ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (7)

Συνέχεια από Δευτέρα, 11 Μαρτίου 2013

Η ιστορία της Δύσεως. Ανάμεσα στην κοινωνία και την Ελευθερία!

Για να κατανοήσουμε με κάποια ευχέρεια τον απομυθοποιητή Bultmann, ας ρίξουμε μία σύντομη ματιά στον τελικό απολογισμό της Δυτικής Ιστορίας και της εξαρτήσεως της απο την θρησκεία, εκ μέρους των Δυτικών Ιστορικών.

Η ιστορία της Δύσεως μέχρι το τέλος του Μεσαίωνος χαρακτηρίστηκε απο μία μεγάλη προσδοκία ενότητος και κοινωνίας. Ενώ οι μοντέρνοι καιροί χαρακτηρίζονται απο μία δυνατή διεκδίκηση ατομικότητος και ελευθερίας.

Απο τον τέταρτο, πέμπτο αιώνα, απο την εποχή της λεηλασίας της Ρώμης, απο τότε δηλαδή που ξεκινά το φαινόμενο της Δύσεως και εμφανίζεται σαν ανανεωτής της πίστεως ο Αυγουστίνος, μέχρι το τέλος του Μεσαίωνος, η Εκκλησία είχε ήδη καθιερωθεί και είχε γίνει στ’αλήθεια μία καθολική κοινωνία. Είχε προσλάβει στον εαυτό της, όχι μόνον την κληρονομία του Ισραήλ αλλά επίσης και τις κατακτήσεις των Ρωμαίων και την Ελληνική σοφία. Είχε επεκταθεί δέ και πρός νέους λαούς, επιβάλλοντας την επιρροή της σε όλον τον Μεσογειακό κόσμο, την κοιλάδα του πολιτισμού. Και κατά συνέπειαν η πίστη και ο πολιτισμός είχαν σφιχταγκαλιαστεί πολύ βαθειά. Ο Αυγουστίνος στην «Πολιτεία του Θεού»είχε μελετήσει με μεγαλειώδη τρόπο το ιδανικό σχέδιο αυτής της καταστάσεως. Και η πολιτεία ακριβώς, τόσους αιώνες πρίν τον Χέγκελ, είχε αποτελέσει την πρώτη και καθοριστική φιλοσοφία της Ιστορίας. Η οποία δέν είναι τίποτε άλλο απο σχέδιο κατακτήσεως και επιβολής, μελέτη κατασκευής μίας κοσμοκρατορίας, πάνω στα χνάρια του Μ.Αλεξάνδρου. Τον Χέγκελ ενέπνευσε όπως γνωρίζουμε το έπος του Ναπολέοντος και η Γαλλική επανάσταση που πήρε την θέση της Ελληνικής παιδείας, προσπαθώντας να την αντικαταστήσει καθολικά. Κάτι που πέτυχε τελικώς.

Η δυτική κοινωνία γινόταν όλο και πιό πολύ κοινωνιολογική πραγματικότης εκτός απο θρησκευτική. Εξελισσόταν όλο και περισσότερο ο εκπολιτισμός των βαρβάρων μέσω του Χριστιανισμού και ο εκπολιτισμός κατά συνέπειαν αυτού του ιδίου του Χριστιανισμού. Το χαρακτηριστικό αυτού του Χριστιανισμού, της πολιτείας του Θεού, είναι η προσπάθεια να ειδωθούν τα πάντα σε στενή κοινωνία. Θρησκευτική ζωή και πολιτική ζωή, Εκκλησία και κράτος, μόρφωση ή γνώση και πίστη, φιλοσοφία και θεολογία, ο άνθρωπος και ο Θεός. Αποτέλεσε ένα σχέδιο αποκλειστικώς ενωτικό το οποίο σκόπευε να οργανώσει τον κόσμο και την ανθρώπινη συνύπαρξη σαν μία μοναδική και μεγάλη πυραμίδα, στην κορυφή της οποίας στεκόταν ο Θεός.

