ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (8)

 Η ιστορία της Δύσεως. Ανάμεσα στην κοινωνία και την Ελευθερία! 

  

         Η ιστορία προϋποθέτει την θεανδρικότητα. Ο χαρακτήρας της θρησκευτικής και ιστορικής προόδου, προϋποθέτει την σύγκρουση και την αλληλεπίδραση της θεότητος και του ανθρώπου, της θείας πρόνοιας, της θείας μοίρας, της θείας ανάγκης και της ανεξήγητης και μυστηριώδους ανθρώπινης ελευθερίας. Εάν ενεργούσε η αρχή της φυσικής αναγκαιότητος, ή μόνον η αρχή της θείας αναγκαιότητος, ή μόνον η ανθρώπινη αρχή, δέν θα υπήρχε το δράμα της ιστορίας, δέν θα υπήρχε η τραγωδία, η οποία είναι αλληλεπίδραση και βαθύτατη διαμάχη ανάμεσα στην θεότητα και την ανθρωπότητα, στο έδαφος της ελευθερίας.

Έχουμε εδώ αρχές, αντινομίες, αντιθέσεις, που δέν συνάπτονται και μόνον ο Χριστιανισμός τις εισήγαγε στην ιστορία του ανθρωπίνου πνεύματος. Χωρίς την ελευθερία του ανθρωπίνου πνεύματος σαν ιδιαίτερη αρχή, αμείωτη και ως πρός την θεία ελευθερία και ως πρός την θεία αναγκαιότητα, σαν άλογη αρχή, δέν θα ήταν ποτέ δυνατή η παγκόσμια ιστορία. Εάν υπήρχε μόνον η θεία αναγκαιότης ή απλά η θεία αρχή και μόνον, ή μόνον η Φυσική αναγκαιότης ή η θεία ελευθερία, η ιστορία θα ξεκινούσε απο την Βασιλεία του Θεού και επομένως δέν θα είχε υπάρξει. Εάν είχε υπάρξει μόνον η φυσική αναγκαιότης θα είχαμε μία παράλογη αλυσσίδα εξωτερικών γεγονότων, στα οποία δέν θα υπήρχε ένα εσωτερικό γίγνεσθαι, ένα δράμα με κάποιο νόημα, μία τραγωδία με νόημα που κατευθύνεται σε ένα λυτρωτικό τέλος. Και γι’αυτό κάθε μονιστική φιλοσοφία, κάθε καθαρός μονισμός που δέχεται την ύπαρξη μίας μόνον αρχής, δέν εξυπηρετεί την οικοδομή μίας φιλοσοφίας της ιστορίας και την αντίληψη του δυναμισμού της ιστορίας.

Ο καθαρός μονισμός είναι απο την φύση του αντιϊστορικός και κλείνει πρός την άρνηση της ανθρώπινης ελευθερίας, πρός την άρνηση του γεγονότος πώς στο θεμέλιο της ιστορίας υπάρχει αυτή η άλογη ελευθερία του κακού σαν μία μεταφυσική και θρησκευτική προϋπόθεση.

Μία μεγάλη πλάνη της συγχρόνου συνειδήσεως είναι η αντιιστορική της στάση, η αναρχική, η επαναστατική, απέναντι στην ιστορική πρόοδο, λόγω της οποίας το άτομο, το πρόσωπο, αισθανόμενο χωρισμένο, απομονωμένο και κομμένο έξω απο κάθε τι ιστορικό, ορθώνεται εναντίον της ιστορικής προόδου σαν να επρόκειτο για μία μορφή βίας.

Αυτή η στάση όμως τελικώς δέν είναι ελεύθερη, είναι στάση δουλείας, διότι όποιος επαναστατεί και ορθώνεται εναντίον του μεγάλου θεϊκού και ανθρώπινου περιεχομένου της ιστορίας, δέν το αναγνωρίζει σαν δικό του, σαν κάτι που εμφανίζεται στο εσωτερικό τού ιδίου, αλλά σαν κάτι που του επιβάλλεται απ’έξω.

Και όμως στην ιστορία ο άνθρωπος διατρέχει τον βασανιστικό του δρόμο, όπου όλες οι μεγάλες στιγμές της ιστορίας, οι πιό τρομακτικές και απελπιστικές, φαίνονται σαν εσωτερικές στιγμές αυτής της ανθρώπινης ιστορίας, διότι η ιστορία είναι η ολοκλήρωση, γεμάτη δραματικότητα, εσωτερικά, της μοίρας του ανθρώπου. Όσοι λοιπόν δέν κατορθώνουν να βρούν στην ιστορία αυτή την μεγάλη ανθρώπινη μοίρα, όσοι βλέπουν απλώς το εξωτερικό και το επιβεβλημένο, αναγνωρίζουν σ’αυτή μόνον το κενό και όχι την αλήθεια.

