ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ, ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΖΩΗΣ, ΛΟΓΟΣ Ζ - Γεώργιος Η. Μπόρας

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Θεολογική Σχολή

Τμήμα Θεολογίας

Δευτερεύουσα Μεταπτυχιακή Εργασία Α΄ έτους

Θέμα: ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ, ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΖΩΗΣ, ΛΟΓΟΣ Ζ΄

Φοιτητής : Γεώργιος Η. Μπόρας

Α.Μ.: 1619

Διδάσκων: Δ. Τσελεγγίδης

Θεσσαλονίκη 2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ            

                                                           

                         1. Τα Ιερά Μυστήρια

                               1.1 Η αναγέννηση μέσα από τα Ιερά Μυστήρια. 

                         2. Ο Κύριος αγαπών και αγαπόμενος

                               2.1 Κατά χάρη Υιοί Θεού

                               2.2 Η χαρά και η λύπη 

                                     2.2.1 Η λύπη

                                     2.2.2 Η χαρά 

                               2.3 Η αγάπη

                          Συντομογραφίες –Βιβλιογραφία

1. Τα Ιερά Μυστήρια

1. Η αναγέννηση μέσα από τα Ιερά Μυστήρια

«Την αθανασία την χάρισε σε όλους ανεξαιρέτως ο θάνατος και η ανάσταση του Χριστού. Γι’ αυτό η μεν ανάσταση είναι δωρεά κοινή για όλους τους ανθρώπους, ενώ η άφεση των αμαρτιών, οι ουράνιοι στέφανοι και η Βασιλεία του Θεού δίνονται μόνο σε όσους έδωσαν την οφειλόμενη συνδρομή και προετοιμάσθηκαν από την παρούσα ζωή, για να είναι όσο γίνεται πιο οικείοι προς τον μέλλοντα εκείνο βίο και τον Νυμφίο. Αυτοί αναγεννώνται με τρόπο καινό, διότι Εκείνος είναι ο Καινός Αδάμ»¹.