Οι πρώτοι όμως οι οποίοι αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν ένα τέτοιο σχέδιο ήταν οι Βυζαντινοί, διότι κατάλαβαν αμέσως ότι στην πραγματικότητα είχε σχεδιαστεί εναντίον τους. Η παπική Εκκλησία θεωρούσε και θεωρεί μέχρι σήμερα την Ορθόδοξη Εκκλησία μία τοπική Εκκλησία, και επομένως κατάλαβε το σχίσμα των δύο Εκκλησιών σαν αντίδραση και άρνηση απο τις τοπικές Εκκλησίες να αντικαταστήσουν τον δεσμό της αγάπης που τις ένωνε μεταξύ τους, με την κεντρική εξουσία του πρώτου.

Τα ίδια προβλήματα όμως, παρότι μετά το Σχίσμα, νόμισε πώς έμεινε ελεύθερη στην πραγματοποίηση του σχεδίου της, αντιμετώπισε με την αστική κοινωνία. Και στην σχέση της αυτή πλήρωσε την κακόφημη συμπεριφορά της έναντι των Βυζαντινών. Και η ποθούμενη ενότης, έγινε σιγά σιγά εγελιανή διαλεκτική, θέση-αντίθεση. Ποιός στεκόταν στην κορυφή της Πυραμίδος: ο πάπας ή ο Αυτοκράτωρ; Η δύση σε όλη την διάρκεια του Μεσαίωνος καταναλώθηκε σ’έναν τρομακτικό πόλεμο αξιωμάτων. Χορηγήσεως αξιωμάτων, εξουσιών,προνομίων.

Και ο Θεός που υποτίθεται έπρεπε να βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδος, φυλακίστηκε απο την ίδια την πυραμίδα. Η analogia entis της σχολαστικής του Ακινάτη, που κατανοούσε τον κόσμο και τον Θεό σαν μία και μοναδική τάξη και μία θεϊκή Ιεραρχία μετοχών και συμμετοχών γκρεμίστηκε εύκολα διότι μετετράπη στον μεγαλύτερο εχθρό τής υπερβατικότητος του Θεού. Αυτό το πρόβλημα ώθησε τον Λούθηρο να διεκδικήσει την ελευθερία του Θεού απο τα νύχια του παπισμού, κηρύσσοντας την απόλυτη ασυνέχεια ανάμεσα στην Φύση και την Χάρη, στον κόσμο και στον Θεό. Διά μόνης της πίστεως, της χάριτος, της Γραφής.

Και ο Λούθηρος λοιπόν ελευθέρωσε μέν τον Θεό, που ήταν φυλακισμένος στο Βατικανό, όπως νόμιζε, αλλά ο άνθρωπος που βρισκόταν σε κοινωνία μ’αυτόν τον Θεό, ένεκεν της Αναλογίας; Τί ήταν τώρα ο άνθρωπος ο οποίος βρέθηκε ξαφνικά κάτω απο ένα  διαφορετικό πρωτείο απο εκείνο του πάπα, του ιδίου του Θεού; Τί ήταν η φιλοσοφία έναντι της θεολογίας; Η λογική έναντι της αποκαλύψεως, ή ατομική συνείδηση έναντι της αυθεντίας; Έτσι την χειραφέτηση του Θεού, απέναντι στον άνθρωπο, διά χειρός του Λούθηρου, ακολούθησε γρήγορα η Χειραφέτηση του ανθρώπου απέναντι στον Θεό. Μία χειραφέτηση η οποία είχε ξεκινήσει ήδη απο την Αναγέννηση, αρχή της οποίας υπήρξε η πτώση της Κωνσταντινουπόλεως.