Στην ιστορία συνεργάζονται δύο στιγμές, χωρίς τις οποίες η ιστορία είναι αδύνατη: η συντηρητική στιγμή και η δημιουργική στιγμή. Η ιστορική πρόοδος είναι αδύνατη χωρίς την σύνθεση αυτών των δύο. Σαν συντηρητική στιγμή εννοούμε τον δεσμό με το πνευματικό παρελθόν, την εσωτερική παράδοση, την αποδοχή απο το παρελθόν όλου αυτού που είναι το πιό ιερό.

Εξίσου αδύνατον είναι να συλλάβουμε την ιστορία χωρίς την δυναμική δημιουργική της στιγμή, χωρίς μία συνέχεια και μία δημιουργική ολοκλήρωση της ιστορίας, χωρίς μία δημιουργική ένταση που οδηγεί στην λύση της ιστορίας. Έτσι πρέπει να διαθέτουμε έναν εσωτερικό δεσμό με το παρελθόν, μία βαθειά στροφή πρός τα μνημεία του παρελθόντος, και το κουράγιο της δημιουργικής πρωτοβουλίας. Εάν απουσιάζει το συντηρητικό στοιχείο, ή το δημιουργικό δυναμικό, η ιστορία εκμηδενίζεται.

Ο καθαρός συντηρητισμός αρνείται να συνεχίσει την ιστορία, λέει πώς τα πάντα έχουν ολοκληρωθεί, πώς τώρα πρέπει απλώς να τα συντηρήσουμε. Είναι μία στάση που αδυνατεί να συλλάβει την ιστορία. Ο δεσμός με το παρελθόν, με ότι ιερό υπήρξε στο παρελθόν, ή πίστη στις διδασκαλίες του παρελθόντος, είναι στην πραγματικότητα, ή θα’πρεπε να είναι, η πίστη στις διδασκαλίες της δυναμικής δημιουργικότητος των προγόνων μας, και επομένως ο εσωτερικός δεσμός με τους προγόνους, με την Πατρίδα, με οτιδήποτε είναι ιερό. Ο δεσμός αυτός θα’πρεπε να είναι ένας παντοτινός δεσμός με την δυναμική δημιουργική πρόοδο, την στραμμένη στο μέλλον, στην λύση, στην  ολοκλήρωση, στην δημιουργία του καινούργιου κόσμου. Εάν αυτό συμβαίνει στην αιωνιότητα, σε μία ενοποιό εσωτερική δυναμική και δημιουργική ιστορική κίνηση, τότε πληρούται η επανένωση όλων στην αιώνιο ζωή. Αυτή η εννοιολόγηση της ιστορικής προόδου-όπου επιτυγχάνεται η επανένωση του χρονικού και του αιωνίου, συνταιριάζει και ταυτίζει το ιστορικό και το μεταφυσικό, αυτό που μας δόθηκε στα ιστορικά γεγονότα, στην ιστορική ενσάρκωση, και εκείνο που ανοίγει στην πιό βαθειά πνευματική πραγματικότητα. Επιτυγχάνει την ένωση της γήϊνης ιστορίας με την ουράνιο ιστορία.

Τί πρέπει να εννοήσουμε σαν ουράνιο ιστορία; Στην ουράνιο ιστορία, στα βάθη της εσωτερικής ζωής του πνεύματος, προσχεδιάζεται (αναπαριστάται)[ αυτός εόναι καί ο ακριβέστερος ορισμός τού υποκειμένου] η ιστορία η οποία στην συνέχεια ξεδιπλώνει και φανερώνεται στην γήϊνη ζωή, στην γήϊνη ανθρώπινη μοίρα, σ’αυτή που ονομάζουμε γήϊνη ιστορία. Πρόκειται για έναν πρόλογο στον ουρανό, όπως ο πρόλογος με τον οποίο αρχίζει ο Φάουστ του Γκαίτε. Η μοίρα του Φάουστ είναι η μοίρα του ανθρώπου και αυτός ο πρόλογος στον ουρανό προκαθορίζει την ανθρώπινη μοίρα του ανθρώπου. Η φιλοσοφία της ιστορίας πρέπει να είναι μία μεταφυσική της ιστορίας, που γίνεται μία διάνοιξη στον ουρανό, στον πρόλογο στον ουρανό,[ άλλο πρόλογος άλλο πρόδρομος] με τον οποίο διαγράφονται εκ των προτέρων οι ιστορικές μνήμες, που ενεργοποιεί την πνευματική εσωτερική εμπειρία, διότι ο ουρανός είναι ο δικός μας εσωτερικός πνευματικός ουρανός. Αυτό σημαίνει η ανακάλυψη του αληθινού δεσμού ανάμεσα στο ιστορικό και στο μεταφυσικό, ο δεσμός στον οποίο μπορούμε να δούμε την πιό βαθειά σημασία κάθε Χριστιανικής φιλοσοφίας της ιστορίας.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.