition Credit Line, PCCL) και με ενισχυμένους (Enhanced Condition Credit Line, ECCL). Μέχρι στιγμής, όποια χώρα ήθελε να δανεισθεί χρήματα με την PCCL, θα έπρεπε να ικανοποιεί μόνο τα κριτήρια του Συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης.
Εν τούτοις, θα μπορούσαν επίσης να διατεθούν οικονομικοί πόροι, εάν στα πλαίσια μίας διαδικασίας «υπερβολικού ελλείμματος» (στην οποία λαμβάνεται υπ’ όψιν με μία αμφίβολη μέθοδο η αναπτυξιακή κατάσταση της χώρας), επιτευχθεί μία συμφωνία με την Κομισιόν που να ρυθμίζει την αποπληρωμή των δανείων και τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων – ενώ σε καταστάσεις μεγάλης ανάγκης υπάρχει το εργαλείο του ECCL στη διάθεση τους, με το οποίο όμως τίθενται υπό δημοσιονομική κηδεμονία, όπως δηλαδή συμβαίνει με την Ελλάδα.
Με βάση τώρα τα νέα κριτήρια της επιδιωκόμενης μεταρρύθμισης (πηγή), η υπαγωγή στο ECCL δυσκολεύεται σε μεγάλο βαθμό – αφού η συγκεκριμένη γραμμή πίστωσης θα είναι στη διάθεση μόνο εκείνων των κρατών- μελών που το δημόσιο χρέος τους είναι κάτω από το 60% του ΑΕΠ τους, ενώ το έλλειμμα του προϋπολογισμού τους δεν υπερβαίνει το 3%. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι, επανέρχονται ξανά τα κλασσικά αυστηρά κριτήρια του Μάαστριχτ από την πίσω πόρτα – όπου εάν το χρέος υπερβαίνει το 60%, τότε η ετήσια μείωση του θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη του 5% για εκείνο το μέρος του που είναι υψηλότερο.
Τα κριτήρια λοιπόν για την υπαγωγή στο ECCL γίνονται τόσο αυστηρά, ώστε το συγκεκριμένο εργαλείο να μην είναι πλέον στη διάθεση των περισσοτέρων χωρών, μεταξύ των οποίων της Ιταλίας – οπότε εύλογα φοβάται η χώρα πως εάν ψηφιστεί, θα οδηγήσει σε ένα νέο κερδοσκοπικό κύμα εναντίον της. Με απλά λόγια, οι διεθνείς επενδυτές, οι κερδοσκόποι καλύτερα, δεν θα είναι πλέον σίγουροι ότι μία χώρα της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες θα διασωθεί από τον ESM – πως θα προστατευθεί από τις ζημίες της που συνδέονται με το χρέος. Επομένως θα αποχωρούν μαζικά, εκτινάσσοντας τα επιτόκια δανεισμού της στα ύψη – οπότε θα οδηγείται στη χρεοκοπία.
Η Deutsche Bank
Συνεχίζοντας, υπάρχει μία ακόμη πιθανότητα, η οποία τεκμηριώνει την ύπουλη στάση της Γερμανίας όσον αφορά τη μεταρρύθμιση. Εν προκειμένω, εάν η οικονομική κατάσταση των γερμανικών τραπεζών επιδεινωθεί, υπενθυμίζοντας πως η Moody’s υποβάθμισε μόλις στα τέλη Νοεμβρίου τις προοπτικές της Deutsche Bank και της Commerzbank, οπότε θα έχουν ανάγκη οικονομικής στήριξης, τότε η Γερμανία που πληροί τα νέα κριτήρια του ECCL θα μπορούσε χωρίς κανένα πρόβλημα να δανεισθεί χρήματα για τις δύο αυτές τράπεζες της από τον ESM – ενώ η Ιταλία που αντιμετωπίζει επίσης τραπεζικά προβλήματα όχι.