Και η μαγική λέξη, η οποία κυριάρχησε με τον Διαφωτισμό, είναι πλέον η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Ελευθερία αυτοπραγματώσεως. Ελευθερία να οργανωθεί η ζωή και η συνύπαρξη χωρίς την βοήθεια του Θεού, ελευθερία που κηρύττει τον θάνατο του Θεού, ελευθερία που αναγκάζεται να σκοτώσει τον μυθικό πατέρα για να υπάρξει (Φρόϋντ). Και στην σύγχονη εποχή μας, η λογική τής ενότητος και της κοινωνίας έχει μεταλλαχθεί σε μία λογική όχι μόνον της ελευθερίας αλλά και του ανταγωνισμού.

Και σήμερα ομιλούμε πλέον για το τέλος  της μοντέρνας εποχής! Η χειραφέτηση οδήγησε σιγά-σιγά στα όρια της αβύσσου. Η ιστορία της ελευθερίας έχει καταγράψει ήδη τα πιό σκοτεινά κεφάλαια της πορείας της ανθρωπότητος. Η απόλυτη ελευθερία, μετετράπει σε απόλυτη βία. Στις γενοκτονίες του Ναζισμού, στις θηριωδίες του κουμμουνισμού, στην σύγχρονη τρομοκρατια! Ποιός δέν γνωρίζει ακόμη τις κρυμμένες δυνατότητες της ελευθερίας, ποιός ξεχνά τα εγκλήματα που έχουν ήδη διαπραχθεί στο όνομα ενός ιδεώδους της Ελευθερίας;

Και τί πρέπει να γίνει; Μπορεί ο Δυτικός πολιτισμός να γυρίσει πίσω; Η εκκοσμίκευση δέν έχει επιστροφή. Ο πρεσβύτερος ακόμη σφάζει κατσίκια και διασκεδάζει με τους φίλους του. Βρήκε μάλιστα το αρνί πιό νόστιμο. Πώς μπορεί να εγκαταλείψει ο Δυτικός άνθρωπος το μεγαλείο του;

Δέν μπορεί. Και γι’αυτό η ελευθερία και η αυτονομία είναι πλέον απόλυτες και αδιαπραγμάτευτες αξίες. Η λύση δέν μπορεί να βρίσκεται σε μία μείωση της ελευθερίας, αλλά σε μία αύξηση. Η οποία όμως θα αγκαλιάζει και τον αρχαίο σκοπό της ενότητος και της κοινωνίας.

Διότι έχει αρχίσει να γίνεται κατανοητό πώς αυτή η ώθηση πρός την ελευθερία γεννήθηκε απο τον Χριστιανισμό τον ίδιο. Μήπως ή ενσάρκωση του Θεού δέν έδωσε την υπέρτατη, την απόλυτη αξία στον άνθρωπο;

Πώς έγινε όμως δυνατό, πώς συνέβη και αξίες οι οποίες γεννήθηκαν απο τον Χριστιανισμό να στραφούν εναντίον του και να τον εξουδετερώσουν;.

Απο μία λανθασμένη κατανόηση του Χριστιανισμού, απαντά η Δύση. Απο μία μονολιθική ερμηνεία ή μονοκεντρική ερμηνεία της σχέσεως με τον Θεό και με τους άλλους. Η δύση στήριξε την ενότητα στην Μία Ουσία. Ενώ η Ανατολή στο τριαδικό δόγμα. Μέσα στο οποίο ελευθερία και κοινωνία είναι η πιό βαθειά πραγματικότητα της ζωής.

Πρέπει να στηριχθεί το μέλλον, σε μία νέα εικόνα του Θεού, ο οποίος στον Ιησού αποκαλύφθηκε σαν Ένας και Τριαδικός, σε μία πλήρη κοινωνία μέσα σε μία πλήρη ελευθερία.

Μία τριάδα, έστω και Αγία, πρέπει να πάρει την θέση του Χριστού, ο οποίος παρανοήθηκε τόσο πολύ απο τις ιστορικές Εκκλησίες.

Και ο Χριστός ας μας περιμένει στα έσχατα, όπου θα φθάσουμε την δόξα του, φορτωμένοι και εμείς με την δόξα της ωριμότητος και της αλήθειας της αγάπης. Ειρήνη ημίν.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.