Η ευωδία του Αγίου Πνεύματος ξεχύνεται άφθονη και πλημμυρίζει τα πάντα εκεί, όσφρηση όμως δεν μπορεί να αποκτήσει κανείς αν δεν την έχει από εδώ². Και πως θα μπορούσε να αποκτήσει κανείς εκεί, αυτά τα οποία ο Κύριος του ζήτησε να ανακαλύψει στον παρόντα βίο. Μήπως ο Κύριος δεν ζήτησε από τον νεανία³ να αφήσει τα πάντα στην τωρινή και όχι στην μέλλουσα ζωή; Και θα ήταν δίκαιο, να του δοθούν τα πάντα στην Βασιλεία του Θεού, εφόσον είχε ήδη αρνηθεί τα πράγματα του κόσμου και ακολουθούσε τον Κύριο σύμφωνα με το λόγο Του⁴. Όμως πως θα μπορούσε να του αφαιρέσει τα αγαθά της μέλλουσας ζωής αν προηγουμένως δεν του είχε δοθεί η δυνατότητα να τα αποκτήσει; Άρα ο Κύριος είναι συνεπής στο λόγο του⁵. Ο άνθρωπος «ὁ καινός, ὁ κατά Θεόν κτιζόμενος»⁶, αφού πλαστεί και διαμορφωθεί σε αυτόν εδώ τον κόσμο, έτσι τέλειος γεννιέται στον τέλειο και αγέραστο εκείνο κόσμο⁷. Η μέλλουσα ζωή είναι η τέλεια ζωή για τους τέλειους. Το πιο θαυμαστό είναι ότι οι πιστοί έχουν την δυνατότητα όχι μόνο να ετοιμάζονται για την τέλεια ζωή αλλά μπορούν να ζουν και να ενεργούν σύμφωνα με αυτήν στον παρόντα βίο⁸ και να γεύονται τα αγαθά εκείνης της ζωής. Όμως ακόμη και οι άγιοι δεν είναι δυνατόν να γνωρίσουν από τώρα πλήρως την δύναμη της ζωής αυτής, αλλά ομολογούν ότι την αγνοούν ως επί το πλείστον και τη γνωρίζουν «ἐν αἰνίγματι», « ἐν ἐσόπτρω» και «ἐκ μέρους», αλλά και όσα γνωρίζουν δεν είναι δυνατό να τα εκφράσουν αλλά τα γεύονται⁹. Όλα αυτά τα θαυμάσια που ορίζουν την αναγέννηση του όντος είναι δυνατά μέσα από τα μυστήρια της Εκκλησίας και η αναγέννηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά δεύτερη γέννηση. Η αλλοιωμένη μορφή επανέρχεται στην πρώτη της μορφή. Δεν είναι, όμως, αυτή η γέννηση μια ηθική αποκατάσταση του αμαυρωμένου κατ’ εικόνα αλλά έχει οντολογικό περιεχόμενο διότι οι πιστοί κοινωνούν στο σώμα, το αίμα και την άκτιστη ζωή του Χριστού¹⁰. Η οντολογική ενότητα του Χριστού και των πιστών, ένεκα της ενανθρωπήσεως του Κυρίου, προσφέρει την δυνατότητα για πραγματική κοινωνία και ενότητα με τον Τριαδικό Θεό παρά το διαφορετικό των φύσεων Θεού και ανθρώπων¹¹. Αυτό δε, είναι έργο του Βαπτίσματος¹². Το Βάπτισμα, μας δίνει την ύπαρξη και την κατά Χριστό υπόσταση¹³. Έτσι το Βάπτισμα είναι γέννηση. Ο Χριστός γεννά και εμείς γεννιόμαστε. Αυτός όμως που γεννά δίνει και τη ζωή¹⁴. Και η ζωή που μας δίνει ο Χριστός είναι η κοινωνία του θανάτου του Χριστού¹⁵. Βαπτιζόμαστε για να κοινωνήσουμε το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού¹⁶. Πως όμως θα ενεργήσουμε ώστε να μείνουμε σε κοινωνία με το Χριστό; Το Χρίσμα μας δίνει τη δυνατότητα να ενεργούμε και να κινούμαστε πνευματικά¹⁷ εναποθέτοντας μέσα μας την κατάλληλη γι’ αυτό ενέργεια. Το άγιο Μύρο εισάγει μέσα μας το Χριστό. Αυτός μας χορηγεί την μετοχή του Αγίου Πνεύματος¹⁸ και γινόμαστε μέτοχοι στις δωρεές Του¹⁹. Θα μπορούσε να σημειώσει κανείς σε αυτό το σημείο, το μέγεθος της οντολογικής φιλανθρωπίας-προσφοράς του Κυρίου διότι κάνει μέτοχο της Θείας Χάριτος και θεώνει τον άνθρωπο δωρεάν²⁰. Είναι δηλαδή, άκοπο για τον άνθρωπο να χαριτωθεί, να θεωθεί και να λάβει τις υψηλότατες δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Απομένει στον θεούμενο άνθρωπο να διατηρήσει ενεργά τα χαρίσματα για να πετύχει την ένωση με το Χριστό και σε αυτό οφείλει να κοπιάζει και να επαγρυπνεί²¹. Η άξια συμμετοχή στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας συντηρεί και διατηρεί αυτή τη ζωή και θέλοντας ο Κύριος να δείξει το μέγεθος της αγάπης προς το πλάσμα του προσφέρει και τον Ίδιο τον Εαυτό Του και μεταμορφώνει τον άνθρωπο και τον μεταθέτει στην δική Του κατάσταση²². Έτσι ο Μονογενής Υιός καταλύει το «μεσότοιχον τῆς ἔχθρας»²³ και λυτρώνει τον άνθρωπο από την αμαρτία. Ο θάνατος του Κυρίου μας καθιστά φίλους του Θεού. Διότι με τον θάνατο Του ο Σωτήρας μας συμφιλίωσε, επιπλέον «ἔδωκεν αὐτοίς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι»²⁴. Η εν Χριστώ ζωή, λοιπόν, γεννιέται και αρχίζει στην παρούσα ζωή, ολοκληρώνεται όμως στη μέλλουσα²⁵,αλλά φαίνεται πως συνεργεί κάπως και σε αυτή η ανθρώπινη προσπάθεια²⁶. Για τον Άγιο Νικόλαο Καβάσιλα η σωτηρία του ανθρώπου είναι θεανθρώπινη υπόθεση. Ο Χριστός ως θεάνθρωπος ένωσε στο πρόσωπό του το κατ’ εικόνα με την εικόνα του Θεού Πατέρα, που είναι ο ίδιος ο Θεός Λόγος²⁷. Ο πνευματικός οφθαλμός ή αυτεξούσιο το οποίο λάβαμε από τα μυστήρια δεν είναι δυνατό να ξεριζωθεί, η συνεργία όμως συνίσταται στη σωστή χρήση του. Και τι είναι η σωστή χρήση του πνευματικού οφθαλμού ή ηγεμονικού ή αυτεξουσίου; Ο Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας νοεί το αυτεξούσιο ως τον όλο άνθρωπο²⁸. Σημειώνει ο Άγιος Νικόλαος: «Μπορούμε να αρνηθούμε το φως του ηλίου αλλά δεν είναι δυνατό να αρνηθούμε τον ίδιο τον ήλιο, διότι είναι ο Θεός, Αυτός ο Ίδιος, που το ενστάλαξε μέσα μας και ούτε επεμβαίνει σε αυτό, αλλά ούτε και το αφαιρεί μιας και είναι δώρο που λάβαμε από Αυτόν»²⁹.

(Συνεχίζεται)

Σημειώσεις

1 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 56.

2 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Α΄, 2.

3 Βλ. Κατά Μαθθαίον 19, 16-22.

4 Βλ. Κατά Λουκάν 9,23, « Ἔλεγεν δὲ πρὸς πάντας΄ εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἔρχεσθαι, ἀρνησάσθω ἑαυτὸν

καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ».

5 Βλ. Κατά Μαθθαίον 6, 25-34. Ο Κύριος μας προτρέπει: «μη οὖν μεριμνήσετε λέγοντες΄ τὶ φάγωμεν; ἤ τί ποίωμεν: ἤ τί περιβαλώμεθα», «ζητείτε δέ πρώτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καί ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν».

6 Βλ. Προς Εφεσίους, 4,24.

7 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Α΄, 3.

8 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Α΄, 5.

9 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 63.

10 Δημητρίου Τσελεγγίδη, Χάρη και ελευθερία, σελ. 87.

11Δημητρίου Τσελεγγίδη, Ορθόδοξη θεολογία και ζωή , σελ. 30.

12 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 11.

13 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Α΄, 17.

14 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 50.

15 Βλ. Προς Κολοσσαείς, 3, 3-4.

16 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 3.

17 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 5.

18 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Γ΄, 8.

19 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Γ΄, 11.

20 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 28, Λόγος Β΄, 3. Λόγος Γ΄, 10-12.

21 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Γ΄, 14.

22 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Δ΄, 2.

23 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Δ΄, 21.

24 Βλ. Κατά Ιωάννην, 1, 12.

25 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Α΄, 1.

26 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Α΄, 57.

27Δημητρίου Τσελεγγίδη, Χάρη και ελευθερία , σελ. 42.

28 Ο.π , σελ. 41.

29 Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Β΄, 58.