Αυτό σημαίνει με τη σειρά του πως η Ιταλία θα αναλάμβανε την ευθύνη για τις ζημίες των γερμανικών τραπεζών, χωρίς να ισχύει κάτι ανάλογο για τη Γερμανία – ότι θα διασωζόταν δηλαδή οι γερμανικές τράπεζες από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης, χωρίς η Γερμανία να υποχρεούται να κάνει το ίδιο για τα άλλα κράτη. Η Λίγκα του Βορά τώρα κατηγορείται πως υπερβάλλει, όσον αφορά το παραπάνω θέμα. Εν τούτοις, εάν ισχύει, τότε θα αποτελούσε ένα μεγάλο πρόβλημα για τη σταθερότητα της νομισματικής ένωσης – στην οποία όμως ο δανειστής ύστατης ανάγκης είναι πρακτικά η ΕΚΤ που μπορεί κάθε στιγμή να διαθέσει τα απαιτούμενα χρήματα.
Περαιτέρω, από μία άλλη οπτική γωνία, η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση του ESM αποτελεί ολοφάνερα μία σημαντική υποβάθμιση του – αφού ο σημερινός ESM αναγνωρίζει τουλάχιστον πως η αξιολόγηση της μακροοικονομικής σταθερότητας δεν εμπεριέχει μόνο το ποσοστό του χρέους και του ελλείμματος αλλά, επί πλέον, τα καθαρά εξωτερικά περιουσιακά στοιχεία της χώρας, τα υπόλοιπα των ισοζυγίων της, το κόστος εργασίας ανά μονάδα παραγομένου προϊόντος και της αναπτυξιακές επιρροές.
Με τη μεταρρύθμιση όμως θα επέστρεφε η Ευρωζώνη στα άκαμπτα και αυθαίρετα κριτήρια της Συμφωνίας του Μάαστριχτ – όπου θα αποκλείονται από την οικονομική στήριξη του ESM οι περισσότερες από τις χώρες της. Αυτό σημαίνει με τη σειρά του πως η νομισματική ένωση, η Γερμανία καλύτερα που κυριαρχεί, δεν έμαθε τίποτα από τα προβλήματα των τελευταίων ετών – συνεχίζοντας να θεωρεί το δημόσιο χρέος ως το κεντρικό οικονομικό πρόβλημα.
Επομένως ότι παραμένει προσηλωμένη στην ίδια κατεύθυνση, πως δεν πρόκειται να στηρίξει την ανάπτυξη, ότι θα συνεχιστεί η πολιτική λιτότητας κοκ. – οπότε είναι εύλογη η στάση και η αντίδραση της ιταλικής Λίγκα του Βορά, η οποία δεν έχει την πρόθεση υποταγής της στη γερμανική κυριαρχία, όπως άλλα κόμματα ή κράτη σαν την Ελλάδα.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, ευτυχώς για όλους μας η αντίδραση της Ιταλίας έχει καθυστερήσει το σχέδιο μεταρρύθμισης – αφού στην τελευταία συνεδρίαση του Euro Group δεν μπόρεσε να επιτευχθεί συμφωνία, όσον αφορά τον ESM. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τη στάση της Ελλάδας, αφού ο υπουργός οικονομικών μας δεν ενημέρωσε καθόλου τη Βουλή για το τόσο σημαντικό αυτό θέμα – σημειώνοντας πως η διαδικασία της μεταρρύθμισης είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο, οπότε πολύ κοντά στην υιοθέτηση της.
Εν προκειμένω πολλοί Ιταλοί αναρωτιούνται γιατί οι κυβερνήσεις τους δεν μπορούν να προστατεύσουν τα συμφέροντα της χώρας τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο – κάτι που ασφαλώς ισχύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό για την Ελλάδα, όπου ο πρωθυπουργός δεν δίστασε ακόμη και να ανοίξει το θέμα της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου με τους Τούρκους, παρά το ότι γνωρίζει πως δεν υφίσταται θέμα συνεργασίας, αλλά υποταγής της χώρας μας.
Μπορεί δε να μη θέλει κανένας τον πόλεμο, αλλά όλοι γνωρίζουμε πως είναι προτιμότερος από την οικονομική υποδούλωση – αφού ακόμη και αν ηττηθείς σε έναν πόλεμο συνεχίζεις να διεκδικείς τα εδάφη σου αντιστεκόμενος όπως το 1940, ενώ εάν παραδώσεις εκούσια την εθνική σου κυριαρχία, με το ξεπούλημα των επιχειρήσεων σου στους Γερμανούς ή με συμφωνίες συνεκμετάλλευσης με τους Τούρκους, δεν την ανακτάς ποτέ, παραμένοντας σκλάβος στο διηνεκές.
ό Βασίλης Βιλιάρδος15 Δεκεμβρίου 2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου